Âdem CEYHAN | Celal Bayar University (original) (raw)
Papers by Âdem CEYHAN
Külliyat :, Mar 22, 2024
Türk edebiyatı tarihinde Hz. Ali'ye nisbet edilen güzel sözlerin çoklukla yüz ve aşağı yukarı iki... more Türk edebiyatı tarihinde Hz. Ali'ye nisbet edilen güzel sözlerin çoklukla yüz ve aşağı yukarı iki yüz küsurunun tercüme yahut şerh edildiği bilinmektedir. Anılan yüz söz çeviri ve açıklamaları, büyük kısmı itibarıyla meşhur Arap yazarı Câhız (ö. 255/869) tarafından derlenen Mie Kelime'nin, iki yüz küsur olanlar ise Tabersî'nin (ö. 548/1154) Nesrü'l-leâlî ismi altında elifba harfleri sırasına göre bir araya getirdiği 290 kadar vecizenin tercüme veya şerhleridir. Bununla birlikte az sayıda olsa da Âmidî'nin (ö. 550/1155) Gurerü'lhikem...'inden seçilmiş sözlerin tercümesine de rastlanmaktadır. Daha çok Sultan II. Abdülhamid devrindeki Hazîne-i Hâssa müsteşarlığı ve eski eser alım satımıyla tanınan Mehmed Hâlis (1273-1340/1856-1922), Gurerü'l-hikem'den seçtiği 496 Arapça sözü Türkçeye çevirip onlardan yirmi-yirmi beş kadarını kısaca şerh de ederek Envârü'l-edeb adıyla 1324 (1908-1909) yılında bastırmıştır. Bu çalışmada Hâlis Efendi'nin hayatı ve kütüphanesi hakkında bilgi verildikten sonra söz konusu eseri Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevrilerek okuyucuların incelemesine arz edilmiş; böylece 1995'te mütercim adı anılmaksızın ve sadeleştirilmiş olarak yayımlanan o kitapçığın hem diliçi çevirisi hem de Latin alfabesine aktarılmış asli hâliyle neşredilmesi hedeflenmiştir.
ÖZ 20. asır Türk Halk Edebiyatının tanınmış temsilcilerinden biri olan Âşık Veysel'in şiirleri ok... more ÖZ 20. asır Türk Halk Edebiyatının tanınmış temsilcilerinden biri olan Âşık Veysel'in şiirleri okunduğunda, bu manzumeler arasında Müslümanca duygulanış ve düşüncenin mahsulü denebilecek lirik yahut didaktik parçaların da bütün hâlinde ele alınıp incelemeyi gerektirecek bir miktara eriştiği görülür. Yedi yaşında görme duyusunu kaybettiği bilinen ünlü ozanın İslami bilgileri, işitme, his, sezgi, şahsen muhakeme, tecrübe gibi çeşitli yollarla edindiği anlaşılmaktadır. Âşık Veysel, bazı şiirlerini bütünüyle Allah inancı ve sevgisini dile getirmek, vatandaşlarına millî birliği telkin etmek, sosyal çevrenin olumsuz yöndeki değişimlerinden duyduğu rahatsızlığı belirtmek gibi maksatlarla söylemiş; birtakım manzum sözlerinde ise değişik münasebetlerle İslam dininin semavi kitaplar, peygamberler, ahiret ve kadere iman esaslarına, dua, şükür gibi mensupları için emrettiği ibadetlere temas etmiştir. Onun şiirlerinde bazı ayet ve hadislere uygun mısralar bulunmakta; Lokman, Hz. Ali, Mevlana, Hacı Bektaş gibi din ve tasavvuf büyüklerini saygıyla andığı da görülmektedir. Bu makalede Âşık Veysel'in şiirlerindeki İslam ve tasavvuf unsurları; iman esasları, ayet ve hadislere telmihler, namaz, gusül, dua, şükür vb. ibadetler, günahlar, iyi ve kötü huylar, tasavvufi isim, mefhum ve sufiler gibi başlıklar altında ele alınıp değerlendirilerek topluca inceleme neticesinde ulaşılan birtakım sonuçlar sıralanmıştır.
