Provincies blijven bestaan, extra plaatsen in kinderopvang en smartphoneverbod in lagere school: dit staat in het nieuwe regeerakkoord (original) (raw)

Foto: Xavier Piron

De N-VA, Vooruit en CD&V hebben een regeerakkoord bereikt voor een nieuwe Vlaamse regering. De laatste punten en komma's worden nog nagelezen, maar onze redactie kon de voorlopige tekst al inlezen. Een beknopt overzicht van wat we al weten.

Provincies blijven bestaan, aantal parlementsleden blijft behouden

Toen de onderhandelaars donderdagmiddag samenkwamen voor de "laatste eindsprint" ging iedereen er nog van uit dat er die nacht een akkoord uit de bus zou vallen. Het werd alsnog een marathonvergadering, de finish werd uiteindelijk pas vanmorgen vroeg bereikt.

De reden voor het oponthoud: enkele twistpunten die uiteindelijk NIET het regeerakkoord hebben gehaald. Het gaat onder meer om het afschaffen van de provincies en het afslanken van het aantal parlementsleden. (Ook over gratis schoolmaaltijden of een hoofddoekenverbod voor alle leerkrachten wordt in het regeerakkoord niet gesproken.)

Wat staat er dan WEL in het regeerakkoord over betere bestuurlijke organisatie?

"We vertrekken van een model dat uitgaat van sterke steden en gemeenten en een ondersteunende Vlaamse overheid. Alle tussenliggende structuren en hun bevoegdheden zullen tegen het licht worden gehouden."
Er wordt ook gesleuteld aan het statuut van de Vlaamse Parlementsleden. Zo verminderen ze de regeling voor de uittredingsvergoeding en halveren ze de maximumtermijn naar 12 maanden.
De bijkomende vergoeding voor de bureauleden en de voorzitters van de commissies van het Vlaams Parlement wordt verlaagd en hervormd.
Het is ook de ambitie om de partijfinanciering af te bouwen.

Onderwijs

De Vlaamse regering wil ook duidelijk investeren in Onderwijs: het onderwijsbudget zou groeien met een half miljard euro per jaar, vooral om de onderwijskwaliteit op te krikken.

De nieuwe Vlaamse regering spitst zich ook heel erg toe op de kennis van het Nederlands.

Zo zullen anderstalige ouders die weigeren Nederlands te leren hun schoolbonus verliezen.
Het taalniveau voor nieuwkomers wordt ook opgekrikt.
Er komen minimumdoelen voor kleuters, ook voor taal.
De leraren beslissen in de klassenraad aan het einde van het kleuteronderwijs of het kind klaar is voor het 1ste leerjaar. Ouders kunnen dat oordeel niet naast zich neerleggen, maar ze kunnen wel beroep aantekenen tegen de beslissing.
In het lager onderwijs zal de helft van de onderwijstijd naar wiskunde en Nederlands moeten gaan.
De minimumdoelen Nederlands voor lager onderwijs zullen voortaan door elke leerling moeten worden gehaald, en dus niet meer op 'populatieniveau'.

Foto: Belga image

Secundaire scholen krijgen meer vrijheden.

De inzet van differentiatie-uren in de eerste graad worden "geoptimaliseerd". Zo kunnen scholen zelf kiezen of ze die invullen met algemene of praktijk- of technische vakken.
De regering wil volop de kaart van het beroeps- en technisch onderwijs trekken door de werkingsmiddelen te verhogen.

De nieuwe regering wil de job van leerkracht ook aantrekkelijker maken en de administratieve lasten verlagen.

Er komt extra budget voor de lerarenopleiding en ook extra middelen voor de versterking van leerkrachten en de kwaliteit van het onderwijs.
Startende leerkrachten krijgen een volledig loon terwijl ze slechts 80 procent van de tijd voor de klas staan. De rest van de tijd krijgen ze aanvangsbegeleiding.
De vele verlofstelsels worden onder de loep gehouden, en het aantal detacheringen vanuit onderwijs wordt gereduceerd.
Scholen krijgen meer financiële flexibiliteit.
Er komen opleidingen op maat voor zij-instromers.
De pedagogische studiedagen worden afgeschaft om de lestijd te maximaliseren.

Enkele andere opvallende maatregelen:

Er wordt 400 miljoen euro extra vrijgemaakt voor een tweede grote digisprong.
Op de schoolbanken zullen leerlingen hun persoonlijke digitale speeltje achterwege moeten laten: er komt een smartphoneverbod in het lager onderwijs, dit wordt ook een aanbeveling voor het secundair onderwijs.
Er komt een uitdoofscenario voor invulboeken.
Ten slotte moeten de levensbeschouwelijke vakken, zoals godsdienst of zedenleer, in het officieel onderwijs (scholen die zijn ingericht door of in opdracht van de overheid) plaats maken voor het vak 'interlevensbeschouwelijke dialoog'.

skynesher

Welzijn

Naast Onderwijs zal heel wat budget gaan naar Welzijn. De exacte cijfers krijgen we wellicht maandag pas.

