Sencer ŞAHİN | Akdeniz University (original) (raw)

Books by Sencer ŞAHİN

Seite 1: Die Brandstiftungen in Patara, deren Motive anscheinend in dem konfliktträchtigen Vorgeh... more Seite 1: Die Brandstiftungen in Patara, deren Motive anscheinend in dem konfliktträchtigen Vorgehen der Grabungsleitung gegenüber der einheimischen Bevölkerung zu suchen sind, werden immer häufiger und immer bedrohlicher für die antiken Überreste. Die Brandkatastrophe des Jahres 2000 hat das Zentrum der alten Stadt am schwersten heimgesucht, wobei unter anderem auch mehrere Inschriftsteine Opfer der Flammen wurden. Paradoxerweise verdanken wir die Vernichtung als auch die Entdeckung des Stadiasmus-Monuments leider auch der nach einer solchen Brandstiftung entstandenen Verbrennung des Sumpfgestrüpps, die im Sommer 1993 die antiken Steine in der Umgebung der frühbyzantinischen Stadtmauer (6.-7. Jh. n. Chr.?), d.h. das Zentrum der antiken Stadt Patara verheerte. Die Grabungsleitung, die mir wahrend der Aufnahme der Inschriftsteine in Patara sehr entgegenkam, machte mich damals auf einige beschriftete Blöcke aufmerksam, die nach dem Brand in den Trümmern der byzantinischen Mauer zum Vorschein gekommen waren. In der Umgebung des Mauerwerkes lagen unter dem Trümmerhaufen mehrere Quadern mit monumentalen Inschriften von gleichem Duktus, der zwar die Zugehörigkeit der Blöcke zu ein und demselben Monument sofort erkennen ließ, aber nirgendwo eine Verbindung der Blöcke miteinander möglich machte. Zudem befanden sich manche Blöcke unversehrt noch im Mauerwerk (Abb. auf S. 21), auf denen Namen einiger lykischen Städte untereinander gelistet waren, die entweder mit AΠO oder mit EΙΣ verbunden waren und somit im Genitiv oder im Akkusativ standen. Auf einem Block waren Entfernungsangaben im griechischen Längenmaß Stadion angegeben. Ein anderer vom Brand schwer betroffener Block war beidseitig beschriftet. Auf einer Seite standen die Anfangsbuchstaben der Titulatur eines römischen Kaisers, nämlich des Claudius, im Dativ. Auf der anderen Seite desselben Blockes las ich OYHPANIOY, also den Gentilnamen des kaiserlichen Statthalters Quintus Veranius im Genetiv. Er war uns bereits durch eine Reihe von Inschriften als der erste Statthalter der Provinz Lycia in den Jahren 43- 48 n. Chr. sehr gut bekannt (s. unten S. 63ff.; 80ff.). Es war also bereits im ersten Moment der Entdeckung klar, daß es sich hier um ein Monument von groBer Bedeutung handelte, welches auf Befehl des Claudius durch den Statthalter Quintus Veranius in der Provinzhauptstadt Patara errichtet worden war. Die Städtenamen und Entfernungsangaben in Stadien gaben die ersten Indizien für ein Itinerarium auf Provinzebene. Sollte diese Vermutung durch die Entdeckung anderer Blöcke des Monuments bestätigt werden, so hätten wir in der Geschichte der Altertumswissenschaft zum ersten Mal ein epigraphisches Steinmonument, auf dem alle Wegeverbindungen einer ganzen Provinz mit Entfernungsangaben auf Befehl eines römischen Kaisers dokumentiert wurden...

Book Editing by Sencer ŞAHİN

Papers by Sencer ŞAHİN

In this posthumous contribution the author discusses the nature of Lykiarkheia, which has long be... more In this posthumous contribution the author discusses the nature of Lykiarkheia, which has long been subject to discussion by several scholars. The position of author in this respect is that the period of the Lykiarkheia begins with the office of Grammateia, continued with the office of Arkhierosyne and that it was held for life only as an honorary title, as has been previously indicated by the author (Şahin 2006; Şahin 2012). The author argues the office of the Grammateus has been repeatedly ignored in recent studies, and presents here a much more detailed investigation concerning this issue, countering the common opinion on this matter, most recently reiterated by D. Reitzenstein (2011).

