ATEBETÜ’L-HAKAYIK BAĞLAMINDA TEMSİL İŞLEVLİ EKLER (original) (raw)

Öz Ekler, sözcüklerin dil dizgesindeki yerini ve bağlam içi kullanımlarını da etkileyen gramer unsurlarıdır. Yapısal açıdan sondan eklemeli dillerden olan Türkçede eklerin kullanım alanları oldukça geniştir. Genelde yapım ve çekim kategorisi üzerine yoğunlaşan sınıflandırmalar, eklerin söz diziminde yer alış şekillerini ve semantik katkılarını ayırt etmede yetersiz kalmaktadır. Bu durum, morfolojik sınıflandırmanın yanı sıra semantik bir sınıflandırmayı da ihtiyaç haline getirmektedir. İşlevsel özelliklerin dikkate alındığı sınıflandırmalar, eklerin görev alanlarının tayininde ve semantik sınırlılıklarının belirlenmesinde daha ayırıcı bir özelliğe sahiptir. İşleve dayalı sınıflandırma başlıklarından biri de temsil ekleridir. Temsil ekleri, söz diziminde eksiltilmiş öğelerin ya da edatların yerine kullanılabilen unsurlardır. Bu çalışmada, Karahanlı dönemi eserlerinden olan Atebetü'l-Hakayık'ta +kA, +CA, +DA, +DIn,-DUk,-mIş,-gAn,-glI,-gUçI, +lIg, +sIz, ve +rAk eklerinin temsil işlevi üzerinde durulmuş; söz konusu eklerin söz diziminde eşdeğer olarak kullanıldıkları sözcüklere ulaşılmaya çalışılmıştır. Türk dilinin tarihî metinlerinde ekler üzerine yapılacak işleve dayalı tespitler, eklerin tarihsel süreçteki fonksiyonel değişim ve gelişimlerinin takibine imkân verecektir.

ATEBETU'L-HAKAYIK'TA GEÇEN KALIP SÖZLER

Atebetü'l-Hakâyık'ta Geçen Kalıp Sözler, Yazılışının 950. Yılı Anısına Uluslararası Kutadgu Bilig ve Türk Dünyası Sempozyumu, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, 3-5 Ekim 2019, 2019

Bir toplumun kültürü, değerleri, inançları, gelenekleri, kültürel yapısı vb. hakkında bilgi edinmemizi sağlayan dil birimlerinden biri de kalıp sözlerdir. Bu sözlerin; insanlar arasında iletişim kurma, devam ettirme, özetleme, açıklama, konuşma sırasını değiştirme, konuşmayı sona erdirme vb. amaçları bulunmaktadır.

ATABETÜ'L-HAKAYIK'TA BİRLEŞİK EYLEMLER

Özet: Birleşik eylemler, Türkçenin henüz aydınlığa kavuşturulamamış bir alanıdır. Meselenin çözümüne giden yolda bir katkı niteliğindeki bu çalışmada, Reşit Rahmeti Arat'ın bilim dünyasına sunduğu Edib Ahmed'in 12. yüzyılda kaleme aldığı Atabetü'l-Hakayık adlı eserindeki birleşik eylemler ele alınmıştır. Her ne kadar Arat, eserde yardımcı eylemlerin genelde çok az (bil-, u-, bir-ve tur-olmak üzere dört yardımcı eylem) kullanıldığını belirtmişse de bunun eksik kaldığı kanısındayız. Onun yardımcı eylemden kast ettiği bizim betimleyici (deskriptif) olarak gördüğümüz eylemlerdir. Bu türden eylemler, asıl anlamlarını yitirerek ulaç (gerundium) eki almış esas eylemlerin anlamlarını kılınış (aktionsart) bakımından belirlemektedir. Bizim belirlememize göre Atabetü'l-Hakayık'ta sekiz betimleyici eylem bulunmaktadır. Birleşik eylemlerin diğer grubunu zarf görevindeki ilk eylemin belirleyici (protodeskriptif) olduğu, asıl anlamı ise ikinci eylemin taşıdığı birleşik eylemler oluşturmaktadır.

ATEBETÜ'L HAKAYIK'IN SEMERKANT NÜSHASINDA TRANSLİTERASYONA DAİR BAZI MESELELER

ÖZET Bu çalışmada, İslami döneme ait bir eser olan Atebetü'l-Hakayık'ın Uygur harfli Semerkant nüshasında bazı transliterasyon farklılıklarına değinilecektir. Çalışmada Atebetü'l-Hakayık'ın Semerkant nüshasından hareketle, Reşit Rahmeti Arat'ın okuyuşunda ve tarafımca yapılan okumada ortaya çıkan farklı yazım özellikleri tespit edilecektir. Bu farklılıklar ünlüler ve ünsüzler olarak iki farklı grupta değerlendirilecektir. Bu çalışma için öncelikle, Reşit Rahmeti Arat'ın "Atebetü'l-Hakayık" yayınından Semerkant nüshasına ait olan kısımlar çıkarılmış ve Semerkant nüshasına özgü bir metin oluşturulmuştur. Bunun için gerek Arat'ın verdiği metinden, gerekse dipnotlardan faydalanılmıştır. İkinci okuma ise Arat'tan tamamen bağımsız olarak, tarafımca, yalnızca nüsha dikkate alınarak yapılmıştır.

BÜTÜNLEŞİK AFET TEHLİKE HARİTALARI ÇALIŞMALARI KAPSAMINDA LADİK İLÇESİNDE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR

Uluslarlarası Katılımlı Kapadokya Yerbilimleri Sempozyumu Tam Metin Bildirile Kitabı, 2018

Bu çalışmada Samsun İli Ladik İlçesi'nde Samsun İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğünce yürütülen jeolojik, jeofizik, jeoteknik ve yapısal çalışmaların CBS ortamında değerlendirilmesi anlatılmıştır. Anadolu'da büyük depremler üretmiş olan Kuzey Anadolu Fay Zonu, 26 Kasım 1943 Tosya-Ladik depreminde Ladik İlçesinde ciddi can ve mal kayıpları meydana getirmiştir. Bu nedenle öncelikle ilçe merkezinin sayısal yapı envanteri oluşturulmuş, yapı envanter çalışmalarının tamamlanmasının ardından 8.3 km2 'lik alanda 109 noktada tek istasyon mikrotremor kayıtları alınmış ve ilçenin frekans, periyot ve büyütme haritaları oluşturulmuştur. Ayrıca ilçenin revize imar planına esas jeolojik jeoteknik etüt çalışmaları kapsamında yeterli miktarda ve derinlikte sondajlar ile jeofiziksel çalışmalar yapılmıştır. Elde edilen verilerle, ilçe için ayrıntılı mikrobölgelemeye giriş yapılmış, şehirleşmesinin ne yönde olması gerektiği hakkında başlangıç noktası belirlenmiştir.

Loading...

Loading Preview

Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.