Gökçe M . Olgun | Ankara Hacı Bayram Veli University (original) (raw)
Papers by Gökçe M . Olgun
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] çocukların Covid-19’u anlayabilmesi ve onunla uzlaşabilm... more Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] çocukların Covid-19’u anlayabilmesi ve onunla uzlaşabilmesi için hazırlanan bir hikâye kitabıdır. Kuruluşlararası Daimî Komite (IASC) Acil Durumlarda Ruh Sağlığı ve Psikososyal Destek Referans Grubu (MHPSS) tarafından yürütülen projenin ürünü olan kitapta ele alınan konuların çerçevesi 104 ülkede farklı dillerde uygulanan küresel anketin sonuçlarına dayanılarak belirlenmiştir. Hazırlık sürecinde 1700’den fazla çocuk, ebeveyn, bakım veren ve öğretmenin deneyimlerini paylaşması sonucunda kültürleraşırı bir COVID-19 anlatısı ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, birçok dile çevrilerek yayımlanan hikâye kitabını hem hazırlık aşamasında çeviriyi merkeze alan bir süreç işlemiş olması hem de farklı kültürlerden ve farklı toplumsal katmanlardan bireylerin fikirlerine içeriğinde yer veren bir üst-anlatı kurması sebebiyle çeviri ve kültür kuramı bağlamında ele almaktadır. Çalışmada, proje kapsamında gerçekleştirilen kültürleraşırı üretim süreci, süreç sonucund...
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Aug 21, 2019
Bu çalışma Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2015)adlı eserini gös... more Bu çalışma Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2015)adlı eserini göstergelerarası çeviri bağlamında ele almaktadır. Çalışmanın inceleme nesnesi olan özgün eser, başlığının da açık bir şekilde ortaya koyduğu üzere, füg formu ve müzikbilimcilerce bu formun en gelişmiş hali olarak kabul edilen Johann Sebastian Bach’ın Die Kunst Der Fuge BWV 1080 (Füg Sanatı) (1751) adlı eseri “model alınarak” yazılmış bir romandır. Batur “müzikbilimsel bir yaklaşım” benimseyerek füg tasarımının yapısal ve tematik unsurlarını edebiyat alanına taşımıştır. Füg tasarımının yapısı bağlamında yazarın “yolculuk” temasından yola çıkarak çeşitlendirdiği “kimlik”, “flâneur”, “yazma uğraşı”, “gökyüzü” gibi konular ekseninde çoksesli bir anlatı kurduğu gözlemlenmektedir. Bu çerçevede dilsel olmayan bir gösterge sisteminin dilsel göstergelerle yorumlandığı “göstergelerarası çeviri” bu eserin yaratıcı sürecinin gerçekleşme minvali olarak ele alınmaktadır. Özgün bir eserin göstergelerarası çeviri bağlamında ele alındığı bu çalışmada araştırma yöntemi olarak kullanılan bir diğer kuramsal temel Gideon Toury’nin “varsayılan çeviri” kavramıdır. Buna göre çeviri “her ne sebeple olursa olsun çeviri olarak sunulan ya da çeviri olarak ele alınan tüm ifadeler” olarak tanımlanır. Bu yaklaşım çerçevesinde, eserin “çeviri” niteliğini sağlamak üzere çalışmanın inceleme kısmında yöntem olarak Toury tarafından ortaya koyulan üç koyut uygulanmaktadır: erek kültürdeki özgün bir eserin kaynak metninin bir müzikal kompozisyon formu olarak belirlenmesi (kaynak koyutu), kaynak ve erek metinler arasındaki ilişkinin göstergelerarası çeviri bağlamında ele alınması (aktarım koyutu), yapısal ve tematik ilişkinin açığa çıkarılması (ilişki koyutu). Bu çalışma sonucunda “çeviri” kavramının farklı yönleri açığa çıkarılmaktadır. Elde edilen bir diğer sonuç ise füg tasarımının edebi anlatı bağlamına taşınmasının eserde kültürlerarası bir alan yaratmış olmasıdır.
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Dec 21, 2022
Bu çalışma, yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile ilişkisini açığa çıkarmakta ve çevirinin... more Bu çalışma, yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile ilişkisini açığa çıkarmakta ve çevirinin yalnızca metin odaklı bir olgu olmadığını ortaya koymaktadır. Gérard Genette'in Seuils [Eşikler] (1987) adlı eserinde eşikler olarak tanımladığı yan metinler; başlık, alt başlık, epigraf, sonsöz, eleştiri yazıları ve dipnotlar gibi eserin bütünlüğünü sağlayan unsurlardır. Eser ile okur arasındaki sınır bölgesini kaplayan, okurun esere geçişini sağlayan ve eserle olan ilişkisini düzenleyen bu unsurlar çeviri süreçleri bağlamında da etkin bir role sahiptir ve kitabın okurla olduğu gibi çevirmenle olan ilişkisini de belirlemektedir. Bu çalışma, çevirmen Ferda Fidan tarafından Fransızcaya kazandırılmış iki ayrı yazınsal metnin çeviriyle ilişkilendirilebilecek yan metinsel unsurlarını ele almaktadır: Enis Batur'un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2000) ve Yusuf Atılgan'ın Anayurt Oteli (1973) adlı eserlerinde ve erek metinlerinde yer alan yan metinsel unsurların çeviri bağlamındaki etkisi, Genette'in yan metinsellik yaklaşımı temel alınarak araştırılmaktadır. Çalışmada öncelikle, Acı Bilgi [Amer Savoir] adlı eserin yan metinsel uzamının irdelenmesi sonucunda eser adı, kapak, epigraf gibi unsurların Roman Jakobson'un çeviri türleri sınıflandırmasında (1959) yer alan göstergelerarası çeviri türü ile ilişkisi açığa çıkarılmıştır. Ardından, Anayurt Oteli adlı eserin erek metninin [L'Hôtel de la Mère Patrie] dipnotlar, sonsöz, anı ve çevirmenle yapılmış söyleşi bağlamında ele alınması sonucunda, yan metinsel unsurların Theo Hermans'ın "Çevirmen'in Sesi" kavramı (1996) ile olan ilişkisi açığa çıkarılmıştır. Her iki örnek özelinde ele alınan ilgili unsurların eserin anlamını, üslubunu, kaynak ve erek kültürlerdeki konumunu belirleme işlevine sahip olduğu saptanmıştır. Yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile olan ilişkisinin iki ayrı inceleme nesnesi bağlamında açığa çıkarıldığı bu çalışmada, çeviri çalışmalarında yan metin odaklı bir yaklaşımın altı çizilmektedir.
