David Hume'da insan doasn evrensellii temelinde ahlâk problemi The problem of moral based on human nature in (original) (raw)

Davıd Hume' da insan doğasının evrenselliği temelinde ahlâk problemi

Uluslararası insan Bilimleri Dergi, 2011

İskoç filozof David Hume'un en büyük hayali, insan yaşamına ilişkin bütün bilinmezleri pozitif bilimlerle aynı derecede bir kesinliğe ulaştıracak bir bilim kurmaktı. İnsan doğası bilimi diye isimlendirdiği bu bilim, ahlâk, bilgi, özgürlük gibi bütün insani eylemleri içine alan bir kavram görünümündedir. Doğaldır ki insan eylemlerinin ilişkili olduğu her şey ahlâki bakımdan da bir anlam ifade eder. Biz bu çalışmamızda Hume'un ahlâk sorunsalını insan doğasından hareketle nasıl temellendirmeye çalıştığını anlamaya çalışacağız.

The problem of moral based on human nature in David Hume

2011

The biggest dream of Scottish philosopher David Hume was to establish a science to provide all the unknown about human life with concreteness as is in positive sciences. The science that he called “Human Nature Science” seems as a concept including all human actions like moral, knowledge and liberty. Naturally, everything related to human actions imply a sense in respect of moral, as well. In this study, we try to understand how Hume explained the problem of morality based on human nature.

David Hume'un Siyasal Ekonomisi ve İnsan Doğası

Öz Hume başta din, ahlak ve siyaset olmak üzere; doğa, bilim, tarih, felsefe, metafizik, epistemoloji/mantık, iktisat, sosyoloji, psikoloji, etik ve estetik vb. alanlarda eserler üretmiş bir filozoftur. Hume'un entelektüel ilgisine giren konuların zenginliğine rağmen, Türkiye'de yapılan çalışmaların çoğunlukla din ve epistemoloji alanında yoğunlaşıldığı görülür. Son dönemlerde kısmen de olsa ahlak felsefesi üzerine çalışmalar yapılmaktadır. Filozofun siyaset ve iktisat çalışmaları üzerinde yeterince durulmamış ve ilgi gösterilmemiştir. Oysa ticaret yüzyılında İngiltere'de yaşamış ve A. Smith'le münasebet içerisinde bulunmuş bir filozofun iktisat üzerine düşünce geliştirmemesi düşünülemezdi. Bu makalede ilk modern iktisatçı diyebileceğimiz Hume'un ahlak ve siyasetle ilişkili olan siyasî iktisat anlayışı; insan zihninin çalışmasıyla, insan doğası ve tutkularıyla ilişkili olarak ele alınmıştır. Siyasal ekonomisi eserleri bağlamında ele alınmış ve ahlak felsefesinin merkezi ve siyasî iktisat anlayışının en önemli kavramları olan fayda-değer, çıkar, tutumlar ve söz verme kavramlarıyla siyasal iktisat anlayışı ortaya konmaya çalışılmıştır. Hume'un, antroposantrik (insan merkezli) ahlak anlayışı inşa ederek günümüzün seküler, akılcı, dünyevi, immoral ve kapitalist maddeci bir dünyanın oluşmasına katkısının bulunduğu tespitinde bulunulmuştur.