Luzaideko oikonimiaren azterketa: etxe izengoitiak (original) (raw)
Related papers
Euskal deituren jatorria eta etxe izengoitiak
"This contribution seeks to explore the main sources of Basque family names: patronymics, toponyms and nicknames (oikonymic, social and lexical). Family names which are possibly based on oikonymic nicknames could be explained by two competing hypoth- eses: a) they come from nicknames; b) they were born as a consequence of the deletion of a genitive of place. In fact, some family names like Arretxea, Etxeberria, Indartea... can only be explained by means of the deletion of a genitive of place, since, otherwise, they would not have the final -a. Lastly, this paper comments on the oikonymic nicknames for- mation processes: palatalization, deletion of the ending -a or -ea, deletion of the desinence -nea (with the occasional addition of a hypocoristic suffix), the use of accent shift and, finally, the combination of two processes."
I kerketa hau aurrera ateratzeko burutazioa Upsalan 2001ean burutu zen ICOS-en aurkeztu nuen lana gauzatzean sortu zen. Aipatutako jardunaldietan deituren eta etxe izenen arteko harremanak aztertu nituen 1 eta bibliografia aztertzean berehala konturatu nintzen etxe izenak aztertu direnean deitura diren neurrian aztertu direla eta soil soilik etimologia aztertuz. Hori dela eta ez zegoen, XIX. mendean S. Aranak deituretarako egindako sailkapenaz gain baserri izenen sailkapenik, ezta azterketa diakronikorik ere. Aipagarria da, hala ere, jardunaldi horietan bertan A. Iñigok Nafarroako oikonimoetan ageri diren lanbide 2 eta izenei buruzko lanak. Euskal etxeez egindako lanak bi aldetara makurtu dira, hizkuntzalaritzaren ikuspegitik egindako lanetan, Euskal Herrian, beste hainbat lekutan bezala, hain gustukoa den etimologia jorratu da. Antropologia eta etnografiaren aldetik egindako ikerketetan agerikoa den lotaraz landa ez da areago joan. Azkenik, arkitektura aztertzean herri egitura ere aztertu bada ere ez da arlo hau ukitu. Beraz, esanahia eta lekuaren arteko lotura gutxi jorratu da eta egin bada ez era sistematikoan. Etimologiak aztertzean ez da sorreren azterketa diakronikorik egin, helburua esanahiak argitzea baitzen. Gainera, horrelako lanetan ez da lekua eta izenaren arteko harremana landu eta gehienetan izenak osagaika aztertu izan dira landa lana egin gabe. Hori dela, eta izendegietan izenak alfabetikoki agertzen zaizkigu atzean azalpena daramatela. Lan asko egin dira eta hauen irizpide eta ondorioak aztertzea lan mardula denez ezin ditugu hemen guztiak aipatu. Dena dela, hiru nabarmendu behar ditugu: Mendizabal, Mitxelena eta Grace de Jesus. [1] 335 1 Lanaren izena: Oikonymic or farm-based surnames in the Basque Country. 2 XX jardunaldietan aurkeztua.
Etxe izen zizelkatuak. Ageriko idazkunak etxeetan eta hilobietan
Cuadernos de Etnología y Etnografía, 2021
Los oiconimos aparecen esculpidos en las fachadas de las casas y en las lápidas desde el siglo XVI hasta la actualidad. En este trabajo se recogen 386 oicónimos del área oriental de Euskal Herria. Además, se hace un repaso al estado de los estudios sobre oiconimia de la parte oriental, se describen las carcaterísticas más destacables de estas escrituras expuestas, su cronología, distribución geográfica y funciones. The names of the houses appear carved on the facades of the houses and on the tombstones from the 16th century to the present day. In this work, 386 oiconyms are collected from the eastern area of the Basque Country. In addition, a review is made of the state of studies on ochonymy in the eastern part, the most outstanding characteristics of these exposed writings, their chronology, geographical distribution and functions are described.
Etnolan, 4, 2022
Baliabide linguistikoa eta unibertsala da izengoitia eta, historian zehar, pertsonak deitzeko eta bereizteko erabili izan da. Erranahi aldakorra izateaz gain, gurasoengandik seme-alabengana pasatzeko joera du eta estetika eta sormenaren bidez, pertsonaren gaineko diskurtso sintetikoa edo karikatura linguistikoa sortzen du. Gaur, modu egokian erabilita, izengoitia baliabide oparoa eta erakargarria izan daiteke euskararen erregistro informalak lantzeko. Izan ere, umorearen bidez, hiztunari euskal senaren iturritik edateko aukera eskaintzen dio. Arlo linguistikotik haratago, izengoitien azterketak bertze garai bateko jendartea eta ekonomia ezagutzeko aukera ematen digu, euskaldunen mundu-ikuskera tradizionalera hurbilduz.