SUNUŞ Batılı ülkelerin Türk varlığını sadece Osmanlı topraklarında değil, günümüz Türkiye coğraf... more SUNUŞ

Batılı ülkelerin Türk varlığını sadece Osmanlı topraklarında değil, günümüz Türkiye coğrafyasında dahi içlerine sindiremedikleri, onu işgalci-yabancı (barbar) bir unsur olarak algıladıkları inkarı pek de mümkün olmayan tarihi bir olgu olarak geçmişte olduğu gibi bugün de zihnimizi meşgul ve tedirgin etmektedir. Batının bu tutumundaki ana neden Türkerin ''Batı Medeniyeti"nin fikirsel ve dinsel oluşumunda paydaş bir kültür coğrafyasına en son ve üstelikte en hasım bir dinle gelen kavim olmaları ve kendilerine vatan yaptıkları bu toprakların binlerce yıllık kültür mirasına, yani Anadolu'nun Avrupa mirasına inanılmaz bir vurdumduymazlıkla sırt çevirıniş olmalarıdır. Avrasya coğrafyasında biz Türklerin durumuyla kıyaslayabileceğimiz tek bir ülke yoktur. Çevremizdeki bütün uluslar tarihin en eski zamanlarından itibaren bu coğrafyada kendi yurtlarında kendi kültür miraslarını bugüne taşımışlardır. Bu nedenle tarihi miras ve kültürel kimlik konusunda herhangi bir sıkıntıları yoktur. Biz Türkler için durum değişiktir. Başka bir coğrafyadan bambaşka bir kültür coğrafyasına gelip dönmemek üzere yerleşmişiz. Aradan bin yıl geçse de bu yeni vatanda İlelebet tutunmanın ve oranın eski sakinleri ve komşuları tarafından sorgulanmaya tabi tutulmadan barış içinde kabul görmenin tek yolu ülke tarihiyle kaynaşıp bütünleşerek ve onu artık kendi öz geçmişi ve kendi kültür kimliğimizin ayrılmaz bir parçası olarak ulusal eğitimine sokmaktır. Örneğin Selanikli Mustafa Kemal Atatürk ne kadar bizden biriyse, Sinoplu Mithradates Eupator da o kadar içimizden biri olarak kabul görmelidir. Her ikisinin de Karadeniz'den yola çıkarak Anadolu'da Batı emperyalizmine karşı durdukları tarih kitaplarımızda öğretilmeli ve vurgulanmalıdır. Atatürk heykeli Samsun'da 20. yy. emperyalizmine karşı duruşu nasıl simgeliyorsa, Sinop'ta da bir Mithradates Eupator heykeli 2100 yıl önceki benzeri bir Anadolu direnişinin heyecanını günümüze yansıtabilmelidir. Biz Avrasya (Trakya-Anadolu) Türklerinin anlam ve önemini henüz keşfedemediğimiz kültür mirasımız işte budur! Hala belirsizlik içinde olan Kültür kimliğimizi bu topraklarda aramamız gerekir.
Türklerin bu tarihi sorununun farkına varan ilk ve tek devlet adamımız bağımsızlık savaşımızı zaferle bitiren Mustafa Kemal Atatürk olmuştur. Kurduğu Cumhuriyetin daha ilk yıllarından başlayarak, Türklerin Anadolu ile olan en eski tarihi bağlarını araştırmaya başlamış, bu amaçla İstanbul Üniversitesi'nde Türkiyat ve Arkeoloji Enstitülerini, yeni Başkent Ankara'da Türk Tarih ve Türk Dil Kurumları yanı sıra Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesini kurdurmuştur. İlgili kurumların bilim insanı ihtiyacını karşılamak üzere yetenekli gençleri yurtdışına öğrenime göndermiştir. Bu genç bilim insanlarının yurda