İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Bilimin Doğasını Sorgulama Düzeylerinin Tespiti Ve Çeşitli Etkinliklerle Geliştirilmesi (original) (raw)
Related papers
Hacettepe University Journal of Education, 2018
Bu araştırma kapsamında, ortaokul fen eğitiminde zihinsel, paylaşılan ve uzlaşılan modeller oluşturma, modelleri test etme ve revize etme becerilerinden oluşan modelleme sürecinin öğrencilere kazandırılması ve bu yolla öğrencilerinin bilimin doğasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada karma yöntemin, Eşzamanlı Üçgenleme Deseni kullanılmıştır. Çalışma grubu üç farklı okuldan seçilen 114 yedinci sınıf öğrencisi ile üç fen bilgisi öğretmeninden oluşmaktadır. Öğrencilerin modelleme becerilerinin geliştirilmesi için geliştirilen Model Tabanlı Sorgulama Programı, zihinsel, paylaşılan ve uzlaşılan model oluşturma becerileri ile "Yaşamımızdaki Elektrik" ünitesi kazanımlarından oluşmaktadır. Araştırmada nitel ve nicel veri toplama araçları eş zamanlı olarak kullanılmıştır. Nicel veri toplama aracı olarak seçilen BİLTEST deney ve kontrol gruplarına ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak ise gözlem, odak grup görüşmesi ve doküman incelemesi kullanılmıştır. Nicel veriler ANCOVA ile analiz edilirken nitel veriler için içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Nicel analiz sonuçlarına göre, BİLTEST puanları arasında deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (F 1,111 = 9,747, p = ,002 , π 2 = 0,483). Ek olarak öğrencilerden ve öğretmenlerden toplanan nitel veriler model tabanlı sorgulama programının öğrencilerin bilimin doğasına ilişkin görüşlerini geliştirdiği, anlamlı öğrenmelerine katkı sağladığı ve derse katılımını arttırdığını tespit edilmiştir. Bu sonuçlar uygulanan yöntemin öğrencilerin bilimin doğasına ilişkin görüşlerini geliştirmede etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. Anahtar sözcükler: fen eğitimi, model tabanlı sorgulama, bilimin doğası ABSTRACT: This research aims to improve students' modeling abilities via provide them opportunity of constructing, testing, using and revising their own models, and develop their views about nature of science. For this purpose, Concurrent-Triangulation Design was used as mixed method. Study was done with 114 seventh grade students and three science teachers from three different public schools. To enhance students modeling abilities, Modeling Based Science Education Program was designed based on Electricity in Our Life unit form Science Education Curriculum. The Modeling Based Science Education Program consist of constructing mental, expressed and consensus models in context of electrostatics and electric current topics. In this research qualitative and quantitative data were obtained concurrently. As quantitative data, Views of Nature of Science Test (BİLTEST) was used as pre and posttests. As quantitative data, participant observations, document reviews and interviews were used. According to quantitative analyses, there is meaningful difference between pre and post test scores of views of nature of science test of experimental and control groups (F 1,111 = 9,747, p = ,002 , π 2 = 0,483). Additionally, qualitative data obtained from students and teachers shows that, Modeling Based Science Education Program enables to meaningful permanent learning, student engagement and enhance students' views of nature of science. This results shows that, modeling based science education program can be an effective method to develop students' views of nature of science.
