Ahmed’in Mevlid Adlı Eserinin Nüshaları (original) (raw)

Ahmed-i Dâ’î’nin Teressül Adlı Eserinin Yeni Bir Nüshası

. Ahmed-i Dâ'î'nin Teressül Adlı Eserinin Yeni Bir Nüshası Özet Osmanlı edebiyatının velud yazarlarından olan Ahmed-i Dâ'î (ö. 832/1429'dan sonra) edebiyat, akaid, rüya tabiri, dilbilimleri ve hadis gibi birçok alanda eser vermiştir. Bu eserleri arasında tamamen edebî bir amaçla yazılmış olanları bulunmakla birlikte Ahmed-i Dâ'î, döneminin ihtiyaçlarına cevap verecek metinler de kaleme almıştır. Bu bakımdan müellifin "mübtedî" olarak nitelediği okurlarına yardımcı olmak üzere kaleme aldığı eserlerinden birisi de Teressül adlı inşa eseridir. Maalesef bugüne kadar Teressül'ün tam bir nüshası ele geçmemiştir. Bilinen tek ve eksik nüshası Manisa Muradiye Kütüphanesi'nde 1856 numarada kayıtlı mecmûanın içindedir. Bu makalede ise Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi'nde 6998 numarada kayıtlı mecmûanın içinde bulunan, bugüne kadar bilinmeyen ve fakat yine eksik olan bir nüsha tanıtılacak ve iki nüshanın karşılaştırması üzerinden Ahmed-i Dâ'î özelinde eser telifi ve istinsahı üzerine kimi fikirler serdedilecektir.

Şemseddin Sivasî’nin Mevlid Adlı Eserinde Arkaik Unsurlar

2022

Şemseddin Sivasî 926/1520’de Tokat’ın Zile ilçesinde doğmuş, Sivas’ta uzun yıllar irşat faaliyetini sürdürmüş önemli mutasavvıflardandır. Devrinin önemli ilimlerini tahsil etmiş olan Şemseddin Sivasî, Arapça ve Farsçayı çok iyi öğrenmiş, bu dillerde eser verebilecek yetkinliğe ulaşmıştır. Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatının XVI. yüzyıldaki önemli temsilcilerinden biri olan Şemseddin Sivasî, mensur ve manzum pek çok eser kaleme almış velût bir yazardır. Dîvân-ı Şemsî, Süleymâniyye, İbret-nümâ, Gülşenâbâd, Tercüme-i Kasîde-i Bürde, Menâzilü'l-Ârifîn, Menâkıb-ı Çehâr-yâr-i Güzîn yazdığı eserlerden bazılarıdır. Şemseddin Sivasî’nin en meşhur eserlerinden biri de Mevlid adlı manzum eseridir. 1217 beyitten oluşan eser, 1580 yılında tamamlanmıştır. Mevlit metinleri içinde önemli bir yer tutan eser vezin, üslup ve içerik açısından oldukça güçlüdür. Aruz vezniyle yazılan eserde oldukça açık ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Eserde yer yer Arapça ve Farsça kelimelere yer verilse de bunlar ağır ve ağdalı değildir, halkın kolay anlayabileceği niteliktedir. Bu sebeple eseri, özellikle Orta Anadolu’da, mevlit törenlerinde sıklıkla okunmuştur. Bu çalışmada, Şemseddin Sivasî’nin Mevlid adlı eserinde yer alan arkaik unsurlar ele alınmıştır. Kaynak eser olarak Hasan Aksoy’ın Mevlid yayını kullanılmıştır. Söz konusu eser taranarak arkaik unsurlar tespit edilmiştir. Çalışmada arkaik olduğu düşünülen unsurlar iki başlık altında değerlendirilmiştir. Söz Varlığındaki Arkaik Unsurlar başlığı altında eserdeki arkaik söz varlığı üzerinde durulmuş, konu metinden alınan beyitlerle açıklanmaya çalışılmıştır. Eklerdeki Arkaik Unsurlar başlığı altında ise yine eserden tespit edilen ve Eski Anadolu Türkçesi dönemi için karakteristik olan çeşitli ekler ele alınmıştır. Çalışmayla Şemseddin Sivasî’nin Mevlid adlı eserinde yer alan arkaik söz varlığının ve eklerin kullanım alanları gösterilmeye çalışılmıştır.

