eDIL - Irish Language Dictionary (original) (raw)

siur

Cite this: eDIL s.v. siur or dil.ie/37777

Forms: fiur, phethar, shiúr, siur, sur, siúr, ṡiúar, siair, fíair, fier, sethar, sethar, seathrach, siair, sethir, sethra, seithir, sethracha, sethrach, seathrach, seathar, sethraib, fíer, fieir, phiair, siar, fieir, setharoircnid, siurmarbtach

n r, f. Initial, when lenited, f- or ph-, see GOI§ 132 : a fiur , Trip.² 136 . do phethar , LU 4893 . Dissyllabic in O.Ir., see Fél. Dec. 14 and July 6 . The u- is lengthened in early Mod.Ir.: shiúr (: iúl), Dán Dé xii 24 . n s. siur, Wb. 10b4 . sur, Mon. Tall. 60 (149.10) . siúr, Irish Texts i 26 § 9 . a ṡiúar , Ériu v 82.22 . a s. siair, Trip.² 141 . a fíair , LU 10608 . a fier , Ériu vii 144 § 21 . g s. sethar, Corm. Y 959 . SR 3066 . na sethar , LU 10321 . Laws i 154.14 Comm . seathrach, Keat. ii 5293 . d s siair, Trip.² 775 . TSh. 9486 . n p. sethir, Fél. Sept. 30 . sethra, ib. 48.9 . seithir, Triads 206 . sethracha, ib. 136 . **Trip.**ii 432.11 . g p. sethrach, Ériu v 82.24 . seathrach, seathar, IGTDecl. § 32.8 . d p sethraib, Fél. Aug. 30 . n du. a di fíer , Trip.²196 . dí fieir , LU 6653 . na dí phiair , SR 7467 . da siar , **Rawl.**73b left marg. a du. a di fieir , Trip.² 200 . See also IGTDecl. § 32 .

(a) a sister : s.¤ et brathir, Wb. 10b4 . s.¤ máthar gl. matertera, Sg. 61a22 . s.¤ athar gl. ámita, 61a20 . Muire ┐ Martha . . . | is iat sethra Lastairí, Fél. 48.9 . na tri braithriu . . . cona siair, Trip.² 775 . fecht do P. ┐ dia fiair oc ingaire caírech, 134 . s.¤ a nomine soror latine , Corm. Y 1188 . [n]ia .i. mac sethar, 959 . na dí phiair . . . | Lia . . . ┐ Rachíal, SR 7467 . dí fieir . . . máthair Dubthaig ┐ Doche, LU 6653 (TBC). Conchobar . . . ┐ a fiur Deichtine, 10563 (= a siur, IT i 136.22 , Eg.). mo mathair isí mo fiur, Goid. 93.30 (Lib. Hymn. 16.26 ). siúr Patraicc (gl. Darerca), Gorm. March 22 gl. 1 . nech dogni etrad contra . . . a ingin no a fier, Ériu vii 144 § 21 . ba maith mo ṡé sethracha, v 82.26 . orba niad .i. fearand gormeic .i. meic seatar, Laws iv 290.8 Comm . caraidh siúr cen co ccarthar, BS 56.4 (a proverb). do bhí fuath . . . ag A. ar a shiair Tamar, TSh. 9486 .

(b) in a wider sense, female relation, kinswoman : ba s.¤ side cobnesta do Martan, Trip. ii 414.2 . ata s.¤ foccus do Sir G. and, D IV 2, 71vb25 . Muire ógh 's a dá shiair sin | ag coimhéad cuirp an Dúilimh, Dán Dé xx 36 . Elisabet, do ṡíur `cousin', Luke i 36 . Metaph.: siúr na gcnó gciull (sic) (of a dead pig), Irish Texts i 26 § 9 .

(c) in spiritual sense: s.¤ Maire máre, Fél. July 6 (gl. .i. uirgo fuit sicut Maria, 166.24 ). atsaigtis ar sethir `whom our sisters used to visit', **Fél.** Sept. 30 . In particular of the Blessed Virgin: ríg ro ucc ar s.¤ `whom our Sister brought forth', ib. Dec. 14 . Mac ar Sethar, IGT Verbs ex. 685 . éinmhic ar seathar, DDána 2.4 . luighid an t-óg 's an sean le ar siair | más eadh as áil, PBocht 2.5 .

(d) gramm. s.¤ dísbeagaidh feminine diminutive in -óg: siúr dísbeagaidh fuileóg, sálóg, feadóg, máológ, IGT Introd. 27 § 115 .

Compds. setharoircnid gl. sororicida, Sg. 13a1 . siurmarbtach gl. sororicida, Ir. Gl. 320 .

Cf. derbsiur.