Contemporary Polish Literature Research Papers (original) (raw)

Review of the novel "Dukla" (1997) by Andrzej Stasiuk

- by
- •
- Contemporary Polish Literature, Andrzej Stasiuk, literatura polska po 1989

"Konteksty" 2015, nr 1-2 (308-309) - numer poświęcony antropologii pamięci: Kantor - Różewicz - Barańczak - Konwicki

- by Lidia Mafrica
- •
- Contemporary Polish Literature, Polish Literature

Już sam tytuł "Racjonalizm i religia okiem i w duszy Stanisława Lema" zwiastuje, że to nie może być poważna rozprawa naukowa. Po prostu Okołowski wierzy w duchy, a więc to jest tylko wyznanie jego irracjonalnej wiary, a nie poważna... more

- by Lech J Keller
- •
- Contemporary Polish Literature, Jews in Poland, Lemology, SF Literature

Przedmowa do niedokończonej powieści Prof. Kazimierza Kumanieckiego, w: Kazimierz Kumaniecki, August, red. nauk. Mikołaj Szymański, z autografu wydała Anna Zawalska, Instytut Filologii Klasycznej, Wydział Polonistyki UW, Warszawa 2010... more

- by Katarzyna Marciniak
- •
- Classics, Contemporary Polish Literature, Polish Literature, Cicero

Przekłady wierszy Rainera Marii Rilkego autorstwa Zbigniewa Herberta w perspektywie krytyki genetycznej

Das Ende des Zweiten Weltkrieges und die Neuaufteilung des europäischen Territoriums nach dem Potsdamer Abkommen von 1945 führten für die Gebiete des vormals polnischen Galiziens und deutschen Schlesiens zu diametralen Veränderungen. Die neuen Grenzziehungen Polens, westlich an der Oder-Neiße-Linie, östlich mit leichten Veränderungen an der so genannten Curzon-Linie, zwangen Millionen Menschen sich mit der neuen Situation des von ihnen bewohnten Territoriums auseinanderzusetzen. Die Alliierten verfolgten nach 1945 das Ziel, möglichst homogene Nationalstaaten zu schaffen, weshalb die Polen aus den vormals polnischen Ostgebieten und die Deutschen aus den vormals deutschen Ostgebieten flüchten mussten oder ausgesiedelt wurden. Dabei ähnelten sich die Schicksale der Deutschen in Schlesien und der Polen in Ostgalizien, wodurch beide Regionen in einer interdependenten Beziehung zueinander stehen und die Analogien zwischen ihnen sich in den Narrativen der jüngsten Generation zeigen. Diese Texte deuten auf die komplexe Situation beider Gruppen wie auch auf die Schwierigkeiten beim Aufbau einer neuen nachgalizischen und-schlesischen Identität für die Umgesiedelten hin. Das Trauma der Vertreibung wird den Nachfolgegenerationen weitergegeben und verpflichtet sie dazu, darüber Rechenschaft abzugeben, indem es für spätere Generationen in Form von Literatur, Kunst, Film oder Bild verfügbar gemacht werden soll. Wie dies geschieht, untersucht dieser Artikel.

- by Magdalena Baran-Szołtys
- •
- German Literature, Contemporary History, Polish History, Migration

A poem translated into Polish by Alicja Maria Kuberska (a Polish Poet)

Lopuschanksyj, Jaroslaw/Radchenko, Oleh (eds.): Komparatistische Forschungen zu österreichisch-ukrainischen Literatur-, Sprach- und Kulturbeziehungen. Vol. 8. Salzburg, Drohobytsch: OeAD-Kooperationsbüro Lemberg, Österreichisches... more

Abstrakt: Artykuł dotyczy opowiadań średniowiecznych Gustawa Herlinga Grudzińskiego, w których poja-wia się wątek legend o krwi. Mimo deklarowanej sympatii dla żydowskich ofiar legendy, oświetlany jest on wybiórczo, wyłącznie z chrześcijańskiego punktu widzenia. Autorka rozważa przyczyny mogące do-prowadzić do podobnej deformacji recepcji legend, odnajdując je w opresji państwa narodowego, które pisarzowi pochodzenia żydowskiego nie pozwala być jednocześnie pisarzem polskim. Wyrażenia kluczowe: Gustaw Herling-Grudzinski; blood libel; koncepcja żydowskiej samonienawiści w ujęciu Sandera L. Gilmana; żydowski pisarz a polski nacjonalizm Na ostatnim Festiwalu Brunona Schulza we Wrocławiu w październiku 2014 roku zorganizowano debatę pod tytułem Czy istnieje obowiązek bycia pisarzem żydowskim?, dotyczącą Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Tytułowe pytanie, w domyśle piętnujące ów rzekomy przymus jako oparty na rasistowskich przesłankach, było próbą uniknięcia problemu rzeczywistego poprzez odwrócenie jego perspektywy. W istocie problem sta-nowiła bowiem ukształtowana przez przedwojenne polskie państwo narodowe niemoż-ność bycia jednocześnie Żydem i pisarzem polskim. Wykluczenia tego doświadczył Gu-staw Herling-Grudziński i to właśnie ono ukształtowało jego skomplikowaną tożsamość artystyczną, która będzie przedmiotem moich rozważań.

