Ars dictaminis (original) (raw)
L'ars dictandi ('art de dir') sorgeix al segle xiv gràcies a la Cancelleria Reial. Mostrava com utilitzar la retòrica, posava regles i exemples sobre com escriure el pròleg de les cartes i altres mètodes d'escriptura catalana.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | L'ars dictandi ('art de dir') sorgeix al segle xiv gràcies a la Cancelleria Reial. Mostrava com utilitzar la retòrica, posava regles i exemples sobre com escriure el pròleg de les cartes i altres mètodes d'escriptura catalana. (ca) Die Ars dictandi (lat. „Kunst des Schreibens“, auch: Ars dictaminis) bezeichnete im Mittelalter die Fähigkeit eines Schreibers, Briefe und Urkunden abzufassen. Die Texte von Alberich von Montecassino aus der zweiten Hälfte des 11. Jahrhunderts gelten als Grundlage der gleichnamigen Gattung. Ab dem 12. Jahrhundert entwickelte sich die Kunst des Schreibens als Epistolographie, als Wissenschaft der , in Bologna zum Zweig der Literaturwissenschaft, inspiriert durch Adalbertus Samaritanus. Seine lateinischen Praecepta Dictaminum gelten als Meilenstein der Literaturgeschichte. Wichtige Vertreter der Ars dictandi sind Guido Faba, , Boncompagno da Signa und Die Ars dictaminis entwickelt sich in drei Phasen: 1. In der ersten Hälfte des 12. Jahrhunderts entstehen in Bologna erste pragmatische Brieflehrbücher mit Mustersammlungen. Zielgruppe waren Kleriker und Laien, die Briefe im bürokratischen Alltag in den italienischen Kommunen und der Kirchenverwaltung verfassen wollten. Adalbertus Samaritanus' Praecepta Dictaminum, Rationes dictandi und die anonymen Rationes dictandi gehören in diese Phase. 2. In der zweiten Hälfte des 12. Jahrhunderts übernimmt eine französische Schule (im Loiretal) die Texte aus Italien und ergänzt sie um theoretische Reflexionen aus der Rhetorik. Die französische Schule führt die Unterweisung im cursus (Rhythmik) in die Ars dictandi ein. Wichtige Texte sind das dictamen Bernardi, der Libellus de Arte Dictandi Rhetorice und die Ars dictandi Aurelianensis. 3. In der ersten Hälfte des 13. Jahrhunderts verbreitet sich die Literaturgattung über ganz Europa, verlagert ihren Schwerpunkt aber wieder nach Norditalien. Sie wird Teil einer systematischen Diskussion der antiken und mittelalterlichen Rhetorik. Vertreter dieser Phase sind Guido Fabas Summa dictaminis und das Candelabrum des Bene von Florenz. Die Entwicklung seit dem 14. Jahrhundert, etwa neuartige Kommentartypen wie in den Notabilia super summa de arte dictandi eines Magister Simon, ist noch nicht systematisch erforscht. Weit verbreitet waren die Werke des (um 1300) und dessen Schülers (Giovanni da Aquileia). Im ersten Viertel des 15. Jahrhunderts verfasste ein vermutlich in Wien tätig gewesener Magister Nicolaus († 1425) eine Ars dictandi, die als Handschrift unter dem Titel Modus dictandi in Reichenhall überliefert ist und im Kern aus rhetorischen Anweisungen zu den fünf Brief-Teilen salutatio, exordium, narratio, petitio und conclusio besteht. Die Bezeichnung wird auch als Titel für neuzeitliche Bücher verwendet, welche dem Leser einen mustergültigen Korrespondenzstil vermittelten. Diese Lehrbücher befassten sich theoretisch wie praktisch mit der Kunst des Briefstils und lösten die bis dahin beliebten Formelbücher ab. Die Ars dictaminis war demnach eine Zwischenstufe der geschriebenen Briefsteller als Anweisung zum mustergültigen Briefstil. (de) Ars dictaminis (or ars dictandi) refers to the art of letter-writing. The art of letter-writing often