Âşıklık Geleneği Kültür Elçisi Âşık Yaşar Reyhanî'nin Müzikal Kimliği Üzerine Tespitler (original) (raw)

Özet Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi/THMFNS ulusal/uluslararası platformlardaki dilbilimsel/müzikbilimsel uygulamalara paralel bir uygulama başlatabilmek amacıyla İTÜ SBE Türk Müziği Programı yüksek lisans tezi kapsamında ilk temelleri atılan, İTÜ SBE Müzikoloji ve Müzik Teorisi Programı doktora tezi kapsamında geliştirilecek olan, ses bilgisi/şekil bilgisi/söz varlığı ölçütleri ekseninde yerel/evrensel ilintilerle birlikte Standart Türkiye Türkçesi/STT (bir toplulukta bölgeler üstü anlaşma aracı olarak tanınıp benimsenen, konuşulan lehçeler/ağızlar içerisinde yaygınlaşarak hâkim duruma geçen, dil türleri/kullanıldığı saha içerisinde en geniş işleve sahip olan yerel/sosyal tabakalara has izler taşımayan, ağızlar üstü/norm oluşturucu/varyasyon azaltıcı standart/prestij varyant/standart dil), Türk Dil Kurumu Çeviriyazı İşaretleri/TDKÇYİ (Anadolu diyalektolojisi üzerine yapılan kapsamlı derleme çalışmaları aracılığıyla derlenen yöresel ağız metinlerinin kuramsal/icrasal altyapısında ses bilgisi/şekil bilgisi/söz varlığı ölçütleri ekseninde varlığını sürdüren yöresel ağız özelliklerini transkript edebilmek amacıyla kullanılan transkripsiyon işaretleri)-Uluslararası Fonetik Alfabe/IPA (ses değerlerini uluslararası standartta yazıya dökebilme, tüm dillerdeki konuşma seslerini örnek bir biçimde kodlayabilme, dillerin doğru telaffuz edilmesini sağlayarak çok sayıda transkripsiyon sisteminin doğurduğu karışıklıkları önleyebilme, her bir ses için ayrı bir sembol geliştirebilme amacı ile işaret ve simgelerden oluşturulmuş standart alfabe türü) sesleri üzerinde yapılanan notasyon sistemi örneğidir. Türk kültür-sanat hayatını besleyen ürün ve verileri, çalgısal-sözel icra tür ve biçimleri, yerel-evrensel üslup ve repertuar elemanları, eğitsel-öğretisel uygulama ve esasları, usta-çırak ilişkisi eksenli karşılaşma ve atışma prensipleri, sözel-yazınsal veri aktarım ve adaptasyon süreçleri ile bir edebi/müzikal sanat türü olarak tanımlanan âşık edebiyatında dilbilimsel/müzikbilimsel eksende edebi ve müzikal türleri belirleyen alana özgü teknik kavramların vokal/enstrümantal üslup özellikleri (yerel dille anlatım: sözel/sesel okuyuş üslup ve çeşnileri, yöresel ağız/hançere kullanım tür ve biçimleri), karakteristik nüans kullanımları (dialektal/tavırsal/yorumsal söz ve ezgi stilleri), fonetik unsurlar (sesbilimsel/sözbilimsel/yazınbilimsel şiir tür ve örneklemleri) ekseninde yapılandığı edebi bilim ve müzik bilim uzmanları tarafınca vurgulanmıştır. Halkbilim analiz modeli performans/icra gösterim teori (dinamik iletişimsel bir süreç olan performans esnasında üreticinin sesel/dilsel/müziksel kullanım tür ve biçimleri, konuşmanın özel bir biçimi olan sözel davranış esnasında üreticinin icra gösterimsel/sanatsal/artistik dışa vurum tür ve biçimleri) ve etnomüzikolojide dilbilimsel yaklaşımlar (etnomüzikoloji çalışmalarına kolaylıkla adapte edilebilen, öncelikle dile/dilbilimsel verilere dayandırılan, etnobilim alanında yeri yadsınamayan, disiplinlerarası geçişliliği sağlayan bilim dalı) ekseninde sözel/sanatsal bir performans türü olarak tanımlanan Türk halk müziği metinlerinin âşık edebiyatı/âşık musikisi alt türleri için edebi/müzikal materyal sağladığı halkbilim uzmanları ve etnomüzikbilim uzmanları tarafınca vurgulanmıştır. Âşıklık geleneği edebi/musiki türleri/çeşitleri/çeşitlemeleri üzerine detaylı araştırmalar yapan müzikolog San. Öğr. Gör. Dr. Süleyman Şenel danışmanlığında “Niğdeli Meçhul Âşık Ali Kemâl Bezirhan’ın Hayatı-Sanatı ve Şairliği” başlığı adı altında İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Temel Bilimler Bölümü Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı bitirme projesi olarak hazırlanmış olan çalışma kapsamında derlenen “Kolsuz Ali” mahlası ile anılan Niğdeli Meçhul Ali Kemâl Bezirhan’ın edebi/müzikal profilini yansıtan şiir örneklemleri ve biyografi verileri üzerinde ayrıntılarıyla durulacaktır. 