Achitecture Research Papers - Academia.edu (original) (raw)

Dorota Grubba-Thiede, Wanda Czełkowska, Tadeusz Sieklucki w poszukiwaniu nowoczesności, „Pamiętnik Sztuk Pięknych/ Fine Arts Diary”, red. Ewa Toniak& Jan Wiktor Sienkiewicz, 2015/9, Vol 9 (2015)] s. 159-178.
"Konfrontacja ze sztuką Wandy Czełkowskiej oraz z twórczością Tadeusza Siekluckiego pobudza refleksje nad szczególnym związkiem tych wybitnych i uznanych współczesnych rzeźbia-rzy z przestrzenią, przestrzenią jako potencjałem teoretycznym, ale również obszarem psychicznym, technicznym, duchowym, dźwiękowym…-otwartą strefą indywidualnego i zbiorowe-go doświadczenia. W ich koncepcjach przestrzeń pozostaje strefą emisji energii jej samej i emocji bytujących w jej ob-szarze istot; zarazem "powidoków" historii indywidualnych i zbiorowych: aktualnych, przeszłych, przyszłych. Obie sylwetki można włączyć do plejady wybitnych "artystów osobnych", którzy choć wywodzili się z tej samej krakowskiej uczelni ar-tystycznej, zachowywali pełną autonomię przy równoczesnej uważnej ciekawości swoich postaw i wzajemnym zafascyno-waniu (il. 1, 2). Tadeusz Sieklucki studiował w pracowni Xawerego Duni-kowskiego w latach 1945-1950, a Wanda Czełkowska otrzy-mała dyplom w pracowni Jerzego Bandury po nauce w latach 1949-1954. Artystka wspomina, że od początku jej pobytu na krakowskiej ASP oboje zwrócili uwagę na swoje poszukiwania mentalno-formalne. Pamięta Siekluckiego jako intrygujące-go rzeźbiarza-intelektualistę i oryginalnego poetę, który miał też dość osobliwy zwyczaj recytowania swoich wierszy. Wśród innych, najbliższych, wyróżniających się studentów Wanda Czełkowska wymienia także "na wskroś nowoczesnego" grafi-ka Romana Cieślewicza (miłośnika jazzu) oraz zapomnianego dziś, wybitnego malarza Ryszarda Brzeskiego (kochającego ballady francuskie), który-jak wspomina artystka-już na pierwszym roku studiów "sprawy malarstwa miał za sobą. Mie-liśmy wszyscy swoje radykalnie odmienne światy i spotykaliśmy się nie na zasadzie wzajemnego ścierania, ale prezentacji. To znakomite było. Rysiek Brzeski jako jedyny miał małe radio, słuchaliśmy wtedy razem BBC. Było to genialne, taki sygnał charakterystyczny, poważnie tego słuchaliśmy, ale też byli-śmy rozbawieni, bo to doświadczenie, jakbyśmy byli na ja-kiejś wyspie" 1. Po wyjeździe Tadeusza Siekluckiego na stałe do Warsza-wy ich kontakty stały się dość incydentalne, ale nadal inspirują-ce. Wanda Czełkowska odwiedziła artystę w drugiej połowie lat 50. XX w., gdy już poważnie eksperymentował z gwoździami. Opowiadał jej wtedy, co mu ten mantryczno-inżynierski pro-ces dawał, czym dla niego była praca nad wbijaniem gwoździ w drewniane podłoża, nawet sama warstwa dźwiękowa pro-wadzonych działań. Opowiadał, że doznaje jakiegoś uczucia muzycznego (poprzez wbijanie, rytm, wszystko, co temu towa-rzyszyło, i jego obecność, która zdaniem Czełkowskiej przypo-mina silny nurt sztuki aktualnej-performance): "Ten słuch… pracował słuchem, wbijając. To było dla niego ogromnie fascy-nujące, bo to budowało inną jeszcze treść, poprzez ciało, i jego niejako procesualne zanurzenie" 2. Artystka zastanawiała się nawet nad tym, czy wobec tak silnych doświadczeń Sieklucki mógł doprowadzić te formy da-lej, poza pewną ilustracyjność, w kierunku tych właśnie abs-trakcyjnych dźwięków, by mogły być przez odbiorców z jego formy odczytywane. Intrygującym kontekstem wydają się tzw. Przestrzenie przenośne realizowane w 1988 r. przez Witosława Czerwonkę (il. 3), wybitnego artystę multimedialnego (profe-sora gdańskiej PWSSP, następnie ASP), a także jego inne prace dźwiękowe, które inicjował na przełomie lat 70. i 80., jak Zapis równoległy w Galerii ON w Poznaniu z 1981 r. W Przestrzeniach przenośnych Czerwonka opukiwał wnętrza według przygotowywanej przez siebie partytury przestrzennej i czasowej, efekty rejestrując czterokanałowym zapisem audio. "Jego celem było uzyskanie trójwymiarowego, akustycznego modelu konkretnej przestrzeni fizycznej i prze-1 Czełkowska (2014). 2 Rozmowa z Wandą Czełkowską w styczniu 2014 r."
https://journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/psp/article/view/61577