GÖNÜLDEKİ KOCA ALEM KARAKALPAK ŞAİRİ İBRAYIM YUSUPOV DİL VE ÜSLUP İNCELEMESİ (original) (raw)
Related papers
Sayim Türkman “Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp”. Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Atatürk Dergisi, 3(4) (2003), 135-161; Bu makalde Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp’in kısaca hayatları, yazmış oldukları eserleri ve Türkçülükle ilgili fikirleri biyografik tarzda ele alınmıştır.
ÜSKÜPLÜ İSHAK ÇELEBİ DÎVÂNI'NDA KLÂSİK SANATLAR
ÖZET Üsküplü İshak Çelebi (1464-1537), Osmanlı İmparatorluğu'nun Rumeli'deki önemli kültür merkezlerinden biri olan Üsküp'te XV. yüzyılın ikinci yarısında doğmuştur. İshak Çelebi'nin Üsküp'te başladığı tahsilini nerede bitirdiği kesin olarak bilinmemektedir. Üsküp, Serez, Edirne, Bursa'da müderrisliklerde bulunmuş, Şam'da kadılık yapmıştır. 16. yüzyıl Klâsik Türk şiirinin önemli temsilcilerinden olan İshak Çelebi'nin Divan'ından başka Selîm-nâme'si ve Keşfü'z-zünûn, Terceme-i Şakâyık ve Osmanlı Müellifleri'nde bildirilen " fünûn-ı selâseden bâhis " (üç fenden bahseden) Risâle-i İmtihâniyye'si vardır. Klâsik Türk şairleri, estetik kaidelerinin bir gelenek halinde devam ettirildiği Klâsik Türk edebiyatı içinde, kendi üslûp özellikleri haricinde, ekserî aynı malzemeyi kullanmışlardır. Farklı üslûp teşekküllerinin incelenmesinden önce, Klâsik Türk edebiyatının malzemelerinin mukayeseli olarak tetkik edilip ortaya konulması gerekir. Bu çalışmanın örneklemi olarak seçilen Üsküplü İshak Çelebi Dîvânı'na yansımış olan klâsik sanatlar tespit edilerek, Klâsik Türk edebiyatında bu konuyla alakalı olarak yapılacak üslûp mukayeselerine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Klâsik Türk Şiiri, Üsküplü İshak Çelebi, Mûsikî, Hat, Nakş. ABSTRACT Üsküplü İshak Çelebi (1464-1537) was born in Üsküp where is one of the important cultural centres of the Ottoman Empire's, in the second half of the 15 th century. İshak Çelebi has started his education in Üsküp but it is unknown where he completed it. He has been lecturer in Üsküp, Serez, Edirne, Bursa and he has been kadı at Damascus. İshak Çelebi is one of the famous representatives of the Classical Turkish Poetry in 16 th century. His works are: Divan, Selîm-nâme, Keşfü'z-zünûn, Terceme-i Şakâyık, Risâle-i İmtihâniyye. Classical Turkish poets, aesthetic rules goes on as tradition in Classical Turkish Literature, without its own style, generally use the same material. Before the study of different style formation, Classical Turkish Literature's materials have to be comparatively studied and exposed. The purpose of the study is, determining the reflections of the classical arts in Üsküplü İshak Çelebi's Divan and contributions to style comparisons related to this topic. Üsküplü İshak Çelebi (1464-1537), Osmanlı İmparatorluğu'nun Rumeli'deki önemli kültür merkezlerinden biri olan Üsküp'te XV. yüzyılın ikinci yarısında doğmuştur. Ailesi de Üsküp'ün yerlisidir. Babası kılıç ustası olduğundan Kılıççı İbrahim diye anılırdı. İshak Çelebi