KÜLTÜREL ÇEVİRİ BAĞLAMINDA BİR YÖNTEM ÖNERİSİ: ENİS BATUR’UN ACI BİLGİ ADLI ESERİNİN BİR ÇEVİRİ OLGUSU OLARAK İNCELENMESI, 2022
“Kültürel Çeviri Bağlamında Bir Yöntem Önerisi: Enis Batur’un Acı Bilgi Adlı Eserinin Bir Çeviri ... more “Kültürel Çeviri Bağlamında Bir Yöntem Önerisi: Enis Batur’un Acı Bilgi Adlı Eserinin Bir Çeviri Olgusu Olarak İncelenmesi” adlı bu tez çalışması, Acı Bilgi adlı özgün eseri bir çeviri olgusu olarak betimleme ve anlamlandırma çabasıdır. Eser tanımlanmış bir çeviri metin değildir, ancak yol ve yolculuk üzerine anlatılardan oluşan bir kültürlerarası yazım olması dolayısıyla çeviri kavramı ile yakın bir ilişki içindedir. Bu ilişki sebebiyle çevirinin geleneksel ikiliklerine uyum sağlamayarak aykırı bir örnek olarak beliren özgün eserin nasıl olgusallaştırılacağı ve nasıl anlamlandırılacağı bu çalışmanın araştırma sorusu olarak ortaya çıkmıştır. Fakat bu soruya yanıt sunan standartlaştırılmış bir yaklaşım ya da daha önce yapılandırılmış bir çalışma bulunmamaktadır. Bunun için disiplinlerarası bir bakış açısıyla yürütülen nitel çalışmada, inceleme nesnesinin gereklerine uygun olarak geleneksel ve kültürel olmak üzere iki farklı çeviri kavramsallaştırmasına başvurulmuş, özgül bir araştırma deseni tasarlanmış ve inceleme nesnesine uygulanmıştır. Çeviribilimsel yöntem çerçevesinde yürütülen çalışma, geleneksel çeviri ekseninde çevirinin kaynak/erek metin ikiliği üzerine kurulu tanım ve şemalarının yeniden değerlendirilmesi; kültürel çeviri ekseninde ise farklı bir çeviri tasarımının kavramlaştırılması ve işlemselleştirilmesi anlamına gelmektedir. Uygulamada, betimleyici (ürün odaklı, işlev odaklı ve süreç odaklı) ve kuramsal/üstyöntemsel bir çaba söz konusu olmuştur: Varolan çevirilerin betimlenmesi ve çevirinin gözlemlenen işlevlerinin ya da çeviri süreçlerinin çözümlenmesi yoluyla, özgün eserin çeviri kavramıyla ilişkisi iki farklı çeviri ekseninde açığa çıkarılmıştır. Çalışma, çeviri ve özgün eser arasındaki ilişkiyi olgusallaştırma amacına ulaşmıştır. Bu çalışmanın yenilikçi ve önem taşıyan yanı, kültürel çeviri kavramını ön plana çıkarması ve uygulamaya yönelik bir yöntem önerisi sunmasıdır.
Anahtar Kelimeler : Kültürel Çeviri, Homi Bhabha, Özgün Eser, Kaynak/Erek Metin
İkiliği, Enis Batur
This thesis titled “A Method Proposal in The Context of Cultural Translation: The Study of Acı Bilgi by Enis Batur as a Translation Phenomenon” is an effort to describe and make senseof the original work Acı Bilgi as a translation phenomenon. The work is not defined as atranslated text, but it is closely related to the concept of translation, as it is an intercultural writing consisting of narratives on the journey. Due to this relationship, the research question of this study has emerged as how the original work, which appears as a contradictory example by not adapting to the traditional dichotomies of translation, will be established and how one could make sense of it. However, there is no standardized approach or previously structured study that provides an answer to this question. For this, in the qualitative study conducted with an interdisciplary perspective, two different conceptualizations of translation, traditional and
cultural were applied in accordance with the requirements of the research object, a specificresearch design was conceived and applied to the study object. Within the framework of translation studies, the study carried out on the axis of traditional translation is the reevaluation of the definitions and schemes of translation based on the source/target text dichotomy; the study carried out on the axis of cultural translation means the conceptualizationand operationalization of a different translation design. In practice, there has been a descriptive (product-oriented, function-oriented and process-oriented) and theoretical/methodical effort.
The relationship between the original work with the concept of translation has been
highlighted in two different axes, by describing the existing translations and analyzing the observed functions of the translation processes. The study has achieved the aim of actualizingthe relationship between original work and the concept of translation. The innovative and important aspect of this study is that it brings to the fore the concept of cultural translation and offers a method proposal for practice.
Key Words : Cultural Translation, Homi Bhabha, Original Work, Source/Target
Dichotomy, Enis Batur
![Research paper thumbnail of Çeviri eşikleri: Yan metinsel unsurlarda çeviri süreçleri ve çevirmenin sesi [Thresholds of translation: The process of translation and the translator’s voice in paratexts]](https://attachments.academia-assets.com/97405496/thumbnails/1.jpg)
](Çeviri eşikleri: Yan metinsel unsurlarda çeviri süreçleri ve çevirmenin sesi [Thresholds of translation: The process of translation and the translator’s voice in paratexts], Dec 21, 2022
Bu çalışma, yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile ilişkisini açığa çıkarmakta ve çevirinin... more Bu çalışma, yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile ilişkisini açığa çıkarmakta ve çevirinin yalnızca metin odaklı bir olgu olmadığını ortaya koymaktadır. Gérard Genette’in Seuils [Eşikler] (1987) adlı eserinde eşikler olarak tanımladığı yan metinler; başlık, alt başlık, epigraf, sonsöz, eleştiri yazıları ve dipnotlar gibi eserin bütünlüğünü sağlayan unsurlardır. Eser ile okur arasındaki sınır bölgesini kaplayan, okurun esere geçişini sağlayan ve eserle olan ilişkisini düzenleyen bu unsurlar çeviri süreçleri bağlamında da etkin bir role sahiptir ve kitabın okurla olduğu gibi çevirmenle olan ilişkisini de belirlemektedir. Bu çalışma, çevirmen Ferda Fidan tarafından Fransızcaya kazandırılmış iki ayrı yazınsal metnin çeviriyle ilişkilendirilebilecek yan metinsel unsurlarını ele almaktadır: Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2000) ve Yusuf Atılgan’ın Anayurt Oteli (1973) adlı eserlerinde ve erek metinlerinde yer alan yan metinsel unsurların çeviri bağlamındaki etkisi, Genette’in yan metinsellik yaklaşımı temel alınarak araştırılmaktadır. Çalışmada öncelikle, Acı Bilgi [Amer Savoir] adlı eserin yan metinsel uzamının irdelenmesi sonucunda eser adı, kapak, epigraf gibi unsurların Roman Jakobson’un çeviri türleri sınıflandırmasında (1959) yer alan göstergelerarası çeviri türü ile ilişkisi açığa çıkarılmıştır. Ardından, Anayurt Oteli adlı eserin erek metninin [L’Hôtel de la Mère Patrie] dipnotlar, sonsöz, anı ve çevirmenle yapılmış söyleşi bağlamında ele alınması sonucunda, yan metinsel unsurların Theo Hermans’ın “Çevirmen’in Sesi” kavramı (1996) ile olan ilişkisi açığa çıkarılmıştır. Her iki örnek özelinde ele alınan ilgili unsurların eserin anlamını, üslubunu, kaynak ve erek kültürlerdeki konumunu belirleme işlevine sahip olduğu saptanmıştır. Yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile olan ilişkisinin iki ayrı inceleme nesnesi bağlamında açığa çıkarıldığı bu çalışmada, çeviri çalışmalarında yan metin odaklı bir yaklaşımın altı çizilmektedir.