döndükten sonraki görevleri sadece batı tarzı -ama öykünmeye dayanmayan- bilim yapmak olmayıp, aynı zamanda ulus - mekan - tarih ilişkisini de bilimsel temellere dayandırarak şekillendirmekti. Çünkü, o zamana kadar salt Avrupa kökenli Eskiçağ bilimcilerinin keyfiyetine ve göreceli yorumlanna terkedilmiş olan Küçük Asya (Anadolu) kültür mirası sadece yağmalanınakla kalmamış aynı zamanda Türk imajını aşağılayıcı bir propaganda aracı olarak da kullanılmıştı. O zamanki tanımıyla Eti (Hitit) ve Sümer uygarlıklarıyla Anadolu Türkleri arasında dil ve kültür bağı arayışlarında Atatürk'ün ulusu ülke tarihiyle ve onun kültür mirasıyla top yekün özdeşleştirme ideali yatmaktadır. Kendimizi tarih ve coğrafya bütünlüğü içinde kendimizin tanımlaması, yorumlaması ve şekillendirmesi Atatürkçü düşüncenin temel hedeflerinden biridir. Coğrafya bugünkü Türkiye Cumhuriyeti sınırları olduğuna göre, tarih de bu coğrafyada yasayan tüm insanların ortak geçmişi ve kültür mirasıdır. Etnik kaynaşmayı ve sonuçta ''ulus devlet" içinde siyasal bütünleşmeyi binlerce yılı kapsayan tarihi süreç kusursuz bir şekilde sağlamıştır. Bunun tutarlı, kalıcı ve barışçı olması ise ancak ülkenin kültür mirasının en eski devirlerinden en yenilerine kadar ulusun ortak geçmişi olarak kabulü ve paydaşlar arasında zihinsel kaynaşma, uzlaşma ve bütünleşme ortamının sağlanmasıyla mümkün olacaktır.
Elinizdeki bu kitap böyle bir arayışın eseridir. Ele alınan konu ortaya çıkışı ve sonuçlanışı itibariyle tarihin, daha doğrusu Batı-Doğu ya da Avrupa-Küçük Asya ilişkisinin ibret vesikalarından biridir. İÖ. 120-63 yılları arasında Küçük Asya'da hüküm sürmüş olan Pontos Kralı Mithradates VI Eupator'un hazin hikayesidir. Diğer birçok konuda olduğu gibi Mithradates Eupator hakkındaki bilgilerimiz de her ne kadar Batı (Roma) yönlü antik ve modern kaynaklara dayanmıyorsa da, yarım yüzyıl Küçük Asya'yı Roma emperyalizminden temizlemek için savaşmış ve neticede bazı Anadolu kentlerinin yanı sıra kendi oğlunun bile ihanetine uğrayarak tarih sahnesinden çekilmiş bu Anadolu kralının mücadele dolu hayatından çıkaracağımız bazı sonuçlar olmalıdır. Sözgelimi bugün Irak halkının ve onun katledilen lideri Saddam'ın başına Anglo-Amerikan marifetiyle gelen talihsiz olaylar, bahanesi ne olursa olsun, Batı'nın Doğu karşısında tarihi bilinçle ve ısrarla sürdürdüğü üstünlük ve aşağılama zihniyetinin tezahüründen başka bir şey değildir. O bakımdan, olay sadece işgal altındaki zavallı Irak'ı bağlayan bir durum olarak anlaşılmamalıdır. Tüm Doğu'ya verilen gözdağı niteliğinde bir mesaj söz konusudur. İki bin yıl önce İmparator Claudius da Anadolu'nun Likya Federatif Devleti'ndeki iç kargaşayı bahane ederek güya oradaki halkın yardımına koşmuş, sonra da, ''sizi iç savaştan (stasis), sizi kanunsuzluktan (anomia), sizi eşkıyalıktan (leisteia) kurtardık, size bağımsızlık (eleuteria) getirdik" diye diye, Anadolu'nun