Tutunamayanlar’da Tutunan Bir Ses: Günseli Ediz (original) (raw)

Tutunamayanlar’da Şizo-Özne İnşası Bağlamında Yersizyurtsuzlaşma

2018

Tutunamayanlar (1971) romani Turgut Ozben’in Selim Isik’in ardinda biraktiklarini okuyarak gecirdigi donusumun hikayesidir. Ozben kitabin baslarindan itibaren yakin cevresine ve Turkiye’nin gec-Modernlesmesine iliskin yasadigi yabancilasmayi, muntehir arkadasinin gunluklerini okudukca bir baglama oturtur. Yasanan surec, Gilles Deleuze ve Felix Guattari’nin yaklasimindan bakilirsa Kemalist Baticiligin dayatmalarindan siyrilma ile gorulen bir gocebe hareketle tezahur eden kapitalist Modernitenin baskilarindan kurtulmak icin sizo-ozne olusturmasi biciminde belirginlesir. Turgut Ozben’in anti-Bildungs (olus)’u Kemalist Modernlesme ve Avrupa merkezci Humanist dusunceye karsi yersizyurtsuzlasma olarak okunabilir. Bu calismada Deleuze ve Guattari’nin terminolojisi isiginda Turgut Ozben’in donusumu ele alinarak bahsi gecen yazarlarin yersizyurtsuzlasma kavrami baglaminda incelenmektedir.

Tutunamayanlar'da İçselliğin Keşfi

İçselliğin Keşfi dilsel altüst oluşların altını çizmektedir. İnsanı kuran, benliği oluşturan şey dil olduğuna göre; insan kendine giydirilmiş bir dil sisteminin sınırları içinde ne kadar yeniden var olabilir, gibi sorular sormaktadır. Tutunamayanlar’ın ana karakterlerinin yeni bir dil arayışında olma arayışının nedenlerini, keşfettiği içsellik ile ilişkilendirilmektedir. Çünkü dilin keşfi, içselliğin keşfidir. Bu yüzden içsellikle hesaplaşmak, toplumla hesaplaşmak yani dil ile hesaplaşmak anlamına gelmektedir. Kişi (bugüne kadar toplum tarafından kurulmuş olan) kendisini yeniden kurmak istiyorsa, yeni bir dil bulmalıdır, bu yüzden var olan dillerin içinden geçmek zorundadır. Onların da bir tür hayali sistemler olduğunu ifşa etmek zorundadır.

Tutunamayanlar'da Ölümün Keşfi

Tutunamayanlar romanı bir kaybın öyküsüdür, Turgut Özben'in altüst oluşu Selim'in intiharı ile başlar, biz kırılmaya Ölümün Keşfi adını veriyoruz. Roman boyunca Turgut, tarihten, dilden, kendiliğinden sıyrılmaya çalışır, onlarla hesaplaşır. Manzaranın Keşfi, İçselliğin Keşfi ile betimlemeye çalıştığımız bu altüst oluşlar Ölümün Keşfi ile sonlanıyor.

Tutunamayanlar'da Manzara'nın Keşfi

Bu çalışma, kendiliğimizi kuran siyasal, dilsel, tarihsel aygıtların kökenlerine dair bir sorgulama, onlara şüphe ile yaklaşma, eleştirel düşünceyi, var olan, verili değerlerin, “köken” olduğunu iddia eden aygıtların, kurgusal ve hayali sistemler olduğunu Tutunamayanlar romanı üzerinden belirtmeyi amaçlamaktadır. Tutunmak bir köken edinmektir. Oysa “köken” yoktur.