[This study reveals the relationship between paratextuality and translation and suggests that translation is not only a text-oriented phenomenon. The paratexts that Gérard Genette defines as thresholds in Seuils [Paratextuality: Thresholds of Interpretation] (1987) are the elements that form a frame for the main text and constitute it. At the boundaries between the text and the reader, paratexts guide the reader to the text. These elements, provide the reader's transition to the work and regulate the relationship with the work, also have an active role in the context of translation processes and determine the relationship of the book with the translator as well as with the reader. This study deals with the paratextual elements of two different literary texts translated into French by the translator Ferda Fidan: Enis Batur's Acı Bilgi (2000) and Yusuf Atılgan's Anayurt Oteli (1973) and the target texts are investigated in the context of translation. Firstly, as a result of examining paratextual space of Acı Bilgi the relationship between the elements such as the title, the cover and the epigraph with the types of translation initiated by Roman Jakobson (1959), especially intersemiotic translation, was revealed. Then, as a result of examining the target text of the Anayurt Oteli in the context of footnotes, afterword, memoir and interview with the translator, the paratextual elements are related to Theo Hermans' concept of “Translator's Voice” (1996) was revealed. It has been concluded that the relevant elements discussed in both examples have the function of determining the meaning, the style and the position of the work in the source and target cultures. In this study, in which the relationship between paratextual elements and translation processes is revealed in the context of two separate study objects, a paratext-oriented approach in translation studies is underlined.]
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2022
Bu çalışma, Haldun Taner’in ilk epik Türk tiyatro oyunu olarak kabul edilen Keşanlı Ali Destanı (... more Bu çalışma, Haldun Taner’in ilk epik Türk tiyatro oyunu olarak kabul edilen Keşanlı Ali Destanı (1964) adlı eserini ve eserin The Ballad of Ali of Keshan (1967/1976) başlığını taşıyan İngilizce çevirisini kültürleraşırı aktarım ve çeviri süreçleri bağlamında ele almayı amaçlamaktadır. İlk kez 1964 yılında sahnelenen oyun, geleneksel seyirlik oyunlarına kattığı yenilikçi nitelikle Türk kültür dizgesinde bir tiyatro olayıdır. Eser, Brechtçi epik tiyatro ile kurduğu ilişkinin bir sonucu olarak kültürlerarası bir karşılaşmanın ürünü ve farklı dizgelerin bireşimi olarak nitelendirilmektedir. Oyun ayrıca dilden dile çevrilerek dünyanın birçok ülkesinde sahnelenmiş, dolayısıyla bir kez daha çok yönlü bir kültürleraşırı hareketin konusu olmuştur. Çalışmada öncelikle eserin konu olduğu yer değiştirme hareketi üzerinde durulmaktadır. Keşanlı Ali Destanı’nın çoğuldizgedeki konumunu tartışmak üzere Itamar Even-Zohar’ın Çoğuldizge Kuramı’na ve kültür repertuarı kavramına başvurulmaktadır. Eser ardından, epik tiyatro türünün Türk kültür dizgesindeki ilk örneği olması dolayısıyla göstergelerarası çeviri bağlamında ele alınmaktadır. Bunun sebebi, oyunun teatral gösterge dizgeleri arasında geçen bir dönüştürme [transmutation] işlemi sonucunda inşa edilmiş olmasıdır. Çalışmanın bir sonraki aşamasında, eserin farklı dillere çeviri macerası ve Nüvit Özdoğru tarafından yapılmış olan İngilizce çevirisi, erek metne eklenmiş olan Çevirmenin Notu kapsamında irdelenmektedir. Theo Hermans’ın çeviri anlatıda Çevirmen’in Sesi kavramının bir temsili olarak ele alınan bu yan metin kapsamında yapılan betimleyici çalışma, epik tiyatronun unsurlarını Türk kültür dizgesinin imkânlarıyla yorumlayarak bünyesine katan oyunun, ardından dillerarası çeviri yoluyla bu kez farklı bir kültürde konumlanarak geçirdiği dönüşümü Çevirmen’in Sesi’nin sunduğu bildiriler dâhilinde açığa çıkarmaktadır. Bu çok aşamalı inceleme sonucunda, Keşanlı Ali Destanı’nın kültürleraşırı yer değiştirme hareketi ve çok yönlü çeviri macerası gözler önüne serilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Tiyatro Çevirisi, Çoğuldizge Kuramı, Kültür Repertuarı, Göstergelerarası Çeviri, Çevirmen’in Sesi
This study aims to deal with Keşanlı Ali Destanı (1964) by Haldun Taner which is considered as the first epic Turkish theater play and its English translation titled The Ballad of Ali of Keshan (1967/1976) in the context of transcultural transfer and translation processes. The play is a theater phenomenon in the Turkish cultural system adding to traditional genres an innovative quality. The play is described as the product of an intercultural encounter and the combination of different semiotic systems as a result of its relationship with the Brechtian epic theatre. It was also translated to several languages and staged in many countries around the world, thus once again becoming the subject of a multi-faceted transcultural movement. The study primarily focuses on the transcultural movement of displacement in the context of cultural transfer. Itamar Even-Zohar’s polysystem theory and concept of cultural repertoire are considered as the theoretical account of the discussion on the position of the play in the Turkish polysystem. Secondarily, the play is handled in the context of intersemiotic translation of Roman Jakobson, as it is the first example of the epic theater genre in Turkish polysystem. The success of the play, which has already incorporated the transmutation of the elements of epic theater through intersemiotic translation, made it leap to the world stage through interlingual translation processes. The descriptive study carried out on its English translation reveals that the transformation the play has been subject to through interlingual translation, this time located in a different linguistic system, with regard to the statements enunciated by the Translator’s Voice. The multi-staged study reveals the transcultural displacement and multifaceted translation adventure of the play.