o zamanki bu son yarı bağımsız Likya devletçiğini Roma İmparatorluğu'na eyalet yapmıştı. Oysa, esaretinden kısa bir süre önce Roma'ya yaranmak için bir generalini bir gemi dolusu askerle Roma'nın düşmanı Mithradates'e karşı savaşmaya yollayan, Likya'nın hani şu ünlü başkenti Patara'dan başkası değildi. Amerika ve İngiltere'nin bugün Irak'a söyledikleri ve uyguladıkları farklı bir şey mi? Evet! ''Tarih tekerrür" ediyor; ama bu tekerrür sadece bir tesadüf ya da tarihin bir ironisi mi, yoksa Batı'nın tarihi misyonunu bilinçli olarak devam ettiren bir ''derin Batı" ile mi karşı karşıyayız? Mithradates olayına bu perspektiften bakıldığında Doğu-Batı ilişkilerinin tarihi temelleri ve günümüz olaylarıyla bağlantıları daha iyi anlaşılacağı gibi, Batı karşısında dün olduğu gibi bugün de sefil ve perişan durumdaki Doğu'nun ''makûs talihi"nin nasıl yenileceği de belirginlik kazanacaktır. İşte bu noktada Mustafa Kemal Atatürk'ün Anadolu halkıyla birlikte, bilinçli-bilinçsiz bütün iç ihanetlere ve olumsuzluklara rağmen, Batı emperyalizmine karşı sağladığı parlak askeri üstünlük ve bunu takiben olağanüstü tarihi bir sağduyu ve inançla kurmuş olduğu laik, demokratik, tam bağımsız, batılı düşünen ama Batı'ya asla öykünmemesi ve yamanmaması gereken T. C. Devleti iyi bir model oluşturmaktadır.
Anadolu tarihi bu model içinde kendi tarihi dokusu göz önünde tutularak incelenir ve yorumlanırsa, görülecektir ki, bütün Anadolu medeniyetleri, örneğin Hatti'si, Pontos'u, Doğu Roma'sı ya da Bizans'ı Selçuklu ve Osmanlı kadar bizim geçmişimizdir; eksisi ve artısıyla kültürel kimliğimizin birbirini tamamlayan mozaik taşlarıdır. Bu haliyle Anadolu kültür mozaiği ne Batı ile özdeş ne de ona karşıt olarak düşünülmelidir. Çünkü o tarihi dokusu itibariyle ''alternatif bir Batı kültürü"dür ve öyle de kalmalıdır.
Murat Arslan'a Pontos Kralı Mithradates Eupator konusunu Doktora çalışması olarak teklif ettiğimde işte bu düşünceler hareket noktamı oluşturuyordu. Türk bilim dünyasında hemen hiç tanınmayan bu kralı Murat Arslan akıcı ve herkesin anlayabileceği bir üslûpla kaleme almış ve onu Anadolulu bir gözle ve bütün yanlarıyla derinliğine incelemiştir. Batılı kaynaklar Mithradates'i hep Roma perspektifinden değerlendirmişler, onu masum halka zulmeden bir despot, güttüğü Roma karşıtı politikasını ise sanki meşru düzene karşı işlenen bir cürüm gibi sunmuş lardır. Oysa, Murat Arslan'ın kitabından anlıyoruz ki, Mithradates kendi devrinin hükümdarlarından ne daha zalim ne de daha az bağışlayıcı ve hayırhahtı. Devrinin ve yaşadığı ortamın şartları ve gelenekleri neyi gerektiriyorsa öyle hareket eden misyon ve kudret sahibi bir kraldı. Tek hatası Imperium Romanum 'a yenik düşmesiydi. Batı emperyalizmine karşı giriştiği savaşı kaybetseydi Mustafa Kemal'in de akıbeti kuşkusuz farklı olmayacaktı. Bugünkü derin Batı'nın hazmedemediği de esasen O'nun zaferidir.

