Pronoia (original) (raw)
Pronie (řecky πρόνοια, pronoia – „zaopatření“) byl systém držby půdy, resp. výnosů z ní, příslušníky vyšších vrstev v Byzantské říši za vrcholného středověku. Systém pronií existoval od 11. století až do konce existence byzantského státu; nebyl však omezen pouze na Byzanc, ale převzaly jej také státy byzantského kulturního okruhu, zejména Srbská říše (пронија, pronija) a později i Moskevská Rus (поместье, ). Přímým následníkem pronií pak byl systém tzv. tímárů v Osmanské říši, která se v této i jiných věcech byzantskou státní správou inspirovala.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | Pronie (řecky πρόνοια, pronoia – „zaopatření“) byl systém držby půdy, resp. výnosů z ní, příslušníky vyšších vrstev v Byzantské říši za vrcholného středověku. Systém pronií existoval od 11. století až do konce existence byzantského státu; nebyl však omezen pouze na Byzanc, ale převzaly jej také státy byzantského kulturního okruhu, zejména Srbská říše (пронија, pronija) a později i Moskevská Rus (поместье, ). Přímým následníkem pronií pak byl systém tzv. tímárů v Osmanské říši, která se v této i jiných věcech byzantskou státní správou inspirovala. (cs) Ο θεσμός της Πρόνοιας ήταν πολιτική που εφαρμόστηκε από τους Κομνηνούς (από τon 11o αιώνα) και χαρακτηρίστηκε ως αριστοκρατικός πατριωτισμός. Αφορούσε την παραχώρηση (αργότερα ισόβια) αγροκτημάτων και φορολογικών εσόδων καθώς και εκχώρηση εσόδων και γαιών στους στρατιώτες με αντάλλαγμα την παροχή στρατιωτικών υπηρεσιών. Οι στρατιώτες αποδέκτες των προνομίων αυτού του θεσμού ονομάζονταν προνοιάριοι ή στρατιώτες και έγιναν η άρχουσα τάξη. (el) Pronoia (von altgriechisch πρόνοια prónoia „Vorausschau, Vorsicht, Fürsorge, Vorsorge“, Plural πρόνοιαι Pronoiai, von noûs „Verstand“) (auch οἰκονομία oikonomía oder posotes, Einkommen) war im späten byzantinischen Reich die Vergabe des Ertrages oder der Steuer (posotes) eines Landstückes an ein Individuum oder eine Gruppe von Personen, besonders als Entgelt für militärische Verpflichtungen. Das konnten die Abgaben und Arbeitsverpflichtungen (ἀγγαρήιαι angaréiai, gewöhnlich 12–24 Tage im Jahr) abhängiger Bauern (πάροικοι paroikoi), aber auch die Steuern von Fischteichen, Bergwerken, Mühlen oder Hafenanlagen sein. Da die Vergabe durch den Kaiser selbst erfolgte, waren die Empfänger wohl keine gewöhnlichen Beamten oder Soldaten, sondern müssen der Oberschicht oder sogar dem Adel zugerechnet werden. Die betroffenen Höfe wurden στρατευούμενοι strateuoúmenoi, die entsprechenden Soldaten στατιῶται stratiõtai genannt. Die Dienstverpflichtung konnte anscheinend auch durch fremde Personen wahrgenommen werden. Der Pronoiar musste während eines Feldzuges selbst für seine Verpflegung aufkommen. (de) Pronoia (en griego previsión, plural pronoiai) fue un sistema de donación y propiedad de la tierra en el Imperio bizantino, que algunos han comparado con el feudalismo occidental. (es) La pronoia (du grec Πρόνοιας), ou parfois pronoïa (pronoiai au pluriel) était un système fiscal d'attribution de terres, d'étendues diverses, par l'empereur byzantin, à un individu pour qu'il en soutire, pour son propre profit, les revenus d'état qui y sont rattachés. La pronoia pouvait être attribuée de façon arbitraire, voire prestigieuse, par l'empereur à des membres de sa famille ou à des partisans et éventuellement à partir de la dynastie des Comnènes, à la fin du XIe siècle, à des militaires et soldats en guise