Spatial planning Research Papers - Academia.edu (original) (raw)

Résumé [βλέπε παρακάτω περίληψη στα ελληνικά]
L'étude analyse la transformation du réseau urbain et des espaces ruraux, en relation avec le développement spatial et le gouvernement territorial et urbain en Grèce.
Pendant les trois premières décennies d'après-guerre, la croissance du pays a été axée sur la région métropolitaine d'Athènes, sur Thessalonique, et sur l'axe en forme de S de
Patras - Athènes - Thessalonique - Kavala. Pendant les décennies quatre-vingt et quatre-vingt-dix, le système urbain grec se modifie substantiellement. La région métropolitaine d'Athènes maintient son rôle souverain, même si sa tutelle administrative sur le reste du pays se restreint. La population du noyau initial - le bassin d'Athènes - est stabilisée, mais la région métropolitaine s'étend sur l'ensemble de l'Attique et maintient des rythmes élevés de croissance économique et démographique. La région métropolitaine de Thessalonique s'étend, tandis que, parallèlement, elle améliore son influence en Grèce du Nord et, progressivement, dans les Balkans.
L'évolution des autres centres urbains se différencie en fonction de leur taille, de leur localisation, de leurs caractéristiques économiques et de leur type d'interdépendance avec les autres centres et leur arrière-pays. Dans tous ces centres, la contribution du secteur agricole et industriel à l'économie et à l'emploi diminue, tandis qu'augmente la contribution des services et, dans un assez grand nombre de cas, du tourisme. Même dans les villes de 10 000 à 20 000 habitants, voire plus petites, les services et le tourisme couvrent désormais plus de la moitié de l'emploi.
Les centres présentant un rayonnement régional ou départemental manquent en général de dynamisme. Seuls Patras, le bipole de Voles-Larissa et Iraklion, atteignent la taille démographique de 130 000 à 240 000 habitants. Les chefs-lieux de département ont une taille démographique moyenne encore plus petite. Les deux cinquièmes de ceux-ci ont une population inferieure à 20 000 habitants et dépassent à peine le rôle de centres de l'espace rural.
Dans ce cadre, il faut renforcer le système urbain grec dans son ensemble, mais il faut aussi promouvoir la polycentralité, à différents niveaux de ce système. Plus spécialement, il est nécessaire que soient renforcées les interdépendances de développement entre les préfectures de région, les chefs-lieux de département et l'espace rural. Est proposée à cet égard la constitution d'un petit nombre de réseaux de villes puissants.
Dans la même perspective, l'amélioration du gouvernement territorial s'impose. Avec le Plan «Kapodistrias", les communes grecques très petites se sont regroupées dans des municipalités relativement puissantes. Mais, il faut aller plus loin et constituer des unités fortes de planification et d'intervention territoriale, à travers des coopérations communales appropriées. De plus, des fusions de régions administratives et de départements, homologues à la mise en réseau du développement proposée, sont nécessaires.
Περίληψη
Η μελέτη αναλύει τον μετασχηματισμό του αστικού δικτύου και των αγροτικών περιοχών, σε σχέση με την χωρική ανάπτυξη και την χωρική και αστική διακυβέρνηση στην Ελλάδα.
Κατά τις τρεις πρώτες δεκαετίες μετά τον πόλεμο, η ανάπτυξη της χώρας επικεντρώθηκε στην μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας, στη Θεσσαλονίκη, και στον άξονα σχήματος S
Πάτρα - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Καβάλα. Στις δεκαετίες του '80 και του '90, το ελληνικό αστικό σύστημα μεταβάλλεται σημαντικά. Η μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας διατηρεί τον κυρίαρχο ρόλο της, ακόμη και αν η διοικητική της εξουσία στην υπόλοιπη χώρα περιορίζεται. Ο πληθυσμός του αρχικού πυρήνα – το λεκανοπέδιο της Αθήνας - έχει σταθεροποιηθεί, αλλά η μητροπολιτική περιοχή καλύπτει πλέον ολόκληρη την Αττική και διατηρεί υψηλά ποσοστά οικονομικής και δημογραφικής ανάπτυξης. Η μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης διευρύνεται, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει την επιρροή της στη Βόρεια Ελλάδα και, σταδιακά, στα Βαλκάνια.
Η εξέλιξη των άλλων αστικών κέντρων διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος, την χωροθέτηση, τα οικονομικά χαρακτηριστικά τους και τον τύπο αλληλεξάρτησης με άλλα κέντρα και την ενδοχώρα τους. Σε όλα αυτά τα κέντρα, η συμβολή του αγροτικού και βιομηχανικού τομέα στην οικονομία και στην απασχόληση μειώνεται, ενώ αυξάνεται η συμβολή των υπηρεσιών και, σε αρκετά μεγάλο αριθμό περιπτώσεων, του τουρισμού. Ακόμη και στις πόλεις με 10.000 έως 20.000 κατοίκους ή ακόμα λιγότερους, οι υπηρεσίες και ο τουρισμός καλύπτουν τώρα περισσότερο από το ήμισυ της απασχόλησης.
Τα κέντρα με περιφερειακή ή νομαρχιακή επιρροή στερούνται γενικά δυναμισμού. Μόνο η Πάτρα, το δίπολο Βόλου-Λάρισας και το Ηράκλειο, φθάνουν το δημογραφικό μέγεθος των 130.000 έως 240.000 κατοίκων. Τα νομαρχιακά κέντρα έχουν ακόμη μικρότερο μέσο δημογραφικό μέγεθος. Τα δύο πέμπτα από αυτά έχουν πληθυσμό κάτω των 20.000 κατοίκων και μόλις υπερβαίνουν τον ρόλο των αγροτικών κέντρων.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ελληνικό αστικό σύστημα στο σύνολό του πρέπει να ενισχυθεί, αλλά χρειάζεται επίσης να προωθηθεί η πολυκεντρικότητα σε διαφορετικά επίπεδα αυτού του συστήματος. Πιο συγκεκριμένα, χρειάζεται να ενισχυθούν οι αναπτυξιακές αλληλεξαρτήσεις μεταξύ των περιφερειακών κέντρων, των νομαρχιακών κέντρων και του αγροτικού χώρου. Από αυτή την άποψη, προτείνεται η δημιουργία ενός μικρού αριθμού ισχυρών δικτύων πόλεων.
Στην ίδια προοπτική, επιβάλλεται η βελτίωση της χωρικής διακυβέρνησης. Με το Σχέδιο «Καποδίστριας», οι πολύ μικρές ελληνικές κοινότητες έχουν συνενωθεί σε σχετικά ισχυρούς δήμους. Όμως, είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε περαιτέρω και να συγκροτήσουμε ισχυρές μονάδες σχεδιασμού και χωρικής παρέμβασης μέσω κατάλληλων συνεργασιών των κοινοτήτων. Επιπρόσθετα, είναι αναγκαίες συγχωνεύσεις διοικητικών περιφερειών και νομαρχιών, ομόλογες με την προτεινόμενη αναπτυξιακή δικτύωση.