DOKTORA TEZİ: Pozitif Düşünmeye Dayalı Grup Eğitimi Programının Annelerin Benlik Algısı, Eşlerine ve Çocuklarına Yönelik Tutumları İle Kendini Denetleme Becerisi ve Otomatik Düşünceleri Üzerinde Etkisi • 2004 • 190 sayfa. (original) (raw)

Bu çalışmada, “Pozitif Düşünmeye Dayalı Grup Eğitim Programının”,annelerin olumlu düşünme düzeylerini artırmada çocuğuna ve eşine karşı olumlu tutum geliştirmesine etkisi incelenmiştir. Bu araştırmada, annelerin pozitif düşünme becerilerini geliştirmesine yönelik eğitim programı hazırlayarak, bu programın etkinliğini belirlemeyi amaçlayan, deney-kontrol gruplu, ön-test ve son-test ve izleme ölçümlü deneysel bir desen kullanılmıştır. Araştırmada üç deney, diğeri kontrol grubu olmak üzere iki ayrı grup bulunmaktadır. Bu çalışma Ankara ili merkezinde yaşayan, evli, 9-15 yaş arası çocuğu olan lise, üniversite ve lisansüstü eğitim mezunu annelerle yapılmıştır. Araştırmanın deney ve kontrol grubundaki denekler, çeşitli kurumlara verilen duyurular aracılığıyla sağlanmıştır. Gönüllü olan anneler deney ve kontrol grubunu oluşturmuştur. Bu araştırmada annelere pozitif düşünceyi güçlendirecek, olumsuz durumlarla baş etmede, bilgi, beceri ve farkındalık kazanmalarına yardımcı iv olabilecek yaşantılar geçirmelerini sağlayacak bilişsel ve insancıl yaklaşımlı, sağaltım (iyileştirme), etkileşim ve yaşantıya dayalı bir grup programı geliştirilmiştir. Bu amaçla geliştirilen “Pozitif Düşünmeye Dayalı Grup Eğitim Programının” annelerin olumlu davranışlarının sayısını artırmada, olumsuz davranışlarının sayısını azaltmada etkili olup olmadığını deneysel olarak test edilmiştir. Araştırmacı tarafından annelere yönelik hazırlanan “Pozitif Düşünmeye Dayalı Grup Eğitim Programı” 8 Aralık 2003’de başlatılmıştır. Ön test ve Son test ve izleme Ölçümlerinde Hamel Anne Tutum Testi, Giessen Testi, Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği, Otomatik Düşünce Testi, Evlilik Yaşam Ölçeği, Evlilik Yaşam Anketi ve Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır. Deney grubu 10’ar kişilik 3 gruptan oluşmaktadır. Gruplar rastlantısal olarak seçilen 30 deney ve 30 kontrol olmak üzere toplam 60 kişidir. Her grup hafta da bir kez 1-1,5 saat olmak üzere 12 hafta toplanmıştır. İlk oturumda programın amacı, grup kuralları, beklentiler konuşulmuş ve ön testler uygulanmıştır. Son oturumda bu programın kendilerine olumlu veya olumsuz tüm katkılarını sözel olarak ifade etmeleri istenmiş ve son testler uygulanmıştır. Uygulamanın bitiminden on iki hafta sonra yine aynı ölçekler izleme ölçümü olarak deneklere yeniden verilmiştir. Deney grubundaki annelere “pozitif düşünme becerisini” geliştirme programı uygulanırken, kontrol grubundaki annelere ayda bir defa 1-1,5 saat arasında süren, toplam üç kez “pozitif düşünme becerisini” geliştirme programı ile ilgisi olmayan “yeterli ve dengeli beslenmeyi” içeren görüşmeler araştırmacı tarafından yapılmıştır. Araştırma sonunda ön test - son test ve son test - izleme ölçümlerinde test puanları üzerinde deney ve kontrol grupları arasında anlamlı fark olup olmadığını belirlemek için Paired Samples T- testi analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, pozitif düşünmeye dayalı grup eğitim programına katılan annelerin çocuklarına gösterdikleri davranışlarının, otoriter ve tutarsız tutumdan uzaklaştığı, demokratik ve koruyucu tutuma yaklaştığı belirlenmiştir. Programa katılan annelerin benlik algıları, kendini v denetleme becerileri ve otomatik düşünceleri incelendiğinde, (çalışmadan elde edilen bulgulara göre) programa katılmadan önce kontrolsüz, sosyal olmayan, depresif, stresle başa çıkma stratejileri düşük, kendini denetleme becerisi düşük ve ön yargılı iken programa katıldıktan sonra eskisine oranla daha kontrollü, daha sosyal, daha korkusuz, daha bağımsız, stresle başa çıkma stratejileri ve kendini denetleme becerisi daha yüksek, olaylara karşı daha az ön yargılı bireyler oldukları belirlenmiştir. Sadece Bağımlı-Bağımsız alt boyutu incelendiğinde deney ve kontrol grubu arasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Programın annelerin kendine güvenini artırarak onları olumlu yönde geliştirdiği belirlenmiştir. Ayrıca, annelerin evlilik doyumunu belirgin ölçüde artırdığı ve problemleri farklı yollarla çözebildikleri görülmektedir. İzleme ölçümlerinden elde edilen sonuçlara göre, deneysel işlemin yani “Pozitif Düşünmeye Dayalı Grup Eğitim Programının” etkisinin aradan geçen zamana bağlı olmadığı, uzun süreli (3ay) olduğu anlaşılmıştır. Araştırmada izleme ölçümlerinde uygulanan ölçek ve testlerin bazılarının alt boyutunda ki farkın anlamlı olduğu görülmektedir. Fakat bu fark incelendiğinde pozitif düşünce eğitimine katılan annelerin, katılmayan annelere göre olumlu davranışlarının daha da artığı belirlenmiştir. Sonuç olarak uygulanan “Pozitif Düşünmeye Dayalı Grup Eğitim Programının” annelerin olumlu davranışlarının sayısını artırmada, olumsuz davranışlarının sayısını azaltmada etkili olduğu ve bu etkinin aradan geçen süreden bağımsız uzun süreli olduğu anlaşılmaktadır. Elde edilen tüm bu bulgular bilimsel kaynaklar ışığında yorumlanarak tartışılmış ve bazı öneriler yapılmıştır.