Çobanoğulları Beyliği Zamanında Kastamonu'dan Yetişmiş Bir İlim Ehli: Celâleddin Habib (original) (raw)

Candaroğulları Dönemi’nde Kastamonu’da Bir Bilim Adamı: Fethullâh Şirvânî

Candaroğulları bilindiği gibi on üçüncü yüzyıl sonlarında Anadolu Selçuklu devleti parçalanırken Kastamonu, Sinop ve Çevresinde kurulan Türk beyliğidir. Anadolu’nun siyasi ve kültürel gelişiminde önemli rol oynamıştır. Candaroğulları Dönemi’nde bilimsel çalışmalarda öncü rol oynamış en önemli bilim adamlarından birisi Şah Fethullâh olarak da tanınan Fethullâh el-Şirvânî’dir (ölümü 1486). Muhtemelen 1417 yılında doğmuş, 1435 yılında Semerkand’a gitmiş ve Uluğ Bey’in kurduğu medresede öğrenim görmüştür. Burada Kadızâde-i Rûmî’den fıkıh, kelam, geometri, matematik ve astronomi (gökbilim) okumuştur. Semerkand’ta beş yıl kaldıktan sonra 1440 yılında Şirvân’a dönmüş, burada çeşitli dersler verdikten ve resmi görevlerde bulunduktan sonra hocası Kadızâde’nin tavsiyesiyle II. Murat devrinin sonlarına doğru Kastamonu’ya gelip yerleşmiştir. Burada Candaroğlu İsmail Bey’den iltifat görmüş ve medreselerde dersler vermiştir. Şirvânî, Anadolu’da Arap dili ve edebiyatı, matematik, astronomi ve coğrafya dersleri vererek Anadolu’ya pozitif bilimleri getiren ve yayılmasını sağlayan iki ünlü bilginden biridir. Diğeri ise Ali Kuşçu’dur. Bilimsel çalışmaları ve bilgisi sayesinde Şirvânî, sadece Anadolu’da değil, Irak, Hicaz ve Mısır’da da meşhur olmuştur. Şirvâni’nin iki önemli astronomi eseri vardır. Bunlardan birincisi Çağminî’nin astronomi konusundaki el-Mülahhas fî’l-Hey’e’sine (Astronomi Seçkisi) yazdığı açıklamalı yorum olan Hâşiye ‘alâ Şerh el-Mulahhas fi’l-Hey’e (Astronomi Seçkisi'nin Yorumuna Açıklama), diğeri de Nasîrüddîn-i Tûsî’nin el-Tezkire fî ‘İlm el-Hey’e’sinin (Astronomi Tezkeresi) yorumu olan Şerh el-Tezkire fî ‘İlm el-Hey’e’dir (Astronomi Tezkeresi'ne Yorum). Bu çalışmada Fethullâh Şirvâni’nin bilimsel çalışmaları ve dönemi için önemi tartışılacaktır.

