Demokratija Research Papers - Academia.edu (original) (raw)

Apstrakt: Vrhovni sud predstavlja jednu od tri najznačajnije savezne institucije u SAD, uz Predsednika i Kongres. On se danas ubraja među najznačajnije pravosudne institucije na svetu, s obzirom na značajna ovlašćenja koja ima u pogledu kontrole ustavnosti i zakonitosti akata kako federalnih jedinica, tako i federalne, odnosno centralne vlade. Iako se u vreme usvajanja Ustava SAD 1787. godine nije mnogo značaja pridavalo ovoj instituciji, Vrhovni sud je kroz primenu precedentnog prava uspeo da se profiliše u instituciju koja deluje ne samo kao poslednja sudska instanca, već kao ravnopravni element u američkom sistemu podele vlasti, stvarajući kontra-ravnotežu kako Predsedniku, tako i Kongresu, ali i vlastima američkih država. Osim toga, Vrhovni sud je postao značajan i kao ustanova koja je bila branilac građanskih prava i sloboda u SAD, nastojeći da ostvari potpunu pravnu jednakost kroz XIV amandman, pre svega što se tiče afro-američke populacije u SAD. Na kraju, Vrhovni sud ima ulogu i u procesu ekspanzije federalne vlasti kroz elastično tumačenje odredbe o osnovama nadležnosti Kongresa, sadržane u članu 1, odseku 8 Ustava SAD. Ukratko, da bi se razumeo Ustav SAD neophodno je prodreti dublje u sudsku praksu Vrhovnog suda, jer, kako navode i pravnici ali i društveni komentatori, postoji razlika između Ustava napisanog pre više od dva veka, i onog ustava koji se danas primenjuje i koji se nalazi ne samo u ovom dokumentu, već i u presudama Vrhovnog suda, kao i u mnogim nepisanim pravilima i običajima. Ključne reči: Vrhovni sud, ustavni sud, ustavni sistem, politički sistem, podela vlasti, federalizam, sudska revizija, ocena ustavnosti, ljudska prava Abstract:The Supreme Court counts among the three most important federal institutions in the United States of America, alongside the Congress and the President. Likewise, the Supreme Court belongs to a group of most important and influential judicial institutions around the world, considering its broad competences in constitutional review not only of state acts, but also federal legislation. Even though there was little attention paid to the Supreme Court in the time when the Constitution was drafted in 1787, however it managed to emerge into an institution that not only acts as a judicial forum of last resort, but also as an equal element in the American system of checks and balances, balancing the powers of the other two federal institutions, as well as the powers of federal units. Besides this, the Supreme Court can be viewed as a defender of civil rights and liberties in the US, as it used the XIV Amendment in securing the full implementation of equality before the law, and the first important step was made with regard to the African-American population and in the last few years with regard the LGBT population. Last, but not least, the Supreme Court was important in expanding federal powers through applying an elastic interpretation of the Congress's competences, outlined in Article 1, Section 8 of the US Constitution. In other words, the best way of making sense of the US Constitution is to study the case law of the Supreme Court, considering that there is a striking difference between the Constitution 61 Fakultet političkih nauka, andrejstef89@gmail.com