Mr. J.M.A.H. (Joseph) Luns (original) (raw)

foto Mr. J.M.A.H. (Joseph) Luns Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)

bron: Beeldbank Nationaal Archief

Bijna twintig jaar, mede door zijn lange gestalte, een markante minister van Buitenlandse Zaken. Actief bij de marine, waarvoor hij altijd belangstelling behield, en daarna werkzaam in de diplomatieke dienst. Vormde in 1952 (als minister zonder portefeuille) met Beyen een ministersduo, maar vanaf 1956 was hij de enige minister op dat departement. Genoot in brede kring grote populariteit door zijn humor en de wijze waarop hij opkwam voor het Nederlandse belang, maar werd door anderen bekritiseerd vanwege onder meer zijn Nieuw-Guineapolitiek en pro-Amerikaanse opstelling. Steunde de pogingen van Groot-Brittannië om toe te treden tot de Europese Gemeenschappen en was tegenspeler van president De Gaulle. Had weinig genoegen in het politieke debat. Na zijn ministerschap secretaris-generaal van de . Stond rechts in de KVP en brak in 1972 met die partij. Conservatief, streng katholiek, autoritair, charmant en op-en-top diplomaat. Had een uitstekend gevoel voor p.r.

KVP
functie(s) in de periode 1952-1971: lid Tweede Kamer, minister

1. Personalia

voornamen (roepnaam)
Joseph Marie Antoine Hubert (Joseph)

geboorteplaats en -datum
Rotterdam, 28 augustus 1911

overlijdensplaats en -datum
Brussel, 17 juli 2002

begraafplaats en -datum
's-Gravenhage, 23 juli 2002 (na uitvaartdienst in Brussel)

2. Partij/stroming

partij(en)

-
NSB (Nationaal-Socialistische Beweging), van mei 1933 tot 1936 (erkende ingeschreven te zijn als lid, maar zei geen activiteit van welke aard dan ook ontplooid te hebben)
-
KVP (Katholieke Volkspartij), tot oktober 1972 (vond het lidmaatschap niet te verenigen met zijn functie bij de NAVO)

3. Hoofdfuncties/beroepen (9/13)

-
tijdelijk zaakgelastigde te Lissabon, van januari 1944 tot oktober 1944
-
attaché Nederlandse ambassade te Londen, van oktober 1944 tot 1 augustus 1949
-
eerste ambassadesecretaris (sinds september 1949 ambassaderaad), Permanente Vertegenwoordiging bij de Verenigde Naties te Lake Success/New York, van 1 augustus 1949 tot 2 september 1952
-
minister zonder portefeuille, minister voor Buitenlandse Zaken, van 2 september 1952 tot 13 oktober 1956
-
lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 3 juli 1956 tot 3 oktober 1956
-
minister van Buitenlandse Zaken, van 13 oktober 1956 tot 6 juli 1971
-
lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 23 februari 1967 tot 5 april 1967
-
lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 11 mei 1971 tot 1 oktober 1971
-
secretaris-generaal van de NAVO (Noord-Atlantische Verdrags Organisatie), van 1 oktober 1971 tot 1 juli 1984 (benoemd 4 juni 1971)

takenpakket (minister)

-
Was als minister zonder portefeuille in 1952-1956 belast met: niet-Europese zaken (met name Indonesië en Nieuw-Guinea), VN-aangelegenheden, Benelux-aangelegenheden, internationale waterwegen, luchtvaart en transportkwesties en Rode Kruisaangelegenheden

U ziet een selectie van de loopbaan. In de is de gehele loopbaan in te zien.

4. Nevenfuncties

-
politiek commentator "Propria Cures", omstreeks 1935
-
adviseur bestuur OSL (Oud-Stijders Legioen)

5. Opleiding

In de is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

6. Activiteiten

als bewindspersoon (beleidsmatig) (5/22)

-
Bracht in 1968 samen met minister Den Toom de Nota inzake Navo- en defensiebeleid uit. Daarin wordt wel bezorgdheid uitgesproken over de democratische ontwikkeling in NAVO-landen als Griekenland en Portugal, maar wordt schorsing of uitstoting afgewezen. Europese integratie mag niet leiden tot verslapping van de hechte banden met de Verenigde Staten. Handhaving van het militaire evenwicht tussen Oost en West moet zorgen voor voortzetting van de huidige situatie van stabiliteit. Troepenvermindering is alleen mogelijk als dit wederzijds gebeurt. Er wordt gestreefd naar betere en intensievere bilaterale contacten met Oost-Europese landen. (9.635)
-
Zette zich na de Zesdaagse oorlog in het Midden-Oosten in voor het op gang brengen van een vredesproces en voor normalisering van de betrekkingen met Arabische landen
-
Keerde zich in 1968 en 1970 tegen verzoeken vanuit de Tweede Kamer om er bij de Amerikanen op aan te dringen de bombardementen op Noord-Vietnam te beëindigen en weigerde de inval van de Verenigde Staten in Cambodja te veroordelen
-
Bracht in 1969 de Nota betreffende de activiteiten van de Nederlandse regering inzake de humanitaire kant van de zaak-Biafra uit (10.466)
-
Speelde in 1970 een rol bij de contacten met Molukse organisaties die het recht op een zelfstandige staat in Indonesië eisten. Liet namens de regering weten dat dit streven als onrealistisch werd beschouwd.

als bewindspersoon (wetgeving) (5/7)

