İnsanları Taklit Eden Teknolojiler Bağlamında Pazarlama 5.0 (original) (raw)

2022, Gazi Kitabevi Tic. Ltd. Şti.

Pazarlamanın 1900’lü yıllarda ortaya çıkmasından itibaren değişen çevresel faktörlere bağlı olarak pazarlama faaliyetleri farklı zamanlarda farklı uygulamalarla gerçekleştirilmiştir. Teknolojik gelişmelerin özellikle son zamanlarda büyük bir hızla hayatın her alanına etkide bulunmasıyla beraber bu etkiden doğal olarak pazarlama faaliyetleri de etkilenmiştir. Pazarlama yönetiminde makro çevresel faktörler içinde yer alan teknoloji tüm sektörlerde pazarlama faaliyetlerine etkide bulunmuştur. Son zamanlarda insanları taklit edebilen teknolojik gelişmelerin daha yoğun olarak kullanılmasına paralel olarak Pazarlama 5.0 kavramı ortaya atılmıştır. Zira yakın gelecekte yapay zekâ, arttırılmış gerçeklik, robotlar, sensörler, nesnelerin interneti gibi teknolojilerin çok daha fazla yaygınlaşacağı ve bu teknolojilerin pazarlama faaliyetlerinde çok daha yoğun kullanılacağı beklenmektedir. Ayrıca bu teknolojilerin pazarlama faaliyetlerinin yürütülmesinde devrim niteliği taşıyacak gelişmelere neden olduğu görülmekte ve bu teknolojilerin beklendiği gibi çok daha yoğun olarak kullanılması durumunda birçok pazarlama faaliyetinde çok daha etkin ve verimli sonuçların elde edileceği beklenmektedir. Bu çalışmanın amacı oldukça yakın zaman önce yabancı literatürde tanıtılan “Pazarlama 5.0” kavramının insanları taklit eden teknolojiler bağlamında ele alınmasıdır. Günümüzde yapay zekâ, arttırılmış gerçeklik, robotlar gibi insanları taklit edebilen son teknolojik gelişmelerin şirketler tarafından pazarlama faaliyetlerinde kullanılmasıyla beraber pazarlama faaliyetlerinde insanlara gerek olup olmadığı, insanların hangi işleri yapacağı, hangi işlerin yeni teknolojiler tarafından yapılacağı, yeni teknolojiler ve pazarlamacılar arasında bir iş bölümünün veya koordinasyonun olup olmayacağı gibi sorulara çalışma içinde cevap bulma imkânı olacaktır. Çalışmada farklı sektörlerden uygulamalara ait örnekler verilmiştir. Sektörel uygulamalarda yeni teknolojiler kullanıldığı gibi bu yeni teknolojilerin kullanımı araştırmacıların da ilgisini çekmektedir. Dünyada yeni teknolojilerin tüketiciler üzerinde olan etkileriyle ilgili çok sayıda araştırma yapılmıştır (Dacko, 2017; Bonetti vd., 2018; Cha, 2020; Hwang vd., 2021; Hwang vd., 2020a; Hwang vd., 2020b; Ivanov vd., 2018; Kwak vd., 2021; Lee vd., 2018; Baytar vd., 2020; Baek vd., 2018; Huang ve Liao, 2015; Javornik, 2016). Türkiye’de de araştırmacılar bu yeni teknolojilerin tüketicilerde meydana getirdiği etkilere yönelik çalışmalar gerçekleştirmişlerdir (Aksoy ve Bora Semiz, 2020; Çelik ve Aydın, 2021; Aydın, 2021; Bilici ve Özdemir, 2019; Köse ve Yengin, 2018; Çelik ve Aydın, 2022). Bu tür araştırmaların hem dünyada hem de Türkiye’de katlanarak artması beklenmektedir. Bunlar da göz önüne alındığında bu çalışmanın literatüre önemli katkılar sunması ve iş dünyasına ön görüler kazandırması beklenmektedir. Çalışmada Pazarlama 5.0 kavramı, Pazarlama 5.0’ın beş bileşeni olan: disiplin 1: veriye dayalı pazarlama, disiplin 2: çevik pazarlama, uygulama 1: tahmine dayalı pazarlama, uygulama 2: bağlamsal pazarlama ve uygulama 3: arttırılmış pazarlama başlıkları ele alınmıştır.