Sema Çelem | Ankara Üniversitesi (original) (raw)
Papers by Sema Çelem
Dini Araştırmalar
Şîa mezhebi İslam'da akide ayrılığının sonucu olarak ortaya çıkan ilk mezheplerdendir. İmametin H... more Şîa mezhebi İslam'da akide ayrılığının sonucu olarak ortaya çıkan ilk mezheplerdendir. İmametin Hz. Ali ve nesline ait olduğunu düşünen İmamiyye, Şîa mezhebinin bir koludur. Bu mezhebin mensupları telif ettikleri tefsirlerde kendi mezhebî görüşlerini destekleyecek yorumlara yer vermişlerdir. Ali b. İbrahim el-Kummî de İmamiyye mezhebine bağlıdır. Müfessir kendisinden sonraki tefsirlere kaynaklık eden tefsirinde, batınî yorumları ile dikkat çekmektedir. el-Kummî'nin Hz. Muhammed'den önceki peygamberlerin kıssalarında Hz. Ali ve Ehl-i Beyt'e dair rivayetler nakletmesi mezhebî taassubun boyutunu göstermesi bakımından önemlidir.
Bu makale son birkac yuzyildan gunumuze kadar gizli kaldigi tespit edilen bir tefsire dikkatleri ... more Bu makale son birkac yuzyildan gunumuze kadar gizli kaldigi tespit edilen bir tefsire dikkatleri cekerek eseri ve mufessirini tanitmayi hedeflemektedir. Doneminin meshur dil ve kiraat âlimi olan Ebu Nasr Ahmed b. Muhammed b. Hamdân el-Haddâdi (o. 400/1010’dan sonra) tefsire giris mahiyetinde yazdigi el-Medḫal li ‛ilmi Kitâbillâhi Teâlâ adli eserinde tefsirinden ovguyle soz etmis ve esere el-Muvaḍḍiḥ li ‛ilmi’lḲur’ân adini verdigini belirtilmistir. Bugun yayin dunyasinda el-Muvaḍḍiḥ fi’t-tefsir adiyla basilmis bir eser buyuk bir hata sonucu olarak Haddâdi’ye nispet edilmekte, bu kitap uzerinden mufessirin tefsir metoduna yonelik calismalar yapilmaktadir. Sozu edilen calismanin Haddâdi’ye ait olmadigi yolunda Arap dunyasinda bazi tartismalar baslatilmis; ancak bir sonuca baglanmamistir. Makalede kayip tefsir hakkinda yayinlanmis bu haberler de degerlendirilecektir. Gercekte tefsir, ulkemizde ve Kastamonu Yazma Eser Kutuphanesi’nde biri eksik, digeri tam olmak uzere iki nusha halinde b...
Öz Endülüs, İslam medeniyet tarihinin en parlak dönemlerinden birine şahitlik etmiştir. Hicri I. ... more Öz Endülüs, İslam medeniyet tarihinin en parlak dönemlerinden birine şahitlik etmiştir. Hicri I. asrın sonlarında Emevîler tarafından bölgenin fethi ile başlatılan bu dönem Arap dilinin ve İslâm'ın yayılması ile devam etmiş, Endülüs uzun yıllar ilmin ve aydınlanmanın beşiği olarak Doğu ile Batı arasında bir köprü vazifesi görmüştür. İslamî ilimler ilk olarak bu topraklara yerleşen tabiûn nesli tarafından okutulmuş, Endülüslü alimler dönemin ilim merkezleri olan Kahire, Mekke, Medine, Bağdat, Şam, Basra, Kufe gibi şehirlere giderek meşhur hocaların ders halkalarına katılmışlardır. Bu merkezlerden Endülüs'e gelip ders veren hocalar da olmuştur. Hadis, fıkıh, kıraat ilimlerinin yanı sıra tefsir ilmi üzerine çalışmalar yapılmıştır. Tefsirin bu bölgede müstakil bir disiplin halini alması hicrî III. asrın ilk yarısında gerçekleşmiştir. Bölge alimlerinin kültür, kemmiyet, keyfiyet, zaman vb. farklılıklara rağmen usulü, kaideleri, şartları bakımından tefsire yaklaşımları Doğu alimleri ile aynıdır. Ancak eser telifinde geliştirdikleri yöntemlerle adlarından söz ettirecek bir üsluba sahiptirler. Bu makale Endülüs müfessirlerden İbn ͑ Aṭiyye (v. 541/1147) ve el-Ḳurṭubī'nin (v. 671/1273) Kur'an-ı Kerim'de geniş yer tutan peygamber kıssalarından Hz. Nūḥ ile ilgili rivayetleri ele alış biçimlerini karşılaştırmayı hedeflemektedir. Konunun araştırılacağı iki kaynak İbn ͑ Aṭiyye'nin Muḥarraru'l-Vecīz ve el-Ḳurṭubī'nin el-Cāmiu' li-Aḥkāmi'l-Ḳur'ān adlı tefsir eserleridir. Her iki müfessirin ortak özelliği tefsirlerinin rivayet tefsiri kategorisinde ele alınmasına rağmen rivayet ve dirayet usulünü birlikte uygulamış olmalarıdır. Ancak bu iki müfessirin yaşamları arasında bir asırdan fazla zaman vardır. Bu da referans gösterdikleri kaynakların