intersects with the art of rhetoric. (en) 'Ars dictandi , el la latina dictare, "dikti" kaj, ekde mezepoko, kun referenco al “kompilado”, indikis laŭlonge de la tuta mezepoko la kapablon kompili leterojn aŭ epistolojn. Tiu aktiveco estis ĝenerale konfidita al la dictator (diktanto- kompilisto), figuro de kulturito oficiale ŝarĝita kompili laŭmodele tiujn leterojn (aŭ similaĵojn), ĝenerale redaktitajn en kancelarioj papaj aŭ laikaj kaj por komercistoj. Por faciligi la taskon de la dictator estis ellaboritaj fikciaj modeloj de leteroj, kaj aktoj, variantaj laŭ la sociala pozicio de la adresitoj: en tiuj modeloj oni atingis la plej altan gradon de stila eleganto danke ankaŭ al . Sekve oni ellaboris ankaŭ teoriajn konsilojn rilate la retorikan ornamon kaj la kunmetadon de la sekcioj, ĉar la epistolo estis konsiderita oracio kaj do devigita respekti la normojn, konstituitajn el sekvencaj sekcioj enŝoveblaj, startante el la salutatio (saluto) kaj daŭrigante kun la lexordium (komenco) kaj la narratio (rakonto-objekto), kaj finate per la conclusio (konkludo). Kanceliero Alberto el Morra formaligis la normojn de la ars dictandi aŭ ars dictaminis, en manlibro Forma dictandi. Kun la paso de la tempo, aparte en Italio, ĉirkaŭ la 11-a jarcento, la ars dictandi fariĝis modelo de kiu ajn “diktato”, etendiĝante ankaŭ al litertura ĝenerale, serioza aŭ fantazia, latinlingva kaj . En Italio, la lokoj de la intensa formaligo kaj disvolviĝo de la ars dictandi, estis: * Montokasino, kie monaĥa intelektulo Alberiko redaktis (1-a jarcento) Flores rhetorici (retorikaj floroj), unu el la plej antikvaj ekzemploj de ars dictandi. * Aquileia kie en tiu arto majstris Laŭrenzo el Aquileia. * Bolonjo, kie prezentis, unua en Italio, modelojn de volgarlingvaj leteroj. Alia Bolonja famulo estis “Adalberto Samaritano kiu verkis “Praecepta Dictaminum“. * Siena, kie, inter la plej elstaraj majstroj estis . Rilate aliajn eŭropajn landojn, menciindas la skoloj de Parizo kaj de Orléans, kiuj famiĝis kiel centroj por instruo kaj formigo de francaj kaj anglaj tiuspecaj retoristoj. En Francio distingiĝis Bernard de Meung per la verko Summa dictaminis. En la 13-a jarcento la (notaria arto) disiĝis el la ars dictandi. estis unu el la plej sekvataj aŭtoroj de ars notariae. (eo) L’ars dictaminis ou ars dictandi est, au cours du Moyen Âge, de la première moitié du XIe siècle au milieu du XVe siècle, au sein de la rhétorique, la théorie de la composition des textes en prose ou en vers, en latin. Cependant dans la pratique il s’agit majoritairement de la composition en prose. L’objectif est de rendre la lettre, ou document officiel, clair, compréhensible et persuasif . Le terme ars dictaminis insiste sur la composition épistolaire (de lettre, dictamen). Il dérive du latin dictare qui signifie « dicter ». À l’époque médiévale les lettres étaient dictées à des scribes, le verbe est alors devenu synonyme de « composer » ou « rédiger ». Mais le terme ars dictaminis reste aujourd’hui plus utilisé pour désigner la rédaction d'actes diplomatiques et l’. Lié à l'émergence du droit en Italie, l’ars dictaminis fait évoluer la rhétorique vers l'apprentissage de la rédaction administrative. Ébauché dès la fin du XIe siècle en Italie, et attribué à Albéric du Mont-Cassin (Ars dictandi, Libri rhetorici), l’ars dictaminis est utilisé entre le XIe et le milieu du XVe siècle en Europe. Il se répand comme un mode standardisé international de communication diplomatique. Il s’est, dans un premier temps, développé à Bologne, puis