Kürt Edebiyatı Research Papers - Academia.edu (original) (raw)

Öz 1842 Diyarbakır'da dünyaya gelen ve 1910 yılında vefat eden Şeyh Abdurrahman Aktepî, Osmanlının son dönemlerinde yaşamıştır. Hem bir tarikat şeyhi hem alim, yazar ve şairdir. Tasavvuf, siyer, kelam, fıkıh, mezhep, akide, Arapça, tıp ve astronomi gibi çeşitli alanlarda eserler vermiştir. Kürtçe, Arapça, Farsça ve Türkçeyi iyi biliyordu ve bu dillerde kitaplar ve şiirler yazmıştır. Kürtçe yazılmış olan divanı Kürt Edebiyatı için önemlidir. "Dîwana Rûhî" (Rûhî Divanı) olarak bilinen bu eseri genel olarak dinî ve tasavvufi konuları içerir ve pek çok şiiri de aşka dairdir. Elbette tarikatta Aktepî ekolü haline gelen bu zatın şiirinde işlediği aşk, ilahi aşktır. Bu türden aşk gazelleri ise klasik edebiyatın en temel konusudur. Aktepî, klasik edebiyatı da diğer pek çok alan gibi ustalıkla takip etmiş ve belirtilen iki temel alanda mesajını vermek için şiirlerinde pek çok kişinin adını zikretmiştir. Aktepî kişi isimlerini ve kişilikleri zikrederken iki yol izlemiştir: İşlediği dinî konuyla doğrudan ilgili kişilerin isimlerini zikretmek, onlardan bahsetmek; ilahi aşkı tarif için edebî sanatlarla kişi ve kişilikleri kullanmaktır. Aktepî bu şekilde divanında 38 kişinin ve kişiliğin adını zikretmiştir. Bu şahsiyetlerden bazıları dinî, bazıları ise tarihi ve efsanevidir. Küçük bir divanda bu kadar kişinin adının zikredilmesi onun edebî gücünü göstermektedir. Bu çalışmada Aktepî'nin bu şahsiyetlere hangi açıdan değindiğini ve bunları hangi özellikleriyle işlediğini ele alacağız. Anahtar: Şahsiyetler, Abdurrahman Aktepe, Aktepî, Divan, Kürt Edebiyatı. Abstract Sheik Abdurrahman Aktepi who was born in Diyarbakır in 1842 and died in 1910, has lived in the late periods of Ottoman. He is both a religious order Sheik and scholar, writer and poet. He has produced works in various fields such as sûfism, prophet, euphemism, fiqh, sect, religious faith, Arabic, medicine and astronomy. He knew Kurdish, Arabic, Persian and Turkish very well and wrote books and poems in these languages. The divan which was written in Kurdish is important for Kurdish Literature. This work known as "Dîwana Rûhî" (The Ruhi Diwan) generally consists of religious and sûfistic subjects and his many poems are related to love and divine love. This kind of love odes are also the basic subjects of classical literature. Aktepi has followed skilfully classical literature also like other many field and he has mentioned many person's name in his poems to give his message in the both subjects that has been indicated before. Aktepi has followed two ways when he mentions persons' names and personalities: indicating directly and talking about the name of persons' related to the subject that he studies; using persons and personalities to explain the divine love with literary arts. Aktepi has mantioned name of 38 persons and personalities in his divan with this way. Mentioning name of so much persons' name in a small divan shows his literary power. Some of these personalities are religious and some of them are historical and legendary. In this study, we are going to examine in what way Aktepe mentioned these personalities and what features they were studied with.