De extra centen moeten zorgen voor een flexibele en betaalbare kinderopvang. Het creëren van extra plaatsen is voor de nieuwe regering "een absolute prioriteit".
Er komen voorlopig geen extra ingrepen om het aantal kinderen per begeleider te verlagen.
De kleutertoeslag wordt afgeschaft.
De regering voorziet ook budget om de wachtlijsten in de zorg aan te pakken en voor een verbetering van de ouderenzorg.
Het basisbedrag van het Groeipakket (de vroegere kinderbijslag) wordt aan de index gekoppeld.
De inkomensgrenzen van de sociale toeslagen (de toeslagen voor gezinnen met een beperkt inkomen) worden geleidelijk uitgefaseerd. Voor de huidige rechthebbenden verandert er niets. Bedoeling is om het nieuwe systeem toe te passen op nieuwe instromers vanaf 2026.
De nieuwe regering focust in het preventiebeleid onder meer op eetstoornissen en verslavingen.
De regering wil daarnaast voorrang geven aan milieugezondheid door maatregelen te nemen "over klimaat en gezondheid, leefomgevingskwaliteit". Het gaat dan over zaken als luchtvervuiling, geluidsoverlast en schadelijke en zeer zorgwekkende stoffen zoals PFAS, asbest en zware metalen.

Mobiliteit

Een goede mobiliteit draagt bij aan onze welvaart en moet voor iedereen beschikbaar zijn, luidt het motto van de nieuwe Vlaams regering. Daarom worden er ook middelen vrijgemaakt voor "veilige en vlotte mobiliteit in heel Vlaanderen" en "voor duurzaam en performant openbaar vervoer, ook in landelijke regio’s".

Er wordt "fors geïnvesteerd in trams en bussen".
De vloot van De Lijn moeten groener en moderner worden. "Dat zorgt voor een hoger comfort voor de reiziger, een bijdrage aan een duurzame modal shift en het behalen van de klimaatdoelstellingen."
De doorstroming van het openbaar vervoer moet beter "door in te zetten op meer busbanen, eigen beddingen voor bus en tram en slimme verkeerslichten".
De regeringspartijen streven verder naar meer stiptheid en een hogere tevredenheid van de reizigers.
Voor mensen met een beperking moeten er sneller meer toegankelijke haltes komen.
Zwartrijders moeten dan weer verscherpte controles vrezen bij De Lijn en de inning van boetes wordt geoptimaliseerd.
Agressie op het openbaar vervoer wordt hard aangepakt. De Vlaamse regering zal een absolute nultolerantie hanteren.

Foto: Belga

De Vlaamse overheid werkt verder aan de optimalisatie van de Ring rond Brussel (lees: verbreding) - ook al is daar nog geen akkoord over met het Brussels Gewest - en wil ook een derde rijstrook aanleggen op de E403 tussen Roeselare en Brugge.
Bij de federale onderhandelaars ligt een rijbewijs met punten op tafel. De Vlaamse regering voorziet alvast een systeem waardoor GAS-boetes (voor lichtere verkeersovertredingen die worden vastgesteld door de gemeenten, zoals snelheidsboetes via trajectcontroles) kunnen gekoppeld worden aan dat rijbewijs met punten.
In samenspraak met de sector zal worden onderzocht "onder welke voorwaarden de kilometerheffing voor vrachtwagens kan worden geoptimaliseerdom sluipverkeer, congestievorming en een verschuiving van vrachtwagen- naar licht vrachttransport te vermijden". Met andere woorden: men overweegt om de kilometerheffing te verhogen en uit te breiden naar bestelwagens.
Vlaanderen wil nachttransport via lagere tarieven goedkoper maken.
Er moeten meer parkeerterreinen voor vrachtwagens komen, zodat die 's nachts niet meer moeten parkeren op en naast snelwegen of langs kleinere wegen.
De onderhandelaars vinden het beleid rond laadpalen voor elektrische wagens op dit moment "te versnipperd". Er wordt vanaf heden gekozen voor "strategisch geplaatste slimme laadpleinen op (semi-)publieke locaties". Dat gaat dan bijvoorbeeld over parkeerterreinen van supermarkten.

radio2

Belastingverhogingen en -verlagingen

Investeren kost geld. En wie inkomsten - voor de overheid althans - zegt, zegt belastingen. Sommige worden verhoogd, andere worden dan weer verlaagd.

Om met het goede nieuws te beginnen: de erfbelastingen wordt verlaagd.
Ook de registratierechten bij de aankoop van een eerste eigen woning gaan naar beneden, van 3 naar 2 procent, vanaf 1 januari 2025.
Er komt een nieuwe Vlaamse taxshift "die elektriciteit geleidelijk goedkoper maakt ten koste van fossiele brandstoffen".
De kansspelbelasting gaan omhoog.
Er komt ook een nieuwe belasting: de Vlaamse regering voert een verkeersbelasting in op elektrische auto’s. Tot nu toe waren eigenaars van elektrische wagens hiervan vrijgesteld, maar dat fiscale feestje loopt nu ten einde.