Etkinliklerle Bilimin Doğasının Öğretimi
mesi (BİDOMEG) Projesi, Etkinliklerle Bilimin Doğasının Öğretimi. Bu kitabın üretildiği proje TÜBİTAK tarafından desteklenmiş olup, Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi ortaklığında yürütülmüştür. Kitaptaki her bölümün telif hakkı bölümün yazarına aittir. Kitabın herhangi bir kısmı veya tümü yazarların yazılı izni alınmaksızın kullanılamaz. Kitap editörü ve yazarları kitapta yer alan tüm fikir, görüş ve metotları paylaşmayabilir. vii BİDOMEG projesine katılan, destek veren Abant İzzet Baysal Üniversitesi lisans öğrencileri; Beyza COŞKUN, Demet Duygu MÜJDE, Fatih KOYMATLI, Hakan YILDIRIM, Merve EMRE, Nazlı TURAMAN, Savaş ŞAHİN'e, katkılarından dolayı teşekkür ederiz. İlk günden itibaren BİDOMEG Projesine gönüllü olarak katılarak her türlü desteği veren, öğretmen ve öğretmen adaylarına oldukça faydalı olacağını düşündüğümüz bu kitabın hazırlanmasında emeği olan değerli fen bilgisi öğretmenleri; Abdullah AKGÜN Bolu) ve Zülfinaz KESKİN'e (Bolu) ve öğretmenlerimizin sevgili öğrencilerine, velilerine, emeklerinden ve katkılarından ötürü teşekkürü bir borç biliriz. Bidomeg Proje Ekibi Adına Doç. Dr. Nihal Doğan Bolu, Ekim-2015 viii ix EDİTÖRÜN ÖNSÖZÜ Değerli okuyucular, Bilimin doğasının ortaokul düzeyinde etkinlikler aracılığı ile öğretilmesini hedefleyen bu kitabın temel hedef kitlesi Fen Bilimleri Dersi öğretmenleri ve lisans düzeyinde fen bilgisi öğretimi ile ilgili metot dersleri veren akademisyenlerdir. Kitabımız BİDOMEG projesi kapsamında geliştirilen ve 2013 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı kazanımları ile ilişkilendirilmiş 56 etkinlik içermektedir. Etkinlikler, kitabın "İçindekiler" sayfasında göreceğiniz gibi öğretim programındaki ünitelere göre sıralanmıştır. Bu sayede öğretmenlerin sınıf düzeyine ve üniteye göre istedikleri etkinliği kolayca seçip kullanmaları hedeflenmiştir. Bu kitaptaki etkinlikler üç farklı üniversiteden dört farklı proje grubu tarafından hazırlanmıştır. Her grup etkinlikleri hazırlarken bilimin doğası öğretimini ve öğrenimini olumlu yönde etkileyeceğini düşündüğümüz belli ilkeleri dikkate almaya çalışmıştır. Bunlar: Bilimin doğasının açık-yansıtıcı bir yaklaşımla öğretilmesi Bilimin doğası temalarının öğretim programı kazanımları ile ilişkilendirilmesi Biçimlendirici değerlendirme kullanarak bilimin doğası öğreniminin desteklenmesi olarak sıralanabilir. Etkinlerimizde bu ilkeler doğrultusunda hazırlanmış bölümler, ipucu niteliğinde kutucuklar ve bazı etkinliklerde video, ses ve sunum gibi medya dosyaları yer almaktadır.