à Orléans et Tours, via l’utilisation de manuels appelés artes dictandi ou dictaminis, écrits par des dictatores. Ses caractéristiques principales sont : la division de la lettre en cinq parties distinctes et le développement d’un seul sujet dans un style élégant et bref. (fr) L'ars dictandi, anche detta ars dictaminis o ars dictaminum, dal latino dictare, "dettare" (dal medioevo, con riferimento al "comporre"), connotò per tutto il periodo medioevale la capacità dello scrivere epistole (epistolografia). (it) De ars dictaminis (Latijn voor 'kunst van het dicteren') was de middeleeuwse leer voor het redigeren van geschreven teksten. Deze leer behelsde onder meer richtlijnen voor de indeling en de stijl van een tekst. De beoefenaren ervan werden “dictatores” genoemd. Zij werden onderscheiden in leraren en beoefenaren van deze kunst. Een volgens de leer opgesteld stuk was een “dictamen” en de boeken waaruit men het vak kon leren, duidt men aan als “artes dictandi”. In het algemeen verdeelde men de “dictamina” in proza- en metrische en/of ritmische, dat wil zeggen poëtische teksten. Sommige dictaminale teksten waren gedeeltelijk in proza, gedeeltelijk metrisch geschreven en droegen dan de naam “”. De belangstelling van de “dictatores” ging vooral uit naar het proza. (nl) Ars dictandi (sztuka dyktowania, z łac. dictare – dyktować) – średniowieczna teoria układania tekstów pisanych, głównie listów oraz dokumentów, która oddziałała na całą twórczość prozatorską, a w pewnym stopniu również na poezję. Sformułowano ją około połowy XI wieku we Włoszech. Pierwszymi prawodawcami nowego stylu byli: (ok. 1030-po 1105), , który z końcem XI wieku zreformował styl kancelaryjny kurii rzymskiej; w XII stuleciu głównie: , , oraz anonimowy autor dzieła pt. (Zasady dyktowania). Z Włoch teoria i praktyka „dyktatu” przeniosła się do Francji. Tam rozwinęła się zwłaszcza w okolicach Tours, Orleanu i Le Mans. Jednym z głównych jej zwolenników stał się prozaik i poeta Hildebert de Lavardin. Z terenu Polski znane są dwa dzieła z połowy XV w. poświęcone arc dictandi: traktat Ars dictaminis i Retoryka Krakowska. Ars dictandi odróżniała dwa typy stylu prozatorskiego: * prosty – przeznaczony dla ludzi mniej wykształconych, * ozdobny – przeznaczony dla elity intelektualnej. Proza ozdobna powinna posługiwać się zdaniami rozwiniętymi, zbudowanymi z wyraźnie wyodrębnionych i symetrycznie układanych członów: dłuższych (coma) lub krótszych (cola). Tekst słowny powinien odznaczać się dźwięcznością, którą łączono ze stosowaniem rytmu, wiążącego kolejne człony i ewentualnie zakończenia następujących po sobie zdań i rytmicznością, ważną zarówno na początku, jak i w środku członu lub zdania, szczególnego znaczenia nabierała w zakończeniu, gdzie zyskiwała ściśle określoną strukturę formalną, zwaną cursus (dosł. bieg, skok). Stosowanie w praktyce zasad ars dictandi, obejmującej także reguły komponowania utworu, przyczyniło się do powstania prozy i poezji łacińskiej o wysokim stopniu organizacji artystycznej. Liczne jej przykłady można odnaleźć w różnych formach ówczesnego piśmiennictwa, m.in. w hagiografii i w dziejopisarstwie. (pl) Ars dictaminis (även "ars dictandi") översätts vanligtvis till svenska som brevskrivandets konst, var namnet på den medeltida färdigheten att skriva brev och liknande textdokument. Ars dictaminis räknades tillsammans med ars praedicandi och ars poetriae som de tre delarna av retoriken under medeltiden. Ordet diktator kommer från den som dikterade brevet, och att ta diktamen är processen att skriva ner talet. Brevet beskrevs under medeltiden som en mindre variant av ett tal, och man var därför av åsikten att det precis som för talskrivandet även borde finnas vissa riktlinjer för hur brev skulle skrivas. Detta ledde till att man under medeltiden började utforma regler för formen på brev och andra former av skriftlig retorik. Framstående företrädare för ars dictaminis var bland annat retorikläraren och filosofen . (sv) |
