Czortków uprising (original) (raw)
The Czortków uprising (Polish: Powstanie Czortkowskie) was a failed attempt at resisting Soviet state repressions by the young anti-Soviet Poles most of whom were prewar students from the local high school. The uprising took place in the Soviet-occupied Polish town of Czortków (now Chortkiv, Ukraine) during World War II. The insurgents attempted to storm the local Red Army barracks and a prison in order to release Polish soldiers incarcerated there. The attack occurred on the night of January 21–22, 1940. It was the first Polish civilian uprising against the Nazi-Soviet occupation of Poland.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | The Czortków uprising (Polish: Powstanie Czortkowskie) was a failed attempt at resisting Soviet state repressions by the young anti-Soviet Poles most of whom were prewar students from the local high school. The uprising took place in the Soviet-occupied Polish town of Czortków (now Chortkiv, Ukraine) during World War II. The insurgents attempted to storm the local Red Army barracks and a prison in order to release Polish soldiers incarcerated there. The attack occurred on the night of January 21–22, 1940. It was the first Polish civilian uprising against the Nazi-Soviet occupation of Poland. (en) Le soulèvement de Czortków (polonais : Powstanie Czortkowskie) est une tentative avortée de libération de prisonniers polonais incarcérés à la prison de la ville de Czortków (actuellement Tchortkiv en Ukraine), occupée par les Soviétiques. L'attaque a lieu dans la nuit du 21 au 22 janvier 1940. C'est le premier soulèvement civil polonais contre l'occupation soviétique de la Pologne. (fr) Pemberontakan Czortków (bahasa Polski: Powstanie Czortkowskie) adalah usaha yang gagal dalam melawan represi negara Uni Soviet yang kebanyakan pelajar tingkat menengah pra-perang. Pemberontakan terjadi di kota Czortków (sekarang Chortkiv, Ukraina) Polandia yang diduduki UniSoviet selama Perang Dunia II. Para pemberontak berusaha menyerbu barak Tentara Merah lokal dan penjara untuk melepaskan tentara polandia ditahan di sana. Serangan itu terjadi pada malam tanggal 21 januari–22, tahun 1940. Ini adalah pemberontakan pertama sipil polandia melawan Nazi-Soviet atas pendudukan Polandia. (in) Powstanie czortkowskie – polski, lokalny zryw wyzwoleńczy, do którego doszło w nocy z 21 na 22 stycznia 1940 roku w okupowanym przez Sowietów Czortkowie. Powstanie czortkowskie było pierwszym antysowieckim zbrojnym zrywem Polaków w okresie II wojny światowej. Okoliczna polska ludność, represjonowana od chwili wkroczenia wojsk sowieckich, już w październiku 1939 roku zawiązała konspiracyjną organizację Stronnictwo Narodowe, której celem miała być walka z wrogiem i sabotaż. Założycielami jej byli; , Henryk Kamiński i . Do organizatorów konspiracji należał nauczyciel gimnazjalny i harcmistrz Józef Opacki. Na rocznicę wybuchu powstania styczniowego zaplanowano akcję zbrojną – atak na sowiecki garnizon w Czortkowie, osłabiony wyjazdem dużej części żołnierzy na front fiński. W niedzielę z 21 na 22 stycznia ok. godz. 20:00 w kościele oo. Dominikanów spotkało się około 200 konspiratorów, których podzielono na cztery grupy, które miały oddzielne zadania: pierwsza – opanować koszary główne, druga – koszary dolne i więzienie, trzecia – miasto, a czwarta stację kolejową. Członkowie organizacji, którzy nie brali udziału w spotkaniu w kościele, mieli przyjść przed obiekty przeznaczone do opanowania. Z powodu mrozu i obfitych opadów śniegu na miejsce zbiórki nie zdołało dotrzeć wielu konspiratorów z odleglejszych miejscowości. Celem ataku miało być odbicie więźniów, opanowanie dworca kolejowego i przedostanie się zdobytym pociągiem przez Zaleszczyki do Rumunii. Około godz. 21:30 ośmioosobowa grupa przystąpiła do ataku na szpital. Mimo że spośród nich tylko dwóch było uzbrojonych w broń palną, po krótkiej walce udało się, wykorzystując zaskoczenie, rozbroić wartę i zająć budynek. Równolegle z atakiem na szpital podjęła działania licząca ponad 40 osób grupa por. Janusza Kowalskiego. Jej członkowie zostali podzieleni na dwie podgrupy dowodzone przez plut. Stanisława Skowronka i pchor. Jerzego