Süleyman Nahîfî’nin Mübâhase-i Kazâ ve Kader Adlı Eseri ve Tahlili

2019

Edebiyat tarihimizde “Mesnevi Mutercimi” unvaniyla bilinen Mehmed Suleyman Nahifi (o. 1151/1738), yaklasik doksan yillik omrunde cesitli devlet kademelerinde farkli gorevlerde (yenicerilik, sefir kâtipligi, sikk-i sâni defterdarligi vb.) bulunmus, hem nazim hem de nesir alaninda pek cok eser kaleme almistir. Hayati, sanati ve eserleriyle alakali pek cok makale yazilan, calismalar yapilan Nahifi’nin manzum telifatindan Mubahase-i Kazâ ve Kader’in —amator sayilabilecek bir nesrin disinda- bu gune kadar ilmi bir calismaya konu oldugu bilinmemektedir. Bu acidan eser uzerinde calisilmayi hak etmektedir. Eserin gun yuzune cikmasini onemli kilan bir baska husus da kendi doneminin dusunce kodlarini yansitmasi itibariyle tasidigi degerdir. Nitekim Osmanli ulemâsi uzerinde ozellikle de XIII. ve XIV. yuzyillarda Es‘ari dusuncenin baskin bir durumda oldugu bilinmektedir. Elimize ulasan eseri uzerinden anlamaya calistigimiz Nahifi’nin ise bu akimin degil de Kemâluddin Ibnu’l-Humâm (o. 861/1457),...

Ahmed Kuddûsî'Ni̇n Eli̇fnâmeleri̇

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2020

Kuddûsî, 19. yüzyılın ikinci yarısında Anadolu'da yetişmiş mutasavvıf şairlerin en önemlilerinden biridir. Oldukça hacimli olan Divanı, Prof. Dr. Ahmet Doğan tarafından yayımlanmıştır. Bu çalışmanın konusu olan elifnâmeler, bu divanın gazeller bölümü içerisinde 16, 264, 310 ve 495 numaraları ile yer almaktadır. Bu makalede elifnâmeler hakkında genel bir bilgi verilmiş daha sonra bu dört elifnâmenin metin ve dil içi çevirileri verilmiştir. Gerekli görülen yerlerde açıklamalar yapılmıştır. Şekil ve muhteva açısından incelenen bu elifnâmeler sonuç bölümünde değerlendirilmiştir.

Müneccimbaşı Ahmed Dede’nin Şerhu Ahlâk-ı Adud İsimli Eserinin Değerlendirilmesi

2020

Ameli felsefe alaninda muteahhir donemde kaleme alinan eserlerden birisi Adudiddin el-Ici’nin Ahlâk-i Adudiyye’sidir. Te’lif edildigi donemden itibaren oldukca etkili olan bu esere pek cok serhyazilmistir. Bu serhlerden biri siyasetci, muderris, Mevlevi seyhi kimlikleriyle bilinen Muneccimbasi Ahmed Dede tarafindan XVII. yuzyilda kaleme alinmis olan Şerhu Ahlâk-i Adud isimli eserdir. Calismamizda Osmanli cografasinda kaleme alinan bu serhi, oncelikle birinci ve ikinci derecede kullandigi kaynaklari itibariyle degerlendirmeye tabi tuttuk. Daha sonra hem uslup ve icerik hemde lugavi ve istilahi tahlilleri itibariyle serh teknigi acisindan inceledik. Muneccimbasi serhinde ahlâk anlayisini, fert-aile-siyaset ahlaki basliklari altinda sistematize etmistir. XVII. yuzyilda yasa-yan muellif, dini ilimler, felsefe, kelam, tasavvuf alanlarinda kendisine intikal eden birikimi eserine yansitmayi basarmistir. Bu tavri, doneminde yasanan ahlâki ve siyasi problemleri, kadim mirasi ele alarak cozme...