Thirteenth (original) (raw)

dbo:abstract

Tercdecima (z lat. tredecimus – třináctý) je hudební interval skládající se z oktávy a sexty. V rovnoměrně temperovaném ladění obsahuje tercdecima 20 půltónů a tercdecima 21 půltónů. V harmonii a kontrapunktu se s tercdecimou zachází takřka stejným způsobem jako se sextou. Objevuje se ve složitých jazzových akordech, které mají v označení číslovku „13“. (cs)
Als Tredezime (seltener: „Tredezim“, v. lat. tredecimus: „der dreizehnte“) oder Terzdezime bezeichnet man in der Musik ein Intervall, das sich aus Oktave und Sexte zusammensetzt und damit dreizehn Tonstufen einer diatonischen, heptatonischen Tonleiter umspannt (z. B. c–a’). Die große Tredezime (a) umfasst 21 Halbtöne, die kleine Tredezime (b) 20 Halbtöne. Beispiel (c) zeigt einen durch Terzschichtung gewonnenen Tredezimakkord. Notenbeispiel: Tredezimintervalle Der Begriff ist auch dann anwendbar, wenn das Intervall eine Sexte und zwei oder mehr Oktaven umspannt. Üblicherweise wird er nur verwendet, um den zusätzlichen Oktavabstand zwischen Grundton und Sexte hervorzuheben. Ansonsten ist die Bezeichnung „Sexte“ zu bevorzugen. Ferner ist die Tredezime in der Jazzharmonik die sechste Terz über dem Grundton (c) und wird in der Akkordsymbolik als „13“ beziffert. Im Zusammenhang mit der Partialtonreihe, z. B. bei Orgelregistern, wird der 13. Partialton als Tredezime bezeichnet. Diese Tredezime hat zur nächsttieferen Oktave ein Frequenzverhältnis von 13:8. (de)
Dektrito aŭ tredecimo (laŭ la lat. tredecimus: „dektria“) estas en muziko la dek tria intervalo, kiu kunmetiĝas el okto kaj sesto kaj ampleksas dek tri tonŝtupojn de diatona, septona gamo (ekz. c–a’). la granda dektrito ampleksas 21 duontonojn, la malgranda dektrito 20 duontonojn. La vorto estas ankaŭ aplikebla, se la intervalo ampleksas seston kaj du aŭ pli oktojn. Kutime oni uzas ĝin nur, por akcenti la aldonan oktodistancon inter baza tono kaj sesto. Alikaze la nomo „sesto“ estas preferenda. Krome dektrito estas en ĵaza harmoniscienco la sesa trito super la bazotono kaj estas ciferigata ĉe akordsimbolo kiel „13“. Lige kun la suprotona serio, ekzemple ĉe la alikvotregistroj de orgeno, oni nomas la dektrian suprotonon naŭto. Ĉi tiu dektrito havas kun la pli malalta okto frekvencproporcion je 13:8. (eo)
En musique, une treizième est un intervalle d'une octave et d'une sixte. La treizième est l'accord maximal de la gamme heptatonique (à 7 intervalles). (fr)
In music or music theory, a thirteenth is the note thirteen scale degrees from the root of a chord and also the interval between the root and the thirteenth. The interval can be also described as a compound sixth, spanning an octave plus a sixth. The thirteenth is most commonly major or minor . A thirteenth chord is the stacking of six (major or minor) thirds, the last being above the 11th of an eleventh chord. Thus a thirteenth chord is a tertian (built from thirds) chord containing the interval of a thirteenth, and is an extended chord if it includes the ninth and/or the eleventh. "The jazzy thirteenth is a very versatile chord and is used in many genres." Since 13th chords tend to become unclear or confused with other chords when inverted, they are generally found in root position. For example, depending on voicing, a major triad with an added major sixth is usually called a sixth chord , because the sixth serves as a substitution for the major seventh, thus considered a chord tone in such context. However, Walter Piston, writing in 1952, considered that, "a true thirteenth chord, arrived at by superposition of thirds, is a rare phenomenon even in 20th-century music." This may be due to four-part writing, instrument limitations, and voice leading and stylistic considerations. For example, "to make the chord more playable [on guitar], thirteenth chords often omit the fifth and the ninth." (en)
