Sultan II. Abdülhamid Dönemi Fransız Demir Yolu Yatırımları (original) (raw)
Sultan II. Abdülhamid Dönemi Fransız Demir Yolu Yatırımlar, 2020
TBMM Öz: Osmanlı Devleti'nin her bakımdan çok zor bir döneminde tahta çıkan Sultan II. Abdülhamid (1876-1909), bu zor sürecin atlatılması ve ülkedeki ağır ekonomik şartların düzeltilebilmesi amacıyla Avrupalılar ile münasebetlerde denge politikası takip etmiştir. Aslında 19. Yüzyılın ortalarından itibaren Avrupa ile rekabette zorlanan, sermaye ve teknolojik yetersizlikler nedeniyle yatırım imkânları kısıtlı olan Osmanlı Devleti, muhtelif sektörlerde yabancı şirketlere imtiyazlar vermek suretiyle sermaye sorununu çözmeye çalışmıştır. Böylece bir taraftan da ülkede ulaşım, madencilik ve ticaret gibi katma değeri yüksek alanlarda gelişmenin hızlanması amaçlanmıştır. Osmanlıda şirketleşme faaliyetleri, yabancı sermaye girişiyle orantılı olarak 19. Yüzyılın ikinci yarısında başlamış ise de II. Abdülhamid idaresi döneminde, yapılan mevzuat düzenlemeleri sayesinde hız kazanmıştır. Şu hususu da ayrıca belirtmek gerekir ki Osmanlıda yatırım yapan yabancı şirketler arasında Fransızlar öne çıkmaktadır. Nitekim 20. Yüzyıl başlarında Osmanlıda yatırım yapan şirketlerin sermaye yapısına bakıldığında %44'lük bir pay ile Fransız menşeli olanların ilk sırayı aldığı dikkati çekmektedir. Hem sermayesini geliştirmek hem de hammadde ihtiyacını karşılamak amacıyla Osmanlı topraklarında yatırıma yönelen Fransız sermayesinin özellikle belediye hizmetleri, bankacılık, sigortacılık, liman işletmeleri ve maden imtiyazları gibi stratejik sektörlere yöneldikleri göze çarpmaktadır. Bu çalışmamızda yerli ve yabancı kaynaklar ışığında olmak üzere II. Abdülhamid saltanatında Fransız sermayeli veya Fransız ortaklığı bulunan demiryolu yatırımları ile şirket imtiyazlarının uygulanması hususu incelenmeye gayret edilecektir.