Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Ayrımı(1990-2006) (original) (raw)

Değişen Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet.pdf

Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar (Sayı 36), 2018

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükümetleri döneminde eğitim sisteminde önemli değişiklikler oldu ve olmaya devam ediyor. Son dönemdeki en önemli değişikliklerden biri, 2017-2018 eğitim öğretim yılından itibaren öncelikle 1., 5. ve 9. sınıflarda; 2018-2019 eğitim öğretim yılından itibarense tüm kademlerde uygulanmak üzere müfredat değişikliğine gidilmesi ve yeni müfredata göre ders kitaplarının da yenilenmesiydi. Bilgi ve değerler seti olarak toplumun ideolojik ve kültürel yeniden üretimine hizmet eden müfredata göre hazırlanan ders kitapları (Sayılan, 2012), toplumsal cinsiyet rolleri ile ilgili normların ve kurguların aktarıldığı en önemli araçlardan biridir (Helvacıoğlu-Gümüşoğlu, 1994; Kancı, 2007; Kancı ve Altınay, 2011). Bu nedenle, ders kitaplarının analizi toplumsal cinsiyet kavramı konusunda aktarılan açık ve örtük mesajları deşifre etmek açısından önemlidir. Bu çalışmada da 2017 yılındaki değişiklik ile birlikte “değerler ve değer eğitimi” odaklı olduğu ileri sürülen müfredat (Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, 2017) sonrası yenilenen ders kitapları ile bir önceki müfredata göre hazırlanmış ders kitapları arasında toplumsal cinsiyet konusu ile bağlantılı metin ve görseller karşılaştırmalı olarak incelenerek bu kavramın ele alınışıyla ilgili farklılıklar olup olmadığı ve varsa bu farklılıkların neler olduğu araştırılmaktadır. Makalede öncelikle, eğitim sisteminde son dönemde yaşanan değişimlere kısaca değinildikten sonra ders kitaplarında toplumsal cinsiyet konusunu araştıran çalışmalara yer verilmektedir. Ders kitaplarının karşılaştırmalı analizi sonucu elde edilen bulgular ise, kadın görünürlüğünün azalması, aile içi işbölümünde cinsiyet ayrımcılığı, çalışma hayatı ve mesleklerde cinsiyet ayrımcılığı ile örtük söylemlerde cinsiyet ayrımcılığı başlıkları altında verilmektedir. Yeni bir milli kimlik inşasına doğru ders kitaplarında etno-dinsel, eril ve militarist dilin artışından söz edildikten sonra sonuç bölümü ile

Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet  Firdevs Gümüşoğlu

Özet: Bu makalede, Cumhuriyetin ilk yıllarından bugüne ders kitaplarında kadın ve erkek modellerinin nasıl yaratıldığı ele alınacaktır. Bunun yanı sıra Türk Eğitim politikasının iki farklı dönemi ders kitaplarından örneklerle karşılaştırılacaktır. Bu makale 1928'den 2008'e dek yayınlanmış 1.500'den fazla ilköğretim ders kitabının analizini içermektedir. Öncelikle 1930'ların ders kitaplarını elinize aldığınızda, kalitesi karşısında şaşırırsınız. 1950'lerin ders kitapları günümüzdekilerin tersine anlaşılır cümleler ve çocuklara yönelik sıcak bir üslup söz konusudur. Öte yandan ders kitaplarının yeni bir ülke ve vatandaş yaratmada en önemli araç olduğu, bütün açıklığıyla göz önünde bulundurulur. 1920'lerden 1945'e dek ders kitaplarında kadınlar, çocuklara ya da yeni kuşağa ülkeyi ve uygarlığı öğreten öğretmen olarak resmedilir. 1950'den itibaren ise, ailenin hizmetçisi haline gelir. Fakat bugün kadınların ders kitaplarındaki yeri, 1950'lerden daha kötü bir durumdadır. Anahtar Kelimeler: Toplumsal cinsiyet, toplumsallaşma, kadın işi, erkek işi Gender in School Text Books Abstract: In this article, how the role models of woman and man in the school text books have been portrayed from the early period of Turkish Republic until today are reviewed. Besides, the two periods of Turkish education policy are compared and contrasted from the books. This article involves an analysis of more than 1.500 primary school and secondary school text books published from 1928 to 2008. First of all if you took the books of 1930's from the library, their quality would surprise you. In contrast from 1950's and today, the sentences are understandable and the style of writing is warm and friendly for children. On the other hand the books were considered as the most important tools for rebuilding the new country and new citizenship. From 1920's up to 1945 women were portrayed as the teacher of children or the teacher of new generations educating them about the country and civilization. In 1950's they became the servants of their families. But today, the position of women seems to be depicted worse in the books than 1950's.  Bu makaleye temel olan konu 2005 yılında ikinci baskısı yapılan Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet adlı kitabımdan alınmış ve 2008 " e dek basılan kitaplar incelenerek güncellenmiştir.