yakınlığına rağmen yorum farklılıklarına sebep olabilecek bir durumdur. Araştırma için seçilen Hz. Nūḥ kıssası; tevhid, ṭūfān, gemi, toplu helak vb. haberleri içinde barındırması yönüyle rivayet yoğunluğu bulunan bir kıssadır. Makalede yakın dönemlerde ve aynı coğrafyada yaşayan, aynı ekolü temsil eden İbn ͑ Aṭiyye ve el-Ḳurṭubī'nin bu rivayetleri aktarma biçimlerindeki benzerlik ve farklılıklar tespit edilerek değerlendirilecektir. Abstract Andalus witnessed one of the most illuminated periods of Islamic civilization history. This period which begins conquering of the region by Emevis at the end of the first Hijri century continued with spreading of Arabic language and Islam and became a bridge between East and West as the cradle of illumination and science for long years. Islamic sciences were taught first by tabiun (disciples of the Muhammed) generation loacted in these soils, scholars of andalus went to the cities of Cairo, Mecca, Medina, Baghdad, Damascus, Basra, Kufe that are scientific centers of the period. Some scholars from these centers came to Andalus and gave classes there. The studies of hadiths, the sciences of Islamic law, reading quran beside the interpretation were carried out. Becoming a self-contained discipline of interpratation in this region was realized by the first half of third century hijri. The approach to the interpretation of region scholars, in terms of method, rules, conditions despite of the differences of culture, quantity, quality, time etc. is the same as east scholaras but they have had an atttitude that make an impression with the methods that they developed in work writing. This article is aimed at comparing the methods of studying the rumors related to prophet Noah from prophet parables which are covered widely in quran by İbn ͑ Aṭiyye died. 541/1147) and Ḳurṭubī'nin (died, 671/1273) who are of al-andalus expounders. There are two sources that are
Dini Araştırmalar
Şîa mezhebi İslam'da akide ayrılığının sonucu olarak ortaya çıkan ilk mezheplerdendir. İmametin H... more Şîa mezhebi İslam'da akide ayrılığının sonucu olarak ortaya çıkan ilk mezheplerdendir. İmametin Hz. Ali ve nesline ait olduğunu düşünen İmamiyye, Şîa mezhebinin bir koludur. Bu mezhebin mensupları telif ettikleri tefsirlerde kendi mezhebî görüşlerini destekleyecek yorumlara yer vermişlerdir. Ali b. İbrahim el-Kummî de İmamiyye mezhebine bağlıdır. Müfessir kendisinden sonraki tefsirlere kaynaklık eden tefsirinde, batınî yorumları ile dikkat çekmektedir. el-Kummî'nin Hz. Muhammed'den önceki peygamberlerin kıssalarında Hz. Ali ve Ehl-i Beyt'e dair rivayetler nakletmesi mezhebî taassubun boyutunu göstermesi bakımından önemlidir.
Bu makale son birkac yuzyildan gunumuze kadar gizli kaldigi tespit edilen bir tefsire dikkatleri ... more Bu makale son birkac yuzyildan gunumuze kadar gizli kaldigi tespit edilen bir tefsire dikkatleri cekerek eseri ve mufessirini tanitmayi hedeflemektedir. Doneminin meshur dil ve kiraat âlimi olan Ebu Nasr Ahmed b. Muhammed b. Hamdân el-Haddâdi (o. 400/1010’dan sonra) tefsire giris mahiyetinde yazdigi el-Medḫal li ‛ilmi Kitâbillâhi Teâlâ adli eserinde tefsirinden ovguyle soz etmis ve esere el-Muvaḍḍiḥ li ‛ilmi’lḲur’ân adini verdigini belirtilmistir. Bugun yayin dunyasinda el-Muvaḍḍiḥ fi’t-tefsir adiyla basilmis bir eser buyuk bir hata sonucu olarak Haddâdi’ye nispet edilmekte, bu kitap uzerinden mufessirin tefsir metoduna yonelik calismalar yapilmaktadir. Sozu edilen calismanin Haddâdi’ye ait olmadigi yolunda Arap dunyasinda bazi tartismalar baslatilmis; ancak bir sonuca baglanmamistir. Makalede kayip tefsir hakkinda yayinlanmis bu haberler de degerlendirilecektir. Gercekte tefsir, ulkemizde ve Kastamonu Yazma Eser Kutuphanesi’nde biri eksik, digeri tam olmak uzere iki nusha halinde b...