3. Uluslararası İletişim, Edebiyat, Müzik Ve Sanat Çalışmalarında Güncel Yaklaşımlar Kongresi kapsamında sunulacak olan bildiri aracılığıyla: sözel/sanatsal performans türü üreticisi olan Niğdeli Meçhul Âşık Ali Kemâl Bezirhan’ın edebi/müzikal eserlerinin Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Veritabanı/THMFNS V’na aktarım/adaptasyon süreçleri gerçekleştirilecektir. Anahtar Kelimeler: Niğdeli Meçhul Âşık Ali Kemâl Bezirhan, Halkbilim Analiz Modeli Performans İcra Gösterim Teori, Etnomüzikolojide Dilbilimsel Yaklaşımlar, Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Veritabanı/THMFNS V. Abstract Turkish Folk Music Phonetic Notation System/TFMPNS is a notation system example which aims to initiate a parallel application to the national/international linguistic/musicological application foundations of which were laid under the scope of ITU ISS Turkish Music Program post graduation thesis, which will be developed under the scope of ITU ISS Musicology and Music Theory Program doctorate thesis, which is configured in phonetics/morphology/vocabulary axis of together with traditional/international attachments based on Standard Turkey Turkish/STT (the standard language/standard variant which is recognized and adopted in a community as a means of agreements among the regions, gains dominant position by becoming widespread spoken dialects and has a large function among language types and usage areas is in a position of means of communication among speakers of different dialects)-Turkish Linguistic Institution Transcription Signs/TLITS (transcription marks used to transcribe local oral features existing on the axis of phonetics/morphology/lexicon criteria and theoretical/performance infrastructure of local oral texts, which is collected through the comprehensive compilation work on Anatolian dialectology)-International Phonetic Alphabet/IPA (standard alphabet type consisting of signs and symbols which is developed with the aim of redacting sound values in international standards, encoding speech sounds of all languages in an exemplary manner, preventing confusion engendered with numerous transcription system by providing correct pronunciation of languages and developing a separate symbol for each sound) sounds. In asık literature which is defined as a literary/musical art type with contest principles; feeding Turkish culture-artistic life product and inputs, instrumental-verbal performance type and styles, local-universal style and repertory elements, educational-doctrinal application and principles, under the scope of master-apprentice relationship encounter and altercation principles, verbal-written data transfer and adaptation processes, it has been emphasized by an literary/musical art type literal science and music science experts that it is configured in linguistical/musicological axis of technical concepts specific to field determining the literary and musical types vocal/instrumental style properties (narration in local language: verbal/phonetic reading genre and styles, local dialect/subdialect usage type and styles) characteristic nuance usages (dialectal/behavioral/interpretive word and tune styles), phonetic elements (phonetic/rhetoric/graphemic poem type and samples). Turkish folk music texts which is defined as a verbal/artistic performance type in axis of ethnology analysis model performance display theory (vocal/musical/lingual usage types of producer during performance which is a dynamic communicative process, deictic/artistic outpouring types of producer during verbal behaviour which is a special type of talking) and linguistic approaches in ethnomusicology (an area of science which can easily be adapted to ethnomusicology studies, based especially on language/linguistic data, the place of which can not be ignored in ethnoscience field and which ensures transitivity between interdisciplines) provides literal/musical material for asık literature/asık music subtypes it is emphasised by ethnology experts and ethnomusicology experts. The emphasis point will be pieces of art reflecting his literal/musical profile of Nigdeli Mechul Asık Ali Kemal Bezirhan who is also known as “Armless Al” his poem samples and biography datas compiled under the scope of dissertation in ITU Turkish Music State Conservatory Basic Sciences Faculty Music Theory Division under the headline of “Life, Art and Poem of Nigdeli Mechul Asık Ali Kemal Bezirhan” under consultancy of musicologist performer lecturer PhD Suleyman Senel who performs detailed studies on asık tradition literal/musical types/specifies/diversities. Through the announcement which will be submitted under the scope of 3nd International Congress On Current Approaches In Communication, Literature, Music And Art Studies: the transfer/adaptation process of literal/musical pieces of art of Niğdeli mechul asik Ali Kemal Bezirhan who is a verbal/artistic performance type producer to Turkish Folk Music Phonetic Notation System Database/TFMPNS D will be realized. Key words: Nigdeli Mechul Asık Ali Kemal Bezirhan, Ethnology Aanalysis Model Performance Display Theory, Linguistic Approaches In Ethnomusicology, Turkish Folk Music Phonetic Notation System Database/TFMPNS D.