Key Words
Theater Translation, Polysystem Theory, Cultural Repertoire, Intersemiotic Translation, Translator’s Voice
COVID-19 in the context of polysytem theory: The study of the storybook titled My Hero is You, 2022
Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] çocukların Covid-19’u anlayabilmesi ve onunla uzlaşabi... more Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] çocukların Covid-19’u anlayabilmesi ve onunla uzlaşabilmesi için hazırlanan bir hikâye kitabıdır. Kuruluşlararası Daimî Komite (IASC) Acil Durumlarda Ruh Sağlığı ve Psikososyal Destek Referans Grubu (MHPSS) tarafından yürütülen projenin ürünü olan kitapta ele alınan konuların çerçevesi 104 ülkede farklı dillerde uygulanan küresel anketin sonuçlarına dayanılarak belirlenmiştir. Hazırlık sürecinde 1700’den fazla çocuk, ebeveyn, bakım veren ve öğretmenin deneyimlerini paylaşması sonucunda kültürleraşırı bir COVID-19 anlatısı ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, birçok dile çevrilerek yayımlanan hikâye kitabını hem hazırlık aşamasında çeviriyi merkeze alan bir süreç işlemiş olması hem de farklı kültürlerden ve farklı toplumsal katmanlardan bireylerin fikirlerine içeriğinde yer veren bir üst-anlatı kurması sebebiyle çeviri ve kültür kuramı bağlamında ele almaktadır. Çalışmada, proje kapsamında gerçekleştirilen kültürleraşırı üretim süreci, süreç sonucunda ortaya çıkan kaynak metin ve Türkçe çevirisi çoğuldizge kuramı bağlamında betimleyici çeviribilimsel yaklaşımla incelenmektedir. İnceleme tıp, beşeri ve sosyal bilimler disiplinlerinin birlikteliği sonucunda ortaya çıkan tikel bir örneği ele almakta ve çocuk yazınında COVID-19 ile ilişkilendirilebilecek yeni eğilimlerin gerçekleştiğini gözler önüne sermektedir. Buna bağlı olarak, salgınının dünyada yarattığı büyük etkinin bir sonucu olarak küresel ve yerelin etkileşimsel olarak iç içe geçtiği COVID-19 bağlantılı bir (çoğul)dizge ve kültür repertuarı oluşmakta olduğunu öne sürmektedir. Buna ek olarak, devamlılık arz eden sürecin tespit edilmesinin, örneklerin derlenmesinin ve bu bağlamda yapılan çalışmaların ayrı bir araştırma alanı olarak adlandırılmasının gerekliliğinin altını çizmektedir. Böylelikle, çeviri ve kültür araştırmaları alanında COVID-19 bağlamında bir açılım gerçekleştirilebilir.
COVID-19 in the context of polysytem theory: The study of the storybook titled My Hero is You
Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] is a story book written and illustrated for children affected by COVID-19 pandemic, which aims to make them understand and reconcile with it. As a project developed by the Inter-Agency Standing Committee Reference Group on Mental Health and Psychosocial Support in Emergency Settings (IASC MHPSS RG), the framework of the topics covered in the book was determined based on the results of the global survey prepared in different languages and applied in 104 countries. A transcultural narrative of COVID-19 has emerged as result of the compilation of shared experiences of more than 1700 children, parents, caregivers. The present study aims to analyze this book which has been translated into many languages in the context of translation and cultural theory for the reason why it is a product of a translation centered process and because it also comprises the ideas of individuals from different cultures and different layers of society establishing a transcultural meta-narrative. Within the scope of the descriptive translational method in the context of polysystem theory, transcultural production process, the the source text that emerged as a result of this process and its translation into Turkish language are examined. This review considers a particular case that emerged as a result of the co-existence of the disciplines of medicine, humanities and social sciences, and reveals the emergence of new trends in children’s literature that can be associated with COVID-19. This study argues that as a result of the great impact of the pandemic on the world, a COVID-19 related polysystem and cultural repertoire is emerging in which the global and the local are interactively intertwined. Moreover, the study underlines the necessity of identifying this ongoing process, compiling the examples and naming it as a separate research area.
An authentic text in the context of the intersemiotic translation: The study of Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi by Enis Batur, 2019
Göstergelerarası çeviri bağlamında bir özgün eser: Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine... more Göstergelerarası çeviri bağlamında bir özgün eser: Enis Batur’un Acı Bilgi
Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi adlı eserinin incelenmesi
Bu çalışma Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2015) adlı eserini göstergelerarası çeviri bağlamında ele almaktadır. Çalışmanın inceleme nesnesi olan özgün eser, başlığının da açık bir şekilde ortaya koyduğu üzere, füg formu ve müzikbilimcilerce bu formun en gelişmiş hali olarak kabul edilen Johann Sebastian Bach’ın Die Kunst Der Fuge BWV 1080 (Füg Sanatı) (1751) adlı eseri “model alınarak” yazılmış bir romandır. Batur “müzikbilimsel bir yaklaşım” benimseyerek füg tasarımının yapısal ve tematik unsurlarını edebiyat alanına taşımıştır. Füg tasarımının yapısı bağlamında yazarın “yolculuk” temasından yola çıkarak çeşitlendirdiği “kimlik”, “flâneur”, “yazma uğraşı”, “gökyüzü” gibi konular ekseninde çoksesli bir anlatı kurduğu gözlemlenmektedir. Bu çerçevede dilsel olmayan bir gösterge sisteminin dilsel göstergelerle yorumlandığı “göstergelerarası çeviri” bu eserin yaratıcı sürecinin gerçekleşme minvali olarak ele alınmaktadır. Özgün bir eserin göstergelerarası çeviri bağlamında ele alındığı bu çalışmada araştırma yöntemi olarak kullanılan bir diğer kuramsal temel Gideon Toury’nin “varsayılan çeviri” kavramıdır. Buna göre çeviri “her ne sebeple olursa olsun çeviri olarak sunulan ya da çeviri olarak ele alınan tüm ifadeler” olarak tanımlanır. Bu yaklaşım çerçevesinde, eserin “çeviri” niteliğini sağlamak üzere çalışmanın inceleme kısmında yöntem olarak Toury tarafından ortaya koyulan üç koyut uygulanmaktadır: erek kültürdeki özgün bir eserin kaynak metninin bir müzikal kompozisyon formu olarak belirlenmesi (kaynak koyutu), kaynak ve erek metinler arasındaki ilişkinin göstergelerarası çeviri bağlamında ele alınması (aktarım koyutu), yapısal ve tematik ilişkinin açığa çıkarılması (ilişki koyutu). Bu çalışma sonucunda “çeviri” kavramının farklı yönleri açığa çıkarılmaktadır. Elde edilen bir diğer sonuç ise füg tasarımının edebi anlatı bağlamına taşınmasının eserde kültürlerarası bir alan yaratmış olmasıdır.
Anahtar Kelimeler: Göstergelerarası çeviri, varsayılan çeviri, Gideon Toury, Füg Sanatı
An Authentic Text in the Context of Intersemiotic Translation: The Study of Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi by Enis Batur
This study examines Enis Batur's Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2015) [Bitter Knowledge An Experimental Novel on the Art of Fugue ] in the context of intersemiotic translation. The object of the analysis is an authentic text modeled by J.S. Bach's Die Kunst Der Fuge BWV 1080 (The Art of Fugue), which is considered to be the most advanced form of the fugue design. Within the structure of the fugue design, the author begins with the main theme which is “the journey” and forms a polyphonic narrative in the axis of the concepts of “the identity”, “flâneur”, “the art of writing” and “the sky” which he diversified from the main theme. Accordingly, “intersemiotic translation” in which a non-linguistic semiotic system is interpreted by linguistic signs, is considered as the realization of the creative process of this work. In order to scrutinize an authentic work in the context of intersemiotic translation, Gideon Toury’s concept of “assumed translation” is used as the methodological framework of the analysis. Toury defines translation as “all utterances which are presented or regarded as translations within the target culture, on no matter what grounds”. Under the framework of this approach, three postulates which are presented by Toury are carried out in the analysis section. The existence of another text in another culture/language is confirmed (source text postulate), the intersemiotic relationship between two texts is established (transfer postulate), elements of the structural and thematic relationship is revealed (relationship postulate). As a conclusion, this study reveals different aspects of the concept of translation. Also the fugue design, when brought into the context of the literary narrative, has created an intercultural space in the present novel.