Aralık 2006/Antalya
Sencer Şahin

BAŞLARKEN Devlet düzeni içinde “ulus” sözcüğü ile kendini tanımlayan her toplum oturduğu toprağı... more BAŞLARKEN

Devlet düzeni içinde “ulus” sözcüğü ile kendini tanımlayan her toplum oturduğu toprağın kültür mirasını topyekûn kendi benliğinde özümsemek ve ulusal kimliğinin ayrılmaz bir parçası olarak ifade etmek zorundadır. Bunu yapmayan, yani ulusal ve kültürel kimliklerini topyekûn oturdukları toprağın dışında arayan toplumlar devlet otoritesinin zaaf dönemlerinde ayrışır ve parçalanırlar. Modern çağın toplumsal ve bireysel bağlamda demokrasi anlayışı ve uygulanışı bu tür zaaflar için uygun zeminler yaratmaktadır. Şunu açık yüreklilikle ve cesaretle itiraf etmek gerekir ki, biz Türkiye Türkleri olarak ulusal ve kültürel kimliğimizi tümden dış odaklı biçimlemiş bir toplumuz. Yurt edindiğimiz toprağın geçmişini kendimize ait bir değer olarak kabul etmiyoruz. Etnik bağlamda Orta Asya'yı, inanç bağlamında ise Arabistan'ı “biz” ve “bizden” sayıp, Anadolu/Trakya tarih ve kültüründen kendimizi soyutluyoruz. Halbuki, özlemle birleşmeyi düşündüğümüz Avrupa ile ortak paydamızı Anadolu'nun bu Eskiçağ geçmişi oluşturmaktadır. Kaldı ki bu Eskiçağ hem Orta Asya Türk kökenimizi hem de Arap kökenli Müslümanlığımızı kesinlikle dışlamamaktadır. Sosyokültürel kimliğimizin bu iki ana ögesinin de Anadolu'daki köklerimizi dışlamaması gerekir. İşte bu nedenle Mustafa Kemal Atatürk akılcı bir kararla “ulus” kavramı üzerine kurduğu Anadolu merkezli devletin sosyokültürel kimliğini oturulan toprağın tarihi mirasıyla özdeşleştirme çabasına girmiştir. O yıllarda ideolojik bir anlayışla başlatılan arkeolojik kazılar ve dil araştırmaları bu amaca hizmet etmiştir. Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu ve Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi bu amaçla kurulmuş olmakla birlikte, bugün hedeflerinden uzaklaştırılmış olarak varlıklarını devam ettirmektedirler. Arkeolojik kazılar tümüyle turizmin rant aracı olarak işlev göstermekte ve bu yönde gerek kurumsal gerekse toplumsal teşvik ve destek görmektedir. Kazı ve özellikle restorasyonlar felsefi ve bilimsel bir temele oturtulmadığı için çoğu kez kültür varlıklarının tahribi ya da dejenerasyonu sonucunu doğurmaktadır. Türkiye'de 150'ye yakın üniversiteden en az ellisinde Arkeoloji Bölümü varken, arkeolojinin bilimsel dokusunu oluşturan epigrafi ağırlıklı Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü'nün sadece bir üniversitede mevcudiyeti ise gerçekten düşündürücüdür. Birkaç üniversitemizde mevcut olan Eskiçağ Tarihi ise can çekişmektedir. Bu da kendine Avrupa Topluluğu'na gelecekte üye olma hedefi koymuş bir Türkiye için inanılmaz bir aymazlık hali ve misyon eksikliğidir. Zira Avrupa ile aramızda kültür bağlamında ortak paydayı oluşturacak tek öge, ülkemizin sahip olduğu Eskiçağ kültür mirası ve onun bugünkü Avrupa medeniyetine en yüksek oranda yapmış olduğu katkıdır. Böylesine bir avantaja rağmen bu mirasa “öteki” olarak bakan bir ülke durumunda kaldığımız sürece birliğe alınmamız - demokrasi, insan hakları, ekonomi gibi diğer artı değerlerimiz ne olursa olsun - zaten söz konusu olmayacaktır. Avrupa idealinde gerçekten samimi isek, daha da önemlisi kendi içimizde dirlik istiyorsak, yurt topraklarımızdaki bu geçmişin değerini çok iyi bilmek ve halkımızın her kesimine bunu sevdirmek, benimsetmek ve özümsetmek zorundayız.
İşte böyle bir ortamda toplumu Eskiçağ yazılı kaynaklarına dayanarak aydınlatmak, bilim insanlarımızın konu hakkındaki düşüncelerini kolay anlaşılabilir bir üslupla toplumla paylaşmak, bu suretle “antik” ile “modern” arasında köprü kurmak amacıyla ve “AKRON” üst başlığıyla yayın hayatına başlayan kitap dizisine “Antikçağ Yazıları 1” ile “MERHABA” diyor ve başarısının - ismine uygun olarak - zirveye ulaşmasını diliyorum.

ΑΡΧΗ ΗΜΙΣΥ ΠΑΝΤΟΣ “Başlamak tümün yarısıdır”
(Eflatun, Yasalar 6. 753 E).

Sencer Şahin
Antalya, Şubat 2012

SUMMARY Lighthouse at Patara. Response to a Critic The scope of the article covers a criticism ... more SUMMARY
Lighthouse at Patara. Response to a Critic
The scope of the article covers a criticism for an article published in ZPE 164 (2008) relating to the lighthouse at Patara and Sextus Marcius Priscus, Lycian Governor of Lycian Province. Author deals with the Delikkemer inscription which was previously published by himself and with an inscription of baths at Patara. He criticizes the critics made by the authors of the above mentioned article in ZPE.

Abstract: The road between Myra and Limyra (STR 59) was not built along the coast, but in the a... more Abstract:
The road between Myra and Limyra (STR 59) was not built along the coast, but in the arduous Masikytos terrain, as the coast was marked by rugged cliffs. Another consideration for this choice of route was probably the important settlements on the Bonda massif. Consequently, in Antiquity goods would be shipped from Myra to Limyra by sea. A decree of the people of Myra from Roman imperial times mentions, in east–to–west sequence, three moorings for freight ships, lying within the territory of Myra: Daseia, Stoma tēs Limnes and Andriake. While Stoma has been firmly identified as the entry to the lagoon to the east of Myra and Andriake as the famous port to the south of it, the location and importance of Daseia within the topography of Lycia have to date remained obscure. In this article the author proposes that the meaning of the word Daseia be understood not from the vegetative, but from the geomorphological character of the tongue of land of Bonda, whose coastline shows very many twists and turns. In this sense, Daseia means, in Lycia’s toponymy, a coastal territory with numerous bays.

Keywords: Bonda; Daseia; Lagoon; Claudian road; smuggle; Myra; Limyra.