DergiPark (Istanbul University), Jun 29, 2011
Âdem CEYHAN* Özet Bu makalede 17. asır mutasavvıf şairlerinden Antalyalı Âdem Dede'nin hayatının ... more Âdem CEYHAN* Özet Bu makalede 17. asır mutasavvıf şairlerinden Antalyalı Âdem Dede'nin hayatının mevcut kaynaklar ışığında anlatılması ve sınırlı sayıdaki şiirinin diliçi çevirileriyle verilmesi hedeflenmektedir. Önce gözden geçirilen ve Âdem Dede konusuna ait kısımları ele alınan tarihî-biyografik kaynaklar öz olarak sayılmakta; sonra onun hayat hikâyesi, söz konusu eserlerden faydalanılarak yazılmaktadır. Âdem Dede'nin beş-altı denebilecek kadar az sayıda şiiri bilinmesine ve elimizde bulunmasına rağmen, hangi vasfıyla edebiyat tarihçilerinin dikkatini çektiği meselesi ve tesirleri üzerinde de durulmakta; nihayet kaynaklarda geçen sınırlı sayıdaki manzumesi, günümüz Türkçesine çevirileriyle birlikte verilmektedir.
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, Oct 31, 2021
Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhin... more Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhinin meydana getirildiği ilgililerce bilinmektedir. 16. yüzyılda kırk hadis toplama, çeviri ve açıklama çalışmaları, önceki asırlara nazaran kat kat artmış; bu türde-şimdiki tesbitlerimize göre-otuz dolayında eser ortaya konmuştur. Anılan çağda Usûlî, Fuzûlî, Fevrî, Âşık Çelebi gibi kırk veya bu sayıdan daha fazla hadis tercüme eden şairlerin bir kısmı divan sahibidir. Divanındaki çeşitli şiirlerden anlaşıldığına göre Sirâcî de 16. asır Osmanlı şairlerinden olup Hz. Peygamber'e, onun Ehl-i Beyt'i, dört dostu, torunları Hz. Hasan, Hüseyin ve On İki İmama sevgiyle bağlı bir edebî şahsiyettir. Mütercim, divanının başında yer alması ve okuyanların dua etmesi isteğiyle kırk altı hadisi ikişer beyitli nazm ve kıtalar şeklinde Türkçeye çevirmiştir. Bu çalışmada, Sirâcî'nin hadis tercümeleri ele alınıp şekil ve öz yönünden incelenmiş; anılan kitapçıkta Yenice Vardarlı Usûlî'nin (ö. 945/ 1538) aynı türdeki eserinin, nazım biçimi, Hz. Peygamber'e ait sözlerin seçilmesi ve çevrilmesi yönlerinden tesirli olduğu, bazı ipuçlarından hareketle ileri sürülmüştür. Şairin yaşadığı çağ ve kişiliği hakkında, divanındaki şiirlere dayanılarak bilgi verilmiş; o asırda bu mahlası kullanan edebî şahsiyetin kimliği, tarihî biyografik kaynaklardan faydalanılarak tesbit edilmeye çalışılmıştır. Nihayet Sirâcî'nin hadis tercümeleri, Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevrilerek okuyucuların incelemesine arz edilmiştir.
Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Sep 30, 2021
Öz Klâsik Türk Edebiyatı tarihinde "Harîmî" mahlasını aldığı şuara tezkirelerinden öğrenilen beş ... more Öz Klâsik Türk Edebiyatı tarihinde "Harîmî" mahlasını aldığı şuara tezkirelerinden öğrenilen beş şair vardır. Ancak nazireler mecmuası, silsile-name gibi edebî ve biyografik kaynaklardan bu mahlası kullandığı anlaşılan başka şairlerin bulunduğu bilinmektedir. 16. asrın âlim ve mutasavvıf şairlerinden Bosnalı Ali bin Mustafa (ö. 1598) da anılan mahlası seçmiş edebî şahsiyetlerden biridir. "Türbe Şeyhi" olarak tanınan Ali bin Mustafa"nın hayatı ve eserleri hakkında şuara tezkirelerinde bilgi bulunmamakta; Nev"î-zâde Atâyî"nin Şekāyık Zeyli, Kâtib Çelebi"nin Fezleke"si gibi bazı biyografi ve tarih kitaplarında mâlûmat yer almaktadır. Son 35-40 yılda yapılan ilmî çalışmalar, Bosnalı Ali bin Mustafa"nın Arapça telifleri yanında kırk hadis tercümeleri, nasihatname, mevlid, silsile-name vb. türde büyüklü-küçüklü birtakım Türkçe eserlerinin olduğunu göstermektedir. Bu makalede Harîmî"nin bazı eserlerini ihtiva eden Arap harfli yazma bir mecmuada mevcut Kasîde-i Levâyih-i Nesâyih adlı kitapçığı ele alınıp tanıtılmış; Latin harflerine ve günümüz Türkçesiyle nesre çevrilmiştir. Şairin eserinin adındaki "levâyih" (lâyihalar) kelimesi ve birkaç beytinde muhatabına "şehâ" diye hitap edişi, dinî-tasavvufî öğütlerini bir sultan için yazmış olduğu ihtimalini akla getirmektedir.
