Socjologia nie-literatury (original) (raw)

Niepełnosprawność non – fiction. "Cela" Anny Sobolewskiej

Tutoring Gedanensis

Wstęp Niepełnosprawność. Tak wiele obrazów pojawia się w głowie, gdy się o niej pomyśli. Niestety, w większości są to skojarzenia negatywne, gdyż nadal uznawana jest w społeczeństwie za defekt, oznakę mniejszej wartości. Mimo stopniowego rozpowszechniania wizerunku niepełnosprawnego w mediach i dostępności wielu materiałów popularnonaukowych, w XXI wieku nadal jest tematem tabu. Powoduje to wiele barier stawianych przez "zdrową" część społeczeństwa, barier, które są nie do pokonania dla osób niepełnosprawnych. A na początek wystarczy tak niewiele. Trzeba tylko zmienić nastawienie. Bibliografia książek o niepełnosprawności obfituje w specjalistyczne publikacje medyczne, psychologiczno-pedagogiczne, poradniki dla nauczycieli i rodziców, jak również w literaturę dokumentu osobistego, w której autor opisuje swoje doświadczanie niepełnosprawności lub życia w jej bliskim otoczeniu. Spośród wszystkich dostępnych tekstów, to właśnie ten ostatni typ uważam za najcenniejszy. Przykładem takiego dzieła jest książka Anny Sobolewskiej Cela. Odpowiedź na zespół Downa. Napisana została z perspek

Krytyka postkolonialna, literacka aksjologia, literatura serbska

Porównania, 2015

W pracy analizowana jest zależność między założeniami aksjologicznymi krytyki postkolonialnej a kryteriami wartościującymi, przyjętymi w opisie literatury. Główna teza tekstu głosi, że badania postkolonialne, uznające obecne w literaturze współczesnej kryteria wartościujące jako represywne w sensie politycznym, jednocześnie same przyjmują kryteria zaangażowania politycznego, jako relewantne narzędzie służące ocenie wartości tekstu literackiego. W części końcowej pracy przedstawiono rozważania poświęcone wpływowi specyfiki badań postkolonialnych na stan literatury i krytyki literackiej. Przedstawiono tu trzy wnioski: 1) literatura serbska musi się stać literaturą hybrydyczną, aby mogła się przyjąć na gruncie postkolonialnej koncepcji literatury, co oznacza, że powinna się wyzbyć swojego narodowego przedznaku; 2) postkolonialna koncepcja literatury zainicjuje w literaturze serbskiej przesunięcia tematyczne na korzyść sytuacji hybrydycznych-czyli afirmacji Megalopolis ze strony przybyszów z prowincji; 3) koncepcja literatury postkolonialnej doprowadzi do zideologizowania krytyki literackiej za pośrednictwem fenomenu krytyki inkwizycyjnej, czyli takiej, której punkt wyjścia stanowi aprioryczna niższość moralna tekstu literackiego. ________________ 1 Tekst jest zmienioną wersją artykułu, który ukazał się w tomie: Srpska književna kritika i kulturna polityka u drugoj polovini XX veka.

Nieheteronormatywność i kultura psychoterapii

Forum Socjologiczne

Nonheteronormativity and culture of psychotherapyCulture has a paramount impact on every aspect of psychotherapy, its conceptualizations, clas­sifications, diagnostic procedures, use of psychometric tools, implementation of therapeutic ap­proaches and outcome expectations. Cultural changes evoke psychotherapeutic permutations, they may be subtle but at times shifts are radical. Nonheteronormativity serves as an interesting example of struggles between forces of sexual liberation and social control. This article objective is to present selected aspects, dynamics of changes as well as relatively stable tendencies regarding capricious re­lations between homosexuality and psychotherapy, which could be perceived as vehicle of self-real­ization and/or agency of control.

„Biografia to nie selfie”

2020

W yd aw n ic tw a P ra co w n i D o k u m e n ta cj i Ż yc ia i T w ó rc zo śc i H e le n y M o d rz e je w sk ie j i Fu n d ac ji d la M o d rz e je w sk ie j

Na styku biografii i twórczości. Perspektywa psychologiczna

Roczniki Humanistyczne, 2018

Styk twórczości i biografii jest wciąż zagadkowy dla badaczy, a próba zarzucenia rozważań w tym obszarze wydaje się nietrwała. Psychologia może być i niejednokrotnie okazuje się atrakcyjnym towarzyszem poszukiwań tych niejasnych związków, choć teoretycy literatury sięgający do niej upodobali sobie głównie psychoanalizę jako metodę interpretacji 1. Odwołania do biografii są i możliwe, i od dawna obecne, również bez sięgania do psychoanalizy, lecz, w kontekście odżegnywania się czy dezaprobaty dla tego kierunku poszukiwań, wyrażane są nader ostrożnie i niejako na marginesie głównych rozważań. I tak Andrzej Franaszek, doszukując się danych biograficznych w wierszu Zbigniewa Herberta Mój ojciec, pisze: "W tym nostalgicznym, nieco baśniowym obrazie znajdziemy więcej biograficznych szczegółów, niżby nam chciała pozwolić szkolna polonistyka" 2 ; Julia Hartwig zaś, choć zaznaczając, że "życie nie zawsze dobrze jest mieszać z twórczością", napisała: "dwa wiersze Głos wewnętrzny i Kołatka to jakby dwa

Kultura, tekst, ideologia – recenzja

2005

Recenzja: Kultura, tekst, ideologia : dyskursy współczesnej amerykanistyki / redakcja Agata Preis-Smith. - Kraków : "Universitas", 2004. - s. 460