Kolouszka. Atakujący spodziewali się zdobyć więcej broni, której następnie miano użyć w celu opanowania reszty miasta. Ruszając do ataku, byli uzbrojeni w kilka sztuk broni krótkiej, noże, szable i bagnety. W pierwszej fazie udało im się opanować bez wystrzału jedną z koszarowych bram, jednak pilnujący innego wejścia strażnik nie dał się zaskoczyć i otworzył ogień, co zaalarmowało żołnierzy stacjonujących w koszarach. Członkowie grupy przeznaczonej do opanowania koszar rozproszyli się i stracili ze sobą łączność. Atak na koszary zakończył się niepowodzeniem. Sowieci stracili jednego zabitego i jednego rannego oraz dwa karabiny. Grupa wyznaczona do zajęcia urzędu pocztowo-telegraficznego została zaskoczona przez grupę Sowietów i rozbiegła się bez podejmowania walki. Siły dowodzone przez Edwarda Prażanowskiego, przeznaczone do opanowania stacji kolejowej i ochraniającej jednostki NKWD, rozproszyły się po tym, jak Prażanowski w towarzystwie kilku podkomendnych natknęli się na patrol żołnierzy sowieckich. Niedoszli powstańcy wycofali się i rozeszli do domów. W tej sytuacji do akcji nie przystąpili również ci konspiratorzy, którym nie udało dostać się na miejsce zbiórki. Do walki nie zdołali się też włączyć konspiratorzy wyznaczeni do opanowania górnych koszar, siedziby NKWD, posterunku milicji i budynku sądu. Łączne straty sowieckie wyniosły 3 zabitych i 2 rannych żołnierzy Armii Czerwonej. Dowództwo sowieckie szybko zaalarmowało stacjonujące w mieście siły. Przez całą noc poszukiwano osób biorących udział w nocnym ataku. Nad ranem z Kopyczyniec przyjechał pociąg pancerny z żołnierzami Armii Czerwonej, którzy od razu przystąpili do przeczesywania miasta i aresztowania podejrzanych. Część konspiratorów została aresztowana, zanim dotarła do domów. Wielu innych zatrzymano w ciągu najbliższych kilku dni. Bezpośrednio po wydarzeniach z nocy z 21 na 22 stycznia uwięzionych zostało 128 ludzi, z których 91 przyznało się do winy. Wśród aresztowanych byli m.in. prawie wszyscy chłopcy – licealiści narodowości polskiej. Na miejsce wydarzeń przybyli wysocy dygnitarze z NKWD – Iwan Sierow i Wsiewołod Mierkułow, szczegółowo byli informowani także Ławrientij Beria, a nawet sam Stalin. Radykalne działania podjęte przez Sowietów doprowadziły w dwóch dniach – 22 i 23 marca 1940 roku – do aresztowania 242 osób, natomiast do 25 kwietnia 1940 aresztowano aż 540 podejrzanych o uczestnictwo w polskim podziemiu, głównie byli to członkowie Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). Więźniowie byli szczegółowo przesłuchiwani i torturowani. Co najmniej 21 osób z tych, które przeżyły śledztwo zostało skazanych na karę śmierci. 55 osób skazano na długoletni pobyt w łagrach, ale na mocy układu Sikorski-Majski odzyskały one wolność w sierpniu i wrześniu 1941 roku. W 2005 roku w Krakowie dzięki m.in. inicjatywie Stanisława M. Jankowskiego zorganizowano wystawę „Powstańczy zryw w Czortkowie w 1940” poświęconą powstaniu czortkowskiemu. Udział w niej wzięli żyjący powstańcy, mieszkańcy dawnego polskiego Czortkowa, oraz sympatycy ziemi czortkowskiej, którzy zjechali do Krakowa z całej Polski i różnych zakątków świata. Wystawę otworzył ówczesny prezes IPN dr hab. Janusz Kurtyka. Do 2012 roku krakowski oddział IPN prowadził śledztwo w sprawie powstania i represji, którymi objęto jego uczestników. (pl) Чортковское восстание — попытка польского вооруженного мятежа в городе Чортков. Организовали члены польских молодёжных обществ «», «Харцеры», «» под руководством Я. Ковальского с участием украинских подпольщиков-гимназистов. Цель — сорвать становление советской власти: для этого планировалось захватить оружие, боеприпасы и автотранспорт Чертковского гарнизона, через р. Днестр возле г. Залещики перейти советско-румынскую границу и объединиться с польской армией для продолжения антисоветской борьбы. Выступление планировалось на январь 1940 года, однако при подготовке оказалась непоследовательность организаторов, участников не вооружили, не было четкого плана действий. Восстание завершилось поражением и арестами участников; 42 подпольщика были осуждены в сентябре 1940 года в городах Тернополь и Одесса к многолетнему заточению. Чортковское восстание спровоцировало карательные акции советской власти против деятелей национального подполья. (ru) Чортківське повстання — спроба польського збройного заколоту проти радянської армії, який відбувся 22 січня 1940 року в м. Чортків на Тернопільщині. Чортків — перше місце виступу поляків проти совітів. Цей виступ отримав поразку. Чортківці зброї не мали, але все ж тримали оборону за визволення міста. Погодні умови завадили повстанцям вчасно прибути до Чорткова. Повстання було короткотривалим, протягом декількох годин. Його організували члени польських молодіжних товариств , , під керівництвом Я.