Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Kuruluşu Sırasında Ali Fethi (Okyar) Bey ile Mahmut Esat (Bozkurt) Beyin Polemikleri (original) (raw)
Related papers
Mahmut Esat Bozkurt ve Erken Cumhuriyet Dönemi Hukuk Değişimi
"Hukuk, günümüz toplumlarının en temel yapı taşlarından birisidir. Çağdaş toplumlar, hukuk devletine sahip olmakla, hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı kalmakla övünmektedirler. Devletler hukuk tarafından kurulmakta, iktidarlar hukuk aracılığı ile meşru sayılmakta, uluslararası müdahaleler hukuk sayesinde haklı gösterilmektedir. Bugün hukuksuz bir dünya ve hukuksuz bir toplum düşünülemez. Hukuk, bütün çağdaş toplumları ayakta tutan, şekillendiren ve düzenleyen dinamiklerden en önemlisi olarak görülmektedir (Balı, 2005, s. 9). " Tanzimat dönemine değin Osmanlı hukuku, kuralları belli ölçüler ve bir sistem içerisinde ortaya konmuş ve aralarında hiyerarşi bulunan düzenlemelerden oluşmamaktaydı. Padişahın ve onun vekillerinin çeşitli kamusal konularda açıkladıkları irade beyanları hukuk kuralı sayılırdı. Genel İslam ilkelerine aykırı olmamak koşuluyla hukuk yapma yetkisine sahip olanlar kamu hukuku koyabilirlerdi. Bu kuralların bir bölümü yazılı olarak ifade edilir, bir bölümü
Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın Kuruluşu Üzerine "İktisadi" Bir İnceleme
1930 yılında kurulan ve 99 gün süren kısa muhalefet ömründe ülke çapında oldukça önemli etkiler yaratan ve kuruluş sebepleri ile ilgili değişik görüşlerin tartışıldığı Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın, bu kuruluş sebepleri arasındaki iktisadi boyutu da en az siyasi boyutu kadar incelenmeye değerdir. Gazi Mustafa Kemal'in "Ben fâni bir insanım, ölmeden evvel isterim ki millet hürriyete alışsın" 1 sözleriyle belirttiği üzere sağlığında demokrasinin ülke içerisinde tesis edildiğini görme arzusu, liberal ekonomi görüşüne sahip Serbest Fırka ile vücut bulmuştu. Ancak ne var ki dönemin şartları liberalizme müsait değildi. Gazi aslında klasik liberalizmi benimsememiş biri 2 olmasına rağmen, yine de liberalizmi temel alan bir oluşumu desteklemiştir. Bu bağlamda, kendisinin ekonomi görüşü ile dönemin ülke ve dünya konjonktürü ele alınarak incelenecektir.
Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Liberalizm Anlayışı
Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD)
Amaç: Bu araştırmanın amacı, Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın (SCF) liberalizm anlayışını, fırkanın programı ve fırkanın ürettiği söylemler çerçevesinde incelemektir. Tasarım/Yöntem: Araştırmada anakronik bir hataya yer vermemek amacıyla, 1920’lerin sonunda Avrupa’da liberalizm anlayışının temel umdeleri ortaya koyulmuştur. Bu çerçevede Ludwig von Mises’in 1927’de yayımlanan ve dönemin liberalizm anlayışının bütüncül bir özetini sunan Liberalizm eseri temel alınmıştır. Bulgular: SCF’nin programı ve fırkanın ürettiği söylemler, dönemin liberalizm anlayışı çerçevesinde belirlenen yedi ilke baz alınarak irdelenmiştir. Araştırmada, SCF’nin ortaya koyduğu siyaset anlayışının büyük ölçüde liberalizm ilkeleriyle uyumlu olduğu; ancak iki noktada farklılaştığı sonucuna varılmıştır. Bu çerçevede, inanç özgürlüğü ve devletin ekonomideki rolünün kapsamı konularında SCF’nin görüşlerinin dönemin liberalizm anlayışıyla tam anlamıyla uyumlu olmadığı söylenebilir. Sınırlılıklar: Çalışma, SCF’nin Türk ...
History Studies International Journal of History, 2020
Erken Cumhuriyet Döneminin ilk muhalefet fırkası olması bakımından Türk demokrasi tarihinde önemli bir yere sahip olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası(TPCF), kurucularının kimliği ve Cumhuriyet Halk Fırkası iktidarına karşı söylemleriyle de dikkat çekmişti. TPCF'nin iktidara ve sisteme karşı geliştirdiği siyasetin süreç içerisinde rejime yönelik bir tehdit olarak algılanması fırkanın kapatılmasına neden olmuştu. TPCF'nin kapatılmasından sonra geçen süreçte biriken muhalefeti bir yere kanalize etmek amacıyla Mustafa Kemal'in teşvik ve telkiniyle kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası(SCF) muhaliflerin merkezi konumuna gelmesi ve iktidara ortak olmak istemesi fırkanın feshedilmesine yol açmıştı. SCF'nin çok kısa ömrü olmasına rağmen iktidara karşı olan muhalefeti göstermesi açısından dikkate değerdi. Türk siyasal hayatının önemli iki siyasi fırkasının kuruluş felsefelerinin farklılığı ve farklı politik düşüncelere sahip kurucularından kaynaklı farklılıklar fırka programlarına da yansımıştı. İki fırkanın programlarında benzerlik olarak liberalizm ve demokrasi vurgusu ön plana çıkmışsa da programlardaki ilkelere yaklaşım ve anlayış farklılıkları net bir şekilde görülmüştür. Çalışmada iki fırkanın kuruluş süreci ele alınarak programlarındaki benzerlikler ve farklılıklar karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir.