Rządzenie i porażka. O granicach socjologii

Zarządzanie Publiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 2010

Rządzenie i porażka. O granicach socjologii z wprowadzeniem Boba Jessopa Wybór tekstów klasycznych Artykuł zamieszczony w tym wydaniu Zarządzania Publicznego pochodzi z miesięcznika mniej znanego niż pozostałe pozycje w tej serii: The Australian and New Zealand Journal of Sociology (później przemianowanego na The Journal of Sociology), publikowanego przez Australijskie Towarzystwo Socjologiczne. Stał się jednak znanym esejem dzięki odmiennemu podejściu do problematyki rządzenia, opartemu raczej na pracach Foucaulta, a nie na socjologii lub naukach politycznych. Argumenty sprzeciwiające się powszechnym opiniom naukowym, jak się zdaje, zawiera już sam tytuł Rządzenie i porażka; praca wszak opublikowana była w czasie, gdy rządzenie wydawało się odpowiednią reakcją na porażkę rynku i państwa. Rzeczywiście przedstawiono w niej wywód uzasadniający tezę, że socjologia (i, można by dodać, pozostałe nauki społeczne) wykazuje tendencję koncentracji na sukcesie, a nie porażce i, a fortiori, że porażka jest zwykle uważana za stan anormalny, gdy w gruncie rzeczy jest ona zdarzeniem absolutnie rutynowym. W takim sensie zatem porażka jawi się czymś zwyczajnym. Dziwi jednakże brak jej teoretyzacji: porażka teoretyzacji porażki! Później powrócę do tej metodologicznej podbudowy nowatorskiego podejścia i tego, jak różni się ono od bardziej ortodoksyjnych analiz rządzenia, porażek rządzenia i metarządzenia. Obaj autorzy są Australijczykami i choć bazują na różnych dyscyplinach naukowych i pracują na różnych wydziałach, wykazują zainteresowania multidyscyplinarne. Gary Wickham urodził się w 1951 r. Jest socjologiem z wykształcenia i teoretykiem Foucaultowskim z zamiłowania, interesuje się socjologią teoretyczną (w tym socjologią klasyczną i okolicznościami jej pojawienia się), prawem i rządzeniem oraz ekonomią moralną. Tytuł BA otrzymał na Uniwersytecie Macquarie, a MA oraz doktorat na Uniwersytecie Melbourne. Obecnie jest profesorem socjologii Uniwersytetu Murdocha w Perth w Australii Zachodniej. Wickham pisał o niezliczonych aspektach teorii społecznej oraz polityce prawa i twierdzi, że trzy kluczowe tematy jego pracy to kwestie władzy i rządu, rola prawa i granice suwerenności. Foucault zajmuje prominentną pozycję w jego pracach, nie jest jednak traktowany bezkrytycznie, szczególnie gdy Wickhamowi przychodzi zmierzyć się z negatywnymi poglądami francuskiego filozofa na koncepcję i praktykę suwerenności i prawa (Hunt, Wickham 1994). Ostatnio ważnym tematem prac Wickhama jest krytyka wzrastającej roli moralności w prawie i polityce (szczególnie po atakach terrorystycznych 11 września 2001 r.). Twierdzi on, że nadużywanie moralności utrudnia opis problemów politycznych, identyfikację ich przyczyn i możliwych rozwiązań oraz uwzględnienie roli polityki i prawa w zrównoważonym podejściu do rządzenia (np. Wickham 2006a; Wickham, Kendall 2007). Jak czytelnicy zauważą, koncepcje te zaprezentowane są także w artykule poniżej. Jeff Malpas jest filozofem, młodszym z tej dwójki. Urodził się w Sydney w 1958 r., lecz dorastał w Auckland w Nowej Zelandii, gdzie uzyskał tytuł BA w dziedzinie nauk historycznych i filozoficznych w 1980 r. W 1982 r. uzyskał tytuł MA w dziedzinie nauk filozoficznych na Uniwersytecie Auckland. Stamtąd powrócił do Australii, gdzie przygotował i obronił doktorat w Australian National University. Dociekania filozoficzne Malpasa mają na celu likwidację podziału między filozofią kontynentalną (europejską) a anglojęzyczną tradycją analityczną. Podstawowym obszarem jego zainteresowań są prace Nietzschego, Gadamera, Heideggera oraz Donalda Davidsona (filozofa amerykańskiego, którego dorobek był tematem jego rozprawy doktorskiej), wzajemne relacje między miejscem, topografią, doświadczeniem, tożsamością a etyką biznesową, zarządczą i zawodową (zob. bibliografia). Malpas najpierw pracował w University of New England w Armidale w Nowej Południowej Walii (1985-1989), następnie przeniósł się na Uniwersytet Murdocha (1989-1997), gdzie opublikował poniższy artykuł. Obecnie jest profesorem filozofii Uniwersytetu Tasmanii, kieruje Centrum Filozofii i Etyki Stosowanej. Jest również konsultantem do spraw etycznych w wielu organizacjach publicznych i prywatnych. Po opublikowaniu poniższego artykułu oraz kolejnych związanych z nim tematyką w połowie lat dziewięćdziesiątych zastosował koncepcje hermeneutyczne i fenomenologiczne dotyczące miejsca, przestrzeni

Metodologiczny indywidualizm w kognitywistyce i literaturoznawstwie

Przestrzenie kognitywnych poszukiwań

Autor w artykule formułuje postulat indywidualizmu metodologicznego na gruncie literaturoznawstwa, poprzez modyfikację jego formuły poprzez kilka innych jakości, takich jak kooperacja, ograniczona racjonalność czy analityczność. Dla badacza najważniejsze jest przede wszystkim omówienie indywidualizmu metodologicznego w ramach kognitywistyki i literaturoznawstwa.