Keywords: Intersemiotic translation, assumed translation, Gideon Toury, The Art of Fugue
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] çocukların Covid-19’u anlayabilmesi ve onunla uzlaşabilm... more Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] çocukların Covid-19’u anlayabilmesi ve onunla uzlaşabilmesi için hazırlanan bir hikâye kitabıdır. Kuruluşlararası Daimî Komite (IASC) Acil Durumlarda Ruh Sağlığı ve Psikososyal Destek Referans Grubu (MHPSS) tarafından yürütülen projenin ürünü olan kitapta ele alınan konuların çerçevesi 104 ülkede farklı dillerde uygulanan küresel anketin sonuçlarına dayanılarak belirlenmiştir. Hazırlık sürecinde 1700’den fazla çocuk, ebeveyn, bakım veren ve öğretmenin deneyimlerini paylaşması sonucunda kültürleraşırı bir COVID-19 anlatısı ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, birçok dile çevrilerek yayımlanan hikâye kitabını hem hazırlık aşamasında çeviriyi merkeze alan bir süreç işlemiş olması hem de farklı kültürlerden ve farklı toplumsal katmanlardan bireylerin fikirlerine içeriğinde yer veren bir üst-anlatı kurması sebebiyle çeviri ve kültür kuramı bağlamında ele almaktadır. Çalışmada, proje kapsamında gerçekleştirilen kültürleraşırı üretim süreci, süreç sonucund...
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Aug 21, 2019
Bu çalışma Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2015)adlı eserini gös... more Bu çalışma Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2015)adlı eserini göstergelerarası çeviri bağlamında ele almaktadır. Çalışmanın inceleme nesnesi olan özgün eser, başlığının da açık bir şekilde ortaya koyduğu üzere, füg formu ve müzikbilimcilerce bu formun en gelişmiş hali olarak kabul edilen Johann Sebastian Bach’ın Die Kunst Der Fuge BWV 1080 (Füg Sanatı) (1751) adlı eseri “model alınarak” yazılmış bir romandır. Batur “müzikbilimsel bir yaklaşım” benimseyerek füg tasarımının yapısal ve tematik unsurlarını edebiyat alanına taşımıştır. Füg tasarımının yapısı bağlamında yazarın “yolculuk” temasından yola çıkarak çeşitlendirdiği “kimlik”, “flâneur”, “yazma uğraşı”, “gökyüzü” gibi konular ekseninde çoksesli bir anlatı kurduğu gözlemlenmektedir. Bu çerçevede dilsel olmayan bir gösterge sisteminin dilsel göstergelerle yorumlandığı “göstergelerarası çeviri” bu eserin yaratıcı sürecinin gerçekleşme minvali olarak ele alınmaktadır. Özgün bir eserin göstergelerarası çeviri bağlamında ele alındığı bu çalışmada araştırma yöntemi olarak kullanılan bir diğer kuramsal temel Gideon Toury’nin “varsayılan çeviri” kavramıdır. Buna göre çeviri “her ne sebeple olursa olsun çeviri olarak sunulan ya da çeviri olarak ele alınan tüm ifadeler” olarak tanımlanır. Bu yaklaşım çerçevesinde, eserin “çeviri” niteliğini sağlamak üzere çalışmanın inceleme kısmında yöntem olarak Toury tarafından ortaya koyulan üç koyut uygulanmaktadır: erek kültürdeki özgün bir eserin kaynak metninin bir müzikal kompozisyon formu olarak belirlenmesi (kaynak koyutu), kaynak ve erek metinler arasındaki ilişkinin göstergelerarası çeviri bağlamında ele alınması (aktarım koyutu), yapısal ve tematik ilişkinin açığa çıkarılması (ilişki koyutu). Bu çalışma sonucunda “çeviri” kavramının farklı yönleri açığa çıkarılmaktadır. Elde edilen bir diğer sonuç ise füg tasarımının edebi anlatı bağlamına taşınmasının eserde kültürlerarası bir alan yaratmış olmasıdır.
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Dec 21, 2022
Bu çalışma, yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile ilişkisini açığa çıkarmakta ve çevirinin... more Bu çalışma, yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile ilişkisini açığa çıkarmakta ve çevirinin yalnızca metin odaklı bir olgu olmadığını ortaya koymaktadır. Gérard Genette'in Seuils [Eşikler] (1987) adlı eserinde eşikler olarak tanımladığı yan metinler; başlık, alt başlık, epigraf, sonsöz, eleştiri yazıları ve dipnotlar gibi eserin bütünlüğünü sağlayan unsurlardır. Eser ile okur arasındaki sınır bölgesini kaplayan, okurun esere geçişini sağlayan ve eserle olan ilişkisini düzenleyen bu unsurlar çeviri süreçleri bağlamında da etkin bir role sahiptir ve kitabın okurla olduğu gibi çevirmenle olan ilişkisini de belirlemektedir. Bu çalışma, çevirmen Ferda Fidan tarafından Fransızcaya kazandırılmış iki ayrı yazınsal metnin çeviriyle ilişkilendirilebilecek yan metinsel unsurlarını ele almaktadır: Enis Batur'un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2000) ve Yusuf Atılgan'ın Anayurt Oteli (1973) adlı eserlerinde ve erek metinlerinde yer alan yan metinsel unsurların çeviri bağlamındaki etkisi, Genette'in yan metinsellik yaklaşımı temel alınarak araştırılmaktadır. Çalışmada öncelikle, Acı Bilgi [Amer Savoir] adlı eserin yan metinsel uzamının irdelenmesi sonucunda eser adı, kapak, epigraf gibi unsurların Roman Jakobson'un çeviri türleri sınıflandırmasında (1959) yer alan göstergelerarası çeviri türü ile ilişkisi açığa çıkarılmıştır. Ardından, Anayurt Oteli adlı eserin erek metninin [L'Hôtel de la Mère Patrie] dipnotlar, sonsöz, anı ve çevirmenle yapılmış söyleşi bağlamında ele alınması sonucunda, yan metinsel unsurların Theo Hermans'ın "Çevirmen'in Sesi" kavramı (1996) ile olan ilişkisi açığa çıkarılmıştır. Her iki örnek özelinde ele alınan ilgili unsurların eserin anlamını, üslubunu, kaynak ve erek kültürlerdeki konumunu belirleme işlevine sahip olduğu saptanmıştır. Yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile olan ilişkisinin iki ayrı inceleme nesnesi bağlamında açığa çıkarıldığı bu çalışmada, çeviri çalışmalarında yan metin odaklı bir yaklaşımın altı çizilmektedir.