İlkokul Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyet

Gender involves socially loaded roles and responsibilities to men and women. Children begin to acquire information related to gender primarily within the family and then around the community. They spend important and a big part of their time in school after commencement of the education life.

Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik ve Öğretmenlerin Cinsiyetçilik Algılarının Saptanması

fe dergi feminist ele, 2010

Bu araştırma, ilköğretim okullarında 1-5. sınıflarda okutulmakta olan ders kitaplarını cinsiyetçilik açısından incelemek ve bu okullarda görev yapan öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarını saptamak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, öğretmenlerin eğitim uygulamalarında ve algılarındaki cinsiyetçiliği belirlemek için, araştırma ekibi tarafından 63 sorudan oluşan bir anket hazırlanmıştır. Sözkonusu anket, 60 seçmeli soru, 2 açık uçlu soru ile 1 öğretmenin önerilerinin tespit edildiği sorulardan oluşmaktadır. Ders kitapları resim ve metinleri cinsiyetçilik açısından değerlendirilmiş, bu değerlendirme yapılırken kız ve erkek çocukları sayısal değerleri, bulundukları mekanlar, iletişim halinde gösterildikleri bireyler ve cinsiyetlere önerilen meslekler açısından ele alınmıştır. Yapılan araştırma sonucunda öğretmenlerin toplumsal yapıda, okul ortamında, sınıf içi değer ve uygulamalarında ve ders kitaplarında cinsiyetçilik algısına sahip oldukları görülmüş ve ders kitaplarının resim ve metin analizlerinde cinsiyetçi tutumlar saptanmıştır. Öğretmenlerin cinsiyetçilik algıları, kız-erkek öğrencilere karşı tutumları, kişisel yaşamlarında cinsiyetçilik içeren değerleri, toplumsal cinsiyet algıları, iş yerinde yaşanan mobbing algıları ve ön kabulleri saptanarak ölçülmüştür. Anahtar Sözcükler: Ders kitaplarında cinsiyetçilik, cinsiyet ayrımcılığı, eğitimde cinsiyetçilik. Gender Differences in Textbooks and Teachers' Gender Perceptions This research has been made to determine sex perception of teachers who are working in primary schools and examine the text books which are thought in primary schools from the point of view of gender. With this purpose, a questionarre was given to teachers for data collection. At the same time, textbook pictures and passages were evaluated to determine the number of boys and girls, the place they had been, the people they had been on contact and adviced jobs for different sexes. As a result of the research in the social structure at the school, the teachers and the passages and pictures in textbooks were determined to have gender bias. Comittees who struggle against sex perception should choose textbooks and the teachers should be conscious about this subject. The struggle against sex perception should include all the society.

Din Dersi Ders Kitapları Görsellerinde Toplumsal Cinsiyet Üzerine Bir Analiz

Türkiye din eğitimi araştırmaları degisi, 2021

Bu çalışma toplumsal cinsiyet olgusunun yapılandırılmasında ve geleceğe aktarılmasında önemli bir etkisi bulunan ders kitapları üzerinden yürütülmüştür. Örgün eğitimin gerçekleştirilmesinde önemli bir araç olan ders kitapları öğrencilerin çeşitli toplumsal kültürel roller edinmesinin yanında cinsiyet rollerinin de kazanılmasında aktif rol oynamaktadır. Ders materyallerindeki cinsiyet temsillerinin kültürel değerleri, davranışları, tutumları etkilediği ve ders kitaplarında sunulan cinsiyet rolleri ve kalıpları ile aktarılan mesajların öğrencilerin kimlik, öz saygı gelişimini ve cinsiyetlere karşı tutumlarını şekillendirdiği çeşitli araştırmalar tarafından kanıtlanmıştır. Bu nedenle, * Bu çalışma Yasemin DAVARCI'nın Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Felsefe ve Din Bilimleri ABD'nda Prof Dr. Zeki Salih ZENGİN danışmanlığında hazırladığı doktora tezinin bir bölümünden oluşturulmuştur Etik Beyan: Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur. Makale en az iki hakem tarafından incelenmiş, Turnitin kullanılarak benzerlik raporu alınmış ve araştırma/yayın etiğine uygunluğunu teyit edilmiştir. Ethical Statement: It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carring out and writing this study and that all the sources used have been properly cited. The article was reviewed by at least two referees, a similarity report was obtained using Turnitin, and compliance with research/publication ethics was confirmed.

Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Çocuk Kitaplarına Yansıması

Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2021

Öz Bu araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2005 yılında yayımlanan ve 2018 yılında yürürlükten kaldırılan ortaokul öğrencilerine yönelik hazırlanmış 100 Temel Eser'in söz konusu eğitim-öğretim kademesinde yakın zamana kadar en çok tercih edilen kitap listesi olduğu varsayımından hareketle bu kitaplara toplumsal cinsiyet rollerinin ne şekilde yansıdığının tespiti amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 100 Temel Eser metinleri içerisindeki toplumsal cinsiyeti yansıtan ifadeler tespit edilmiştir. Araştırmanın verileri, 100 Temel Eser içerisinde yer alan Türk edebiyatına ait olaya dayalı metinlerden tarama modeli ile elde edilmiştir. Araştırmanın amacına yönelik olarak veriler belirlenen kategoriler çerçevesinde değerlendirilmiş, kategori türlerinden ise 'kişilere ve aktörlere göre kategoriler' seçilmiştir. Araştırmanın ana izleği çocuk kitaplarında eril ve dişil cinsiyetin ne şekilde yansıtıldığıdır. Ana izleğe bağlı olarak alt kategoriler; "dişil cinsiyeti aşağılayıcı söylemler, eril cinsiyeti yüceltici söylemler, dişil ve eril cinsiyetin günlük yaşamdaki rolleri" olarak belirlenmiştir. Belirlenen kategorilere ait tüm veriler araştırmaya dâhil edilmiş ve içerik analizi türlerinden frekans analizi ile verilerin sıklık ve yüzdeleri hesaplanmıştır. Hesaplanan sıklık ve yüzdeler tablolarda gösterilmiş ve yorumlanmıştır. İlgili kategorilere ait verilerin tamamına, çalışmanın hacmini artırmaması sebebiyle yer verilmemiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle 100 Temel Eser'de toplumsal cinsiyet rollerinin adalet temelli bir anlayışla sunulmadığı, aksine eril cinsin pek çok konuda dişil cinsten üstün görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Değişen Ders Kitaplarında Sekülerizm ve Toplumsal Cinsiyet Eşitligi Araştırması I

Değişen Ders Kitaplarında Sekülerizm ve Toplumsal Cinsiyet Eşitligi Araştırması I

Bu proje, 2017-2018 eğitim öğretim yılında yenilenen müfredat doğrultusunda hazırlanan ders kitapları ile bir önceki eğitim öğretim yılında (2016-2017) kullanılan ders kitapları arasında genelde liberal değerler, özelde ise liberal bir değer olarak sekülerizm ve toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farklılıklar olup olmadığını, varsa bu farklılıkların neler olduğunu anlamayı amaçlamaktadır.

Değişen Ders Kitaplarında Sekülerizm ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Araştırması II

Değişen Ders Kitaplarında Sekülerizm ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Araştırması II, 2019

Araştırmanın geçtiğimiz yıl tamamlanan ilk aşamasında, 2017 yılında yenilenen 1., 5. ve 9. sınıf ders kitapları bir önceki yılın ders kitapları ile karşılaştırılarak incelenirken (Aratemur-Çimen ve Bayhan, 2018), bu yılki ikinci aşamada, 2018 yılında diğer kademelerde yenilenen ders kitapları bir önceki yılın ders kitapları ile karşılaştırıldı. Buna göre, araştırmanın ilk aşamasındaki toplam 16 kitabın karşılaştırılmasına ek olarak bu yıl da ilkokul düzeyinde 14, ortaokul düzeyinde 16 ve lise düzeyinde 10 olmak üzere toplam 40 ders kitabı Eleştirel Söylem Çalışmaları’ndan faydalanılarak analiz edilmiş oldu.