Minoan art and archaeology Research Papers (original) (raw)

Ηράκλειο 1998 ΤΟ ΑΜΠΕΛΙ KAI ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΣΤΟ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ* ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΠΑΚΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ Στη μεγάλη οικογένεια των περί τον οίνον ειδικών -βοτανολόγων, χημι¬ κών, γιατρών, γεωγράφων, φιλολόγων, φιλοσόφων, ποιητών...-εγγράφονται και οι αρχαιολόγοι, που, μαζί με τους ιστορικούς, ενδιαφέρονται ολο¬ ένα και περισσότερο για τον "πολιτισμό του κρασιού". Πώς εμπλέκονται οι αρχαιολόγοι στην ιστορία του κρασιού; Αντί εισα¬ γωγής, να αναφερθώ σύντομα, στις βασικές κατηγορίες των δεδομένων από τον κύκλο του αμπελιού και του κρασιού των περασμένων κοινω¬ νιών, τα οποία επιβιώνουν μέσα στο χρόνο και είναι, συνεπώς, αρχαιολο¬ γικά "ανιχνεύσιμα". Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τα αμεσότερα τεκμήρια, τα ίδια, δη¬ λαδή, τα αρχαία οικοδεδομένα. Τα βιοκατάλοιπα, όπως αυτά διασώζονται στις γεωλογικές και τις ανθρωπογενείς στρωματογραφίες, συλλέγονται στο πεδίο και αναλύονται στο εργαστήριο. Αλλοτε πρόκειται για μικροοκοπικά υπολείμματα, αόρατα στο γυμνό μάτι, όπως οι κόκκοι γύρης στα δείγματα των παλυνολόγων και τα κατάλοιπα κρασιού, που ανιχνεύουν οι αρχαιομέτρες στα τοιχώματα των αγγείων1. Ταρταρικό οξύ, πιθανόν κρα¬ σί, ανιχνεύθηκε, πρόσφατα, στο εσωτερικό αμφορέα του τέλους της 4ης π.Χ. χιλιετίας, από το Godin Tepe, στο Ιράν2. Στην ανασκαφή εντοπίζο¬ νται, τις περισσότερες φορές, μεγαλύτερα, μακροσκοπικά οργανικά κατάλοιπα, τα οποία μελετούν οι παλαιοεθνοβοτανολόγοι. Στην ενότητα αυτή συγκαταλέγονται τα -απανθρακωμένα, απολιθωμένα ή διατηρημένα σε υγρά περιβάλλοντα-υπολείμματα σταφυλιών, και σπανιότερα στην Ελλάδα, κομμάτια από το ξύλο των κλημάτων3. Σημαντικούς, τέλος, μάρ¬ τυρες αποτελούν τα αποτυπώματα αμπελόφυλλων ή γιγάρτων σε αρ¬ χαία νωπά υλικά. * Ευχαριστώ την Ένωση Χημικών για την πρόσκληση στο Συμπόσιο αυτό και την ευκαιρία μιας ανταλλαγής εμπειριών που προέρχονται, επιτέλους, από διαφορετικές ερευνητικές κατευθύνσεις.