L'accordo di tredicesima è un accordo dissonante formato in via teorica da sette note, in cui la distanza tra la nota più grave e la più acuta è di una tredicesima. L'accordo di tredicesima risulta dalla sovrapposizione alla fondamentale di altre sei note, ciascuna ad un intervallo di terza dalla precedente. Quando si considerano tutte e sette le note di un accordo di tredicesima costruito sul V grado di una tonalità, questo accordo contiene tutti i suoni ad essa appartenenti. Questa considerazione è peraltro di scarsa utilità pratica, poiché sia nella musica classica sia in contesti armonici tonali più avanzati si fa praticamente sempre uso di accordi di meno di sette note (si veda il paragrafo seguente sul voicing). L'accordo di tredicesima è usato principalmente nella musica jazz come estensione di un accordo di settima di dominante: l'accordo così esteso sintetizza alla perfezione il modo misolidio. Dallo studio dell'armonia si evince però che l'utilizzo dell'undicesima giusta come tensione dell'accordo di dominante è per lo più da evitare, almeno nel jazz più ortodosso. Infatti l'undicesima giusta: 1. * è la tonica dell'accordo su cui dovrebbe risolvere l'accordo di dominante (V7) stesso 2. * crea una forte dissonanza con la terza maggiore 3. * come armonico della tonica dell'accordo di dominante è preceduto dall'undicesima aumentata di svariate posizioni. Da ciò segue che l'undicesima, quale tensione dell'accordo di dominante (V7), si presenta come undicesima aumentata (♯11), perciò un normale V7 viene generalmente esteso alla tredicesima come V13 ♯11, per esempio in do maggiore Sol7 diviene Sol 13 ♯11 formato dalle note sol si re fa la do♯ mi, accordo che sintetizza perfettamente il modo Lidio di Dominante derivante, fra l'altro, dal quarto grado di una scala minore melodica. (it)
Een tredecime (van Latijn: tredecimus, de dertiende) is in de muziektheorie het interval in een diatonische toonladder tussen een eerste toon en de daarboven liggende dertiende. Een tredecime omvat twaalf toonafstanden, en is een samengesteld interval opgebouwd uit een sext en een rein octaaf. Het interval tussen bijvoorbeeld de tonen c en a' is dus een tredecime. Men zegt dat de a' een tredecime boven de c ligt. Ook wordt de tweeklank die bestaat uit twee tonen die een tredecime uit elkaar liggen, als tredecime aangeduid. De tweeklank c-a' is een tredecime, of de tonen c en a' vormen een tredecime. (nl)
Tercdecyma – interwał złożony zawarty między trzynastoma kolejnymi stopniami skali muzycznej. W szeregu zasadniczym naturalnie występuje tercdecyma mała i wielka. Zastosowanie znaków chromatycznych pozwala zmienić jej rozmiar. (pl)
Терцде́цима (лат. tredecimus — тринадцатый) — музыкальный интервал, шириной в 13 ступеней, обозначается цифрой 13. Превышает объём октавы. Чаще всего рассматривается как составной интервал, который состоит из октавы и сексты. Подобно сексте, может быть большой или малой. Большая терцдецима содержит 21 полутон, малая терцдецима — 20 полутонов. Термин иногда используется также для интервалов из сексты и двух и более октав. В джазовой гармонии терцдецима функционально означает шестую терцию над основным тоном. (ru)

