3-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Olarak Yayımlanan Resimli Öykü Kitaplarında Kullanılan Karakterlerin Prososyal Davranışlarının İncelenmesi (original) (raw)

Araştırmada 3-6 yaş çocuklarına yönelik olarak yayımlanan resimli öykü kitaplarında yer alan ana/yan karakterlerin sergiledikleri prososyal davranışların incelenmesi amaçlanmıştır. Betimsel araştırma modelinin kullanıldığı bu araştırmada veriler, doküman analizi yöntemi ile elde edilmiştir. Araştırmanın veri kaynaklarını İstanbul ilinde, ulaşılabilen, alışveriş merkezlerindeki büyük kitapçılarda, 3-6 yaş grubuna hitap eden ve içeriğinde prososyal davranışları bulunduran 105 kitap oluşturmuştur. Dört araştırmacı tarafından oluşturulan "Kitap İnceleme Formu" ile kitaplar; künye bilgileri, fiziksel özellikler, içerik ve yardımlaşma, iş birliği, empati, paylaşma, teselli etme, kibarlık, dayanışma kategorilerinde yer alan prososyal davranışlar açısından incelenmiştir. Araştırmacılar arasındaki güvenirliği belirlemek için 10 kitaptan oluşan bir pilot çalışma yapılmış ve araştırmacılar arası güvenirlik değeri 0,89 olarak bulunmuştur. Bu değer, Miles ve Huberman (1994) tarafından önerilmiş olan güvenirlik formülü (Güvenirlik = Görüş Birliği / (Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı)) ile hesaplanmıştır. Elde edilen veriler frekans analizi ve ki-kare testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda; Türkçe yazılan kitaplar ile kibarlık davranışı arasında istatistiksel açıdan pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (x²= 7,367, p<0,05). 2000 yılı ve sonrasında yazılan kitaplar ile iş birliği (%97,7) davranışı arasında istatistiksel açıdan pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu (x²=7,636, p<0,05) ve 2000 yılı ve sonrasında yazılan kitaplar ile yardımlaşma (%92,3) davranışı arasında istatistiksel açıdan pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu (x²=4,699, p<0,05). Yazarların cinsiyeti ile kitaplarda yer alan prososyal davranışlar arasında ise istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür (p>0,05). Kitaplarda en çok kibarlık davranışının, en az dayanışma davranışının prososyal davranış olarak işlendiği görülmüştür. Prososyal davranışlar, en çok insan karakterler yoluyla ele alınmıştır. Karakterlerin cinsiyetine göre işlenen prososyal davranışlara bakıldığında; yardımlaşma, empati, iş birliği, paylaşma ve dayanışma davranışlarının en çok "cinsiyetsiz" karakterler yoluyla işlendiği görülürken, teselli etme davranışının en çok "erkek" karakterler, kibarlık davranışının ise en çok "kadın" karakterler yoluyla işlendiği görülmüştür.