Yaşar Kemal’in Deniz Küstü Romanında Zamana Bağlı Kentsel Mekan Kalitesini Okumak (original) (raw)

CITE: Köseoğlu, Emine ve Dural, Gizem, 2022, Yaşar Kemal’in Deniz Küstü Romanında Zamana Bağlı Kentsel Mekan Kalitesini Okumak, Yapı Dergisi, Sayı 473, s.54-56. Öz Türkiye’de 1950’lerde başlayan kırsal alanlardan büyük şehirlere göç, Yaşar Kemal’in Deniz Küstü romanını yayımladığı tarihlerde (1978) gündemdeki yerini koruyan bir konuydu. 1970’lerde edebiyat ve diğer sanat alanlarında, değişen çevre koşulları ve kentsel dönüşüm, konu tercihinde önemli birer etken olmuştur. Bu meseleyi eserinde işleyen Yaşar Kemal, romanın geçtiği İstanbul’da, başta Menekşe olmak üzere farklı semtlerdeki kentsel alanların kullanımını dönüşümün hızıyla bağıntılı olarak ele almıştır. Deniz Küstü romanı edebiyat ve mimarlığın birbirinden beslendiğini gösteren önemli örnekler arasında yer alır. Mimarlık alanının temel bileşeni olan mekân, edebiyat alanında okuyucuya sözel olarak anlatılarak bireyin zihninde canlandırılmasının amaçlandığı bir bileşen olarak kullanılır. Bu açıdan bakıldığında mimarlık ve edebiyat birbirinden beslenen disiplinlerdir. Bu çalışma ile, romanda yer alan mekânsal öğelerin mimarlık literatürü ile çözümlenerek konuya disiplinler arası bir boyut kazandırılması ve farklı perspektifler sunulması amaçlanmıştır. Çalışmada romanda geçen kamusal alanların kullanımı üzerinden art zamanlı bir okuma gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda İstanbul’un değişen yüzünde kamusal mekan kalitesinin karşılaştırılması yapılmıştır. Bu karşılaştırma için literatürdeki kentsel mekân yaklaşımları irdelenerek kentsel mekân kalitesini değerlendirmek için bir ölçek belirlenmiştir. Bu ölçeğe göre oluşturulan kentsel mekân kalitesi kriterleri ile romandaki mekân kullanımlarının ilk dönem ve son dönem betimlemeleri incelenmiştir. Elde edilen karşılaştırma sonuçları ile İstanbul’da yaşanan göç sonucu kentsel mekan kullanımında gerçekleşen değişimler ilişkilendirilmiştir. Böylece mimarlık literatüründe belirlenmiş olan kentsel mekân kalitesi kriterleri ilgili edebi eserdeki mekân kullanımları üzerinden irdelenerek edebiyat ve mimarlık arasında ilişki kurulması sağlanmıştır. Title of the article: Reading the Quality of Urban Space Related to Time Through the Novel “The Sea Crossed Fisherman” by Yaşar Kemal Abstract The migration from rural areas to metropoles in Turkey starting from the 1950s was a popular subject at the time of the novel “The Sea Crossed Fisherman” was published (1978). In the 1970s, changing environmental conditions and urban transformation became an important factor in the choice of subject in literature and other fields of arts. Yaşar Kemal, who deals with this issue in his works, handles the urban areas in different districts of Istanbul, especially in Menekşe where the novel takes place, in relation to the speed of transformation. Considering the novel in this sense, it is one of the most important examples showing that literature and architecture are nourished from each other. Space, which is the main component of the field of architecture, is used in the field of literature as a component that is intended to be portrayed in the mind of the individual by telling the reader verbally. From this point of view, architecture and literature are disciplines that feed off each other. The aim of this study is to give an interdisciplinary dimension to the subject by analyzing the spatial elements contained in the novel with the architectural literature and to present different perspectives. The study was based on the use of public spaces in the novel. In this context, a comparison of the quality of public space has been made in the changing face of Istanbul. For this comparison, urban space theories in the literature were examined and a scale was determined to evaluate the quality of urban space. Criteria for the quality of urban space created according to this scale, as well as descriptions of the first period and last period of the use of space in the novel, were studied. The results of the comparison are related to the changes in the use of urban space as a result of migration in Istanbul. Thus, the criteria for the quality of urban space determined in the architectural literature are examined through the use of space in the literary work and the relationship between literature and architecture is established. https://yapidergisi.com/edebiyatta-algisal-mekan/