| dbo:wikiPageExternalLink | http://marcmanley.com/media/pdfs/Makdisi%20-%20Scholasticism%20and%20Humanism%20in%20Classical%20Islam%20and%20the%20Christian%20West.pdf https://archive.today/20121210062310/http:/www.uni-saarland.de/~ref61hby/Dic-0_Tab.html |
| dbo:wikiPageID | 8112503 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 5608 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1120335700 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Cassiodorus dbr:Homiletics dbr:Rhetoric dbr:Victorian_letter_writing_guides dbr:De_conscribendis_epistolis dbr:Letter_(message) dbr:Demetrius_of_Phalerum dbr:Philostratus_of_Lemnos dbr:Gaius_Julius_Victor dbr:Lawrence_of_Aquilegia dbc:Rhetoric dbr:Latin dbr:Ars_grammatica dbc:Middle_Ages dbr:Gregory_of_Nazianzus dbr:Chancery_(medieval_office) dbr:Formulary_(model_documents) dbr:Albericus_Cassinensis dbr:Adalbert_of_Samaria |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:In_lang dbt:Reflist dbt:Short_description |
| dcterms:subject | dbc:Rhetoric dbc:Middle_Ages |
| gold:hypernym | dbr:Description |
| rdf:type | dbo:Stadium |
| rdfs:comment | L'ars dictandi ('art de dir') sorgeix al segle xiv gràcies a la Cancelleria Reial. Mostrava com utilitzar la retòrica, posava regles i exemples sobre com escriure el pròleg de les cartes i altres mètodes d'escriptura catalana. (ca) Ars dictaminis (or ars dictandi) refers to the art of letter-writing. The art of letter-writing often intersects with the art of rhetoric. (en) L'ars dictandi, anche detta ars dictaminis o ars dictaminum, dal latino dictare, "dettare" (dal medioevo, con riferimento al "comporre"), connotò per tutto il periodo medioevale la capacità dello scrivere epistole (epistolografia). (it) De ars dictaminis (Latijn voor 'kunst van het dicteren') was de middeleeuwse leer voor het redigeren van geschreven teksten. Deze leer behelsde onder meer richtlijnen voor de indeling en de stijl van een tekst. De beoefenaren ervan werden “dictatores” genoemd. Zij werden onderscheiden in leraren en beoefenaren van deze kunst. Een volgens de leer opgesteld stuk was een “dictamen” en de boeken waaruit men het vak kon leren, duidt men aan als “artes dictandi”. In het algemeen verdeelde men de “dictamina” in proza- en metrische en/of ritmische, dat wil zeggen poëtische teksten. Sommige dictaminale teksten waren gedeeltelijk in proza, gedeeltelijk metrisch geschreven en droegen dan de naam “”. De belangstelling van de “dictatores” ging vooral uit naar het proza. (nl) Die Ars dictandi (lat. „Kunst des Schreibens“, auch: Ars dictaminis) bezeichnete im Mittelalter die Fähigkeit eines Schreibers, Briefe und Urkunden abzufassen. Die Texte von Alberich von Montecassino aus der zweiten Hälfte des 11. Jahrhunderts gelten als Grundlage der gleichnamigen Gattung. Ab dem 12. Jahrhundert entwickelte sich die Kunst des Schreibens als Epistolographie, als Wissenschaft der , in Bologna zum Zweig der Literaturwissenschaft, inspiriert durch Adalbertus Samaritanus. Seine lateinischen Praecepta Dictaminum gelten als Meilenstein