Ковальського за участю українських підпільників-гімназистів. Це було перше повстання проти Червоної армії на Галичині. Сьогодні Чортків (суч. Тернопільська область), місто яке перше наважилось на боротьбу проти Червоної армії. Незважаючи на короткотривалість повстання — це було одне з найбільших відкритих виступів підпілля проти окупаційної влади до 1941 року. (uk) |
| dbo:causalties | 14KIA, severalwounded, around 150 taken prisoner in the following days, out of which 24 were executed. |
| dbo:combatant | Anti-soviet Polish students |
| dbo:date | 1940-01-22 (xsd:date) |
| dbo:isPartOfMilitaryConflict | dbr:Occupation_of_Poland_(1939–1945) |
| dbo:place | dbr:Chortkiv dbr:Podolia |
| dbo:result | Soviet victory |
| dbo:strength | Unknown 100 to 250 insurgents |
| dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/Willa_Wasilewskich_-_Czortków_1939.jpg?width=300 |
| dbo:wikiPageExternalLink | http://www.polskieradio.pl/krajiswiat/pryzmat/artykul15590.html https://web.archive.org/web/20070728112504/http:/www.dobrodzien.pl/cms/php/strona.php3%3Fcms=cms_dobro&lad=a&id_dzi=0&id_dok=116&id_men=151&powrot=1&slowo_szuk=&gdzie_szuk=&id_men_szuk=0 |
| dbo:wikiPageID | 16023516 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 10084 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1124232245 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbc:Soviet_occupation_of_Eastern_Poland_1939–1941 dbr:Romania dbc:Anti-communism_in_Poland dbc:Conflicts_in_1940 dbc:January_1940_events dbc:Uprisings_during_World_War_II dbc:1940_in_Ukraine dbr:Ukraine dbr:Powiat dbr:Sikorski-Mayski_Agreement dbr:Chortkiv dbr:Molotov–Ribbentrop_Pact dbr:NKVD dbr:Battle_cry dbc:Soviet_World_War_II_crimes_in_Poland dbr:Siberia dbr:Podolia dbc:Rebellions_in_Poland dbr:Wehrmacht dbr:Winter_War dbr:Soviet_repressions_of_Polish_citizens_(1939–46) dbr:Finland dbr:Killed_in_action dbr:Roman_Catholic_Church dbr:Invasion_of_Poland_(1939) dbr:January_Uprising dbr:Ternopil dbr:Katyn_massacre dbr:Kharkiv dbr:Dominican_Order dbr:Poland dbr:Czortków dbr:Kresy dbr:Occupation_of_Poland_(1939–1945) dbr:Operation_Barbarossa dbr:Red_Army dbr:Wounded_in_action dbr:Tarnopol_Voivodeship dbr:Ukrainian_SSR dbr:Polish_Army dbr:Siret_River dbr:Zalischyky dbr:Jan_Tomasz_Gross dbr:Polish_areas_annexed_by_the_Soviet_Union dbr:Occupation_of_Poland |
| dbp:caption | Insurgency headquarters at the Wasilewski family home, Grunwaldzka 6 Street, Czortków (en) |
| dbp:casualties | 14 (xsd:integer) Three KIA (en) around 150 taken prisoner in the following days, out of which 24 were executed. (en) |
| dbp:combatant | Anti-soviet Polish students (en) |
| dbp:conflict | Czortków uprising (en) |
| dbp:date | 0001-01-22 (xsd:gMonthDay) |
| dbp:imageSize | 276 (xsd:integer) |
| dbp:partof | the Occupation of Poland (en) |
| dbp:place | dbr:Chortkiv dbr:Podolia |
| dbp:result | Soviet victory (en) |
| dbp:strength | 100 (xsd:integer) Unknown (en) |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Flag dbt:Flagicon dbt:Infobox_military_conflict dbt:Reflist dbt:Spaced_ndash dbt:Polish_uprisings dbt:Polish_Underground_State_sidebar |
| dct:subject | dbc:Soviet_occupation_of_Eastern_Poland_1939–1941 dbc:Anti-communism_in_Poland dbc:Conflicts_in_1940 dbc:January_1940_events dbc:Uprisings_during_World_War_II dbc:1940_in_Ukraine dbc:Soviet_World_War_II_crimes_in_Poland dbc:Rebellions_in_Poland |
| rdf:type | owl:Thing schema:Event dul:Event dbo:SocietalEvent wikidata:Q1656682 dbo:Event dbo:MilitaryConflict |
