M. Fatih ÇİÇEK | Ankara University (original) (raw)

Papers by M. Fatih ÇİÇEK

Toplum Bilimleri Dergisi (TBD), 2023

Bu çalışma “Sömürgeciliğin Kutsal Şemsiyesi: Din” başlığıyla İspanyol sömürgeciliği özelinde din ... more Bu çalışma “Sömürgeciliğin Kutsal Şemsiyesi: Din” başlığıyla İspanyol
sömürgeciliği özelinde din ve sömürgecilik ilişkisini ele almaktadır. 1492 yılında Kristof Kolomb’un Latin Amerika’ya ayak basmasıyla başlayan İspanyol sömürgeciliğini, 1493 yılında Roma Katolik Kilisesi, Papa VI. Alexander Inter Caetera Bildirisi’yle onaylayarak hem kutsamış hem de meşrulaştırmıştır. Papa’nın 1493 Inter Caetera bildirisini takiben 1494 Tordesillas anlaşması ile İspanya ve Portekiz’in hüküm süreceği yerleri paylaşmaları, Haçlı anlayışını yeni bir fetih hareketine dönüştürmüştür. Bu açıdan incelendiğinde Yerlilerin Hristiyanlaştırılması, köleleştirilmesi ve Latin Amerika topraklarının sömürgeleştirilmesi dinin Kutsal Şemsiye olarak araçsallaştırıldığını ortaya koymaktadır/çıkarmaktadır. Roma Katolik Kilisesi ve birçok Hristiyan tarikat mensubu misyonerlerin İspanyol sömürgeciliğinin Latin Amerika’da meşrulaştırılmasında dini ideolojik aygıt olarak kullandıkları anlaşılmaktadır. Bu şekilde din aracılığıyla, İspanyol sömürgeciliği meşrulaştırılmış ve kurumsallaştırılmıştır. Bununla birlikte İspanyollar tarafından Latin Amerika’daki Yerli halklara uygulanan soykırımı da içine alan şiddet politikalarının görünmezliği ve meşruiyetinin dinin bir anlamıyla “Kutsal Şemsiye” olarak kullanılmasıyla sağlandığı anlaşılmaktadır. Böylelikle din, dışardan gelen eleştirilere karşı bir
koruma sağlayan kutsal bir şemsiye anlayışıyla araçsallaştırılmıştır. Bu çalışmanın problemi İspanyollar tarafından Latin Amerika’nın sömürgeleştirilmesi sürecinde uygulanan sömürgeci politikalarının meşrulaştırılması amacıyla dinin nasıl araçsallaştırıldığını ele almaktadır. Bu amaçla yapılan bu çalışmada nitel araştırma yöntemi ve doküman analizi yöntemleri kullanılmıştır.