Kastamonu İli, İnebolu İlçesinin (Abonou Teikhos-Ionopolis) Tarihsel Gelişimi

Geçmişten Geleceğe İnebolu Tarih, Arkeoloji, Kültür ve Ekonomi, 2023

Antik Dönemde, batıda Bithynia, doğuda Pontus, güneyde Phrygia, kuzeyde Karadeniz ile sınırlandırılan bölgede yaşayan halk Paphlagon, onların ülkesi ise Paphlagonia olarak adlandırılıyordu. Bugün ise Paphlagonia, Batı Karadeniz bölgesinin bir kısmını oluşturan Bartın, Karabük, Kastamonu, Sinop ve Çankırı illerini kapsamaktadır. Söz konusu teritorya içinde yer alan Kastamonu Bölgesi, oldukça geniş bir sahil şeridine de sahiptir. Bu sahil şeridinde yer alan kentlerle ilgili antik metinler incelendiğinde, bölge kentlerinin coğrafi özellikleri dışında bilgilerin sınırlı olduğu gözlenmiştir. Bölgenin coğrafi yapısının da oldukça sert koşullara sahip olması bölge kentleri ile ilgili antik dönem bilgilerinin sınırlı kalmasının başlıca nedenlerinden olmuştur. Bölge kentlerine ulaşım coğrafi şartlara bağlı olarak karadan ziyade deniz yolu ile gerçekleşmiştir. Sahil şeridinde kurulmuş olan antik kentlerin bazılarının yerleri ve isimleri bilinmemekle birlikte, bir kısmının üzerine modern kent/ilçeler kurulmuş ve kentlerin antik isimleri zaman içinde değişim geçirerek günümüze kadar ulaşmıştır. Bunlardan birisi olan İnebolu ilçesi, Küre Dağları ile Karadeniz arasında kalan dar bir sahil şeridinde yer almaktadır. Kentin en eski adı antik metinlerde Abonou Teikhos (Αβώνου τείχος) olarak geçmektedir. Luvi kökenli olduğu düşünülen bu ad, Hellen dilinde “Abon’un Hisarı” anlamına gelmektedir. Abonou Teikhos, MS 1. yüzyılda küçük bir kıyı kasabası konumunda iken, Marcus Aurelius (MS 161 – 180) döneminde yalancı kahin (peygamber) Alexandros’un girişimleri sayesinde kent statüsüne sahip olmuş ve Ion kenti anlamına gelen Ionopolis (Ιωνόρολίς) ismini almıştır. Selçuklular Döneminde ise “İnebolu” olarak tanımlanmıştır.

Kastamonu’da Hayır Sahibi Bir Selçuklu Emîri: Cemâleddin Frenkşah

Türk Tarihçiliğinin Gülümseyen Yüzü Prof. Dr. İlhan Erdem, 2023

Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Nobel Akademik Yayıncılık, 2011 yılından beri "tanınmış uluslararası yayınevi" statüsündedir.

Gelibolu-Kahire-İstanbul Üçgeninde Bir Mevlevî Şeyhi ve Oğulları

Beş kuşaktır Gelibolu Mevlevîhanesi’nin şeyhliğini üstlenen bir aileye mensup olan Gelibolu Mevlevîhanesi şeyhi Hüseyin Azmî Dede ile büyük oğlu Kahire Mevlevîhanesi şeyhi Muhammed Bahaeddin Dede ve küçük oğlu Galata Mevlevîhanesi son şeyhi Ahmed Celaleddin Dede, makalemizin konusunu oluşturuyor. Makalemizde Mevlevî kültürü içinde yoğrulmuş olan bir ailenin üç mensubunun Gelibolu, Kahire, Galata Mevlevîhaneleri ve dolayısıyla Türk şiiri, Türk musikisi ve Türk kültürüne yaptıkları katkılar hem kendi eserlerinden hem de arşiv belgelerinden hareketle aydınlatılmaya çalışılmaktadır.

Kastamonu'Nun Tari̇hi̇ Hepkebi̇rler (Kebkebi̇rler) Mahallesi̇ Ve Vakif Eserleri̇

Uluslararası anadolu sosyal bilimler dergisi, 2022

Kastamonu'nun tarihi mahallelerinden olan ve günümüzde Hepkebirler adıyla anılan mahalleye ilişkin bilgiler sınırlıdır. Daha çok son dönemlerdeki belgelerde Hepkebirler ismi kullanılıyorsa da, eski tarihli belgelerde mahalle isminin Kebkebirler ya da Kebkebür şeklinde geçtiği görülmektedir. Ayrıca mahallede Hepkebirler ismiyle bir cami bulunmakta ve caminin Osmanlılar zamanında yapıldığı anlaşılmaktadır. Özellikle cami avlusunda bir sahabe mezarının ve bazı büyük velilerin mezarlarının olduğu bilgisi, mahalle ismine ve tarihine yönelik bu çalışmanın ortaya konulmasının ana nedeni olmuştur. Türk mahalle yapısı göz önünde bulundurularak yapılan araştırma sonucunda, mahallenin kuruluşunda etkili olan bazı etmenler ortaya konulmuştur. Özellikle bir esnaf grubu olan "Kebkebirler" esnafının mahallenin teşekkülündeki fonksiyonu hakkında arşiv, telif ve tetkik kaynaklardan hareketle bazı çıkarımlarda bulunulmuştur. Ayrıca Ahiliğin en yaygın şekliyle yaşandığı XI. yüzyıl Anadolu'sunda, Kastamonu'daki ahi örgütlenmelerinin şehir organizasyonuna etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.