Volkskunde Research Papers - Academia.edu (original) (raw)

Örtmece sözler herhangi bir kavramın anlamını değiĢtirmeden, yalnızca o kavramı ifade eden dilsel göstergelerin değiĢtirilmesiyle yapılan dil oyunlarıdır. Amaç anlamı değil, anlamın yarattığı olumsuz etkiyi değiĢtirmek ya da katlanılabilir hâle getirmektir. Herhangi bir kavramın ya da olayın güzelleĢtirilerek anlatılması anlamına gelen örtmeceler, Türkçede “iyi adlandırma, edeb-i kelâm, hüsn-i tabir” gibi kelimelerle, Almancada ise “Euphemismus” Ģeklinde ifade edilir. Örtmece sözler bir yandan dilin ve edebiyatın zenginleĢmesine katkı sağlarken, diğer yandan da toplumların herhangi bir olayı nasıl algıladıklarının önemli göstergelerinden bir tanesi olarak psikoloji, sosyoloji ve halk bilimi gibi bilim dalları içinde önemli veriler sunarlar. Çünkü toplumların kelimelere yüklemiĢ oldukları anlam, aynı zamanda onların nesneleri ya da olayları nasıl algıladıklarının da bir göstergesidir. Bu açıdan bakıldığında ölüm yerine kullanılan örtmece sözlerin toplumların ölüm algısına dair önemli ipuçları vereceği düĢünülebilir. Ölüm her insanın mutlaka yüzleĢmek zorunda kaldığı bir olgudur ve her ne kadar vaka olarak evrensel kültürün parçası olsa da, algılanma biçimi itibarıyla yerel kültürün bir parçasıdır. Bu çalıĢmayla Türk ve Alman toplumlarındaki ölüm algısının gazetelerin ölüm ilanlarında yer alan örtmeceler üzerinden analiz edilmesi hedeflenmiĢtir. Bu amaçla Türkiye ve Almanya’dan günlük satıĢ rakamları birbirine çok yakın iki gazete seçilmiĢ ve 15-30 Ağustos 2017 tarihleri arasında söz konusu gazetelerde yayınlanan ölüm ilanları mercek altına alınmıĢtır. AraĢtırmanın birinci aĢamasında örtmeceler tespit edilerek kullanım sıklıkları hesaplanmıĢ ve ölümü algılayıĢ biçimleri esas alınarak belli sınıflandırmalar yapılmıĢtır. Ġkinci aĢamada ise elde edilen veriler karĢılaĢtırmalı betimlemeli yöntemle yorumlanmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Örtmece, Ölüm Algısı, KarĢılaĢtırmalı Edebiyat
DEATH PERCEPTION IN EUPHEMISMS IN GERMAN AND TURKISH DEATH ANNOUNCEMENTS
ABSTRACT
Euphemisms are language games made by changing the linguistic indications expressing only a concept without changing the meaning of that concept. The goal is not changing the meaning, but to change the negative effect that the meaning has created or to make it bearable. Euphemizations meaning to narrate a concept or event by beautifying it, are expressed with the words such as “iyi adlandırma (good naming), edeb-i kelam (euphemism), hüsn-i tabir (euphemism) in Turkish and as “euphemismus (euphemism) in German. While euphemized words contribute to the richness of the language and the literature, they also offer important data for sciences such as psychology, sociology and folklore as one of the important indications of how the societies perceive any event. Because the meaning the societies ascribed to the words is also an indication of how they perceive the objects or events. From this point of view, it can be considered that the euphemized words used in place of death may provide important clues to the perception of death by societies. Death is a fact that surely every human being must confront, and even though as part of universal culture as a case, it is part of the local culture with regards to its form of being perceived. With this study, it was aimed to analyze the perception of death in the Turkish and German societies over the euphemizations in the death announcements of the newspapers. With this purpose, two newspapers from Turkey and Germany with very similar daily sales figures were chosen and death announcements published in the subject newspapers between the dates 15-30 August 2017 were scrutinized. In the first stage of the study, the euphemizations were determined, and their frequency of use was calculated, and certain classifications were made based on the forms of death perception. In the second stage, the obtained data were interpreted with comparative descriptive method. Keywords: Euphemism, Perception of Death, Comparative Literature