Epigrafik Buluntular Işığında Doğu Bithynia’nın Bizans Dönemi Yaşamına Bir Bakış, N. Necipoğlu – K. Durak – T. Uyar (eds.), Türkiye’de Bizans Çalışmaları: Yeni Araştırmalar, Farklı Eğilimler, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul (Ağustos) 2022, 317–344. (original) (raw)

2022, Türkiye’de Bizans Çalışmaları: Yeni Araştırmalar, Farklı Eğilimler

Bizans olarak adlandırılan, MS 4. yüzyıldan 15. yüzyılın ortalarına kadar uzanan yaklaşık bin yıllık bir dönemin toplumsal yaşantısını anlamak için, geç Antikçağ ve Ortaçağ yazarlarının sunduğu bilgilerin yanı sıra günümüze kadar ulaşan her türlü mimari, arkeolojik, nümismatik, sigillografik ve epigrafik belge büyük öneme sahiptir. Bunlardan, epigrafik kaynaklar arasında yer alan, bir kısmı devşirme (spolia) niteliğinde stele, ostotheke ve sarcophagus gibi taşlar üzerindeki mezar yazıtları; Hıristiyanlık inancına sahip insanların “Kurtarıcı” olarak gördükleri Tanrı’ya, İsa’ya ve/veya Meryem’e sundukları adakların yazıtları; yapılar üzerindeki mimari yazıtlar ile diğer her türlü yazıtlı belge, dönemin içinden günümüze ulaştığı için birincil kaynak olarak kabul edilir ve mevcut bilgilerimizin önemli bir kısmını oluşturur. Bu yazıda öncelikle, antik Bithynia coğrafi bölgesinin doğusunda kalan ve Ortaçağ boyunca siyasi olarak aynı veya farklı bölge isimleri altında yönetilen, günümüzde ise Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi’ne konumlanan, birbirine sınır komşusu üç kıyı kenti Herakleia Pontike (Zonguldak-Karadeniz Ereğli), Tieion/Tios (Zonguldak-Filyos) ve Amastris’in (Bartın-Amasra) Bizans dönemine ait epigrafik buluntuları ve içerikleri ortaya konulmakta, bu kaynak türü üzerinden bir pencere açılarak bölgenin bu dönemdeki yaşantısına dair ne tür bilgiler elde edildiği yansıtılmaya çalışılmaktadır. Elde edilen bilgilerin sağlıklı değerlendirilebilmesi ve konu bütünlüğü sağlamak açısından, bölgenin genel tarihi ve Bizans dönemi maddi kültür kalıntıları da ana hatlarıyla ortaya konulmaktadır.