The aim of the article is to trace through the means the director Grzegorz Jarzyna has filmed the novel It Is OK Between Us (Między nami dobrze jest) based on Dorota Maslowska’s play. This piece is a vivid example of the “new drama”. Jarzyna resigns from realism and focuses on showing the psychology of the characters and their mutual relations. On the example of two social groups – representatives of the proletariat and bohemia (representatives of cinematography) – the director shows how contemporary Polish society functions. He in grotesque way showed the social transformations after 1989, exaggerated consumerism, complexes and identity problems of Poles and the fascination with the West. Jarzyna uses the blue box, which ideally gives the opportunity to build action, conflicts between the characters.

The paper aims to reconsider the psychoanalytic concept of paranoia so as to apply it to a particular mass case of this disorder responsible for the symbolic construction of “Poland” and “Polish identity” – as exemplified in a 2014’s novel entitled Siódemka [Seven] by Ziemowit Szczerek, a prominent self-proclaimed analytic of Polish culture. Firstly, the paper concentrates on re-interpretation of Freud’s case study of Daniel Paul Schreber – in order to trace the zone of indistinguishability between literature and paranoia (since, as Freud claims, all paranoiacs say what they want to say, there is a clear parallel with the literary mode of expression). Furthermore, the paper draws on Jacques Lacan’s and Eric L. Santner’s investigation into the relation between the outburst of paranoia and the act of investiture. In order to account for this link, it is proposed to understand the onset of paranoia as a result of inability to cope with the dark implicit set of rules that govern practical functioning of the highest posts in the power structure. The paranoiac cannot transform his Big Other into this obscene set of rules and resorts to the imaginary order; s/he creates an imaginary entity (in case of Schreber it is God), which embodies pure obscene power. Thus paranoia allows to avoid the incoherence of the Big Other, because it supersedes it with a tyrannical and all-intrusive persecutor, whose existence is undeniable. The paper propounds that this “imaginary Other” personifies the obscene implicit rules of exerting power. As the symbolic order is replaced with the imaginary, true norms collapse into imaginary norms – irrational, severed from the normative system and demanding bare submission for the sake of submission. Finally, the paper applies thus re-interpreted concept of paranoia to Szczerek’s Seven in order to deduce that: (1) “Poland” as a construct represents the omnipresent and omnipotent imaginary Schreberian God, demanding unconditional submission, (2) it is simultaneously a subject of identification, (3) whenever it becomes a subject of identification, its ruthless demands and imaginary collapse of the symbolic are projected onto external enemies – namely Russia and Germany, (4) thus constructed “Poland” is built on a historical pact of repression, in which centuries of slavery practiced by Polish gentry were forgotten in order to artificially reconcile antagonist classes and unite them against a foreign enemy.

- by Przemyslaw Tacik
- •
- Psychoanalysis, Literary Criticism, Contemporary Polish Literature, Nationalism

