W przededniu transformacji. Studium pewnego dziennika osobistego // The Day before Political Transformation. A Study of a Certain Intimate Diary (original) (raw)

2022, Polska 1944/45-1989. Sudia i materiały

Artykuł stanowi analizę dzienników Teresy Konarskiej, emerytki o ziemiańskim rodowodzie, a zarazem diarystki i obserwatorki życia politycznego. Wybrane tomy dzienników, powstałe między sierpniem 1988 a kwietniem 1989 r., dają sposobność do studium mentalności, wyobrażeń i emocji inteligenckiej wizji świata społecznego i politycznego. Autorzy wskazują jej kluczowe elementy: politykę jako domenę aktorów, dychotomiczny podział świata (partyjni vs. solidarnościowcy, ludzie na poziomie vs. głupcy), poczucie zagrożenia, beznadziei i schyłku. Konkludując, osadzają tę subiektywną wizję w kontekście wiedzy o polskim społeczeństwie lat osiemdziesiątych oraz antecedencji zjawisk, które stały się widoczne w latach dziewięćdziesiątych. // The article analyses the diaries of Teresa Konarska, a pensioner of landed gentry origin but also a diarist and observer of political life. The selected volumes of the journals, written between August 1988 and April 1989, focus on matters happening on the political scene. The analysed period covers the time from Lech Wałęsa’s fi rst meeting with Czesław Kiszczak to the signing of the Round Table Agreement. Teresa Konarska’s observations and commentaries made it posssible to go beyond the classic historical-event academic narrative of the political breakthrough of the late 1980s, especially certain simple cause-and-eff ect clichés. The article’s authors thus offer a study of the mentality, opinions and emotions that make up a vision of the social and political world of the time with a distinctly intellectual provenance. They distinguish its essential elements: politics as the domain of actors, the dichotomous division of the world (party people vs Solidarity people, ‘up to the scratch’ vs fools), a sense of threat, hopelessness and decline. This reconstructed vision, the authors argue, is more than an individual and subjective record of a passing time. The contents of Teresa Konarska’s diaries can be well embedded in the context of sociological knowledge about Polish society in the 1980s, as well as an excellent illustration of the antecedents of phenomena that became visible in the 1990s.