Renovatieplicht afgezwakt

Wie nu een woning koopt, moet die binnen de 5 jaar renoveren, zodat die minstens het EPC-label D heeft. De bedoeling was om dat gaandeweg op te schroeven tot label A vanaf 2040 voor huizen en vanaf 2045 voor appartementen.

De toekomstige Vlaamse regering trekt daar nu een streep door: de doelstelling blijft D, maar de lat wordt de komende jaren niet stelselmatig hoger gelegd. De termijn om aan de huidige doelstelling te voldoen wordt verlengd, van 5 naar 6 jaar.

Landbouw, natuur en dierenwelzijn

Met een nieuw plattelandspact wil de regering "de uitdagingen waarmee plattelandsgebieden geconfronteerd worden aanpakken en hun welvaart versterken".
De regering voorziet extra middelen voor de Blue Deal die Vlaanderen in de toekomst moet helpen vrijwaren van droogte en overstromingen. Aan het begin van de regeerperiode wil de regering de "Blue Deal 2.0." goedkeuren.
Vlaanderen wil blijven inzetten op natuurherstel en vraagt aan natuur- en landbouworganisaties om structureel overleg te plegen over hun aankoopbeleid van gronden. Het doel blijft: 10.000 ha extra bos tegen 2030.
Gronden die vrijkomen in agrarisch gebied (en in een grondenbank zitten) zullen altijd prioritair worden aangeboden aan jonge land- en tuinbouwers (die bijdragen aan de duurzame transitie van de landbouwsector).
Eerder deze week geraakte al bekend dat de regering een akkoord had over het stikstofdossier. Uit het regeerakkoord worden we niet veel wijzer. Op basis van de bevindingen van een wetenschappelijk team maakt Vlaanderen werk van een volgende Programmatische Aanpak Stikstof (PAS).
Nieuwe hondeneigenaars van "rassen die als gevaarlijk worden beschouwd en rassen die het vaakst in de dierenasielen zitten", zullen worden verplicht om naar een hondenschool te gaan. De regering zal ter zake een lijst opstellen.

Duurdere dienstencheques

Eerder deze week werd gesteld dat de prijs van de dienstencheques zou omhoog gaan: van 9 naar 10 euro. Ook de fiscale aftrekbaarheid zou verdwijnen. In het regeerakkoord lezen we daarover het volgende: "We verbeteren de loon- en arbeidsvoorwaarden van de huishoudhulpen om hun werk aantrekkelijk en werkbaar te houden."

"In het belang van de transparantie tegenover de consument en de arbeidsomstandigheden van het personeel gaan we in overleg met de sector over de administratieve kosten, zonder de rendabiliteit uit het oog te verliezen."

Praktijktesten op de arbeidsmarkt, maar niet op de huurmarkt

Discriminatie op de arbeidsmarkt wil de nieuwe regering onder meer bestrijden met behulp van praktijktesten. "We doen daarbij een beroep op wetenschappelijke ondersteuning met een gefaseerde cyclus die omvat: een nulmeting, een verbeterplan met de nadruk op sensibilisering zonder culpabilisering, en een opvolgmeting."

Over praktijktesten op de huurmarkt wordt niet gesproken. De Vlaamse overheid blijft naar eigen zeggen "inzetten op sensibilisering, zelfregulering door de sectoren, opleiding en gerichte controles vanuit de Vlaamse Sociale Inspectie."

Foto: Getty Images

VRT

De VRT krijgt extra middelen en moet "meer dan ooit focussen op haar publieke opdracht", lezen we in het regeerakkoord. De openbare omroep moet blijven focussen op "nieuws, informatie, educatie" en een brede waaier aanbieden "aan Vlaamse cultuur en sport". De VRT moet ook de "Vlaamse identiteit uitdragen" en het "hoogste belang hechten aan de Nederlandse standaardtaal".

"Ook moet de VRT terughoudendheid aan de dag leggen bij het sluiten van overeenkomsten met schermgezichten. De VRT stelt zich eveneens marktconform en kostenbewust op. De VRT streeft ernaar dat schermgezichten de diversiteit van de Vlaamse gemeenschap uitstralen."

Het actieplan grensoverschrijdend gedrag in de mediasector en het sociaal charter zullen accuraat opgevolgd worden. De VRT moet daarbij een voorbeeldrol opnemen.

Begroting in evenwicht tegen 2027

Begin deze week, bereikten de onderhandelaars van de N-VA, CD&V en Vooruit alvast een akkoord over de Vlaamse begroting. Als minister van Begroting hamerde Matthias Diependaele tijdens de afgelopen regeerperiode al op het belang van een Vlaamse begroting in evenwicht in 2027.

Dat heeft hij ook als N-VA-formateur - en toekomstig minister-president - niet losgelaten. De partijen hebben afgesproken dat over 3 jaar de uitgaven en inkomsten van de Vlaamse overheid in balans moeten zijn.

"We hebben en houden vanaf 2027 een begroting in evenwicht. We maken verstandige keuzes en zetten onze middelen in daar waar die het meest nodig zijn. We willen een performante overheid die zich focust op haar kerntaken", luidt het regeerakkoord.