KÜLTÜREL ÇEVİRİ BAĞLAMINDA BİR YÖNTEM ÖNERİSİ: ENİS BATUR’UN ACI BİLGİ ADLI ESERİNİN BİR ÇEVİRİ OLGUSU OLARAK İNCELENMESI, 2022
“Kültürel Çeviri Bağlamında Bir Yöntem Önerisi: Enis Batur’un Acı Bilgi Adlı Eserinin Bir Çeviri ... more “Kültürel Çeviri Bağlamında Bir Yöntem Önerisi: Enis Batur’un Acı Bilgi Adlı Eserinin Bir Çeviri Olgusu Olarak İncelenmesi” adlı bu tez çalışması, Acı Bilgi adlı özgün eseri bir çeviri olgusu olarak betimleme ve anlamlandırma çabasıdır. Eser tanımlanmış bir çeviri metin değildir, ancak yol ve yolculuk üzerine anlatılardan oluşan bir kültürlerarası yazım olması dolayısıyla çeviri kavramı ile yakın bir ilişki içindedir. Bu ilişki sebebiyle çevirinin geleneksel ikiliklerine uyum sağlamayarak aykırı bir örnek olarak beliren özgün eserin nasıl olgusallaştırılacağı ve nasıl anlamlandırılacağı bu çalışmanın araştırma sorusu olarak ortaya çıkmıştır. Fakat bu soruya yanıt sunan standartlaştırılmış bir yaklaşım ya da daha önce yapılandırılmış bir çalışma bulunmamaktadır. Bunun için disiplinlerarası bir bakış açısıyla yürütülen nitel çalışmada, inceleme nesnesinin gereklerine uygun olarak geleneksel ve kültürel olmak üzere iki farklı çeviri kavramsallaştırmasına başvurulmuş, özgül bir araştırma deseni tasarlanmış ve inceleme nesnesine uygulanmıştır. Çeviribilimsel yöntem çerçevesinde yürütülen çalışma, geleneksel çeviri ekseninde çevirinin kaynak/erek metin ikiliği üzerine kurulu tanım ve şemalarının yeniden değerlendirilmesi; kültürel çeviri ekseninde ise farklı bir çeviri tasarımının kavramlaştırılması ve işlemselleştirilmesi anlamına gelmektedir. Uygulamada, betimleyici (ürün odaklı, işlev odaklı ve süreç odaklı) ve kuramsal/üstyöntemsel bir çaba söz konusu olmuştur: Varolan çevirilerin betimlenmesi ve çevirinin gözlemlenen işlevlerinin ya da çeviri süreçlerinin çözümlenmesi yoluyla, özgün eserin çeviri kavramıyla ilişkisi iki farklı çeviri ekseninde açığa çıkarılmıştır. Çalışma, çeviri ve özgün eser arasındaki ilişkiyi olgusallaştırma amacına ulaşmıştır. Bu çalışmanın yenilikçi ve önem taşıyan yanı, kültürel çeviri kavramını ön plana çıkarması ve uygulamaya yönelik bir yöntem önerisi sunmasıdır.
Anahtar Kelimeler : Kültürel Çeviri, Homi Bhabha, Özgün Eser, Kaynak/Erek Metin
İkiliği, Enis Batur
This thesis titled “A Method Proposal in The Context of Cultural Translation: The Study of Acı Bilgi by Enis Batur as a Translation Phenomenon” is an effort to describe and make senseof the original work Acı Bilgi as a translation phenomenon. The work is not defined as atranslated text, but it is closely related to the concept of translation, as it is an intercultural writing consisting of narratives on the journey. Due to this relationship, the research question of this study has emerged as how the original work, which appears as a contradictory example by not adapting to the traditional dichotomies of translation, will be established and how one could make sense of it. However, there is no standardized approach or previously structured study that provides an answer to this question. For this, in the qualitative study conducted with an interdisciplary perspective, two different conceptualizations of translation, traditional and
cultural were applied in accordance with the requirements of the research object, a specificresearch design was conceived and applied to the study object. Within the framework of translation studies, the study carried out on the axis of traditional translation is the reevaluation of the definitions and schemes of translation based on the source/target text dichotomy; the study carried out on the axis of cultural translation means the conceptualizationand operationalization of a different translation design. In practice, there has been a descriptive (product-oriented, function-oriented and process-oriented) and theoretical/methodical effort.
The relationship between the original work with the concept of translation has been
highlighted in two different axes, by describing the existing translations and analyzing the observed functions of the translation processes. The study has achieved the aim of actualizingthe relationship between original work and the concept of translation. The innovative and important aspect of this study is that it brings to the fore the concept of cultural translation and offers a method proposal for practice.
Key Words : Cultural Translation, Homi Bhabha, Original Work, Source/Target
Dichotomy, Enis Batur
Çeviri eşikleri: Yan metinsel unsurlarda çeviri süreçleri ve çevirmenin sesi [Thresholds of translation: The process of translation and the translator’s voice in paratexts], Dec 21, 2022
Bu çalışma, yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile ilişkisini açığa çıkarmakta ve çevirinin... more Bu çalışma, yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile ilişkisini açığa çıkarmakta ve çevirinin yalnızca metin odaklı bir olgu olmadığını ortaya koymaktadır. Gérard Genette’in Seuils [Eşikler] (1987) adlı eserinde eşikler olarak tanımladığı yan metinler; başlık, alt başlık, epigraf, sonsöz, eleştiri yazıları ve dipnotlar gibi eserin bütünlüğünü sağlayan unsurlardır. Eser ile okur arasındaki sınır bölgesini kaplayan, okurun esere geçişini sağlayan ve eserle olan ilişkisini düzenleyen bu unsurlar çeviri süreçleri bağlamında da etkin bir role sahiptir ve kitabın okurla olduğu gibi çevirmenle olan ilişkisini de belirlemektedir. Bu çalışma, çevirmen Ferda Fidan tarafından Fransızcaya kazandırılmış iki ayrı yazınsal metnin çeviriyle ilişkilendirilebilecek yan metinsel unsurlarını ele almaktadır: Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2000) ve Yusuf Atılgan’ın Anayurt Oteli (1973) adlı eserlerinde ve erek metinlerinde yer alan yan metinsel unsurların çeviri bağlamındaki etkisi, Genette’in yan metinsellik yaklaşımı temel alınarak araştırılmaktadır. Çalışmada öncelikle, Acı Bilgi [Amer Savoir] adlı eserin yan metinsel uzamının irdelenmesi sonucunda eser adı, kapak, epigraf gibi unsurların Roman Jakobson’un çeviri türleri sınıflandırmasında (1959) yer alan göstergelerarası çeviri türü ile ilişkisi açığa çıkarılmıştır. Ardından, Anayurt Oteli adlı eserin erek metninin [L’Hôtel de la Mère Patrie] dipnotlar, sonsöz, anı ve çevirmenle yapılmış söyleşi bağlamında ele alınması sonucunda, yan metinsel unsurların Theo Hermans’ın “Çevirmen’in Sesi” kavramı (1996) ile olan ilişkisi açığa çıkarılmıştır. Her iki örnek özelinde ele alınan ilgili unsurların eserin anlamını, üslubunu, kaynak ve erek kültürlerdeki konumunu belirleme işlevine sahip olduğu saptanmıştır. Yan metinsel unsurların çeviri süreçleri ile olan ilişkisinin iki ayrı inceleme nesnesi bağlamında açığa çıkarıldığı bu çalışmada, çeviri çalışmalarında yan metin odaklı bir yaklaşımın altı çizilmektedir.