-
Bracht in 1965 samen met minister Van Aartsen een wet (Stb. 59) tot goedkeuring van het op 13 mei 1963 te 's-Gravenhage gesloten Verdrag met België betreffende de verbinding tussen de Schelde en de Rijn tot stand (7569)
-
Bracht in 1966 samen met staatssecretaris De Block een wet tot stand tot goedkeuring van het op 8 april 1965 te Brussel ondertekende Verdrag tot instelling van één Raad en één Commissie welke de Europese Gemeenschappen gemeen hebben, met Protocol betreffende de voorrechten en immuniteiten van de Europese Gemeenschappen (8.380)
-
Bracht in 1970 samen met minister Witteveen een wet tot stand tot goedkeuring van de bij Besluit van 21 april 1970 te Luxemburg door de Raad van de Europese Gemeenschappen vastgestelde bepalingen betreffende de vervanging van de financiële bijdragen van de lid-staten door eigen middelen van de Gemeenschappen. Deze eigen middelen bestaan uit afgedragen douanerechten en landbouwheffingen en middelen uit belasting op toegevoegde waarde. Het begrotingsrecht van het Europees Parlement wordt versterkt, maar verwerping van de gehele EG-begroting is niet mogelijk. (10.915)
-
Bracht in 1971 samen met minister Polak een wet (Stb. 81) tot stand tot goedkeuring van het Internationale Verdrag van New York van 7 maart 1966 inzake de uitbanning van elke vorm van rassendiscriminatie (9.723)
-
Bracht in 1971 samen met minister Beernink een wet tot stand tot goedkeuring van het op 31 maart 1953 te New York gesloten Verdrag betreffende de politieke rechten van de vrouw (10.478)

U ziet een selectie van activiteiten. In de is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

7. Wetenswaardigheden

algemeen (5/9)

-
Liet zich in juni 1968 lovend uit over het dictatoriale regime van Salazar in Portugal. Noemde Salazar de man die veertig jaar lang met zulk een wijsheid had beschikt over de bestemming van zijn land.
-
Had geen ontzag voor leiders van grote landen en verdedigde steeds krachtig de Nederlandse belangen
-
Was geen liefhebber van debatten in de Tweede Kamer
-
Door zijn lengte en tamelijk grote neus een geliefd onderwerp van cartoonisten
-
Op 8 maart 1979 debatteerde de Tweede Kamer over een brief van minister-president Van Agt over het vermoeden dat Luns lid was geweest van de NSB

uit de privésfeer (5/7)

-
Liefhebber van carnaval; werd zelf diverse malen geridderd tijdens het carnaval
-
Persoonlijk bevriend met onder anderen het KVP-Kamerlid Pieter Blaisse (klasgenoot op het Ignatius College) en zijn s.g. Van Tuyll van Serooskerken
-
Kreeg op 14 juni 1961 tijdens de behandeling in de Tweede Kamer van de verslagen over de uitvoering van de Europese verdragen door oververmoeidheid een epileptische aanval. Hield daarna enkele weken rust.
-
Was tegenstander van moderniseringen in de katholieke kerk
-
Zijn vader, H.M. Luns, was kunstschilder te Brussel, hoofdleraar aam de Tekenacademie te Rotterdam (1908-1918), directeur van de kunstacademie te 's-Hertogenbosch (1918-1923), directeur van de Rijksnormaalschool te Amsterdam (1923-1931) en hoogleraar aan de Technische Hogeschool te Delft (1931-1942)

anekdotes en citaten

-
Tijdens de dagen van de Hongaarse Opstand en de Suez-crisis in 1956 belde zijn pas benoemde collega Marga Klompé hem 's nachts verontrust op om te vragen welke stappen de Nederlandse regering moest nemen, waarop zijn laconieke antwoord was: "de regering slaapt."
-
Beschikte over een rijk arsenaal aan anekdotes en moppen, zowel in het Nederlands als in het Frans en Duits, waar hij geregeld uit putte om de spanning tijdens besprekingen te breken
-
Zijn bekendste politieke uitspraak over het Nieuw-Guineaconflict was (7 september 1962): "A l'impossible nul n'est tenu".

verkiezingen

-
In 1956 nummer 3 op de KVP-kandidatenlijsten in Zuid-Holland bij de Tweede Kamerverkiezingen
-
In 1959 nummer 5 op de KVP-kandidatenlijsten in Zuid-Holland bij de Tweede Kamerverkiezingen
-
In 1963 nummer 3 op de KVP-kandidatenlijsten in Zuid-Holland bij de Tweede Kamerverkiezingen
-
In 1967 en 1971 nummer 2 op de KVP-kandidatenlijsten in Zuid-Holland bij de Tweede Kamerverkiezingen

niet-aanvaarde politieke functies

-
lid Tweede Kamer, maart 1959 (teruggekomen op aanvaarding benoeming)
-
lid Tweede Kamer, juli 1963 (teruggekomen op aanvaarding benoeming)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

8. Publicaties van/over

literatuur/documentatie (6/15)

-
P. Brill, "Joseph Luns. Joyeus dienaar van het vaderland", in: P. Brill (red.), "Kopstukken van het Laagland. Een eeuw Nederland in honderd portretten" (1999)
-
J. Prillevitz, "Groter dan Nederland. In memoriam J.M.A.H. Luns 1911-2002", "Trouw", 18 juli 2002
-
J.J. Lindner, "Nog eens drie hoera's voor een groot vaderlander", De Volkskrant, 18 juli 2002
-
J.W.L. Brouwer, "De neerbuigende minzaamheid van Joseph Luns. J.M.A.H. Luns (1911-2002) gezien vanuit de Handelingen", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2003
-
A.E. Kersten, "Luns. Een politieke biografie" (2010)

In de is een overzicht van publicaties opgenomen.

9. Familie/gezin

In de zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

10. Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? als u daar belangstelling voor heeft.

Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.