1924 Anayasa Tartışmaları ve Mahmut Esat Bozkurt
Türkiye tarihinde ilk anayasa, geç Osmanlı dönemine aittir. 1876 tarihli Kanunu Esasi, padişah tarafından atanan bir komisyon tarafından hazırlanmış ve yine padişah tarafından ilan edilmiş bir metindir. 1921 Anayasası ise hazırlanışı ve ilan edilişi itibarıyla kendinden önceki anayasadan farklı 1 Prof. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü.
12 Ağustos 1930 – 17 Kasım 1930 tarihleri arasında faaliyet gösteren Serbest Cumhuriyet Fırkası, Türk siyasal hayatında Cumhuriyet rejiminin ve rejimin taşıyıcı konumunda bulunan Cumhuriyet Halk Fırkası’nın şekillenerek, siyasi seviyesinin bilinçli bir hale gelmesinde oldukça etkili olmuştur. Ele alacağımız konu Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Türk siyasal hayatına kısa süreli siyasi varlığına rağmen bulunduğu katkılar temelinde işlenecektir. Ancak, Serbest Fırka’nın ortaya çıkışı gereği yapay bir muhalefet hareketi olduğundan hareketle iktidarın böyle bir muhalefet girişiminden beklentileri de ele alınacaktır. Bu bağlamda, yazımız iki ana bölümden oluşmaktır: İlkin, hükümetin özellikle de Mustafa Kemal’in belli hedefler doğrultusunda oluşturduğu bu girişimden beklentiler üzerine durulacaktır. Serbest Cumhuriyet Fırkası her ne kadar toplumdaki iktisadi huzursuzluğun, CHP içindeki güçlü kümeleşmelerin önüne bir alternatif olarak oluşturulmuşsa da geleceğe yönelik bir atılımdır. İktidar bu demokrasi deneyiyle birlikte içinde bulunulan zor koşullardan partiyi ve rejimi güçlendirerek kurtulmayı hedeflemekteydi.
Cumhuriyet Döneminde Serbest Cumhuriyet Fırkası Deneyimi/AYHAN AYDIN
iletigim Fakiiltesi A-Serbest Cumhuriyet Ftrkast'mn Kuruluqunu Hanrlayan Se' bePler: Tiirkiyede lgz}-lgSoyllan arasmda yaprlan inkrldplar belirli bir direnme hareketi ile karqrlaqmrqtrr. Sanayile$me Siyaseti, alkolli.i igkilerin, sigara, geker, tuz ve deniz n'akliyatrnrn devlet rckeline ahnmasl hoqnutsuzluk iaratmrg(1 ). Bu hognutsuzluk, 1930'lua kadar gergeklegtirilen reformlann ttiytit Uir b6liimiini.in temelde ijretim iliqkilerini halkrn yaranna defigtire-ceK halkrn ekonomik ve sosyal durumunu diizenleyecek nitelikte olmaytgmdan kaynaklanrYordu(2). Hiikiimet teorik olarak 6zel tegebbiise taraftar olmakla beraber, uyguladrlrekonomiksiyaset,darbirdevletgigorii$tenhareketetti[iiqin'ekonomilidurgunlula sebep oluyordu(3). 1928-1929 yrllartnda k6tii i.ir1n altnmasr, diinyi guprnda bf iftisadi buhranrn bag g0stermesi ve Osmanlt borqlanntn taksitlirinin 0denmeye baglanmasr(4) durumu negatif y0nde etkiliyordu' cumhuriyet Halk Partisi'nin tahakkiimti ve iiyelerinin baztlartntn mevkilerinden faydalanarak gahsi kazanglar sallamalarr halk arasrnda hognutsuzlulu bir kat daha arttrflyordu(5). cumhuriyet Halk Partisi iktidanntn her tiidii muhalefeti susurmak igin uyguladrfr baskrcl politika ve dolaytstyla temel hak ve dzgtirli.iklerin krsrtlarmast bir yana; onun halktan kopuk olan' 261
Türkiye Siyasal Yaşamında Serbest Cumhuriyet Fırkası
Bu yazı, Türkiye'de tek-parti döneminde kurulan ve aynı yıl kapanan Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın (1930) CHP iktidarının tutumunda yol açtığı değişikliği ele almaktadır. Serbest Fırka-sonrası dönem, Kemalist ideolojinin ortaya çıktığı dönemdir. Tek-parti döneminde ideoloji devrine geçişte, tek olmamakla birlikte, en büyük etken Serbest Cumhuriyet Fırkası deneyimidir.