de solde. Popularisé et adopté largement par les Comnènes à partir du XIe siècle, le système des pronoiai était utilisé jusqu'à la fin de l'Empire byzantin. L'attribution massive de grandes pronoiai (aussi désigné sous le terme d'apanage) par les empereurs au fil des siècles, pourrait être directement reliée à l'effritement du pouvoir à partir de 1204 et aurait été un facteur, parmi plusieurs autres, qui favorisa l'affaissement politique et la ruine de l'État byzantin jusqu'à sa chute en 1453. (fr) The pronoia (plural pronoiai; Greek: πρόνοια, meaning "care" or "forethought," from πρό, "before," and νόος, "mind") was a system of granting dedicated streams of state income to individuals and institutions in the late Byzantine Empire. Beginning in the 11th century and continuing until the empire's conquest in the 15th century, the system differed in significant ways from European feudalism of the same period. (en) Pronoia o anche prònoia è un sistema definito dagli storici, come di feudalizzazione dell'Impero bizantino, sistema di politica istituito da Alessio I Comneno (1081-1118) e dai suoi successori fino ad Alessio V (1204). Questo sistema sociale dapprima si affiancò, poi rimpiazzò del tutto l'organizzazione politica in themata, istituito dall'imperatore Eraclio (610-641) nel VII secolo. (it) プロノイア（希: πρόνοια pronoia）は、東ローマ帝国によって、国家への奉仕と引き換えに認められた土地所有権、徴税権のことを指す。11世紀後半以降、プロノイアを得た貴族がその代償として軍事奉仕を果たしたとされる。この点で、イスラム世界におけるイクターと類似する性格を有する。「プロノイア」は、語源としては「予想」「配慮」を意味する。中世ギリシア語発音では「プロニャ」。 (ja) Про́ния (греч. πρόνοια — попечение) — феодальный институт в Византии XI—XV вв. — пожизненное (иногда наследственное) императорское пожалование светскому лицу или монастырю в награду за службу, с правом управления определённой территорией и сбором с неё налогов. Наибольшее развитие получила во второй половине XII в., когда земельные владения давались на условиях несения службы, преимущественно военной. Со временем прония превратилась в наследственное владение. Типологически близка к западноевропейскому бенефицию. (ru) Pronoja (również pronija, gr.: προνοία, pronoia) – forma nadania ziemi połączona z obowiązkiem służby wojskowej, znana od XII wieku w Bizancjum, a także w Bułgarii, Macedonii i Serbii. Geneza i charakter pronoi z powodu szczupłości źródeł są sporne. Według dominującego poglądu, reprezentowanego m.in. przez Ostrogorskiego, Litwarina, Cankovą, pronoja wykształciła się z nadań ziemi pod warunkiem spełniania przez obdarowanego określonych świadczeń. Istnieje również hipoteza, że wykształciła się ona z prawa poboru podatków państwowych od ludności na określonym terenie jednak pierwotnie nie wiązała się z prawem do zamieszkiwanej przez nią ziemi (Dölger, Lemerle, Charanis, Každan). Wedle tej koncepcji pronoja była początkowo tylko nadaniem prawa do renty, które następnie przekształciło się w prawo do ziemi. Pod koniec XII wieku pronoja wojenna była szeroko rozpowszechniona w całym Cesarstwie Bizantyńskim, a grupa pronojarów - liczna. Na terenie Macedonii, obok możnych bizantyńskich, pronoję otrzymywali również Bułgarzy i Pieczyngowie, a w podległej cesarstwu Bułgarii - Połowcy. Powszechnie przyjmuje się w historiografii wiarygodność relacji Nicetasa Choniatesa, o tym że odmowa pronoi braciom Asenowi i Piotrowi skłoniło ich do wywołania powstania przeciw Bizancjum w 1185 roku, które było początkiem drugiego państwa bułgarskiego. W XIII wieku, prawdopodobnie za pośrednictwem Macedonii, pronoja przeniknęła