Sunbillako etxe-izenak eliz atariko hilarrietan
Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra, 2021
Sunbillako Done Joane Bataiatzailearen parrokiako eliz atarian hilobi-lauza epigrafiatuak daude. Idazkunen ikerketaren bidez, berrogeita zazpi etxe-izen bildu eta kronologia orokorra proposatu da. Gako hitzak: etxe-izenak; Nafarroa; Sunbilla; hilarriak; ageriko idazkunak. En el pórtico de la parroquia de San Juan Bautista de Sunbilla existe un conjunto de losas sepulcrales epigrafiadas. A través del estudio de las inscripciones se han recogido cuarenta y siete nombres de casas y se ha propuesto una cronología general. Palabras clave: oiconimia; Navarra; Sunbilla; estelas; escrituras expuestas. In the portico of the church of San Juan Bautista of Sunbilla there is a group of epigraphic tombstones. Through the study of the inscriptions, forty-seven house names have been collected and a general chronology has been proposed. Keywords: house names; Navarre; Sunbilla; tombstones; public writing
Orain urte batzuk argitara emandako lan interesgarri batean honela zioen R. L. Trask euskalariak (1997: 349): It is an astounding fact that no one has ever undertaken a systematic study of house names. Consequently, we know next to nothing about the principles of house naming, or even whether any principles exist. Ikertzaile honek, gure iritzian, ditugun hutsune eta gabeziak sobera handitzen ditu etxe izendatzeaz ia deus ez dakigula dioenean, baina egia da lan sistematikorik ez dela egin, nahiz hango eta hemengo etxeen izenez hamaika artikulu argitaratu di-ren. Orain aurkezten dugun honetan ez dugu arrunteko lana egin gogo, hots, ez dugu Euskal Herri osoa ikusiko, ez eta oikonimiak dituen arazo guziak aztertuko, baina horietako garrantzizkoenak aipatu nahi genituzke, bereziki Nafarroa hartzen dugula mintzagai. Zernahi dela, bestetako datuak ere ematen ditugu, ezagutzen di-tugun neurrian; adibidez, eta etxe berrien izendabideaz ari garenean, Iparraldeko oi-konimo franko aipatzen ditugu. Hauek dira gure ustean arazo edo puntu behinene-tako batzuk, euskal etxe izendegian. 1. Oikonimoen muga, Nafarroan Aurren-aurrena garbi adierazi behar da Nafarroan, historian zehar euskaraz min-tzatu den alderdiko herri batzuetan etxe izenek ez dutela inoiz berezko izenik izan, al-dika salbuespenen bat aurkituagatik ere. 1 Gai honek azterketa sakonagoa merezi du, baina ditugun datuekin erran dezakegu, euskararen mugaz den bezainbatez, handi-handika marra bat egin daitekeela Lana eta Lizarratik Iguzkitzan eta Artaxoan barna Tafallaraino, eta hemendik Zarrakaztelu eta Irunberriraino. Herri honetatik goiti egin behar da, Nabaskoze eta Burgi aldera (gai honetaz ikus Jimeno Jurío 1997: 61). He-men, jakina, zehaztu beharko da ibar eta are herri bakoitzean zer gertatzen zen. 1 Hau garbi ikusi zuen Etxegaraik 1926rako (87. orr.), baina etxeek izena zuten alderdia, Nafarroan, arrunt murriztu zuen («Baztan, Bertizarana, Doneztebe, Bortzerrieta eta Araitz»), nahiz Anue, Ul-tzama, Imotz, eta Larraunen zenbait etxek, gutxik, izena bazutela gaineratu. Aitzinago (89-90. orr.) gehiago zabaltzen du eremu hau, Arakil eta «Iruña-inguru»-ak ere hartuz.
Gipuzkoa erdialdeko pluralgileen azterketa
Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 2020
Artikulu honetan Gipuzkoa erdialdeko NOR pluralgileen polimorfismoa da ikergai; batik bat, aldakortasunaren eragile diren -(t)za-, -z-, -(t)zi- eta -zki-. Hala ere, NORK «haiek» pluraleko -ze pluralgilea ere aipatuko dugu, aztergai dugun eremuko testuetan eta ahozkoan aurkitu delako. Gipuzkoa erdialdea deitu diogun eremua Urola Erdia (Azkoitia, Azpeitia, Zestoa, Aizarnazabal, Errezil, Beizama) eta Urola Kosta (Zumaia, Getaria, Zarautz, Orio, Aia) azpieskualdeetako herriek osatzen dute, nagusiki. Itziar ere aintzat hartu da, aztergai dugun eskualdearekin muga egiten duelako. Azterketa honetarako, Urolaldeko testu zaharretatik abiatu gara, beraz, ardatz geografikoa ez ezik, ardatz kronologikoa ere aintzat hartu dugu. Batez ere, Larramendi aurreko idazle xumeen idazkiak aztertu dira; modu honetan, literatur gipuzkeraren eragina saihestu eta Urolaldeko bertako jarduna ezagutzea izan da helburua. Era berean, aztergai dugun eremuan hizkuntza-batasunik ba ote den ikusi nahi izan dugu eta Gipuzkoako gainerako eskualdeekin alderatu.
Nafarroako toponimia agusia aztergai: -oi(t)z, -o(t)z, -(i)(t)z duten herri izenen inguruan
Fontes Linguae Vasconum, 2020
RESUMEN Analizamos aquí algunos nombres de pueblo de Navarra y establecemos que, cuando pueden ser incluidos en una serie toponímica, la explicación etimológica que se da es más fiable. Los hemos clasificado en dos grupos: primero los acabados en -oi(t)z, -o(t)z, y después los que terminan en -i(t)z. Estudiamos la relación que la toponimia tiene con la patronimia, dado que ambos sistemas proceden del genitivo de la tercera Declinación del latín (-nis). En las conclusiones afirmamos que los topónimos investigados son deantroponímicos, unos más antiguos que otros, y que el sufijo es -(i)(t)z. Proponemos utilizar los más claros como «topónimos ancla», con el objeto de aclarar otros más oscuros, y los relacionamos con la romanización, ya que muchos de los antropónimos que están en la base proceden del mundo del latín, si bien la evolución de dichos topónimos es eusquérica. Esto es importante, pues demuestra que se desarrollaron en un ambiente vascohablante. LABURPENA Nafarroako herri-iz...