Anlambilim Research Papers - Academia.edu (original) (raw)

Language markers are called modals that state the moods of speaker and indicate the manner, attitude and movements of speaker over against the circumstance and case. Modals are used in daily life code the certainty, probability, evidential, inference, assumption, presumption, suspicion, curiosity, astonishment depending on information; obligation depending on containing effect of internal or external force; a lot of semantic field depending on containing the emotions like happiness, anger and regret. Each language benefit from the morphological, lexical, syntactical and contextual modalities while referring semantic fields in question. The morpheme-Abil-in sentence Ali gelebilir remarks all " probability of Ali's arrival to home " and " no disability of Ali's arrival to home " , " allowed to him ". If İçeri girmeli refers to girmek zorunda (have to enter) it specifies the " obligation " modality, if it refers to girmesi gerek/lazım (need to enter) it specifies the " necessity " modality. The modality-mAlI in the sentence İçeri giren Ali olmalı refers the prediction or inference semantic field. This study is dwelled on modal functions of basic structured bound morphemic modalities as-DI,-mIş,-AcAk,-yor,-Ar/-Ir,-mAktA,-Abil- ,-mAlI,-sA,-A, (AyIm/-AlIm),-DIr, mI. These suffixes mark one or more modals according to context. For instance,-sA marks the condition, probability, prediction, possibility and optative mood, and-mIş marks the certainty, direct epistemic modality and inferential epistemic modality. ÖZET Konuşurun bir olay ya da durum karşısında takındığı tutum, tavır ve hareketleri gösteren veya duygu durumunu anlatan dilsel işaretleyicilere kiplik denmektedir. Günlük hayatta sıkça kullanılan kiplikler, bilgiyi temel almasına göre kesinlik, olasılık, delile dayalılık, çıkarım, varsayım, çıkarım, tahmin, şüphe, merak, hayret; içsel veya dışsal bir gücün etkisini barındırmalarına göre yükümlülük; sevinç, öfke, pişmanlık gibi duyguları içermelerine göre ise duygu kipi gibi pek çok anlam alanını kodlamaktadır. Her dil söz konusu anlam alanlarına göndermede bulunurken biçimbirimsel, sözlüksel, söz dizimsel, söylemsel olmak üzere çeşitli kipliklerden yararlanmaktadır. Ali eve gelebilir sözcesinde-Abil-eki, " Ali'nin eve gelme olasılığı " nı belirtebildiği gibi; " Ali'nin eve gelmesinde bir sakınca olmadığı " , " ona izin verildiği " anlamını da işaretlemektedir. İçeri girmeli sözcesi ise girmek zorunda anlamına göndermede bulunuyorsa " zorunluluk " ; girmesi gerek/lazım anlamına göndermede bulunuyorsa " gereklilik kipi " ni göstermektedir. Söz konusu-mAlI kipliği İçeri giren Ali olmalı önermesinde ise tahmin veya çıkarım anlam alanına işaret etmektedir. Bu çalışmada-DI,-mIş,-AcAk,-yor,-Ar/-Ir,-mAktA,-Abil- ,-mAlI,-sA,-A, (AyIm/-AlIm),-DIr, mI olmak üzere basit yapılı bağımlı biçimbirimsel kipliklerin kipsel işlevleri üzerinde durulmaktadır. Söz konusu ekler, bağlama göre kip alanlarının bir ya da birkaçını işaretleme işlevi üstlenmektedir. Örneğin bahsi geçen eklerden-sA eki, cümleyi şart, olasılık, tahmin, varsayım, istek gibi anlamlarla işaretlerken;-mIş eki kesinlik, doğrudan delile dayalılık, çıkarımsal delile dayalılık gibi kip alanlarından biri ile kodlamaktadır.