Anadolu'da Hocker Tarzı Gömünün Ritüele Dönüşme Evresindeki Tarihsel Süreç ve Etkenler (Historical Process and Factors in the Ritualization of Hocker-Position Burial in Anatolia (original) (raw)

2021, Anadolu'da Hocker Tarzı Gömünün Ritüele Dönüşme Evresindeki Tarihsel Süreç ve Etkenler (Historical Process and Factors in the Ritualization of Hocker-Position Burial in Anatolia

Öz: Ölüm, insanın hayatında yaşam kadar gerçek ve kaçınılmaz bir sondur. Ölümsüzlük duygusu, insanın ruhunun, ölümlü bedeni ile sürekli bir çatışma yaşamasına ve çıkışlar aramasına neden olmuştur. Kaçınılmaz bir son olan ölümün yok oluş değil, yeniden farklı bir dünyaya doğuş olduğu inancı, hocker tarzı gömüde vurgulanan en önemli öğe olmalıdır. Hocker tarzı duruş, anne karnındaki pozisyon yani cenin pozisyonu demektir. Bu duruşta, eller başın yanında birleştirilmiş ve ayaklar karna doğru çekilmiş vaziyettedir Anne karnında, bebek büyümeye başladığı dönemden itibaren alanın darlığı, bebeğin bu pozisyonu almasında etkili olmalıdır. Ancak, insanoğlu dünyaya geldikten sonra geniş bir mekânda olmasına rağmen, özellikle uyuma esnasında genelde bu pozisyonu tercih eder. Bu pozisyon insanın fiziken de ruhen de kendini güvende ve huzurda hissettiği en iyi pozisyondur. İnsanın dünyaya gelmeden önce anne karnında ve dünyaya geldikten sonra yarı ölüm olarak kabul edilen uyku esnasında aldığı hocker tarzı duruşu ile gömülmesinin en önemli nedeni, insanın öldükten sonra yeniden bir hayata başlayacağı inancı olmalıdır. Yani hocker tarzı gömüde insan, hiç ölmemiş, sanki derin ve huzurlu bir uykuya yatmış ve uykudan uyanınca da yeni bir dünyaya gözünü açacakmış havasındadır. Ancak ilk olarak Paleolitik Çağ'da karşımıza çıkan hocker tarzı gömünün, bu dönemde tercih edilmesinde, alınan pozisyon ile alandan tasarruf etme düşüncesi ön planda olabilir. Çünkü bu dönemde, mağaralar hem yaşam alanı hem de mezarlık olarak kullanılmıştır. Sonrasında özellikle Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'da çok yaygın olarak karşımıza çıkan bu gömü şekli, aynı zamanda ölünün yaşam alanında, oturulan odada direk zemine ya da sekilerin altına gömülmesi ve mekân darlığı da bu pozisyonu almayı da etkilemiş olabilir. Çünkü direk gömüde, daha çok alan kaplanacak, ancak hocker tarzı gömüde alan tasarruflu kullanılmış olacaktı. Çalışmada Paleolitik Çağ'dan itibaren sadece bir bölgede değil dünyanın çeşitli yerlerinde görülen hocker tarzı gömünün, özellikle Anadolu'da ve yakın çevresinde bir ritüele dönüşme evresinde, tarihsel süreç ve etkenler açısından ele alınmaya çalışılmıştır.