Eğitim ve Bilim Lise Öğrencilerinin Bilimsel Araştırmanın Doğası Hakkındaki Görüşleri
TED Eğitim ve Bilim, 2020
Bu çalışmanın amacı farklı liselerde öğrenim gören öğrencilerin bilimsel araştırmanın doğası (Nature of Scientific Inquiry-NOSI) hakkındaki görüşlerini nitel araştırma yöntemiyle araştırmaktır. Çalışmaya, Fen Lisesi (FL, 69 öğrenci), Öğretmen Lisesi (ÖL, 99 öğrenci) ve Anadolu Lisesi’nin (AL, 99 öğrenci) 11. sınıflarında öğrenim gören öğrenciler dahil edilmiştir. FL fen derslerinin en fazla verildiği lise olup, ÖL ve AL ise daha az fen dersi veren lise türleridir. Bu liselerdeki öğrencilere “Bilimsel Araştırma Hakkındaki Görüşler (Views about Scientific Inquiry-VASI)” anketi uygulanmış ve sonrasında öğrencilerin bir kısmıyla görüşme yapılmıştır. Verilerin analizi, öğrencilerin NOSI özelliklerinin her birine verdikleri cevapların ‘acemice’, ‘karışık’ ve ‘bilgili’ şeklinde kodlanmasıyla her öğrenci için bir profil oluşturularak yapılmıştır. Sonrasında ise her bir kod için elde edilen frekanslar belirlenmiş ve tablo haline getirilmiştir. İki araştırmacının yaptığı kodlamalar arasındaki uyum %85 olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın sonuçları, FL öğrencilerinin NOSI özelliklerinden ‘bilimsel araştırmalar her zaman bir soru ile başlar ve bir hipotez test etmesi zorunlu değildir’, ‘bütün araştırmalarda takip edilen tek bir basamaklar serisi yoktur’ ve ‘araştırma süreci sorulan soru tarafından yönlendirilir’ olmak üzere üç özellikte, diğer iki lisenin öğrencilerine göre daha bilgili görüşler sergilediğini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca FL ve ÖL öğrencilerinin bilimsel araştırmanın doğası özelliklerinden ‘bilimsel veri ve bilimsel kanıt aynı değildir’ ve ‘açıklamalar, toplanan veriler ve önceden bilinenlerin bileşimidir’ özellikleri konusunda birbirine yakın ve AL öğrencilerine göre daha bilgili görüşlere sahip oldukları belirlenmiştir. Diğer taraftan, AL öğrencileri ‘aynı süreçleri uygulayan bütün bilim insanları aynı sonuçları elde edemeyebilir’ ve ‘araştırma süreçleri sonuçları etkileyebilir’ özelliklerinde az sayıda bilgili görüşe sahip olmakla birlikte diğer liselerin öğrencilerine göre bu iki özellikte daha az sayıda acemice görüşe sahiptir. Bu durum, AL öğrencilerinin bu özelliklerde gelişmeye daha açık oldukları anlamına gelmektedir. ‘Araştırma sonuçları toplanan veri ile uyumlu olmalıdır’ özelliği bütün okullardaki öğrencilerin çoğunluğunun bilgili görüşler sergilediği bir özelliktir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, daha fazla fen dersi almanın bilimsel araştırmanın doğası hakkında daha fazla bilgili görüşlerin gelişmesine yardım ettiği sonucuna varılabilir fakat daha fazla araştırılması gerekmektedir.
Model Tabanlı Sorgulama Yaklaşımının, Öğrencilerin Bilimin Doğası
Hacettepe Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi-hacettepe University Journal of Education, 2017
Bu araştırma kapsamında, ortaokul fen eğitiminde zihinsel, paylaşılan ve uzlaşılan modeller oluşturma, modelleri test etme ve revize etme becerilerinden oluşan modelleme sürecinin öğrencilere kazandırılması ve bu yolla öğrencilerinin bilimin doğasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada karma yöntemin, Eşzamanlı Üçgenleme Deseni kullanılmıştır. Çalışma grubu üç farklı okuldan seçilen 114 yedinci sınıf öğrencisi ile üç fen bilgisi öğretmeninden oluşmaktadır. Öğrencilerin modelleme becerilerinin geliştirilmesi için geliştirilen Model Tabanlı Sorgulama Programı, zihinsel, paylaşılan ve uzlaşılan model oluşturma becerileri ile "Yaşamımızdaki Elektrik" ünitesi kazanımlarından oluşmaktadır. Araştırmada nitel ve nicel veri toplama araçları eş zamanlı olarak kullanılmıştır. Nicel veri toplama aracı olarak seçilen BİLTEST deney ve kontrol gruplarına ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak ise gözlem, odak grup görüşmesi ve doküman incelemesi kullanılmıştır. Nicel veriler ANCOVA ile analiz edilirken nitel veriler için içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Nicel analiz sonuçlarına göre, BİLTEST puanları arasında deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (F 1,111 = 9,747, p = ,002 , π 2 = 0,483). Ek olarak öğrencilerden ve öğretmenlerden toplanan nitel veriler model tabanlı sorgulama programının öğrencilerin bilimin doğasına ilişkin görüşlerini geliştirdiği, anlamlı öğrenmelerine katkı sağladığı ve derse katılımını arttırdığını tespit edilmiştir. Bu sonuçlar uygulanan yöntemin öğrencilerin bilimin doğasına ilişkin görüşlerini geliştirmede etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. Anahtar sözcükler: fen eğitimi, model tabanlı sorgulama, bilimin doğası ABSTRACT: This research aims to improve students' modeling abilities via provide them opportunity of constructing, testing, using and revising their own models, and develop their views about nature