Özet
Stadiasmus Patarensis için Parerga (5): GZR 59 ve Daseia

Myra ile Limyra arasındaki Claudius devri Roma yolu olağanüstü kayalık ve girintili–çıkıntılı olan sahil boyunca değil, sarp yamaçlı Bonda Tepesi üzerinden geçirilerek inşa edilmiş ve böylece mesafe, çok meşakkatli bir tırmanışı gerektirmesi yanı sıra ancak 3.5 km kadar kısaltılmıştır. Bonda Tepesi güzergâhının (GZR 59: ἀπὸ Μύρων εἰ[ς Λί]μ[υρ]α δ[ι]ὰ το[ῦ] Μασικύτου σ[τά]δια . . ′) bu durumu nedeniyle, Myra ile Limyra arasında, özellikle yük taşımacılığında rahatlığı nedeniyle deniz yolu tercih edilmiştir. Claudius yolunun neden örneğin Yukarı Beymelek üzerinden hafif bir yokuşla Bonda Tepesi’ne bağlanmadığı, tam tersine Dalyan’ın giriş yeri noktasına kadar deniz seviyesinde getirilip, buradan 800 m yüksekliğe dik bir tırmanışla çıkarıldığı da anlam kazanmaktadır. Zira Myra ve çevresinden kara yoluyla buraya kadar gelen yolcular yükleriyle birlikte iki seçenek karşısında kalmaktaydılar: ya zahmetli bir tırmanışı göze alarak Bonda Tepesi’ni aşıp Limyra istikametinde yollarına kara yoluyla devam edecekler, ya da Dalyan girişinde bekleyen bir gemiye binip deniz yoluyla aynı istikamete seyahat edeceklerdi. Roma İmparatorluk Çağına ait bir halk meclisi kararında doğuya (Limyra’ya) yapılacak yük ve insan taşımacılığı için üç liman ismi verilmektedir. Bunlardan en doğudaki Daseia, ortadaki Stoma tēs Limnēs (Dalyan’ın girişi) ve Andriake (ἀπὸ τῆς Δασ[εί]ας, ἀπὸ τοῦ στόματος τῆς λίμνης ve ἀπὸ Ἀνδριακῆς) olup, bu mevkilerdeki iskelelerden Limyra’ya yapılacak izinsiz taşımacılık yapanlara ceza uygulamalarını öngörmektedir. Bu üç limandan Daseia’nın ne yeri ve ne de topografide taşıdığı anlamı açıklanabilmiştir. Sözlük anlamında ya bir sıklığı, yoğunluğu ya da düz olmayan, pürüzlü durumları ifade eden sözcük, toponym olarak kullanıldığında genellikle sık ağaçlık yerler için kullanılmaktadır. Ancak bu durum, Bonda Burnunun bitki örtüsüne uygun bir durumu kesinlikle yansıtmamaktadır. Zira olağanüstü kayalık ve taşlık olan arazi sık bir bitki örtüsünün, bugün olduğu gibi antik çağda da, oluşmasına engel olarak görülmektedir. Bu nedenle sözcüğün bu coğrafyada diğer anlamda, yani pürüzlü, engebeli, girintili çıkıntılı, eğri–büğrü bir arazi yapısını göstermek için kullanılmış olması daha olasıdır. Zira Dalyan ile Finike’nin az güneyindeki Gök Liman arasındaki tamamen kayalık sahil şeridi olağanüstü girintili ve çıkıntılı bir yapıya sahip olup, birçok iskelenin kurulmasına elverişli koylara da sahiptir. Kıyı şeridinin ve kuzeyinde yükselen Bonda Tepesi’nin bu özelliği bugün olduğu gibi antik çağda da insan yerleşimini engellemiştir. Tamamen ıssız ve hiç bir yol bağlantısının bulunmadığı bu sahil boyunca büyük bir olasılıkla tekneler aracılığıya kaçakcılık ve kaçak taşımacılık, Myra şehir meclisinin müdahalesine yol açacak kadar ilerlemiş ve sorun haline gelmiştir.

Anahtar Sözcükler: Bonda; Daseia; Dalyan; Claudius yolu; kaçakçılık; Myra; Limyra.