również do Serbii, gdzie utrzymała się podobnie jak w carstwie bułgarskim do podboju tureckiego. W tym okresie był wyłącznie warunkowym prawem do ziemi, nabierającym stopniowo cech dziedzicznych, co upodabniało ją do zachodniego systemu lennego. Na Rusi odpowiednikiem pronoi było pomiestje, które na wielką skalę rozwinęło się w II połowie XV wieku. W środkowym okresie panowania Paleologów system pronojarny z czasowych nadań ziemi w zamian za służbę wojskową skierowany do średnio zamożnych żołnierzy, uległ feudalizacji i zamienił się w system dziedzicznych nadań ziemskich darowanych przez cesarza możnowładcom. W miejsce obowiązku służby wojskowej wprowadzono podatek ściągany z ziem pronojarnych przeznaczony na utrzymanie najemników. Przyczyniło się do upadku militarnego Cesarzstwa, gdyż podatek był nieefektywny, wojska najemne kosztowne i niepewne, a możnowładcy nie byli zainteresowani w utrzymywaniu silnej, scentralizowanej władzy cesarskiej. (pl) Pronoia (em grego: πρωνοια , lit. "previsão"; plural pronoiai) foi um sistema de doação e no Império Bizantino, que alguns compararam com o feudalismo ocidental. (pt) |
| dbo:wikiPageExternalLink | http://www1.fhw.gr/chronos/10/en/o/oa/oa3.html https://www.academia.edu/38142736/Leichoudes_pronoia_of_the_Mangana |
| dbo:wikiPageID | 297987 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 9466 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1123246682 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Curator dbr:Alexius_I dbr:Constantinople dbr:Crete dbr:Emperor dbr:Empire_of_Nicaea dbr:Greek_language dbc:15th-century_disestablishments_in_the_Byzantine_Empire dbr:Aristocracy_(class) dbr:Augustus dbc:Real_property_law dbr:Bulgaria dbr:Byzantine_Empire dbc:Government_of_the_Byzantine_Empire dbc:11th-century_establishments_in_the_Byzantine_Empire dbc:Byzantine_army dbr:Europe dbr:Fiefs dbr:Fourth_Crusade dbr:Ottoman_Empire dbr:Heraclius dbr:Andronicus_II_Palaeologus dbr:Michael_VIII_Palaeologus dbr:Tax dbr:Theme_(Byzantine_district) dbr:Timar dbr:Feudalism dbr:Manuel_I_Comnenus dbr:John_III_Ducas_Vatatzes dbr:Boniface_of_Montferrat dbr:Palaeologus dbr:Constantine_IX dbr:Alexius_IV dbr:Comnenus dbr:Serf dbr:Curator_domus_divinae dbr:Frederick_Lauritzen |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:ISBN dbt:Italic_title dbt:More_footnotes dbt:Other_uses dbt:Reflist dbt:Short_description dbt:Byzantine_Military dbt:Byzantine_Empire_topics |
| dcterms:subject | dbc:15th-century_disestablishments_in_the_Byzantine_Empire dbc:Real_property_law dbc:Government_of_the_Byzantine_Empire dbc:11th-century_establishments_in_the_Byzantine_Empire dbc:Byzantine_army |
| gold:hypernym | dbr:System |
| rdfs:comment | Pronie (řecky πρόνοια, pronoia – „zaopatření“) byl systém držby půdy, resp. výnosů z ní, příslušníky vyšších vrstev v Byzantské říši za vrcholného středověku. Systém pronií existoval od 11. století až do konce existence byzantského státu; nebyl však omezen pouze na Byzanc, ale převzaly jej také státy byzantského kulturního okruhu, zejména Srbská říše (пронија, pronija) a později i Moskevská Rus (поместье, ). Přímým následníkem pronií pak byl systém tzv. tímárů v Osmanské říši, která se v této i jiných věcech byzantskou státní správou inspirovala. (cs) Ο θεσμός της Πρόνοιας ήταν πολιτική που εφαρμόστηκε από τους Κομνηνούς (από τon 11o αιώνα) και χαρακτηρίστηκε ως αριστοκρατικός πατριωτισμός. Αφορούσε την παραχώρηση (αργότερα