[This study reveals the relationship between paratextuality and translation and suggests that translation is not only a text-oriented phenomenon. The paratexts that Gérard Genette defines as thresholds in Seuils [Paratextuality: Thresholds of Interpretation] (1987) are the elements that form a frame for the main text and constitute it. At the boundaries between the text and the reader, paratexts guide the reader to the text. These elements, provide the reader's transition to the work and regulate the relationship with the work, also have an active role in the context of translation processes and determine the relationship of the book with the translator as well as with the reader. This study deals with the paratextual elements of two different literary texts translated into French by the translator Ferda Fidan: Enis Batur's Acı Bilgi (2000) and Yusuf Atılgan's Anayurt Oteli (1973) and the target texts are investigated in the context of translation. Firstly, as a result of examining paratextual space of Acı Bilgi the relationship between the elements such as the title, the cover and the epigraph with the types of translation initiated by Roman Jakobson (1959), especially intersemiotic translation, was revealed. Then, as a result of examining the target text of the Anayurt Oteli in the context of footnotes, afterword, memoir and interview with the translator, the paratextual elements are related to Theo Hermans' concept of “Translator's Voice” (1996) was revealed. It has been concluded that the relevant elements discussed in both examples have the function of determining the meaning, the style and the position of the work in the source and target cultures. In this study, in which the relationship between paratextual elements and translation processes is revealed in the context of two separate study objects, a paratext-oriented approach in translation studies is underlined.]
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2022
Bu çalışma, Haldun Taner’in ilk epik Türk tiyatro oyunu olarak kabul edilen Keşanlı Ali Destanı (... more Bu çalışma, Haldun Taner’in ilk epik Türk tiyatro oyunu olarak kabul edilen Keşanlı Ali Destanı (1964) adlı eserini ve eserin The Ballad of Ali of Keshan (1967/1976) başlığını taşıyan İngilizce çevirisini kültürleraşırı aktarım ve çeviri süreçleri bağlamında ele almayı amaçlamaktadır. İlk kez 1964 yılında sahnelenen oyun, geleneksel seyirlik oyunlarına kattığı yenilikçi nitelikle Türk kültür dizgesinde bir tiyatro olayıdır. Eser, Brechtçi epik tiyatro ile kurduğu ilişkinin bir sonucu olarak kültürlerarası bir karşılaşmanın ürünü ve farklı dizgelerin bireşimi olarak nitelendirilmektedir. Oyun ayrıca dilden dile çevrilerek dünyanın birçok ülkesinde sahnelenmiş, dolayısıyla bir kez daha çok yönlü bir kültürleraşırı hareketin konusu olmuştur. Çalışmada öncelikle eserin konu olduğu yer değiştirme hareketi üzerinde durulmaktadır. Keşanlı Ali Destanı’nın çoğuldizgedeki konumunu tartışmak üzere Itamar Even-Zohar’ın Çoğuldizge Kuramı’na ve kültür repertuarı kavramına başvurulmaktadır. Eser ardından, epik tiyatro türünün Türk kültür dizgesindeki ilk örneği olması dolayısıyla göstergelerarası çeviri bağlamında ele alınmaktadır. Bunun sebebi, oyunun teatral gösterge dizgeleri arasında geçen bir dönüştürme [transmutation] işlemi sonucunda inşa edilmiş olmasıdır. Çalışmanın bir sonraki aşamasında, eserin farklı dillere çeviri macerası ve Nüvit Özdoğru tarafından yapılmış olan İngilizce çevirisi, erek metne eklenmiş olan Çevirmenin Notu kapsamında irdelenmektedir. Theo Hermans’ın çeviri anlatıda Çevirmen’in Sesi kavramının bir temsili olarak ele alınan bu yan metin kapsamında yapılan betimleyici çalışma, epik tiyatronun unsurlarını Türk kültür dizgesinin imkânlarıyla yorumlayarak bünyesine katan oyunun, ardından dillerarası çeviri yoluyla bu kez farklı bir kültürde konumlanarak geçirdiği dönüşümü Çevirmen’in Sesi’nin sunduğu bildiriler dâhilinde açığa çıkarmaktadır. Bu çok aşamalı inceleme sonucunda, Keşanlı Ali Destanı’nın kültürleraşırı yer değiştirme hareketi ve çok yönlü çeviri macerası gözler önüne serilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Tiyatro Çevirisi, Çoğuldizge Kuramı, Kültür Repertuarı, Göstergelerarası Çeviri, Çevirmen’in Sesi
This study aims to deal with Keşanlı Ali Destanı (1964) by Haldun Taner which is considered as the first epic Turkish theater play and its English translation titled The Ballad of Ali of Keshan (1967/1976) in the context of transcultural transfer and translation processes. The play is a theater phenomenon in the Turkish cultural system adding to traditional genres an innovative quality. The play is described as the product of an intercultural encounter and the combination of different semiotic systems as a result of its relationship with the Brechtian epic theatre. It was also translated to several languages and staged in many countries around the world, thus once again becoming the subject of a multi-faceted transcultural movement. The study primarily focuses on the transcultural movement of displacement in the context of cultural transfer. Itamar Even-Zohar’s polysystem theory and concept of cultural repertoire are considered as the theoretical account of the discussion on the position of the play in the Turkish polysystem. Secondarily, the play is handled in the context of intersemiotic translation of Roman Jakobson, as it is the first example of the epic theater genre in Turkish polysystem. The success of the play, which has already incorporated the transmutation of the elements of epic theater through intersemiotic translation, made it leap to the world stage through interlingual translation processes. The descriptive study carried out on its English translation reveals that the transformation the play has been subject to through interlingual translation, this time located in a different linguistic system, with regard to the statements enunciated by the Translator’s Voice. The multi-staged study reveals the transcultural displacement and multifaceted translation adventure of the play.
Key Words
Theater Translation, Polysystem Theory, Cultural Repertoire, Intersemiotic Translation, Translator’s Voice
COVID-19 in the context of polysytem theory: The study of the storybook titled My Hero is You, 2022
Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] çocukların Covid-19’u anlayabilmesi ve onunla uzlaşabi... more Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] çocukların Covid-19’u anlayabilmesi ve onunla uzlaşabilmesi için hazırlanan bir hikâye kitabıdır. Kuruluşlararası Daimî Komite (IASC) Acil Durumlarda Ruh Sağlığı ve Psikososyal Destek Referans Grubu (MHPSS) tarafından yürütülen projenin ürünü olan kitapta ele alınan konuların çerçevesi 104 ülkede farklı dillerde uygulanan küresel anketin sonuçlarına dayanılarak belirlenmiştir. Hazırlık sürecinde 1700’den fazla çocuk, ebeveyn, bakım veren ve öğretmenin deneyimlerini paylaşması sonucunda kültürleraşırı bir COVID-19 anlatısı ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, birçok dile çevrilerek yayımlanan hikâye kitabını hem hazırlık aşamasında çeviriyi merkeze alan bir süreç işlemiş olması hem de farklı kültürlerden ve farklı toplumsal katmanlardan bireylerin fikirlerine içeriğinde yer veren bir üst-anlatı kurması sebebiyle çeviri ve kültür kuramı bağlamında ele almaktadır. Çalışmada, proje kapsamında gerçekleştirilen kültürleraşırı üretim süreci, süreç sonucunda ortaya çıkan kaynak metin ve Türkçe çevirisi çoğuldizge kuramı bağlamında betimleyici çeviribilimsel yaklaşımla incelenmektedir. İnceleme tıp, beşeri ve sosyal bilimler disiplinlerinin birlikteliği sonucunda ortaya çıkan tikel bir örneği ele almakta ve çocuk yazınında COVID-19 ile ilişkilendirilebilecek yeni eğilimlerin gerçekleştiğini gözler önüne sermektedir. Buna bağlı olarak, salgınının dünyada yarattığı büyük etkinin bir sonucu olarak küresel ve yerelin etkileşimsel olarak iç içe geçtiği COVID-19 bağlantılı bir (çoğul)dizge ve kültür repertuarı oluşmakta olduğunu öne sürmektedir. Buna ek olarak, devamlılık arz eden sürecin tespit edilmesinin, örneklerin derlenmesinin ve bu bağlamda yapılan çalışmaların ayrı bir araştırma alanı olarak adlandırılmasının gerekliliğinin altını çizmektedir. Böylelikle, çeviri ve kültür araştırmaları alanında COVID-19 bağlamında bir açılım gerçekleştirilebilir.