Die hier vorliegende Diplomarbeit beschäftigt sich mit Thomas Bernhards Roman "Das Kalkwerk" und der Adaption dieses Werkes für das polnische Theater von Krystian Lupa. Dabei steht der Vergleich zwischen dem Roman und dem Theaterstück im Mittelpunkt.
Am Beginn der Arbeit wird die Person Thomas Bernhards behandelt, wobei anschließend an eine kurze Ausführung zu seinem Leben und Werk, der Schwerpunkt auf der Rezeption des Schriftstellers in Polen liegt. Dem folgt eine Darstellung eines der interessantesten und originellsten Regisseure des polnischen Theaters der Gegenwart – Krystian Lupa. Hier steht nicht nur seine Biographie im Vordergrund, sondern auch sein Theater und die Stellung der deutschsprachigen und österreichischen Literatur in seinem Schaffen. Bei der Charakterisierung seines Theaters wurden neben den Haupteigenschaften auch die Einflüsse, die Entwicklung und seine Adaptionen von Prosa besprochen. Das nachfolgende Kapitel ist Kalkwerk gewidmet und bietet einen guten Überblick über die wichtigsten Charakteristika des Romans, sowie des Stückes. Zuerst wird Bernhards Das Kalkwerk behandelt, wobei besonders auf die Handlung, das Erzählverfahren und die Eigenschaften eingegangen wird. Danach konzentriert sich die Arbeit auf Lupas Adaption des Romans. Nach einer kurzen Einführung in die Entstehungsgeschichte, wird die Rezeption des Stückes in der polnischen Presse erörtert. Hierauf folgt eine Analyse der wichtigsten Bereiche der Theaterinszenierung: Aufbau und Inhalt, Schwerpunkte sowie Symbolik. Im folgenden Kapitel wird der Vergleich zwischen den beiden Versionen angestellt, wobei unterschiedliche Bereiche auf die Gemeinsamkeiten und Unterschiede untersucht werden: Narration, Musik und Raum, Inhalt, Studie und Symbolik, Figuren des Konrads und der Konrad sowie Sprache. Im abschließenden Resümee wird unter Zusammenfassung der bisherigen Ergebnisse dargestellt, welche Gemeinsamkeiten und Unterschiede es zwischen Bernhards und Lupas Kalkwerk gibt und was überwiegt.
Diese interdisziplinäre und intermediale Diplomarbeit bildet den Beginn einer intensiven Auseinandersetzung mit dem Werk Thomas Bernhards im Theater Krystian Lupas und eröffnet eine neue Perspektive in der Rezeption Bernhards im nicht deutschsprachigen Raum.

- by Magdalena Baran-Szołtys
- •
- German Studies, German Literature, Theatre Studies, Interdisciplinarity

The Handbook of Polish, Czech, and Slovak Holocaust Fiction aims to increase the visibility and show the versatility of works from East-Central European countries. It is the first encyclopedic work to bridge the gap between the literary production of countries that are considered to be main sites of the Holocaust and their recognition in international academic and public discourse. It contains over 100 entries offering not only facts about the content and motifs but also pointing out the characteristic fictional features of each work and its meaning for academic discourse and wider reception in the country of origin and abroad.

- by Elisa-Maria Hiemer and +1
- •
- Jewish Studies, Literature, Contemporary Polish Literature, Holocaust Studies

The most popular science fiction novel written by the Polish author Stanisław Lem, Solaris, was published in 1961. Although it was translated into English as early as 1970, the book was unknown to the Sinophone readers until 2003, when the first translation from English into Chinese was published, most probably following the popularity of the resounding Hollywood film adaptation from 2002. Still, Suolalisi Xing (which can be translated as ‘Solaris Star’) did not attract broader audiences in China or Taiwan, at least not until the third version of the novel, translated directly from Polish into Chinese, saw the light of day in 2010. The appearance of this translation coincided with the beginning of a New Golden Era of Chinese and Taiwanese science fiction, which undoubtedly had a significant influence on the positive re-reception of Solaris. In the paper, the author focuses on the philosophical aspect of Lem’s work and investigates which themes and concepts present in Solaris caught the imagination of Chinese-speaking readers. The author wants to show how this reception, while coming from a different historical, cultural, and linguistic background, can enrich our understanding of the novel and introduce a new way of looking at the important existential questions stated by the writer.

Raport z badań poświęconych polu literackiemu w Polsce. Nadrzędnym celem projektu był naukowy opis dwudziestu pięciu lat rozwoju pola literackiego w Polsce (1989–2014) i zachowań jego głównych aktorów (pisarzy i pisarek, wydawców, agentów literackich i tak dalej) za pomocą teoretycznych narzędzi zaproponowanych przez francuskiego socjologa Pierre’a Bourdieu. Intencją zespołu badawczego była także pionierska na taką skalę aplikacja narzędzi socjologicznych do refleksji literaturoznawczej w Polsce po 1989 roku. Badania przeprowadzone przez socjologów, kulturoznawców i literaturoznawców składały się z trzech części: analizy pozycji pola literackiego w odniesieniu do innych obszarów życia społecznego (władzy, ekonomii, edukacji, mediów) oraz jej rozwoju w czasie, analizy wewnętrznej struktury pola literackiego oraz analizy genezy habitusów pisarzy i pisarek.

