Die Geschichte Tuvalus beschreibt die Entwicklung des im Pazifischen Ozean liegenden Inselstaates Tuvalu von der Besiedlung durch die Urbevölkerung, über die Erkundungen, Christianisierung und Kolonialisierung durch Europäer bis zum Weg in die Unabhängigkeit vom Vereinigten Königreich am 1. Oktober 1978. (de)
Tuvalu es un archipiélago situado al este de las Islas Salomón, habitado desde el principio del primer milenio a. C. Fue visitado primero por europeos en 1568, con la llegada del navegante español Álvaro de Mendaña y Neyra, desde el Perú. Comerciantes de esclavos y balleneros visitaron infrecuentemente a las islas. En 1892, las islas se volvieron parte del protectorado británico de Islas Gilbert y Ellice, con Tuvalu siendo llamadas Islas Ellice. El protectorado se volvió una colonia en 1915. En 1974, diferencias étnicas dentro de la colonia causaron que los polinesios de las Islas Ellice votaran para separarse de los micronesios de las Islas Gilbert (más tarde Kiribati). El año siguiente, las Islas Ellice se volvieron la separada colonia británica de Tuvalu. La independencia se concedió en 1978. La capital de Tuvalu es Funafuti. Véase también: (es)
Tuvaluko historia duela 2.000 urte inguru hasi zen, uharte hauetan Tonga eta Samoatik etorritako polinesiar talde batzuk kokatu zirenean. Europarren aurreko garaian, uharteen arteko kanoa bidaiak sarritan egiten ziren. Tuvaluko 9 uhartetik 8 jendeztatuak zeuden, horregatik Tuvalu izena, tuvalueraz zortziak batera esan nahi duena. Europarrek 1568. urtean bisitatu zuten aurrenekoz, espainiarraren esku. Niue irla aurkitu zuen, baina ez zen lehorreratzeko gai. Europarrak ez ziren itzuli XVIII. mendearen amaiera arte. Esklabo merkatariak eta bale-arrantzaleak maiz joaten ziren Ozeano Barera, baina koloniarik ez zen finkatu irletan lehorreratzeko zailtasunak zirela kausa. 1850 eta 1875 bitartean, trafikanteek milaka gizon harrapatu eta Peruko fosfato guneetara guanoa erauztera eta Txileko gesaltzetara eraman zituzten behartuta lan egitera; uharteko biztanle kopurua 20.000tik 3.000ra gutxitu zen. 1865ean, beste inbasio bat izan zen: Britainia Handiko eta Estatu Batuetako misiolariak iritsi ziren. 1892rako uharteak Britainia Handiaren babespean zeuden. 1892. urtean babes britainiarreko Gilbert eta Ellice uharteetako parte izatera igaro zen eta kolonia bihurtu zen 1915ean. Bigarren Mundu Gerran, Aliatuek Tuvaluko irlak erabili zituzten Japoniaren kontrako kanpainarako. 1974. urtean Ellice uharteetako polinesiarrek, Gilbert uharteetako mikronesiarretatik banatzeko bozkatu zuten. Hurrengo urtean, Gilbert uharteak Tuvalu bihurtu ziren. Tuvaluko lehenengo hauteskundeak 1977an egin ziren, eta Toaripi Lauti hautatu zuten Lehen ministro. Independentzia 1978. urtean izan zen onartua. Tuvalutarrak, Londrestik bereizita, Australiaren eragin eremuaren barruan geratu ziren. 1981eko abenduan, Tomasi Puapuak hartu zuen Lautiren lekua. 1985eko irailean, hauteskundeak egin ziren hirugarren aldiz, eta Puapua hautatu zuten berriro. 1986ko otsailean, gobernuak bere desadostasuna agertu zuen Frantziak Mururoan (Polinesia) egin behar zituen saio nuklearren aurrean. 1989an, Legebiltzarrerako hauteskundeak egin ziren (12 kide). 1990eko urrian, Taripi Lauti gobernadore nagusi izendatu zuten. 1990ean, zikloi batek eraso zuen, eta zuhaitzak eta etxebizitzak eraitsi zituen, Vaitupu atoloikoak batez ere; 360 familia etxebizitzarik gabe geratu ziren Vaitupun. 1993an, Kamuta Laatasi izendatu zuten Lehen Ministro. 1994an, haren gobernuak kargutik kendu zuen gobernadore nagusia, Tomu Sione, antzinako erregimeneko pertsona zela argudiatuz. Sioneren ordez Tulaga Manuella izendatu zuten. 1995eko urrian, Independentzia egunaren ospakizunetan, bandera berri bat igo zuten, britainiarren Union Jacken ordez. 1996an, beste Lehen ministro batek, Bikenibeu Paeniuk, ofizialtasuna eman zion berriro britainiar banderari. 1997ko ekainean, Kelly zikloiak Niulakita uharteko etxebizitzak suntsitu zituen. Garai hartan, Paeniuren gobernuaren zeregin nagusia Nuaruko fosfato hobiak agortuta lanik gabe geratu ziren 1.000 herritarrentzat lana bilatzea zen. (eu)