ισόβια) αγροκτημάτων και φορολογικών εσόδων καθώς και εκχώρηση εσόδων και γαιών στους στρατιώτες με αντάλλαγμα την παροχή στρατιωτικών υπηρεσιών. Οι στρατιώτες αποδέκτες των προνομίων αυτού του θεσμού ονομάζονταν προνοιάριοι ή στρατιώτες και έγιναν η άρχουσα τάξη. (el) Pronoia (en griego previsión, plural pronoiai) fue un sistema de donación y propiedad de la tierra en el Imperio bizantino, que algunos han comparado con el feudalismo occidental. (es) The pronoia (plural pronoiai; Greek: πρόνοια, meaning "care" or "forethought," from πρό, "before," and νόος, "mind") was a system of granting dedicated streams of state income to individuals and institutions in the late Byzantine Empire. Beginning in the 11th century and continuing until the empire's conquest in the 15th century, the system differed in significant ways from European feudalism of the same period. (en) Pronoia o anche prònoia è un sistema definito dagli storici, come di feudalizzazione dell'Impero bizantino, sistema di politica istituito da Alessio I Comneno (1081-1118) e dai suoi successori fino ad Alessio V (1204). Questo sistema sociale dapprima si affiancò, poi rimpiazzò del tutto l'organizzazione politica in themata, istituito dall'imperatore Eraclio (610-641) nel VII secolo. (it) プロノイア（希: πρόνοια pronoia）は、東ローマ帝国によって、国家への奉仕と引き換えに認められた土地所有権、徴税権のことを指す。11世紀後半以降、プロノイアを得た貴族がその代償として軍事奉仕を果たしたとされる。この点で、イスラム世界におけるイクターと類似する性格を有する。「プロノイア」は、語源としては「予想」「配慮」を意味する。中世ギリシア語発音では「プロニャ」。 (ja) Про́ния (греч. πρόνοια — попечение) — феодальный институт в Византии XI—XV вв. — пожизненное (иногда наследственное) императорское пожалование светскому лицу или монастырю в награду за службу, с правом управления определённой территорией и сбором с неё налогов. Наибольшее развитие получила во второй половине XII в., когда земельные владения давались на условиях несения службы, преимущественно военной. Со временем прония превратилась в наследственное владение. Типологически близка к западноевропейскому бенефицию. (ru) Pronoia (em grego: πρωνοια , lit. "previsão"; plural pronoiai) foi um sistema de doação e no Império Bizantino, que alguns compararam com o feudalismo ocidental. (pt) Pronoia (von altgriechisch πρόνοια prónoia „Vorausschau, Vorsicht, Fürsorge, Vorsorge“, Plural πρόνοιαι Pronoiai, von noûs „Verstand“) (auch οἰκονομία oikonomía oder posotes, Einkommen) war im späten byzantinischen Reich die Vergabe des Ertrages oder der Steuer (posotes) eines Landstückes an ein Individuum oder eine Gruppe von Personen, besonders als Entgelt für militärische Verpflichtungen. Das konnten die Abgaben und Arbeitsverpflichtungen (ἀγγαρήιαι angaréiai, gewöhnlich 12–24 Tage im Jahr) abhängiger Bauern (πάροικοι paroikoi), aber auch die Steuern von Fischteichen, Bergwerken, Mühlen oder Hafenanlagen sein. Da die Vergabe durch den Kaiser selbst erfolgte, waren die Empfänger wohl keine gewöhnlichen Beamten oder Soldaten, sondern müssen der Oberschicht oder sogar dem Adel zugerechnet (de) La pronoia (du grec Πρόνοιας), ou parfois pronoïa (pronoiai au pluriel) était un système fiscal d'attribution de terres, d'étendues diverses, par l'empereur byzantin, à un individu pour qu'il en soutire, pour son propre profit, les revenus d'état qui y sont rattachés. La pronoia pouvait être attribuée de façon arbitraire, voire prestigieuse, par l'empereur à des membres de sa famille ou à des partisans et éventuellement à partir de la dynastie des Comnènes, à la fin du XIe siècle, à des militaires