- by Piotr Marecki and +3
- •
- Sociology, Cultural Studies, Sociology of Culture, Contemporary Polish Literature

Niewygodna prawda o tym, że Stanisław Lem był bardzo długo pupilkiem komunistycznego reżimu

- by Lech J Keller
- •
- Polish History, SF History, Contemporary Polish Literature, Jewish Cultural Studies

Celem niniejszego tekstu jest przedstawienie spójnej propozycji metodologicznej dla interdyscyplinarnych badań nad światotwórczymi narracjami fantastycznymi w literaturze, filmie oraz grze wideo. Przedstawiona metodologia stanowi summę najważniejszych dla teorii światotwórstwa tez semiologii (encyklopedia kulturowa jako fikcyjne pole odniesienia), narratologii kognitywistycznej (storyworld Davida Hermana, transfikcjonalność i ksenoencyklopedia Richarda Saint-Gelaisa), medioznawstwa (pojemność encyklopedyczna narracji u Janet Murray), ludologii (worldness Lisbeth Klastrup) i badań transmedialnych (narracje transmedialne u Henry’ego Jenkinsa). Na podstawie tych wszystkich teorii wypracowany zostaje autorski model przedstawiający stadia powstawania i najważniejsze komponenty narracji światotwórczej, wraz z egzemplifikacją na podstawie trzech największych światów literatury, filmu oraz gry wideo, dowodzącą kluczowych dla całego rozumowania tez (1) o dokonującym się współcześnie rozszczepieniu świata narracji (storyworld) i pojedynczej, osadzonej w jego realiach reprezentacji diegetycznej (storyline) oraz (2) o integrującej funkcji encyklopedii danego świata narracji, wyznaczającej warunki dostępności dla każdej ze współmożliwych fabuł. W efekcie, tekst nie tylko przedstawia niecytowane dotąd na gruncie polskim koncepcje teoretyczne i filozoficzne (jak chociażby koncepcje Klastrup czy Saint-Gelaisa), ale i dowodzi słuszności ich adaptacji do studiów nad fantastycznym światotwórstwem, za którego analizą dotąd nie nadążała strukturalistyczna nomenklatura, paraliżująca refleksję interdyscyplinarną paradygmatyczną wykładnią świata przedstawionego i predefiniowanymi, inter-, a nie transmedialnymi, mechanizmami tłumaczenia go na języki odmiennych mediów.

- by Krzysztof M Maj
- •
- World Literatures, Comparative Literature, Philosophy, New Media

Różycki’s dark metaphors. The article is concerned with the characterisation of Tomasz Różycki’s art of poetry, especially the qualities of his style and the structure of the world presented in his poems. The author argues that Różycki’s poetics is characterised by the complex and multi-level use of metaphors, accompanied by diverse figures of enumeration as well as the specific way of presenting the world from the point of view of nothingness, lack and emptiness. The enumerations and figures of absence in this poetry create the effect of accumulation and excess, but at the same time ruin the sense of harmony and clarity: they together create a poetic technique that could be called negative mimesis. Metaphorical associations and poetic games with excess and lack in Różycki’s poems serve the purpose of showing the man as a being that is internally contradictory and impenetrable, and the world around him as a space filled with both abundant signs of life and continuous destruction.

- by Wojciech Tworek
- •
- Contemporary Polish Literature, Polish Literature, Polish poetry

The starting point of the sketch are the motifs of days and nights (as well as sleep, insomnia and light) in the works of Andrzej Sosnowski. These are presented to indicate essential observations for his texts about work, productivity, consumption and the possibility of “real” life in late capitalism. The author refers to the interpretation of Marta Koronkie- wicz, selected tools of ideological criticism of Fredric Jameson and the central figure in Sosnowski’s writing, “the Little Match Girl”. This is done in order to reconstruct the ambiguous vision of the world which is torn between moderate optimism and extreme pessimism, devoid of both real days and real nights. The aim of the paper is to show the intentional inconsistency and critical potential of the quasi-utopian themes present in Sosnowski’s writing.

At this place I would like to analyse in more detail Lem's fall as a writer, the fall that began after he published in 1987 his last science fiction novels Fiasco (Fiasco) and Peace on Earth (Pokój na Ziemi). Only two years after the publication of these books, the Soviet ("communist') system collapsed in Poland, but also and definitely, Lem's creative vein ended. His collections of essays published after year 1990, such as Lube czasy (1995, The Pleasant Times), Tajemnica chińskiego pokoju (1996, Secret of the Chinese Room), Sex Wars (1996), Dziury w całym (1997, Holes in the Whole), Bomba megabitowa (1999, Megabyte Bomb), Okamgnienie (2000, The Twinkling of an Eye), Dylematy (2003, Dilemmas), Krótkie zwarcia (2004, Short Circuits) and especially Rasa drapieżców. Teksty ostatnie (2006, The Race of Predators. The Last Texts) are of almost unbelievably low quality, especially compared to the generally high quality of his earlier works, especially those written in the 1960s and 1970s.