Serüven Yayınları, 2024

Kemalizm kurumsal olarak toplum tarafından kabul edilir sözlü ve yazılı propaganda araçlarını kul... more Kemalizm kurumsal olarak toplum tarafından kabul edilir sözlü ve yazılı propaganda araçlarını kullanarak Alevilerin ötekileştirmesini sağlarken Sünni inanç anlayışı üzerinden toplumsal rızanın üretilerek Alevilerin ötekileştirilmesi bir anlamıyla toplumsallaştırılmıştır.
Alevilere yönelik haksız ithamlardan birisi de Dersim katliamı üzerinden Alevilerin siyasal olarak CHP’yi desteklemelerinin Stockholm Sendromu bağlamında tanımlanmasıdır. Bu ve benzer birçok itham ile toplumsal ve politik zeminde Sünniler ve Aleviler arasında var olan karşıtlıklar derinleşti- rilerek Alevilere yönelik ötekileştirme politikalarının hem meşrulaştırılması hem de düşmanlık üzerinden siyasalın devamlılığının güvence altına alın- ması amaçlanmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti de Schmitt’in de işaret etti- ği bağlamda toplumun farklı kesimleri arasında yaratılan düşmanlıklar ve karşıtlıklar üzerinden siyasal rejimin devamlılığının sağlaması hedeflenmiş- tir. Bu açıdan Aleviler için Kemalizm’in bir sığınma kalesi olarak görülme- si sağlanarak Alevilere cumhuriyetin sözleşmeli bekçiliğini yapma misyonu yüklenirken, asli unsur Ehli Sünnet mensuplarına da cumhuriyetin kadrolu jandarması olma misyonu yüklenilmiştir. Bu nedenle Aleviler, Sünni tehli- kesine karşı sistemle sözleşmelerinin devamlılığı için Kemalizme sığınırken, Ehli Sünnet mensupları ise asli unsur olmanın öz güveniyle Alevilere karşı sistemin kadrolu jandarmalığını sürdürmektedirler. Bu anlamda Kemalist ideoloji belki de bekasını Alevilerin bu zorunlu ama gönülsüz ilişkisine borç- ludur. Bu bağlamda Cumhuriyettin ilanı ile birlikte Dersim, Çorum, Maraş, Sivas katliamları özelinde Alevilerin yaşadıklarına bakıldığında Alevilerin Kemalizme neden sığındıkları anlaşılabilir bir durumdur. Tam da bu nok- tada Alevilerin neden Kemalizmin etrafında kümelendiğinin cevabını Sto- ckholm Sendromu mu yoksa bir sığınma mı sorularında aramamız gerekiyor.

Dersim ve Kürt Milli Mücadelesine Dair Hatıralarım

Kürt milliyetçiliğinin kendine özgü yapısı pek bilinmese de tarihteki ilk milliyetçilik örnekleri... more Kürt milliyetçiliğinin kendine özgü yapısı pek bilinmese de tarihteki ilk
milliyetçilik örneklerinden biridir. Kürt milliyetçiliği, Avrupa'da sanayi devrimi ile başlayan ssınıflar arasındaki çelişki. ve mücadele sonucunda ortaya çıkan milliyetçilikten asırlar önce ortaya çıkmıştır. Üstelik Avrupa milliyetçiliğinden farklı olarak herhangi bir sınıfın veya zümrenin iktidarını amaçlayan bir olgu ile değil, Kürt halkının iktidarını amaçlayan ve ilk olarak bir halk olgusundan söz eden bir milliyetçilik söylemi ile ortaya çıkmıştır.

Bütün Yönleriyle Kurdistan Cumhuriyeti 1941-1946 1945-46 Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti, modern Kü... more Bütün Yönleriyle Kurdistan Cumhuriyeti 1941-1946 1945-46 Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti, modern Kürt tarihinin köşe taşlarından biridir. Mahabad'ın yegane önemi, Kürdistan'ın görece küçük bir parçasmda da olsa ve bir yıldan kısa bir süre yaşasa da, Kürtlerin tarihlerinde ilk kez başarılı bir şekilde özerk bir Kürt devleti kurmalarında yatar. Bu dönem, Kürt tarihinde farklılığıyla öne çıkar, çünkü Kürt ulusalcı hareketinin özlemleri bu kısa dönem içinde kristalize olmuştur. Mahabad Cumhuriyeti'nin tarihi üzerinde çalışmak ve analiz yapmak, birkaç nedenden ötürü önemlidir: İran'daki Kürt halkı, ulus-devlet yaratma yolunda tarihinde ilk kez kendi kendini temsil ve kendi kaderini tayin etme fırsatını bulmuştur; Mahabad Cumhuriyeti, Kürtler ile Kürdistan'ı işgal eden devletler arasındaki karışık ve çapraz ilişkileri göstermektedir; Aynı zamanda, bu dört devletin kendi aralanndaki siyasal ilişkilerinin belirli bir düzeyde ve kısmen Kürt ulusalcı hareketi tarafından belirlendiğini gösterir;

Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler

Dünya üzerinde "Kürt" diye adlandırılabilecek müstakil hüviyetli bir ırk yoktur. Kürtler, yalnız ... more Dünya üzerinde "Kürt" diye adlandırılabilecek müstakil hüviyetli bir ırk yoktur. Kürtler, yalnız vatandaşımız değil, soydaşımızdır da... Fakat asırlarca devam eden kötü idare ve ihmaller, onların da kapalı yaşama itiyatları maalesef bu neticeyi doğurmuştur. Türk Milletini ve Türk Vatanını parçalayarak yok etmek sevdasında olanlar, bundan faydalanmanın peşinde koşuyorlar. Bütün Türk aydınları, şunu kesin olarak bilmelidirler ki, "Kürtlük" tahriki düşman kaynaklardan fışkırmakta ve millî bütünlüğümüzü sarsarak bizi yıkmayı hedef tutmaktadır. Buna elbette müsaade etmemeliyiz. Çünkü Doğu illeri vatanımızın hem kapısı, hem kalesidir. Biz ihmal eder, gerçekleri bu öz kardeşlerimize götürmez, onları aydınlatmazsak düşman propagandası karşısında silâhsız ve müdafaasız kalırlar. Sonunda alçakça yapılan bu propagandaların tesiriyle ikiye bölünürüz. Doğu illeri elimizden çıkarsa Orta ve Batı Anadolu'da tutunmamız kolay olmaz. Bu dava, Türk Vatanı ve Türk Milletinin istikbâli bakımından son derece mühim, son derece ciddidir. Bütün Türk aydınlarının bu durum karşısında vazifelerinin ne olduğunu tâyin etmeleri zamanı gelmiştir. Bilhassa bu ve buna benzer aslı astarı olmayan propagandalara kanmış, aldanmış, neticede yollarını şaşırmış Doğu Türklerinin kendilerini aydınlığa çıkaracak bu kitabı dikkatle okumaları, can evine çekilip derin derin düşünmeleri lâzımdır. Bu takdirde hakikî ve doğru yolu bulacaklarına inanıyorum.
Cemal GÜRSEL
Devlet Başkanı ve Başbakan

Dil Sınavları için En Önemli 1000 Kelime 1. abandon = (1) (birini) terk etmek (= leave) (2) bir ş... more Dil Sınavları için En Önemli 1000 Kelime 1. abandon = (1) (birini) terk etmek (= leave) (2) bir şeyden vazgeçmek (= give up) 2. abbreviate = (1) kısaltmak, özetlemek (2) (matematikte) sadeleştirmek 3. abolish = (toplumdaki tabuları) yıkmak, sona erdirmek (= do away with) 4. absorb = içine çekmek, emmek 5. abstain from = (alkol, ilaç vb) ---den sakınmak/ uzak durmak (=avoid from) ! 6. abundance = bolluk, bereket 7. abundant = bol, bereketli 8. accelerate = hızlandırmak, ivme kazandırmak *** accelerator = gaz pedalı 9. accept = kabul etmek, razı olmak 10. access = erişmek, ulaşmak 11. accessible to = ulaşılabilir, erişilebilir 12. accommodate = (misafir, konuk vb) ağırlamak (= put up) 13. accompany = (1) eşlik etmek, arkadaşlık etmek (= escort) (2) beraber bulunmak ya da bir arada gözükmek (* Pain and fever accompany inflammatory diseases) 14. accomplish = başarmak (= achieve) 15. accumulate = (1) birikmek, çoğaltmak biriktirmek, yığmak 16. accuracy = doğruluk, kesinlik 17. accurate = doğru, hatasız, eksiksiz bir şekilde (= precise, correct) 18. accurately = doğru, hatasız, eksiksiz bir şekilde (= precisely, correctly) 19. accuse (of) = birini bir şeyle suçlamak, itham etmek 20. achieve = başarmak, yerine getirmek 21. acknowledge as = (1) kabul etmek, ---olarak tanımak (2) (mektup, mesaj vb) aldığını gönderen kişiye bildirmek 22. acquainted with = aşina olmak, haberdar olmak (= familiar with) 23. acquire = (dil, miras, huy vb) edinmek, kazanmak (= obtain, attain) (*She acquired a huge fortune.) (* I acquired Turkish but I learned English in school.) 24. acquisition = edinim 25. activity = faaliyet, aktivite *** activist = bir fikrin aktif destekçisi (= supporter) 26. adapt = bir şeye uyarlamak, uydurmak ( = adjust) 27. addict = bağımlı, tiryaki *** drug addict = eroin bağımlısı 28. addiction to = bağımlılık, tiryakilik 29. addition = ilave, ek