1. REAKSİYONU VUKUATINDAN BETER 2. İNCİL, KİLİSE VE LAODIKEIA 3. "TANRININ GÖZLERİ"! 4. "PATAR... more 1. REAKSİYONU VUKUATINDAN BETER
2. İNCİL, KİLİSE VE LAODIKEIA
3. "TANRININ GÖZLERİ"!
4. "PATARA CAPUT GENTIS LYCIAE"
5. PATARA SU YAPILARI VE YAZITLARI
-Toprak Künkler Bilmecesi
-Patara'nın Hellenistik Geçmişi
-İthal Fikir Üzerinden Anlamadan Hüküm Vermek
-Hamam ve yazıtı meselesi

Eskiçağ bilimleri sahasında son yıllarda ülkemizde büyük bir yayın patlaması olduğu malum. Bunun ... more Eskiçağ bilimleri sahasında son yıllarda ülkemizde büyük bir yayın patlaması olduğu malum. Bunun en önde gelen nedenlerinden biri turizm bağlantılı hızla artan antik kent kazıları, diğeri ise internet tekniğinin sunduğu bilgiye ulaşılabilirlik olanaklarının olağanüstü artmasıdır. Kazı ve araştırmalardan elde edilen malzemeler, internetin sunduğu olanaklar ve masaüstü yayıncılık tekniği ile hızla yayına dönüştürülebilmektedir. Bugün her isteyen, hemen her istediği bilgiye internet yoluyla ulaşabilmektedir. Ancak bu teknik kolaylık, ulaşılan bilgiyi iyi, doğru ve amacına uygun kullanma metotlarını elbette sunmamaktadır. Bundan sonrası yine insana kalmaktadır. Kişisel hırslar bazen bilim kisvesi altında palavra edebiyatına dönüşebilmektedir. Öte yandan Üniversitelerde akademik yükseltme ya da ödüllendirme kriterleri bilimsel yayınların sadece niceliğine, nitelikleri ise sadece içi boş simgelere (A&HCI, CC/A&H vb.) endekslenmiş olduğu için, bu yolla bilimsel üretim yapma akademik kariyer yanı sıra maddi kazanç sağlama aracı haline de dönüştürülmüştür. Bu durum yayın sayısının artmasını sağlamış, fakat niteliğin analitik denetimden uzaklaşması sonucunu doğurmuştur. Örneğin bir makale yukarıda verilen indeksli ya da hakemli bir dergide yayımlanmış ise, buna artık “iyi” gözüyle bakılmakta ve denetime tabi tutulmamaktadır. Ama bu yolla ortaya çıkan bol sayıda yayınlar ciddi bir şekilde mercek altına alındıklarında, özellikle Türkçe yayınlarda, inanılmaz derecede akademik bir yozlaşmanın yaygınlaşarak normalleştiği gözlemlenmektedir. Bilimdeki bu hafife alma eğilimi özellikle de profesörlük unvanını bu tür ölçütlerle elde etmiş bazı genç kuşak akademisyenler aracılığı ile bilimsel etkinliğin normal seyri haline getirilmekte, kamu kurum ve kuruluşları yanıltılmakta, kamu paraları çarçur edilebilmektedir. Bu tür pseudobilim mutlaka kurumsal denetim altına alınmalıdır. “Kurumsal” diyorum, çünkü eleştiriler ülkemizde hala kişisel antipatiden ve husumetten kaynaklanan çamur atmalarmış gibi algılanmaktadır. Nesnel eleştiri geleneğinin gelişmediği ve hoş karşılanmadığı bir ortamda bilimselliği ve onun etik değerlerini savunmak adeta huzursuzluk çıkarmak, hatta hakaret etmekle özdeş tutulduğundan, bu konuda sesini yükseltmek isteyenleri ya caydırmakta ya da suya sabuna dokunmadan eleştiri cambazlığı yapmaya zorlamaktadır. Bu derginin bundan önceki sayısında tamamen bilimsel ölçütler çerçevesinde kaleme aldığım eleştiriye Patara kazı başkanı tarafından yazılı bir cevap verilmesi yerine sözel sert bir çıkışla tepki gösterildiğini esefle öğrendim. Bu kazının başkanlığını yapan kişilere sempatimin olmadığı malum; bunu gizlemiyorum. Ama kişilere duyulan antipati ya da sempati bu kişilerin bilirbilmez yaptıkları sözlü ya da yazılı beyanlarına karşı eleştirel hakkımı kullanmama ne engel ne de vesile oluşturur. Onlar da, “bize antipati duyanın eleştirisi kabul olunmaz” deme hakkına sahip değildirler. Tam tersine antipati, ortada bir dost kayırma endişe ve kuşkusu olmadığı için, bunun yanı sıra bilimsel objektiflikten de ödün vermemek kaydıyla, eleştirel fikrin daha yalın ve açık şekilde ortaya konmasını sağlar. Buna rağmen, eleştiriye muhatap kişide bilimsel bir haksızlık yapıldığı izlenimi doğmuşsa, bunun da yolu yine bilim olmalıdır; sözlü çıkışmalar değil. Ben eleştirilerimi bilimsel belgelere dayanarak yapıyorum. Bu belgeleri çürütecek yeni buluşlar ve belgeler mevcut ise, bunları kamuoyu kadar ben de gerçekten büyük bir memnuniyetle öğrenmek isterim. Eleştirilerimde ağırlıklı olarak Patara ya da Likya coğrafyasına odaklanmamın sebebi ise açıktır. Bilimsel etkinliklerim, akademik görevim ve hala sürdürmekte olduğum saha araştırmalarım nedeniyle çeyrek asra yakındır bu coğrafyada yoğunlaştı ve bilgi birikimim özellikle bu konuda derinleşti. Bu nedenle burada yapılan bilimsel etkinliklere, özellikle bilimsel açıdan tehdit oluşturan konulara hassasiyet göstermem doğaldır. Aşağıda ele aldığım iki konu gerek güncellikleri açısından gerekse okuyucuyu yanılgıya düşürme rizikoları bakımından önem taşımaktadırlar. Bunun yanı sıra kamu kaynaklarının çarçur edilmesi de söz konusudur.