“İşe Karşi Tutum Ölçeği̇’Ni̇n” Hemşi̇reler İçi̇n Uyarlanmasi

DergiPark (Istanbul University), 2010

Adaptation of The "Attitude Towards Work" Scale to Nurses This research has been carried out methodologically with the aim of adapting the "Attitude Towards Work" scale to nurses. The scope of the research covered all nurses employed at Social Security Organization (SSK) hospitals, Ministry of Health (MoH) hospitals, and university and private hospitals located in Istanbul city. The study group was selected among nurses working in 8 public and private hospitals located in the Anatolian side of the city. The number of nurses to be included in the research was defined based on the number of items in the data collection tool, and in terms of the validity and reliability of the 66-item tool, the number of items were multiplied by six, resulting in the enrollment of a total of 400 nurses, 200 from each sector, using quota sampling method. A 5point Likert-type scale developed by Ayşe Can Baysal in 1980 was taken as the basis in developing the data collection tool. An in-depth investigation revealed that the scale was one that is used in manufacturing businesses. Consequently, 14 items, shaped in light of the literature, were added to the scale. Upon receiving appropriate permissions, the data collection tool was applied in the involved hospitals. However, workable data could only be obtained from 352 of 400 nurses (i.e. response rate: 88%). Cronbach alpha coefficient, t-test in dependent groups, Pearson Product-moment production correlation, factor analysis and total item score correlation was used in the evaluation of the data. evaluation of the data obtained from the research revealed that the scale adapted to nurse-having 55 items categorized under 6 factor groups-was a valid and a reliable scale, with a total Cronbach alpha value of .91.

Romanın Yükselişi: Tutunamayanlar’dan önce Yükselenler (Romanın Yükselişi'ne Sonsöz, Metis, 2007)

Ian Watt, "Romanın Yükselişi" (Matis, 2007) kitabına "Çevirmenin Sonsözü", s. 347-64 Ian Watt’ın klasik çalışması Romanın Yükselişi (1957) çok değil birkaç ay sonra yarım yüzyılı devirmiş olacak. Yazarın ilk başta doktora tezi olarak tasarladığı bu çalışma, sonrasında adeta kendi organik gelişimi sonucu, başlıbaşına bir edebiyat türü olarak romanın kökenleri ile gerçekçilik arasındaki ve daha genel anlamda burjuva toplumu ile roman arasındaki ilişki üzerine yirminci yüzyılın ikinci yarısında dönen tartışmalarda terimleri belirleyici (“paradigma kurucu”) bir rol oynadı. Öyle ki son yirmi yıllık dönemde, Michael McKeon da dâhil olmak üzere, Watt’ın argümanlarını ilerleten ya da genişleten yazarlar birçok durumda ve hiç içerlemeden Watt’a olan borçlarını belirtmiştir.

Bati Trakya Gümülci̇ne’De Hidirellez’De Söylenen Mani̇ler

2019

Bati Trakya bugun Yunanistan sinirlari icinde olup karasal Yunanistan’in Kuzey Dogusunda yer almaktadir. Bati Trakya Musluman Turk Azinligi ise; 24 Temmuz 1923 Lozan Baris Antlasmasi ile mubadele disi tutularak Yunanistan sinirlari icerisinde birakilmis onemli bir Turk toplulugudur. Bati Trakya Turklerinin soyledikleri maniler cesitli zamanlarda ve farkli yerlerde soylenilmistir. Bu calismada Bati Trakya’nin Gumulcine sehrinde Hidirellez senliginde soylenen maniler ele alinmistir. Hidrellez, Turk dunyasinda bilinen mevsimlik bayramlardan biridir. Gumulcine’de Hidirellez’den bir gun once aksam ezanina yakin mahallenin genc kizlari ici su dolu bir comlege kendileri icin degerli olan bir obje birakirlar. Aksam ezanindan sonra comlek bir gul agacinin atina birakilir. Comlegin uzerine kilim konulur ve kizlarin hep birlikte bez parcalarindan diktikleri “bez bebek” kilimin uzerinde comlege oturtulur. Hidirellez gununun sabahi, sabah namazindan sonra yasi buyuk olan kiz; bez bebegi comlegin...