The first inhabitants of Tuvalu were Polynesians, so the origins of the people of Tuvalu can be traced to the spread of humans out of Southeast Asia, from Taiwan, via Melanesia and across the Pacific islands of Polynesia. Various names were given to individual islands by the captains and chartmakers on visiting European ships. In 1819 the island of Funafuti, was named Ellice's Island; the name Ellice was applied to all nine islands, after the work of English hydrographer Alexander George Findlay. The Ellice Islands came under Great Britain's sphere of influence in the late 19th century as the result of a treaty between Great Britain and Germany relating to the demarcation of the spheres of influence in the Pacific Ocean. Each of the Ellice Islands was declared a British Protectorate by Captain Gibson of HMS Curacoa, between 9 and 16 October 1892. The Ellice Islands were administered as British protectorate by a Resident Commissioner from 1892 to 1916 as part of the British Western Pacific Territories (BWPT), and then as part of the Gilbert and Ellice Islands Colony from 1916 to 1976. The United States claimed Funafuti, Nukufetau, Nukulaelae and Niulakita under the Guano Islands Act of 1856. This claim was renounced under the 1983 treaty of friendship between Tuvalu and the United States. In 1974, the Ellice Islanders voted for separate British dependency status as Tuvalu, separating from the Gilbert Islands which became Kiribati upon independence. The Colony of Tuvalu came into existence on 1 October 1975. Tuvalu became fully independent within the Commonwealth on 1 October 1978. On 5 September 2000, Tuvalu became the 189th member of the United Nations. The Tuvalu National Library and Archives holds "vital documentation on the cultural, social and political heritage of Tuvalu", including surviving records from the colonial administration, as well as Tuvalu government archives. (en)
L'histoire des Tuvalu, État polynésien, au centre de l'océan Pacifique, proche des Kiribati, débute avec le peuplement des différents atolls et îles par des populations Polynésiennes. Bien que partageant des traits culturels et linguistiques communs, chaque île est autonome et possède sa propre organisation politique. L'isolement et les difficultés d'accès rendent les contacts interinsulaires assez rares. Au XVIIe siècle ou XVIIIe siècle, l'île de Nui est conquise par des guerriers kiribati. Les Tuvalu restent largement à l'écart des routes commerciales et des luttes d'influence coloniales dans le Pacifique au XIXe siècle ; néanmoins, en 1863, plusieurs centaines d'habitants de Nukulaelae et Funafuti sont enlevés par des navires péruviens pour aller travailler dans les mines de guano. Des missionnaires samoans viennent convertir les Tuvaluans au christianisme, influençant également la langue tuvaluane. En 1892, les Tuvalu (nommées îles Ellice par un navigateur en 1819 en hommage à Edward Ellice) deviennent un protectorat de l'empire britannique. En 1916, elles sont rassemblées dans la colonie des îles Gilbert et Ellice. Des Tuvaluans sont envoyés dans les mines de phosphate de Banaba. Pendant la Seconde Guerre mondiale, les États-Unis installent plusieurs bases à Funafuti, Nanumea et Nukufetau afin de contrer l'avancée japonaise dans le Pacifique. Certaines infrastructures, comme l'aéroport international de Funafuti, sont l'héritage de cette période. Après la guerre, plusieurs centaines de Tuvaluans partent à Nauru pour l'exploitation du phosphate ; ils reviennent en 1999 après l'épuisement des ressources. En 1974, les îles Ellice se séparent des îles Gilbert et le pays prend le nom de Tuvalu, en référence aux huit (valu) atolls habités. En 1978, les Tuvalu prennent leur indépendance du Royaume-Uni. La capitale est installée à Funafuti, avec les services gouvernementaux et des infrastructures. Cela entraîne un exode depuis les autres atolls dans les années 1990, et est couplé à une croissance démographique importante. Dans les années 2000, les Tuvalu sont de plus en plus touchés par les conséquences du changement climatique, et deviennent le symbole des nations insulaires menacées par la montée des eaux. La question de la relocalisation des habitants, réfugiés climatiques, se pose. (fr)
Dit artikel gaat over de geschiedenis van Tuvalu, een eilandenstaatje in de Stille Oceaan. (nl)