Bilim, kısaca deney ve araştırma yoluyla mevcut bilginin artması, öğreti yoluyla da yayılması olg... more Bilim, kısaca deney ve araştırma yoluyla mevcut bilginin artması, öğreti yoluyla da yayılması olgusudur. Talep ve amacı, tartışarak, eleştirerek doğru ve gerçek, yani ispatlanabilir bilgiyi elde etmektir. Bilimin "tartışılabilir" ve "eleştirilebilir" olması onu denetlenebilir ve düzeltilebilir kılar. Bu kurallar üzerine temellendirilerek üretilen bilimsel çalışmaları tartışmaya açmak, eleştirmek ve düzeltmek, bilimsel objektiflikten ve özgür düşünceden taviz vermemek koşuluyla, elbette ki bilim insanının rutin uğraşlarından biridir. Bilim insanı bu tür eleştirilere açıktır ve sonuçlarının bilimin yararına olduğunun farkındadır; çünkü o bu tür bir eylemi akademik bilimin ilerleme mekanizması olarak kabul eder. Bilimsel kritik esas itibariyla kişiyi değil, onun beyanını hedef alır. Kişiye odaklanmış bir eleştiri nesnel olamaz. Fakat bu her zaman kolayca uygulanabilen bir yöntem değildir, çünkü antibilim, parabilim, pseudobilim gibi öznel ağırlıklı türlerinde nesnel eleştiriyi sürdürmek her zaman mümkün olmamaktadır Gerçek bilim insanı bunun da farkındadır. Bu bağlamda iddia ettiği olgunun gerçek ve doğru olduğuna, aksi eleştirel yöntemlerle ispatlanıncaya kadar, içtenlikle inanır ve onu savunur. Bu evrensel mekanizma içinde gerçekleştirilen bilimsel çalışmalar yanı sıra, bir de motivasyonunu dürtüsel eğilimlerden, dinden, politikadan, ekonomiden ve benzeri sahalardan alıp, onların tesir ya da siparişiyle büyük oranda akademik bilim ortamında onun yöntemlerini çarpık-çurpuk kullanarak bilimsellik savıyla üretilen ama aslında pseudobilim kapsamına girmesi gereken yazılı ya da sözlü yayınlar vardır ki, bunların da evrensel bilim kapsamında değerlendirilmesi ve eleştirilmesi üretim ortamları nedeniyle zorunludur. Ülkemizde her sahanın gerçek temsilcileri olduğu gibi pseudo temsilcileri de vardır. İkinciler toplumun genel eğilimlerine göre strateji uyguladıkları için, gündemde hemen sadece onlar vardır. Bu durum sanatta, edebiyatta, politikada, dinde ve ekonomide ne kadar yaygınsa, bilimde de o kadar yaygındır. Ve toplum "anlamlı" olanı "anlamsız" olandan, gerçek olan bilimi sözde bilimden ayırt etmekte genellikle çaresiz kalmaktadır; çünkü bu amaçla hazırlanmış bir reçete keşfedilmiş değildir. Bu nedenle yukarıdaki başlık altında burada ve gelecekte bu sütunlarda mercek altına alacağım yayın ya da söylemlerin hangi kategoriye girmesi gerektiğini okuyucunun takdirine bırakıyorum.