rdfs:comment

Tercdecima (z lat. tredecimus – třináctý) je hudební interval skládající se z oktávy a sexty. V rovnoměrně temperovaném ladění obsahuje tercdecima 20 půltónů a tercdecima 21 půltónů. V harmonii a kontrapunktu se s tercdecimou zachází takřka stejným způsobem jako se sextou. Objevuje se ve složitých jazzových akordech, které mají v označení číslovku „13“. (cs)
En musique, une treizième est un intervalle d'une octave et d'une sixte. La treizième est l'accord maximal de la gamme heptatonique (à 7 intervalles). (fr)
Een tredecime (van Latijn: tredecimus, de dertiende) is in de muziektheorie het interval in een diatonische toonladder tussen een eerste toon en de daarboven liggende dertiende. Een tredecime omvat twaalf toonafstanden, en is een samengesteld interval opgebouwd uit een sext en een rein octaaf. Het interval tussen bijvoorbeeld de tonen c en a' is dus een tredecime. Men zegt dat de a' een tredecime boven de c ligt. Ook wordt de tweeklank die bestaat uit twee tonen die een tredecime uit elkaar liggen, als tredecime aangeduid. De tweeklank c-a' is een tredecime, of de tonen c en a' vormen een tredecime. (nl)
Tercdecyma – interwał złożony zawarty między trzynastoma kolejnymi stopniami skali muzycznej. W szeregu zasadniczym naturalnie występuje tercdecyma mała i wielka. Zastosowanie znaków chromatycznych pozwala zmienić jej rozmiar. (pl)
Терцде́цима (лат. tredecimus — тринадцатый) — музыкальный интервал, шириной в 13 ступеней, обозначается цифрой 13. Превышает объём октавы. Чаще всего рассматривается как составной интервал, который состоит из октавы и сексты. Подобно сексте, может быть большой или малой. Большая терцдецима содержит 21 полутон, малая терцдецима — 20 полутонов. Термин иногда используется также для интервалов из сексты и двух и более октав. В джазовой гармонии терцдецима функционально означает шестую терцию над основным тоном. (ru)
Dektrito aŭ tredecimo (laŭ la lat. tredecimus: „dektria“) estas en muziko la dek tria intervalo, kiu kunmetiĝas el okto kaj sesto kaj ampleksas dek tri tonŝtupojn de diatona, septona gamo (ekz. c–a’). la granda dektrito ampleksas 21 duontonojn, la malgranda dektrito 20 duontonojn. La vorto estas ankaŭ aplikebla, se la intervalo ampleksas seston kaj du aŭ pli oktojn. Kutime oni uzas ĝin nur, por akcenti la aldonan oktodistancon inter baza tono kaj sesto. Alikaze la nomo „sesto“ estas preferenda. (eo)
Als Tredezime (seltener: „Tredezim“, v. lat. tredecimus: „der dreizehnte“) oder Terzdezime bezeichnet man in der Musik ein Intervall, das sich aus Oktave und Sexte zusammensetzt und damit dreizehn Tonstufen einer diatonischen, heptatonischen Tonleiter umspannt (z. B. c–a’). Die große Tredezime (a) umfasst 21 Halbtöne, die kleine Tredezime (b) 20 Halbtöne. Beispiel (c) zeigt einen durch Terzschichtung gewonnenen Tredezimakkord. Notenbeispiel: Tredezimintervalle Ferner ist die Tredezime in der Jazzharmonik die sechste Terz über dem Grundton (c) und wird in der Akkordsymbolik als „13“ beziffert. (de)
In music or music theory, a thirteenth is the note thirteen scale degrees from the root of a chord and also the interval between the root and the thirteenth. The interval can be also described as a compound sixth, spanning an octave plus a sixth. The thirteenth is most commonly major or minor . (en)
L'accordo di tredicesima è un accordo dissonante formato in via teorica da sette note, in cui la distanza tra la nota più grave e la più acuta è di una tredicesima. L'accordo di tredicesima risulta dalla sovrapposizione alla fondamentale di altre sei note, ciascuna ad un intervallo di terza dalla precedente. Quando si considerano tutte e sette le note di un accordo di tredicesima costruito sul V grado di una tonalità, questo accordo contiene tutti i suoni ad essa appartenenti. Questa considerazione è peraltro di scarsa utilità pratica, poiché sia nella musica classica sia in contesti armonici tonali più avanzati si fa praticamente sempre uso di accordi di meno di sette note (si veda il paragrafo seguente sul voicing). (it)

owl:sameAs

foaf:depiction

is dbo:wikiPageWikiLink of