- by Michał Koza
- •
- Contemporary Polish Literature, Postmodernism, Polish Literature, Paul Virilio
- by Piotr Sadzik
- •
- Contemporary Polish Literature, Polish Literature, State of exception, Anomia

Anna Świrszczyńska (1909-1984) já é conhecida pelo leitor brasileiro do livro Eu construía a barricada (2017). Além da autora daquele testemunho poético potente também foi uma das mais importantes poetas femininas e feministas da Polônia. A seleta aqui apresentada não contempla os mais importantes dos poemas feministas de Świrszczyńska (com exceção, talvez, do poema "Coragem"). A ideia, ao contrário é mostrar os poemas que não sejam grandes manifestos da autora, excetuando-se novamente o poema "Coragem". Muito pelo contrário, são poemas que dispensam ao assunto das mulheres uma atenção cotidiana, quase prosaica. Em palavras simples e concisas a autora expressa os dramas e as realidades femininas. Coloca o assunto "mulher" no centro das atenções e aumenta assim os limites do mundo apresentados pela literatura.

Artykuł stanowi analizę wybranych utworów poetyckich z polskiej poezji najnowszej (utwory autorstwa Tadeusza Różewicza, Marcina Świetlickiego, Marty Podgórnik, Jacka Podsiadły) z wykorzystaniem koncepcji wszystkożerności kulturowej (ang.... more

The article is an attempt to describe and explain the origin or principle of basic interpersonal (and human-animal) relations governing the po- etry of Konrad Góra.The author of the sketch uses as the starting point the poet’s attitude to Poland/Polishness and points out that the duties the narrator acknowledges seem to be at the same time accidental and strongly binding. Thus, the author tries to present Góra as a writer inten- sively involved in the network of everyday commitments, unpredictable and not clearly possible to articulate, that constitute the basis of commu- nity life. Through the category of “reciprocity”, he combines this aspect of Góra’s work with David Graeber’s reflections on baseline communism.

An article about novel "Bohin" (1987) by Tadeusz Konwicki and its critical reception. In his novel Konwicki subversive used form of melodrama with the modern literature code. The contemporary crtiticism was not prepared for the recognation of that literary strategy, which is why Konwicki's novel - although very popular - was read in a more traditional way.

- by Konrad Matyjaszek
- •
- Cultural Studies, Contemporary Polish Literature, Ghosts, Holocaust Studies

The goal of this study is to show the impact of prosodic organisation on the semantics of literary text. Regarding to Adam Kulawik's verse-theory, I discuss three prosodic orders (prose, scansion and verse), and show the way of their application to the literary artwork. A separate chapter is devoted to describe relationship between written text and its vocal performance.

The starting point of the article is an unusual image of the current re- ception of poetry by Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki. The very extensive corpus of texts about his poems (perhaps greater than for any other contemporary poet) does not lead to consensus or clarification of any specific, essential critical literary theses; neither does it seem to devel- op the reception in any particular direction. The author tries to show that this is due to Dycki’s poetic method itself, based on the principle of addition rather than development. In his subsequent books, Dycki does not so much deepen and extend selected threads, but rather reit- erates and “heaps” different ways of describing the same stories already told. Focusing on this method means that critics consistently ignore interesting threads that are on the margins of Dycki’s work, including his specific, vulgar sense of humour.

In 1979 comes another oil crisis lasting more or less until 1982 and resulting from the support of the West (mainly the USA) for the regime of Shah Mohammad Reza Pahlavi and the Iranian revolution caused mainly by brutal rule of the Shah, which revolution led to the transformation of Iran from corrupted monarchy, completely dependent on the West into an independent Islamic republic. This resulted in the deepening of the global economic crisis, which basically continues to this day (2021) and which caused also economic collapse in Poland - country that at that time was strongly dependent on economic cooperation with the West.
In a letter to SF Commentary, Stanisław Lem wrote that he no longer reads SF. Lem was considered this year as one of the Polish candidates for the Nobel Prize in Literature, but ultimately it was awarded to Czesław Miłosz for mainly political reasons. It was then considered on the so-called West, that Lem was too little opposed to the authorities of the People’s Republic of Poland to deserve this, in reality very much political prize.