Historia Tuvalu rozpoczyna się prawdopodobnie w I tys. n. e., kiedy wyspy zostały zamieszkane przez Polinezyjczyków. Europejczycy odkryli wyspę w 1568 roku (wyspa Nui) przez Álvaro de Mendaña de Neyra. Nie została ona podbita ze względu na brak bogactw (głównie złota) na wyspach oraz dodatkowo przez 200 lat nie odnaleziono na nowo tych wysp ze względu na problemy nawigacyjne. Do wyspy jako kolejni dotarli Samoańczycy, którzy okupowali Tuvalu. Kolejne dotarcie przez Europejczyków nastąpiło w 1764 przez Brytyjczyków. Dopłynął wtedy J. Byron. (pl)
Tuvalu foi explorada por navegadores norte-americanos no início do século XIX. A Grã-Bretanha integrou as ilhas na colónia das ilhas de Gilbert e Ellice em 1892. Em 1975 tornou-se numa dependência britânica separada, passando a estado independente em 1 de Outubro de 1978. Os primeiros habitantes chegam provavelmente no século XIV, provenientes deSamoa. Os atóis de coral que compõem Tuvalu eram inicialmente uma colônia espanhola, denominada . Entre 1850 e 1857, milhares de habitantes são transformados pela Espanha em escravos no Peru e no Chile. Com o nome de Ilhas Ellice, tornam-se protetorado britânico em 1892. A possessão é unida a outro arquipélago, em 1915, ao formar a Colônia das Ilhas Gilbert e Ellice (atual Kiribati). Em 1978 tornam-se independentes, com o nome de Tuvalu. A nação adota uma nova bandeira em 1995 e elimina dela o símbolo da Comunidade Britânica. A medida provoca insatisfação popular contra o primeiro-ministro Kamuta Latasi. Em 1996, um voto de desconfiança no Parlamento derruba Latasi, e Bikenibeu Paeniu é eleito para o cargo, restaurando a bandeira anterior. Paeniu renuncia em 1999 e é substituído por Ionatana Ionatana. Em 2000, é iniciada a concessão, pelo país, do direito de uso de seu domínio na internet, .tv, a uma empresa norte-americana. O acordo que prevê o pagamento de 50 milhões de dólares em royalties durante dez anos, deve fazer o Produto Interno Bruto (PIB) do país crescer mais de 50% no período. Ionatana morre em dezembro de 2000. Em 2003, o primeiro-ministro Saufatu Sopoanga é acusado pela oposição de protelar a convocação do Parlamento, a fim de evitar uma votação de uma moção de desconfiança contra seu governo, suspeito de má utilização do dinheiro público. No ano seguinte, é aprovada a moção de desconfiança que põe fim no governo de Soaponga. O chefe de governo passa a ser Maatia Toafa. Em 2005, Filoimeia Telito assume o cargo de governador-geral. Após as eleições gerais de 2006, Apisai Ielemia é escolhido novo primeiro-ministro. Em setembro de 2007, Tavau Teii, o vice-primeiro-ministro, declara que os grandes poluidores mundiais devem indenizar Tuvalu, em virtude dos impactos das mudanças climáticas no arquipélago. Teii sugere, em encontro da ONUsobre o aquecimento global, que o auxílio a países vulneráveis da região venha de impostos sobre viagens aéreas e fretes de cargas marítimas. (pt)
Вплоть до XIX века острова Тувалу оставались изолированными от остального мира. Несмотря на то, что ещё в 1568 году испанским мореплавателем Менданьей был открыт атолл Нуи, входящий в состав архипелага, острова не вызывали особого интереса у европейцев. Причиной тому было нахождение вдали от основных морских путей и бедность ресурсами. В 1892 году над островами Тувалу (тогда были известны под названием «острова Эллис») был установлен британский протекторат, а в 1916 году они вошли в состав британской колонии Острова Гилберта и Эллис, как и острова Гилберта, остров Ошен (Банаба), Токелау, острова Фаннинг, Вашингтон и Рождества. Даже став частью мировой системы, Тувалу не играли ключевой роли в колониальной политике Британской империи. Более того, архипелаг не ощутил на себе наплыва многочисленных британских и американских миссионеров, так как христианизация местного населения осуществлялась несколькими самоанскими пасторами, которые прошли обучение в школах Лондонского миссионерского общества. В 1975 году острова Эллис стали отдельной британской колонией под названием «Тувалу» (в переводе с языка тувалу «группа восьми»), а в 1978 году — независимым государством в составе Содружества наций. (ru)
Die Geschichte Tuvalus beschreibt die Entwicklung des im Pazifischen Ozean liegenden Inselstaates Tuvalu von der Besiedlung durch die Urbevölkerung, über die Erkundungen, Christianisierung und Kolonialisierung durch Europäer bis zum Weg in die Unabhängigkeit vom Vereinigten Königreich am 1. Oktober 1978. (de)