et soldats en guise de solde. (fr) Pronoja (również pronija, gr.: προνοία, pronoia) – forma nadania ziemi połączona z obowiązkiem służby wojskowej, znana od XII wieku w Bizancjum, a także w Bułgarii, Macedonii i Serbii. Geneza i charakter pronoi z powodu szczupłości źródeł są sporne. Według dominującego poglądu, reprezentowanego m.in. przez Ostrogorskiego, Litwarina, Cankovą, pronoja wykształciła się z nadań ziemi pod warunkiem spełniania przez obdarowanego określonych świadczeń. Istnieje również hipoteza, że wykształciła się ona z prawa poboru podatków państwowych od ludności na określonym terenie jednak pierwotnie nie wiązała się z prawem do zamieszkiwanej przez nią ziemi (Dölger, Lemerle, Charanis, Každan). Wedle tej koncepcji pronoja była początkowo tylko nadaniem prawa do renty, które następnie przekształciło się w pra (pl) |
| rdfs:label | Pronie (cs) Pronoia (de) Πρόνοια (Βυζάντιο) (el) Pronoia (Bizancio) (es) Pronoia (in) Pronoia (it) Pronoia (fiscalité) (fr) プロノイア (ja) Pronoia (nl) Pronoia (en) Pronoja (pl) Pronoia (pt) Прония (ru) |
| owl:sameAs | freebase:Pronoia wikidata:Pronoia dbpedia-als:Pronoia dbpedia-bg:Pronoia dbpedia-cs:Pronoia dbpedia-de:Pronoia dbpedia-el:Pronoia dbpedia-es:Pronoia dbpedia-fi:Pronoia dbpedia-fr:Pronoia dbpedia-hr:Pronoia dbpedia-id:Pronoia dbpedia-it:Pronoia dbpedia-ja:Pronoia http://lt.dbpedia.org/resource/Pronija dbpedia-nl:Pronoia dbpedia-pl:Pronoia dbpedia-pt:Pronoia dbpedia-ro:Pronoia dbpedia-ru:Pronoia dbpedia-sh:Pronoia dbpedia-sl:Pronoia dbpedia-sr:Pronoia dbpedia-tr:Pronoia https://global.dbpedia.org/id/5XkoW |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Pronoia?oldid=1123246682&ns=0 |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Pronoia |
| is dbo:wikiPageDisambiguates of | dbr:Pronoia_(disambiguation) |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Pronoia_System dbr:Pronoiai |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Principality_of_Achaea dbr:Protokynegos dbr:Allagion dbr:Apographeus dbr:Archontopouloi dbr:Humoj_family dbr:John_Tarchaneiotes dbr:Peter_II_of_Bulgaria dbr:Dukagjini_family dbr:Index_of_Byzantine_Empire–related_articles dbr:Ivan_Asen_I_of_Bulgaria dbr:Prekali dbr:1345 dbr:Constantine_IX_Monomachos dbr:Theodore_I_Laskaris dbr:Thessaly dbr:Skanderbeg dbr:Stojan_Novaković dbr:Strateia dbr:Hoti_(tribe) dbr:House_of_Kastrioti dbr:John_Palaiologos_(brother_of_Michael_VIII) dbr:Polog dbr:Byzantine_Crete dbr:Byzantine_Empire_under_the_Palaiologos_dynasty dbr:Byzantine_army dbr:Byzantine–Bulgarian_wars dbr:Byzantine–Ottoman_wars dbr:Vuno dbr:Duchy_of_the_Archipelago dbr:Gabras dbr:Iqta' dbr:Karykes dbr:Latifundium dbr:Stratioti dbr:Albanian–Venetian_War dbr:Alexios_III_Angelos dbr:Cumans dbr:Drisht dbr:First_Scutari_War dbr:Balec dbr:Noah dbr:Ottoman_Empire dbr:Palaeologus-Montferrat dbr:Lekë_Dukagjini dbr:Treaty_of_Devol dbr:Pronoia_(disambiguation) dbr:Renier_of_Montferrat dbr:Stefan_Ratković dbr:Gruemiri dbr:History_of_Albania dbr:Albania_in_the_Middle_Ages dbr:Albanian_nobility dbr:Timar dbr:Byzantine_Empire_under_the_Komnenos_dynasty dbr:Byzantine_army_(Komnenian_era) dbr:Byzantine_bureaucracy_and_aristocracy dbr:Spani_family dbr:Kingdom_of_Albania_(medieval) dbr:Serbia_in_the_Middle_Ages dbr:Plani_(tribe) dbr:Examples_of_feudalism dbr:Moneta_family dbr:Roman_army dbr:Peter_Spani_(League_of_Lezhë) dbr:Pronoia_System dbr:Pronoiai |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Pronoia |