Düğün Sonrası Gelenekler Bağlamında Ondokuzmayıs/Samsun Yörükleri (original) (raw)

Evlenme Geleneği Bağlamında Düğüne Yatır Okuma: Doğanhisar (Konya) Örneği

Asya Studies, 2022

Türk toplulukları arasında "toy" yahut ″toyun″ olarak adlandırılan düğün merasimleri, bulunduğu coğrafyanın kültürel unsurlarından etkilenerek çeşitlilik arz etmiştir. Nitekim Türk kültürünün inanç unsurlarından biri olan türbe ve yatırlara bağlı olarak ortaya çıkan evlenme âdetleri ile karşılaşmak mümkündür. Toplumun saygı ve korku duyduğu yatırlar, gösterdikleri kerametler neticesinde tanrısal bir figür olarak tezahür eder. Kutsalı kendi bünyesine dâhil etmek ve yapılacak işleri kutsal olmayandan uzak tutmak adına bu kişilerden yardım istenir. Çünkü insanoğlu yaşadığı bu dünya kadar öteki dünya ile de ilişki içerisindedir. Ölmüş atalara saygı duymak, onların gazabından korkmak ve birtakım ritüellerle ruhlarını takdis etmek öteki dünya ile iletişimin bir göstergesidir. Bu iletişim, evlenme törenlerinde de ortaya çıkar. Evlilik kurumu ile toplumun inanç dünyasını yansıtan türbe ve yatırlar, kültürel örüntülerin bir yığını olarak geçmişe dair pek çok iz barındırır. Bu kültürel izlerden biri ″düğüne yatır okuma″ geleneğidir. Konya iline bağlı Doğanhisar ilçesinde bulunan yatırların kadınlar tarafından düğüne davet edilmesi bu geleneğin esasını oluşturur. Gelenek, yöre halkının muhayyilesindeki mistik tasavvurların ne denli kuvvetli olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Doğanhisar'da yapılan saha çalışmaları neticesinde, ilçeyi çevreleyen iki hâkim tepede iki ayrı yatır ve ilçe merkezinde bir yatır etrafında düğün okuntusu pratiğinin gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda, evlenme geleneği bağlamında yatırların düğüne davet edildiği ve bu durumun nedenselliği ele alınmıştır. Çalışmada yazılı ve sözlü kaynaklardan yararlanılarak evlenme geleneği bağlamında gerçekleştirilen ″düğüne yatır okuma″ ritüelinin kültürel temelleri irdelenmiştir.

Yörüklerde Kap Kacak Kültürü

İnsan yeme içme gibi fizyolojik ihtiyaçlarını karşılarken çeşitli nesnelerden istifade eder. Bunların önemli bir grubunu maddi kültür varlıkları arasında sayılan kap kacaklar oluşturur. Doğal ya da işlenmiş maddelerin kullanılması ile üretilen sini, sahan, tulum, kaşık gibi mutfak eşyalarını ifade eden kap kacak, Anadolu topraklarını mesken tutan ve geleneksel yaşam biçimlerini sürdüren Yörükler tarafından kullanılmaya devam edilen unsurlardır. Tuluklar, kazanlar, çomçalar, siniler farklı malzemeler ve araçlarla yapılan mutfak eşyalarıdır. Yörüklerin tarihini, yaşam biçimlerini ve kullandıkları dokumaları içeren çok sayıda yayın olmakla birlikte gündelik hayatlarında önemli yeri tutan kap kacaklarla ilgili detaylı bir çalışma yok denecek kadar azdır. Bu makalenin amacı, Yörük yaşamının önemli unsurları arasında yer alan kap kacakları tanıtmaktır. Çalışmada gözlem, doküman analizi gibi nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Konu kapsamına giren malzeme alan araştırmaları ile tespit edilmiş, fotoğrafları çekilmiş ve belgelenmiştir. Ananelerine bağlı yaşam biçimini sürdüren Yörüklerde geleneksel kap kacak kullanımına devam edildiği ve yozlaşmanın yok denecek düzeyde olduğu, buna mukabil yerleşik hayata geçen ve Türkmen olarak tanımlanmaya başlanan toplulukların ise seri imalat ürünlere yöneldikleri anlaşılmaktadır.

Türk Kültürü İçi̇nde Bozkir (Konya) Düğün Geleneği̇ni̇n Değerlendi̇ri̇lmesi̇

Dergi Karadeniz, 2017

Toplumların temel taşı ailedir. Aile birliğinin kurulması evlilikle başlamaktadır. Evlilik sadece neslin devamı olarak değil, toplumsal kabulün ve statünün onaylanma aşamasından geçtiği bir süreçtir. Bu çalışmamızda evlenme geleneğine bağlı olarak Bozkır ve köylerindeki geçmişten günümüze süregelen veya unutulan düğün gelenekleri ele alınacaktır. Geleneksel Türk düğünleri içinde Bozkır (Konya) ve köyleri örneklem olarak belirlenmiştir. Bu makale gelenek, inanç ve uygulamalar merkezinde halk bilimi yöntemleri kullanılarak ortaya konmuştur. 2015-16 yılları arasında gerçekleştirdiğimiz saha çalışmamız nitel araştırma yöntemlerine dayanmaktadır. Veriler, görüşme (mülakat), katılımlı ve katılımsız gözlem metotlarıyla derlenmiştir. Türk düğünleri içinde mitik inançlarla ilgili uygulamalar yaşamaktadır. Belirlediğimiz örneklem alanında gerçekleşen düğünlerde toplum mitolojik inançların kökeninin farkında olmasa da gelenekler, kültürel mirasın aktarımı sayesinde varlığını korumaktadır.

Bolu İli Kıbrıscık İlçesi Geleneksel Kültüründe Evlenme Adetleri

Journal of Turkish Studies, 2017

Kültürel unsurları içinde barındıran evlilik törenleri, bir topluluğu tanımada önemli bir yere sahiptir. Evlenme törenleri köy ortamında bir bayram şenliği olarak algılanır. Ulusal yapının oluşmasında birçok değer ve davranışın kazanılması yönüyle evlenme törenleri fonksiyonel etkinlik gösterir. Toplumların tarihi ve ekonomik yapıları yerleşim şekilleri, üretim şekilleri ve gelenekleri kısmen kültürleri evlenme biçimlerini belirlemektedir.

İstanbul Konaklarında Düğün Merasimlerindeki İncelikler

İnsan Ve Hayat Dergisi , 2016

Nişan töreni için kız evinde akrabalar ve davetliler toplanır. Eskiden nişan yüzüğü yoktu. Nişan olarak geline erkek tarafı bilezik, küpe gibi mücevherler hediye eder. Damat tarafı nikahtan önce kız tarafına nişan bohçası gönderir. Son derece süslü ve ağır işlemeli nişan bohçasında gelinlik kumaşı, kıymetli bir şal, pırlanta bir dal ve sırmalı ayakkabı bulunur.