of science. For this purpose, Concurrent-Triangulation Design was used as mixed method. Study was done with 114 seventh grade students and three science teachers from three different public schools. To enhance students modeling abilities, Modeling Based Science Education Program was designed based on Electricity in Our Life unit form Science Education Curriculum. The Modeling Based Science Education Program consist of constructing mental, expressed and consensus models in context of electrostatics and electric current topics. In this research qualitative and quantitative data were obtained concurrently. As quantitative data, Views of Nature of Science Test (BİLTEST) was used as pre and posttests. As quantitative data, participant observations, document reviews and interviews were used. According to quantitative analyses, there is meaningful difference between pre and post test scores of views of nature of science test of experimental and control groups (F 1,111 = 9,747, p = ,002 , π 2 = 0,483). Additionally, qualitative data obtained from students and teachers shows that, Modeling Based Science Education Program enables to meaningful permanent learning, student engagement and enhance students' views of nature of science. This results shows that, modeling based science education program can be an effective method to develop students' views of nature of science.
Model Tabanlı Sorgulama Yaklaşımının, Öğrencilerin Bilimin Doğası Görüşlerine Etkisi
Hacettepe University Journal of Education, 2016
Bu araştırma kapsamında, ortaokul fen eğitiminde zihinsel, paylaşılan ve uzlaşılan modeller oluşturma, modelleri test etme ve revize etme becerilerinden oluşan modelleme sürecinin öğrencilere kazandırılması ve bu yolla öğrencilerinin bilimin doğasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada karma yöntemin, Eşzamanlı Üçgenleme Deseni kullanılmıştır. Çalışma grubu üç farklı okuldan seçilen 114 yedinci sınıf öğrencisi ile üç fen bilgisi öğretmeninden oluşmaktadır. Öğrencilerin modelleme becerilerinin geliştirilmesi için geliştirilen Model Tabanlı Sorgulama Programı, zihinsel, paylaşılan ve uzlaşılan model oluşturma becerileri ile "Yaşamımızdaki Elektrik" ünitesi kazanımlarından oluşmaktadır. Araştırmada nitel ve nicel veri toplama araçları eş zamanlı olarak kullanılmıştır. Nicel veri toplama aracı olarak seçilen BİLTEST deney ve kontrol gruplarına ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak ise gözlem, odak grup görüşmesi ve doküman incelemesi kullanılmıştır. Nicel veriler ANCOVA ile analiz edilirken nitel veriler için içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Nicel analiz sonuçlarına göre, BİLTEST puanları arasında deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (F 1,111 = 9,747, p = ,002 , π 2 = 0,483). Ek olarak öğrencilerden ve öğretmenlerden toplanan nitel veriler model tabanlı sorgulama programının öğrencilerin bilimin doğasına ilişkin görüşlerini geliştirdiği, anlamlı öğrenmelerine katkı sağladığı ve derse katılımını arttırdığını tespit edilmiştir. Bu sonuçlar uygulanan yöntemin öğrencilerin bilimin doğasına ilişkin görüşlerini geliştirmede etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. Anahtar sözcükler: fen eğitimi, model tabanlı sorgulama, bilimin doğası ABSTRACT: This research aims to improve students' modeling abilities via provide them opportunity of constructing, testing, using and revising their own models, and develop their views about nature of science. For this purpose, Concurrent-Triangulation Design was used as mixed method. Study was done with 114 seventh grade students and three science teachers from three different public schools. To enhance students modeling abilities, Modeling Based Science Education Program was designed based on Electricity in Our Life unit form Science Education Curriculum. The Modeling Based Science Education Program consist of constructing mental, expressed and consensus models in context of electrostatics and electric current topics. In this research qualitative and quantitative data were obtained concurrently. As quantitative data, Views of Nature of Science Test (BİLTEST) was used as pre and posttests. As quantitative data, participant observations, document reviews and interviews were used. According to quantitative analyses, there is meaningful difference between pre and post test scores of views of nature of science test of experimental and control groups (F 1,111 = 9,747, p = ,002 , π 2 = 0,483). Additionally, qualitative data obtained from students and teachers shows that, Modeling Based Science Education Program enables to meaningful permanent learning, student engagement and enhance students' views of nature of science. This results shows that, modeling based science education program can be an effective method to develop students' views of nature of science.