COVID-19 in the context of polysytem theory: The study of the storybook titled My Hero is You
Benim Kahramanım Sensin [My Hero is You] is a story book written and illustrated for children affected by COVID-19 pandemic, which aims to make them understand and reconcile with it. As a project developed by the Inter-Agency Standing Committee Reference Group on Mental Health and Psychosocial Support in Emergency Settings (IASC MHPSS RG), the framework of the topics covered in the book was determined based on the results of the global survey prepared in different languages and applied in 104 countries. A transcultural narrative of COVID-19 has emerged as result of the compilation of shared experiences of more than 1700 children, parents, caregivers. The present study aims to analyze this book which has been translated into many languages in the context of translation and cultural theory for the reason why it is a product of a translation centered process and because it also comprises the ideas of individuals from different cultures and different layers of society establishing a transcultural meta-narrative. Within the scope of the descriptive translational method in the context of polysystem theory, transcultural production process, the the source text that emerged as a result of this process and its translation into Turkish language are examined. This review considers a particular case that emerged as a result of the co-existence of the disciplines of medicine, humanities and social sciences, and reveals the emergence of new trends in children’s literature that can be associated with COVID-19. This study argues that as a result of the great impact of the pandemic on the world, a COVID-19 related polysystem and cultural repertoire is emerging in which the global and the local are interactively intertwined. Moreover, the study underlines the necessity of identifying this ongoing process, compiling the examples and naming it as a separate research area.
An authentic text in the context of the intersemiotic translation: The study of Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi by Enis Batur, 2019
Göstergelerarası çeviri bağlamında bir özgün eser: Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine... more Göstergelerarası çeviri bağlamında bir özgün eser: Enis Batur’un Acı Bilgi
Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi adlı eserinin incelenmesi
Bu çalışma Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2015) adlı eserini göstergelerarası çeviri bağlamında ele almaktadır. Çalışmanın inceleme nesnesi olan özgün eser, başlığının da açık bir şekilde ortaya koyduğu üzere, füg formu ve müzikbilimcilerce bu formun en gelişmiş hali olarak kabul edilen Johann Sebastian Bach’ın Die Kunst Der Fuge BWV 1080 (Füg Sanatı) (1751) adlı eseri “model alınarak” yazılmış bir romandır. Batur “müzikbilimsel bir yaklaşım” benimseyerek füg tasarımının yapısal ve tematik unsurlarını edebiyat alanına taşımıştır. Füg tasarımının yapısı bağlamında yazarın “yolculuk” temasından yola çıkarak çeşitlendirdiği “kimlik”, “flâneur”, “yazma uğraşı”, “gökyüzü” gibi konular ekseninde çoksesli bir anlatı kurduğu gözlemlenmektedir. Bu çerçevede dilsel olmayan bir gösterge sisteminin dilsel göstergelerle yorumlandığı “göstergelerarası çeviri” bu eserin yaratıcı sürecinin gerçekleşme minvali olarak ele alınmaktadır. Özgün bir eserin göstergelerarası çeviri bağlamında ele alındığı bu çalışmada araştırma yöntemi olarak kullanılan bir diğer kuramsal temel Gideon Toury’nin “varsayılan çeviri” kavramıdır. Buna göre çeviri “her ne sebeple olursa olsun çeviri olarak sunulan ya da çeviri olarak ele alınan tüm ifadeler” olarak tanımlanır. Bu yaklaşım çerçevesinde, eserin “çeviri” niteliğini sağlamak üzere çalışmanın inceleme kısmında yöntem olarak Toury tarafından ortaya koyulan üç koyut uygulanmaktadır: erek kültürdeki özgün bir eserin kaynak metninin bir müzikal kompozisyon formu olarak belirlenmesi (kaynak koyutu), kaynak ve erek metinler arasındaki ilişkinin göstergelerarası çeviri bağlamında ele alınması (aktarım koyutu), yapısal ve tematik ilişkinin açığa çıkarılması (ilişki koyutu). Bu çalışma sonucunda “çeviri” kavramının farklı yönleri açığa çıkarılmaktadır. Elde edilen bir diğer sonuç ise füg tasarımının edebi anlatı bağlamına taşınmasının eserde kültürlerarası bir alan yaratmış olmasıdır.
Anahtar Kelimeler: Göstergelerarası çeviri, varsayılan çeviri, Gideon Toury, Füg Sanatı
An Authentic Text in the Context of Intersemiotic Translation: The Study of Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi by Enis Batur
This study examines Enis Batur's Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (2015) [Bitter Knowledge An Experimental Novel on the Art of Fugue ] in the context of intersemiotic translation. The object of the analysis is an authentic text modeled by J.S. Bach's Die Kunst Der Fuge BWV 1080 (The Art of Fugue), which is considered to be the most advanced form of the fugue design. Within the structure of the fugue design, the author begins with the main theme which is “the journey” and forms a polyphonic narrative in the axis of the concepts of “the identity”, “flâneur”, “the art of writing” and “the sky” which he diversified from the main theme. Accordingly, “intersemiotic translation” in which a non-linguistic semiotic system is interpreted by linguistic signs, is considered as the realization of the creative process of this work. In order to scrutinize an authentic work in the context of intersemiotic translation, Gideon Toury’s concept of “assumed translation” is used as the methodological framework of the analysis. Toury defines translation as “all utterances which are presented or regarded as translations within the target culture, on no matter what grounds”. Under the framework of this approach, three postulates which are presented by Toury are carried out in the analysis section. The existence of another text in another culture/language is confirmed (source text postulate), the intersemiotic relationship between two texts is established (transfer postulate), elements of the structural and thematic relationship is revealed (relationship postulate). As a conclusion, this study reveals different aspects of the concept of translation. Also the fugue design, when brought into the context of the literary narrative, has created an intercultural space in the present novel.
Keywords: Intersemiotic translation, assumed translation, Gideon Toury, The Art of Fugue