Alevi sorunu; inanç kaynaklı kimliklerini gerçekleştiremeyen, gerçekleştirmeleri bizzat devlet ta... more Alevi sorunu; inanç kaynaklı kimliklerini gerçekleştiremeyen, gerçekleştirmeleri bizzat devlet tarafından engellenen, devlet bütçesi ve kadrolaşmasıyla yürütülen Sünnileştirme şeklinde sistematik bir asimilasyona tabi tutulan 15 milyonu aşkın Türkiyeli Alevi yurttaşın uğradığı bir ezilme ve dışlanma sorunudur." Erdoğan Aydın GiriĢ Samuel P. Huntington, "Medeniyetler Çatışması" adlı çalışmasında Kemalizm ile bütünleşen Türkiye örneklemini ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır. 19.yüzyıl ile özdeş hale gelen ulusdevlet anlayışının Türkiye"de Kemalizm"le uygulanmaya çalışıldığını ancak yarattığı sağlıksız sonuçlarla başarısız oluğunu ifade ederken; Kemalizm"in yeni bir toplum yaratma projesinin başarısız bir sonucu olarak Türkiye"nin nasıl kimliksiz bir toplum haline geldiğini belirtiyor. Huntington, Türkiye toplumunun hedeflediği Avrupa"ya kilitlenmiş olan gözleri ile zihninden silemediği büyük Osmanlı özlemi arasındaki iklimden kurtulamayarak kimliksiz bir toplum haline gelerek şizofren bir toplum haline geldiğini ifade ediyor. Bugün geldiğimiz noktada ise; sonuçları itibariyle kısmen başarısız bir proje olsa bile Kemalizm, yarattığı yansımaları farklı olmakla birlikte bütün kimlikleri etkilemeyi başarmış ve varlığını bu kimlikler içerisinde sürdürmektedir. Türkiye"de yaşayan her toplum ve kimlik, Kemalizm"den etkilenerek kendine yeni bir kimlik yaratmaktadır. Bu yeni kimliklerin varoluş sürecinden en çok etkilenen ve ötekileştirilerek kimliksiz hale getirilen hiç kuşkusuz Alevilik/Aleviler olmuştur. Aleviler, bir taraftan yeni yaratılmak istenen Türk ulusu içerisinde Türkiye"nin müstakbel Sünnileri olarak kabul edilerek Sünniler tarafından kendileştirilmeye çalışılmış, diğer taraftan da Kemalizm tarafından laik sistemin müstakbel bekçileri haline getirilme projesiyle, her iki tarafın saldırısına ve asimilasyonuna maruz kalmışlardır. Bütün bu legal ve illegal politikalar sonucunda Aleviler/Alevilik kendi öz kimliklerini açıktan ifade etmekten çekinen veya kendi varoluş sürecini hazırlayan Kemalizm ile birlikte Stockholm Sendromu eleştirisini göze alarak yeniden var olma yolunu seçmiştir.

Books by M. Fatih ÇİÇEK

Osmanlı Kürt İlişkileri ve Sömürgecilik, 1994

Kürtlerin başansızlıklarını, 'onların uyuşukluklarına, beceriksizliklerine' doğrudan bağlamak ger... more Kürtlerin başansızlıklarını, 'onların uyuşukluklarına, beceriksizliklerine'
doğrudan bağlamak gerçekçi bir yaklaşım olmaz. Daha başka etmenler var.