hakkındaki bilgileri esas itibarîyle Âşık Çelebi'den aldığı anlaşılan Kınalı-zâde Hasan Çelebi, onun başlangıçta baba mesleğiyle uğraştığını ima ederse de, Âşık Çelebi'nin tezkiresinde ve çağdaşı diğer kaynaklarda bu iddiayı destekleyen veya doğrulayan bir bilgiye rastlanmamıştır. İshak Çelebi'nin Üsküp'te başladığı tahsilini nerede bitirdiği kesin olarak bilinmemektedir. Bütün kaynaklar birbirini teyit ederek ve Âşık Çelebi'ye dayanarak Kara Bali Efendi'den mülâzım olduğunu bildirmektedirler. Şakâyık Tercemesi'nde Kara Bali Efendi'nin müderrislik zincirinin ilk halkasının İstanbul'da Atik Ali Paşa Medresesi müderrisliği olduğu, oradan Edirne'de Üç Şerefeli'ye, daha sonra da İstanbul'da Sahn Medreseleri müderrisliğine getirildiği belirtilmektedir ki, bu da H. 918/M. 1512-13 yılına tesadüf eder. İshak Çelebi'nin H.924/M. 1518'de 22 Şubat-25 Temmuz tarihleri arasında Üsküp'te müderris olduğu, ancak bundan önce Edirne'de İbrahim Paşa ve daha önce de * Okutman, Muğla Üniversitesi Rektörlüğü Türk Dili Bölümü, 48170 Kötekli/Muğla; Doktora Öğrencisi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, nue@mu.edu.tr.
DOĞUBAYAZIT OVASI’NIN GÜNEYBATISI’NDA AKÇUKUR KALESİ ve NEKROPOLÜ
Amisos, 2022
yerleşmelerinden bir tanesi de Akçukur Kalesi'dir. Akçukur Kalesi konumu itibariyle etrafında bulunan tarım yapılabilir alanlara ve su kaynaklarına hâkim olduğu gibi, İpek Yolu ile Tendürek Geçidi'ne de kontrol sağlayabilecek bir konumdadır. Kale yerleşmesinin bulunduğu alçak tepe aynı zamanda eski Suluçem Yolu'na hâkim bir konumdadır.
ZİYA GÖKALP, MÜMTAZ TURHAN VE EROL GÜNGÖR’DE TÜRK AYDINLARININ ROLÜ
Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları, 2024
Bu araştırma geleneksel toplum yapılarını ve kültürel özellikleri teknolojik ve bilimsel gelişmelerle değiştirerek yeni bir toplumsal düzeninin temelini attığı dönemde Türk aydınlarının modernleşme sürecinde nasıl bir role sahip olması gerektiği konusunda tartışma yürüten Ziya Gökalp, Mümtaz Turhan ve Erol Güngör’e odaklanmaktadır. 18. Yüzyıl sonlarında başlayan modernleşme hareketleri 19. Yüzyıl Tanzimat Döneminde eğitim, idari, hukuk, askeri alanlarda sistematik bir şekilde sürdürülmüş ve Cumhuriyet dönemine gelindiğinde batılılaşma, çağdaşlaşma, laikleşme gibi hedeflerle büyük bir toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel dönüşümü gerçekleştirmiştir. Bu dönemde Gökalp, Türk kültürünün muhafazası ve medeniyetinin modernleşmesi gerekliliği üzerinden hareketle aydınların modernleşme sürecini yönlendirebilecek etkisinden söz etmektedir. Turhan ise aydınların toplumsal değişim konusunda öncü bir rol üstlenmelerinden hareketle kültürel ve bilimsel anlamda donanımlı olmaları ve bu donanımlarını toplumlara rehberlik etmek için kullanmaları gerekliliğini vurgulamaktadır. Son olarak Erol Güngör ise modernleşme sürecinde kültürel ve sosyal değişimlere eleştirel bir yaklaşım sergileyerek Türk aydınlarının modernizmi kabul etmeleri ancak milli kültürün korunmasına önem vermeleri konusunda net görüşler ortaya koymaktadır.