Öz Endülüs, İslam medeniyet tarihinin en parlak dönemlerinden birine şahitlik etmiştir. Hicri I. ... more Öz Endülüs, İslam medeniyet tarihinin en parlak dönemlerinden birine şahitlik etmiştir. Hicri I. asrın sonlarında Emevîler tarafından bölgenin fethi ile başlatılan bu dönem Arap dilinin ve İslâm'ın yayılması ile devam etmiş, Endülüs uzun yıllar ilmin ve aydınlanmanın beşiği olarak Doğu ile Batı arasında bir köprü vazifesi görmüştür. İslamî ilimler ilk olarak bu topraklara yerleşen tabiûn nesli tarafından okutulmuş, Endülüslü alimler dönemin ilim merkezleri olan Kahire, Mekke, Medine, Bağdat, Şam, Basra, Kufe gibi şehirlere giderek meşhur hocaların ders halkalarına katılmışlardır. Bu merkezlerden Endülüs'e gelip ders veren hocalar da olmuştur. Hadis, fıkıh, kıraat ilimlerinin yanı sıra tefsir ilmi üzerine çalışmalar yapılmıştır. Tefsirin bu bölgede müstakil bir disiplin halini alması hicrî III. asrın ilk yarısında gerçekleşmiştir. Bölge alimlerinin kültür, kemmiyet, keyfiyet, zaman vb. farklılıklara rağmen usulü, kaideleri, şartları bakımından tefsire yaklaşımları Doğu alimleri ile aynıdır. Ancak eser telifinde geliştirdikleri yöntemlerle adlarından söz ettirecek bir üsluba sahiptirler. Bu makale Endülüs müfessirlerden İbn ͑ Aṭiyye (v. 541/1147) ve el-Ḳurṭubī'nin (v. 671/1273) Kur'an-ı Kerim'de geniş yer tutan peygamber kıssalarından Hz. Nūḥ ile ilgili rivayetleri ele alış biçimlerini karşılaştırmayı hedeflemektedir. Konunun araştırılacağı iki kaynak İbn ͑ Aṭiyye'nin Muḥarraru'l-Vecīz ve el-Ḳurṭubī'nin el-Cāmiu' li-Aḥkāmi'l-Ḳur'ān adlı tefsir eserleridir. Her iki müfessirin ortak özelliği tefsirlerinin rivayet tefsiri kategorisinde ele alınmasına rağmen rivayet ve dirayet usulünü birlikte uygulamış olmalarıdır. Ancak bu iki müfessirin yaşamları arasında bir asırdan fazla zaman vardır. Bu da referans gösterdikleri kaynakların yakınlığına rağmen yorum farklılıklarına sebep olabilecek bir durumdur. Araştırma için seçilen Hz. Nūḥ kıssası; tevhid, ṭūfān, gemi, toplu helak vb. haberleri içinde barındırması yönüyle rivayet yoğunluğu bulunan bir kıssadır. Makalede yakın dönemlerde ve aynı coğrafyada yaşayan, aynı ekolü temsil eden İbn ͑ Aṭiyye ve el-Ḳurṭubī'nin bu rivayetleri aktarma biçimlerindeki benzerlik ve farklılıklar tespit edilerek değerlendirilecektir. Abstract Andalus witnessed one of the most illuminated periods of Islamic civilization history. This period which begins conquering of the region by Emevis at the end of the first Hijri century continued with spreading of Arabic language and Islam and became a bridge between East and West as the cradle of illumination and science for long years. Islamic sciences were taught first by tabiun (disciples of the Muhammed) generation loacted in these soils, scholars of andalus went to the cities of Cairo, Mecca, Medina, Baghdad, Damascus, Basra, Kufe that are scientific centers of the period. Some scholars from these centers came to Andalus and gave classes there. The studies of hadiths, the sciences of Islamic law, reading quran beside the interpretation were carried out. Becoming a self-contained discipline of interpratation in this region was realized by the first half of third century hijri. The approach to the interpretation of region scholars, in terms of method, rules, conditions despite of the differences of culture, quantity, quality, time etc. is the same as east scholaras but they have had an atttitude that make an impression with the methods that they developed in work writing. This article is aimed at comparing the methods of studying the rumors related to prophet Noah from prophet parables which are covered widely in quran by İbn ͑ Aṭiyye died. 541/1147) and Ḳurṭubī'nin (died, 671/1273) who are of al-andalus expounders. There are two sources that are