| rdfs:comment | The Czortków uprising (Polish: Powstanie Czortkowskie) was a failed attempt at resisting Soviet state repressions by the young anti-Soviet Poles most of whom were prewar students from the local high school. The uprising took place in the Soviet-occupied Polish town of Czortków (now Chortkiv, Ukraine) during World War II. The insurgents attempted to storm the local Red Army barracks and a prison in order to release Polish soldiers incarcerated there. The attack occurred on the night of January 21–22, 1940. It was the first Polish civilian uprising against the Nazi-Soviet occupation of Poland. (en) Le soulèvement de Czortków (polonais : Powstanie Czortkowskie) est une tentative avortée de libération de prisonniers polonais incarcérés à la prison de la ville de Czortków (actuellement Tchortkiv en Ukraine), occupée par les Soviétiques. L'attaque a lieu dans la nuit du 21 au 22 janvier 1940. C'est le premier soulèvement civil polonais contre l'occupation soviétique de la Pologne. (fr) Pemberontakan Czortków (bahasa Polski: Powstanie Czortkowskie) adalah usaha yang gagal dalam melawan represi negara Uni Soviet yang kebanyakan pelajar tingkat menengah pra-perang. Pemberontakan terjadi di kota Czortków (sekarang Chortkiv, Ukraina) Polandia yang diduduki UniSoviet selama Perang Dunia II. Para pemberontak berusaha menyerbu barak Tentara Merah lokal dan penjara untuk melepaskan tentara polandia ditahan di sana. Serangan itu terjadi pada malam tanggal 21 januari–22, tahun 1940. Ini adalah pemberontakan pertama sipil polandia melawan Nazi-Soviet atas pendudukan Polandia. (in) Powstanie czortkowskie – polski, lokalny zryw wyzwoleńczy, do którego doszło w nocy z 21 na 22 stycznia 1940 roku w okupowanym przez Sowietów Czortkowie. Powstanie czortkowskie było pierwszym antysowieckim zbrojnym zrywem Polaków w okresie II wojny światowej. Co najmniej 21 osób z tych, które przeżyły śledztwo zostało skazanych na karę śmierci. 55 osób skazano na długoletni pobyt w łagrach, ale na mocy układu Sikorski-Majski odzyskały one wolność w sierpniu i wrześniu 1941 roku. (pl) Чортковское восстание — попытка польского вооруженного мятежа в городе Чортков. Организовали члены польских молодёжных обществ «», «Харцеры», «» под руководством Я. Ковальского с участием украинских подпольщиков-гимназистов. Цель — сорвать становление советской власти: для этого планировалось захватить оружие, боеприпасы и автотранспорт Чертковского гарнизона, через р. Днестр возле г. Залещики перейти советско-румынскую границу и объединиться с польской армией для продолжения антисоветской борьбы. (ru) Чортківське повстання — спроба польського збройного заколоту проти радянської армії, який відбувся 22 січня 1940 року в м. Чортків на Тернопільщині. Чортків — перше місце виступу поляків проти совітів. Цей виступ отримав поразку. Чортківці зброї не мали, але все ж тримали оборону за визволення міста. Погодні умови завадили повстанцям вчасно прибути до Чорткова. Повстання було короткотривалим, протягом декількох годин. Його організували члени польських молодіжних товариств , , під керівництвом Я.Ковальського за участю українських підпільників-гімназистів. Це було перше повстання проти Червоної армії на Галичині. (uk) |
| rdfs:label | Czortków uprising (en) Soulèvement de Czortków (fr) Pemberontakan Czortków (in) Powstanie czortkowskie (pl) Чортковское восстание (ru) Чортківське повстання (uk) |
| owl:sameAs | wikidata:Czortków uprising dbpedia-fr:Czortków uprising dbpedia-id:Czortków uprising dbpedia-pl:Czortków uprising dbpedia-ru:Czortków uprising dbpedia-uk:Czortków uprising https://global.dbpedia.org/id/4j5xU |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Czortków_uprising?oldid=1124232245&ns=0 |
| foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/Willa_Wasilewskich_-_Czortków_1939.jpg |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Czortków_uprising |
| foaf:name | Czortków uprising (en) |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Czortkow_Uprising dbr:Czortków_Uprising |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Czortkow_Uprising dbr:Czortków_Uprising dbr:List_of_wars:_1900–1944 dbr:Polish_contribution_to_World_War_II |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Czortków_uprising |