der Literaturgeschichte. (de) 'Ars dictandi , el la latina dictare, "dikti" kaj, ekde mezepoko, kun referenco al “kompilado”, indikis laŭlonge de la tuta mezepoko la kapablon kompili leterojn aŭ epistolojn. Tiu aktiveco estis ĝenerale konfidita al la dictator (diktanto- kompilisto), figuro de kulturito oficiale ŝarĝita kompili laŭmodele tiujn leterojn (aŭ similaĵojn), ĝenerale redaktitajn en kancelarioj papaj aŭ laikaj kaj por komercistoj. Por faciligi la taskon de la dictator estis ellaboritaj fikciaj modeloj de leteroj, kaj aktoj, variantaj laŭ la sociala pozicio de la adresitoj: en tiuj modeloj oni atingis la plej altan gradon de stila eleganto danke ankaŭ al . (eo) L’ars dictaminis ou ars dictandi est, au cours du Moyen Âge, de la première moitié du XIe siècle au milieu du XVe siècle, au sein de la rhétorique, la théorie de la composition des textes en prose ou en vers, en latin. Cependant dans la pratique il s’agit majoritairement de la composition en prose. L’objectif est de rendre la lettre, ou document officiel, clair, compréhensible et persuasif . Ébauché dès la fin du XIe siècle en Italie, et attribué à Albéric du Mont-Cassin (Ars dictandi, Libri rhetorici), l’ars dictaminis est utilisé entre le XIe et le milieu du XVe siècle en Europe. (fr) Ars dictandi (sztuka dyktowania, z łac. dictare – dyktować) – średniowieczna teoria układania tekstów pisanych, głównie listów oraz dokumentów, która oddziałała na całą twórczość prozatorską, a w pewnym stopniu również na poezję. Ars dictandi odróżniała dwa typy stylu prozatorskiego: * prosty – przeznaczony dla ludzi mniej wykształconych, * ozdobny – przeznaczony dla elity intelektualnej. (pl) Ars dictaminis (även "ars dictandi") översätts vanligtvis till svenska som brevskrivandets konst, var namnet på den medeltida färdigheten att skriva brev och liknande textdokument. Ars dictaminis räknades tillsammans med ars praedicandi och ars poetriae som de tre delarna av retoriken under medeltiden. Ordet diktator kommer från den som dikterade brevet, och att ta diktamen är processen att skriva ner talet. Framstående företrädare för ars dictaminis var bland annat retorikläraren och filosofen . (sv) |
| rdfs:label | Ars Dictandi (ca) Ars dictandi (de) Ars dictandi (eo) Ars dictaminis (en) Ars dictaminis (fr) Ars dictandi (it) Ars dictaminis (nl) Ars dictandi (pl) Ars dictaminis (sv) |
| owl:sameAs | freebase:Ars dictaminis wikidata:Ars dictaminis dbpedia-ca:Ars dictaminis dbpedia-de:Ars dictaminis dbpedia-eo:Ars dictaminis dbpedia-fr:Ars dictaminis dbpedia-it:Ars dictaminis dbpedia-la:Ars dictaminis dbpedia-nl:Ars dictaminis dbpedia-pl:Ars dictaminis dbpedia-sv:Ars dictaminis https://global.dbpedia.org/id/4svhF |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Ars_dictaminis?oldid=1120335700&ns=0 |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Ars_dictaminis |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Ars_dictandi dbr:Dictamen |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Epistle dbr:Rhetoric dbr:De_conscribendis_epistolis dbr:Early_Islamic_philosophy dbr:Letter_(message) dbr:Letter_collection dbr:Matthew_of_Vendôme dbr:Adam_Marsh dbr:Lawrence_of_Aquilegia dbr:Formulary_(model_document) dbr:Glossary_of_rhetorical_terms dbr:Islamic_world_contributions_to_Medieval_Europe dbr:Alberic_of_Monte_Cassino dbr:Albertino_Mussato dbr:Love_letter dbr:Thomas_of_Capua dbr:Salut_d'amor dbr:Stefano_Fieschi dbr:Ars_dictandi dbr:Dictamen |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Ars_dictaminis |