İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde İdare Hukuku (original) (raw)

İslamiyet Öncesi Türklerde Devlet ve Hukuk Kavramları

Bu makalenin konusu, Eski Orta Asya Bozkır Türk Kültüründe Devlet ve Hukuk sistemlerinin nasıl ve hangi etkenlerden ötürü ortaya çıktığı, yaşadıkları coğrafyanın maddi ve manevi değerlerinin devlet ve hukuk sistemlerine olan etkilerini karşılaştırmalar yaparak açıklamaya çalışmaktır. Bilindiği gibi tarihte bilinen en eski devlet teşkilatına ve hukuk sistemine sahip ilk Türk Devleti Hunlardır, bu devleti sırasıyla Göktürkler ve Uygurlar takip edecektir. Ancak bu saydığımız üç büyük Türk devletinin içersin de en çok göze çarpan adında da anlaşılacağı gibi Göktürk devletidir. Çünkü tarihte ilk kez Türk adıyla ortaya çıkan devlet Göktürklerdir ve günümüze kadar gelmiş olan Orhun Abideleri de bizlere Eski Orta Asya Türk

İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinden Osmanlı Devleti'ne Hakim Yardımcılığı

Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024

7413 sayılı kanun ile Hakim ve Savcılar Kanunu'nda değişiklik yapılmış ve yargı teşkilatımıza hakim savcı yardımcılığı getirilmiştir. Yargı teşkilatımız bakımından bir ilk olmakla birlikte bu kuruma benzer örneklerin tarihimizde mevcut olduğu bilinmektedir. Hakim savcı yardımcılığına hukuk tarihimizde en benzer kurum Osmanlı adli teşkilatında görev almış nâiblerdir. Osmanlı öncesi ve hatta İslamiyet öncesine gidildiğinde benzer bir kurumun mevcut olup olmadığı sorusu ise bu çalışmanın konusudur. Çalışmada İslamiyet öncesi Türk ve Moğol devletleri ile İslamiyet sonrası Türk ve Müslüman devletler hakkında önemli bilgiler veren literatür taranmış ve şu sonuçlara varılmıştır: 1 * Bu çalışma "Osmanlı Yargı Teşkilatında Nâib" adlı çalışmada yer alan "Ortaya Çıkışı ve Tarihsel Gelişimi" başlığının geliştirilmiş halidir.

İlk Türk-İslam Devletlerinde Yönetim Yapısı

Bu bölümü okuduktan sonra; • İlk Türk-İslam devletlerinin kuruluşuna neden olan faktörleri birbirleriyle kıyaslayabilecek; • İslamiyet öncesi ve sonrasında kurulan devletler arasındaki süreklilikleri ve kesintileri ayırt edebilecek; • İslamiyet’in Türk devlet yapısına olan etkisini sultan-halife bağlamında tanımlayabilecek; • Türkistan’da başlayıp Anadolu’da devam eden süreçte özellikle hangi alanlarda kurumlaşmanın sağlanabildiği ve başarısızlığa uğradığı alanları değerlendirebilecek; • Osmanlı’nın temellerini atan idari birikimin niteliklerine dair çıkarımlarda bulunabilecek bilgi ve beceriye ulaşabileceksiniz.

Eski̇ Türklerde Devlet Yöneti̇mi̇nde Haki̇mi̇yeti̇n İlahi̇ Temelleri̇

2020

Turklerde devlet ve millet kavrami cok eski donemlerden itibaren dogmus ve gelismistir. Cok eski ve koklu bir medeniyete sahip olan Eski Turkler, devleti ve yonetimi ilahi temellere dayandirarak uzun seneler uygulanacak olan bir yonetim modeli olusturmuslardir. Devletin kutsal bir varlik olarak tanimlandigi bu anlayis da; “Dunya’ya hakim olma” ve “Tanri’nin yeryuzunde kurdugu bu duzende devletin devamliligini saglama” gibi hususlar onemli izdusum olarak karsimiza cikmaktadir. Bu idealarin gerceklesmesinde ilahi kaynaklarin rolu oldukca buyuktur ve bu ilahi kaynaklardan alinan guc ile “Turkler tarihin hicbir devrinde devletsiz kalmamislardir.” denilse yanlis olmayacaktir. Bu calismada Turklerin devlet kurma icgudusu ve devleti kurarken egemenligin kaynagi ve egemenligin kaynagini nasil kullandiklari konu edinilmistir. Ayni zamanda devletin yonetiminde ilahi kaynaklarin nasil kullanildigi, Tuk hukumdarina idare etme hakkinin Tanri tarafindan nasil verildigi konularina da aciklik getir...

Türk İdare Hukukunun Dünü ve Bugünü

Adalet Dergisi, 2023

İdare hukukunun tarihi, modern devletin tarihidir. Başlangıçta yürütmeyi (kralı yahut devrim hükûmetini) genel yargıdan bağışık tutma endişesiyle yaratılan idare-içi denetim mekanizması, geniş halk kitlelerinin siyasî iktidara ortak olmaya başlamasıyla birlikte müstakil bir yargı düzenine (idarî yargıya) dönüşmüştür. İdare hukuku ise, farklı bir yargıcın konuştuğu ve ekseni kamu yararı olan bu yeni dilin, bilim insanlarınca sistematize edilmesi sayesinde doğmuştur. Türkiye’de idare hukuku, eşzamansız ve sathî bir iktibasın neticesinde ortaya çıkmıştır. Cumhuriyet rejimiyle birlikte bağımsız adalet esası benimsenmiş ve Kıta Avrupası’nın teorik birikimi temellük edilmiştir. Nihayet 1961 Anayasası’ndan sonra Türk idarî yargısı, Avrupa’daki örneklerine yakın bir güce erişmiştir. Yine bu dönemde doktrin, Danıştay kararları üzerinden daha özgün ve daha millî bir idare hukuku tasavvur edebilecek özgüveni kazanmıştır. Geçtiğimiz birkaç on yıl zarfında neo-liberalizmin çözücü ve dağıtıcı etkilerine maruz kalsa da, Türk idarî yargısı ve onun kararları etrafında teşekkül eden idare hukuku öğretisi, toplumsal hayatın önemli bir parçası olarak, bugün artık kökleşmiş vaziyettedir.

İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kamusal Hizmetler ve Bu Hizmetlerin Finansmanı

Hukuk ve iktisat araştırmaları dergisi, 2023

Turks are an ancient nation that has built important civilizations by establishing numerous states from the past to the present. In these states established by the Turks, various financial events took place in line with social life and economic activities. In this study, the three great Turkic kaganates established by the Turks in the Eurasian steppes before the transition to Islam, the Xiongnu Khaganate, the Turkic Khaganate and the Uyghur Khaganate will be examined. In this study, the state organization of these kaganates, public services and their financing in line with the social structure and economic activities of the people will be discussed. This period, in which written sources of the Turks are scarce, will be analyzed in line with the limited resources. The social and economic structure of the kaganate period, which has an important place in Turkic history, and the public services realized in this period and how these services were financed constitute the aim of the study. The study aims to contribute to the literature on the history of Turkic finance by shedding light on the oldest periods in the history of Turkic civilization.