Dit artikel gaat over de geschiedenis van Tuvalu, een eilandenstaatje in de Stille Oceaan. (nl)
Historia Tuvalu rozpoczyna się prawdopodobnie w I tys. n. e., kiedy wyspy zostały zamieszkane przez Polinezyjczyków. Europejczycy odkryli wyspę w 1568 roku (wyspa Nui) przez Álvaro de Mendaña de Neyra. Nie została ona podbita ze względu na brak bogactw (głównie złota) na wyspach oraz dodatkowo przez 200 lat nie odnaleziono na nowo tych wysp ze względu na problemy nawigacyjne. Do wyspy jako kolejni dotarli Samoańczycy, którzy okupowali Tuvalu. Kolejne dotarcie przez Europejczyków nastąpiło w 1764 przez Brytyjczyków. Dopłynął wtedy J. Byron. (pl)
图瓦卢是位于太平洋西南部的群岛国家，由九个岛群组成，居民属波利尼西亚人。 (zh)
Tuvalu es un archipiélago situado al este de las Islas Salomón, habitado desde el principio del primer milenio a. C. Fue visitado primero por europeos en 1568, con la llegada del navegante español Álvaro de Mendaña y Neyra, desde el Perú. Comerciantes de esclavos y balleneros visitaron infrecuentemente a las islas. En 1892, las islas se volvieron parte del protectorado británico de Islas Gilbert y Ellice, con Tuvalu siendo llamadas Islas Ellice. El protectorado se volvió una colonia en 1915. Véase también: (es)
The first inhabitants of Tuvalu were Polynesians, so the origins of the people of Tuvalu can be traced to the spread of humans out of Southeast Asia, from Taiwan, via Melanesia and across the Pacific islands of Polynesia. In 1974, the Ellice Islanders voted for separate British dependency status as Tuvalu, separating from the Gilbert Islands which became Kiribati upon independence. The Colony of Tuvalu came into existence on 1 October 1975. Tuvalu became fully independent within the Commonwealth on 1 October 1978. On 5 September 2000, Tuvalu became the 189th member of the United Nations. (en)
Tuvaluko historia duela 2.000 urte inguru hasi zen, uharte hauetan Tonga eta Samoatik etorritako polinesiar talde batzuk kokatu zirenean. Europarren aurreko garaian, uharteen arteko kanoa bidaiak sarritan egiten ziren. Tuvaluko 9 uhartetik 8 jendeztatuak zeuden, horregatik Tuvalu izena, tuvalueraz zortziak batera esan nahi duena. Bigarren Mundu Gerran, Aliatuek Tuvaluko irlak erabili zituzten Japoniaren kontrako kanpainarako. (eu)
L'histoire des Tuvalu, État polynésien, au centre de l'océan Pacifique, proche des Kiribati, débute avec le peuplement des différents atolls et îles par des populations Polynésiennes. Bien que partageant des traits culturels et linguistiques communs, chaque île est autonome et possède sa propre organisation politique. L'isolement et les difficultés d'accès rendent les contacts interinsulaires assez rares. Au XVIIe siècle ou XVIIIe siècle, l'île de Nui est conquise par des guerriers kiribati. Les Tuvalu restent largement à l'écart des routes commerciales et des luttes d'influence coloniales dans le Pacifique au XIXe siècle ; néanmoins, en 1863, plusieurs centaines d'habitants de Nukulaelae et Funafuti sont enlevés par des navires péruviens pour aller travailler dans les mines de guano. Des (fr)
Tuvalu foi explorada por navegadores norte-americanos no início do século XIX. A Grã-Bretanha integrou as ilhas na colónia das ilhas de Gilbert e Ellice em 1892. Em 1975 tornou-se numa dependência britânica separada, passando a estado independente em 1 de Outubro de 1978. (pt)
Вплоть до XIX века острова Тувалу оставались изолированными от остального мира. Несмотря на то, что ещё в 1568 году испанским мореплавателем Менданьей был открыт атолл Нуи, входящий в состав архипелага, острова не вызывали особого интереса у европейцев. Причиной тому было нахождение вдали от основных морских путей и бедность ресурсами. В 1892 году над островами Тувалу (тогда были известны под названием «острова Эллис») был установлен британский протекторат, а в 1916 году они вошли в состав британской колонии Острова Гилберта и Эллис, как и острова Гилберта, остров Ошен (Банаба), Токелау, острова Фаннинг, Вашингтон и Рождества. Даже став частью мировой системы, Тувалу не играли ключевой роли в колониальной политике Британской империи. Более того, архипелаг не ощутил на себе наплыва многочис (ru)