2016
Bu calismanin amaci, TUBITAK 4004 Doga Egitimi ve Bilim Okullari programi kapsaminda gerceklestirilen “Kucuk Bilim Adamlari Kesifte” projesinde yapilan Fen Bilimleri etkinliklerine yonelik ogrenci dusuncelerini belirlemektir. Arastirmanin orneklemini 2011-2012 ogretim yili guz ve bahar donemlerinde Erzincan ili merkez ortaokullarinin 6. ve 7. siniflarindan projeye gonullu olarak katilan 127 ogrenci olusturmaktadir. Uygulamalarda fizik, kimya ve biyoloji alanlarindan 21 etkinlik yapilmistir. Ayrica etkinliklerde doga gezilerine de yer verilmistir. Etkinlikler katilimcilarin, cok fazla bilgi ogrenmeleri yerine basit bilimsel olgularin farkina varmalarini boylece merak duygularinin, arastirma, sorgulama ve ogrenme isteklerinin tetiklenmesini saglayacak bicimde hazirlanmistir. Veriler arastirmacilar tarafindan hazirlanan acik uclu 6 sorudan olusan “Ogrenci Etkinlik Degerlendirme Anketiyle” toplanmistir. Verilerin analizinde icerik analizi kullanilmistir. Arastirmada ogrencilerin projede...
Istanbul University - DergiPark, 2021
Araştırma ilköğretim öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerini incelemek amacıyla gerçekleştirlmişir. Bununla birlikte öğrencilerin görüşlerinin bazı değişkenlere göre durumu ortaya konulmuştur. Araştırma, 2020-2021 eğitim-öğretim bahar döneminde Karaman'da öğrenimine devam eden 202 tane 8. sınıf öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir. Tarama modeli kullanılan araştırmada veriler "Kişisel Bilgi Formu" ve "Bilimin Doğası Görüşler Ölçeği" kullanılarak toplanmıştır. Ölçek toplam 13 maddeden ve dört faktörlü yapıdan oluşmaktadır. Elde edilen veriler "Betimsel Analiz" kullanılarak değerlendirilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde; öğrencilerin bilimin doğasına yönelik görüşleri üzerinde eğitim seviyesi ve bilimsel dergi okuma/ TV yayın izleme durumunun önemli bir etki oluşturduğu anlaşılmaktadır. Öğrencilerin çoğunluğunun bilimsel bilginin değişebilir düşüncesinde olduğu, bilimin oluşumunda hayal gücü ve yaratıcılığın rolü hakkındaki önemi bildikleri ve deneysel yolla elde edilen bilgiye daha çok yöneldikleri tespit edilmiştir. Ancak; öğrencilerin gözlem ve çıkarım kavramlarınına ilişkin bilgilerin yeterince anlaşılmadığı ve bakış açılarının bu kavramlardan uzak olduğu görülmüştür. Araştırma sonuçları doğrultusunda 8. sınıf öğrencilerine yönelik bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin daha iyi olmasına ilişkin katkı sağlayacağı düşünülen önerilere yer verilmiştir.
IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 2020
Scientific stories enable science concepts to be reconciled with life. Scientific story writing provides both the learning of science and the development of writing skills. Scientific stories have positive effects on students' motivation and attitude towards learning science. Purpose of the research is to examine the impact of scientific stories about cells and organelles on the 6th grade students' academic achievement and understanding of the nature of science. In this research, experimental design with pretest-posttest control group was used. The study group of the study consisted of sixth grade students, attending a public secondary school in Beyoğlu district of Istanbul in 2017-2018 academic year that 15 of them were experimental and 15 of them were control group. In the research, Academic Achievement Test and Nature of Science Scale were used as data collection tools. Scientific stories were applied during the deepening phase of the 5E lesson plan. Data were analyzed with SPSS 25.0 program. As a result of the study, it was seen that scientific stories increased students' academic achievement statistically. There was no statistically significant improvement in understanding the nature of science.
Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2021
2018 Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programında yer alan "Doğa ve Kimya" ünitesi, çevre ilgili sorunlar, sorunların nedenleri ve bu konuların dayandığı kimyasal temellerin öğretildiği bir ünitelerdir. Bu çalışmada, farklı okul türlerine devam eden 10. sınıf öğrencilerinin "Doğa ve Kimya" ünitesinin öğretilmesinden sonra suyun hayat için önemi, çevre kirliliği ve çevre kirliliğinin azaltılması için alınması gereken önlemler ile ilgili kavramalarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubu 2019-2020 eğitim-öğretim yılında 10. sınıfa devam eden 421 öğrenciden (221 kadın ve 200 erkek) oluşmaktadır. Veriler, 25 çoktan seçmeli soru ve 4 faktörden oluşan "Doğa ve Kimya Ünitesi Başarı Testi” kullanılarak toplanmıştır. Çalışmada, suyun önemini, su tasarrufu ve su kaynakları ile ilgili konularda öğrencilerin kavramaları yüksek düzeydeyken; yumuşak su, suyun özellikleri ve endüstride su kullanımı gibi daha fazla kimya bilgisi gerektiren konularda öğrenci kavramaları...
Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2021
Bu çalışmanın amacı, ortaokul 7. ve 8.sınıf öğrencilerinin bilimsel sorgulama becerilerini belirmeye yönelik çoktan seçmeli bir test geliştirmek olarak belirlenmiştir. Çalışma, tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Testin geliştirilme sürecinde Wenning (2007) tarafından ileri sürülen bilimsel sorgulama becerileri ile fen bilimleri dersi öğretim programında (2018) yer alan sorgulama becerilerinin eşleştirilmesi ile belirlenen beceriler temel alınarak, bu becerilere yönelik toplam 30 maddeden oluşan çoktan seçmeli bir test oluşturulmuştur. Testin kapsam ve yapı geçerliği için uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzman görüşleri doğrultusunda düzeltmeleri yapılan test, uygun örnekleme yöntemiyle seçilmiş bir devlet okulunda öğrenim görmekte olan 120 7. sınıf ve 130 8. sınıf öğrencisi olmak üzere toplam 250 öğrenciye uygulanmıştır. Uygulama sonrası elde edilen veriler, MS Excel ve istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, madde ayırt edicilik değeri 0,20'den düşük olan sekiz maddenin testten çıkarılmasıyla toplam 22 maddeden oluşan "Bilimsel Sorgulama Becerileri Testi (BSBT)" elde edilmiştir. BSBT'nin ortalama güçlüğünün orta düzeyde (p = 0,48), ayırt edicilik düzeyinin ise çok iyi (rjx= 0,55) olduğu tespit edilmiştir. Yapılan KR-20 güvenirlik analizi sonucunda ise testin güvenirlik katsayısı 0,82 olarak bulunmuştur. Elde edilen bulgular ışığında, Bilimsel Sorgulama Becerileri Testi'nin öğrencilerin bilimsel sorgulama becerilerini belirlemede kullanılabilecek düzeyde geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.