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], Mar 23, 2023
* Makalemi, ricam üzerine okuyup bazı teklif ve tashihlerde bulunan Dr. Mustafa Yüceer"e, ayrıca ... more * Makalemi, ricam üzerine okuyup bazı teklif ve tashihlerde bulunan Dr. Mustafa Yüceer"e, ayrıca birtakım Arapça ibarelerin tercümesi konusunda yardımcı olan Dr. Gökhan Sebati IĢkın"a, Farsça beyitlerin çevirisi hususunda danıĢtığım Prof. Dr. Halil Çeçen ve Doç. Dr. Suat Donuk"a teĢekkür ederim.
İntihal / Plagiarism: Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit... more İntihal / Plagiarism: Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi. / This article has been reviewedby at least two referees and scanned via a plagiarism software.
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
Anlatma esasına bağlı metinlerden olan hikâyelere kadim eserler içerisinde rastlanmaktadır. Bir d... more Anlatma esasına bağlı metinlerden olan hikâyelere kadim eserler içerisinde rastlanmaktadır. Bir durumun olay örgüsü içinde nakledildiği hikâye, Batı ve Doğu kültüründe benzer gelişim seyri göstermiştir. Bilhassa kutsal metinlerde hikâyelerin yer alması, bu türe olan ilgiyi arttırmıştır. Klasik Türk Edebiyatı devrinde kaleme alınan eserler arasında hikâye türünden metinler oldukça fazladır. Bu eserler, önce halk hikâyeleri çerçevesinde yazılmış, edebiyatın zamanla klasikleşmesiyle başta dil ve üslup olmak üzere çeşitli yönlerden farklılık arz etmiştir. Bu değişim esnasında önde gelen yazar veya şairlerin sanat kudretini gösterme amaçlarının da tesiri vardır. Manzum, mensur ve manzum-mensur olarak örneklerine rastlanan bu eserlerden biri de Şair İsmâil’e aittir. Müellifin hayatı hakkında her hangi bir bilgi bulunmamaktadır. Elyazması bir mecmuada üç kitapçığına rastlanan şairin bu mazi yadigârındaki son eseri “Hikâyet-i Tâcir…” başlıklı mesnevisidir. Olağanüstü hadiselerin de yer aldı...
KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi
Tanınmış Arap âlim ve yazarlarından Câhız’ın (ö. 869) Hz. Ali vecizeleri arasından seçerek derled... more Tanınmış Arap âlim ve yazarlarından Câhız’ın (ö. 869) Hz. Ali vecizeleri arasından seçerek derlediği “Mie Kelime”(Yüz Cümle)’nin, Reşîdüddîn Vatvat (ö. 1177) tarafından Harizm şahlarına ithaf edilmek üzere Farsçaya çevrilip kısaca açıklandığı bilinmektedir. Daha ziyade “Sad-Kelime-i Hazret-i Alî” adıyla anılan bu yüz söz, Türk âlim, şair ve yazarları tarafından da alâkayla karşılanmış olup 14 veya 15. asırdan itibaren defalarca tercüme ve şerh edilmiştir. Sad Kelime’nin hangi tarihte ve kimin tarafından tamamlandığı belli olmayan birtakım tercüme ve şerhlerine de rastlanmaktadır. Dış kapağında Makālât-ı Hazret-i Esedü’llâhi’l-Gālib Alî bin Ebî Tâlib ismiyle adlandırılan eser de Sad-Kelime-i Hazret-i Alî’nin mütercimi ve tercüme zamanı kesin olarak bilinmeyen tercümelerinden biridir. Sonundaki ketebe kaydından metnin Nâmî el-Horasânî diye meşhur biri tarafından 1 Muharrem 952 (15 Mart 1545) tarihinde yazıldığı belirtilmekle beraber anılan ismin mütercim mi yoksa müstensih mi, tarihin...
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
Türk Edebiyatında na’t, miraciye, kırk hadis, yüz hadis, hilye, gazavatname gibi Hazret-i Muhamme... more Türk Edebiyatında na’t, miraciye, kırk hadis, yüz hadis, hilye, gazavatname gibi Hazret-i Muhammed’in (s.a.v.) hayatı ve şahsiyetine dair birtakım edebî türlerin bulunduğu malumdur. Bu türlerden biri de mevlid olup Hz. Peygamber’in doğumu konusunda 15. asır başlarından çağımıza kadar yüzü aşkın mevlid yazılmıştır. Mevlidlerin en güzeli ve en çok rağbet göreni, Süleyman Çelebi’nin H. 812/M. 1409-10 yılında Bursa’da yazdığı ve “Vesîletü’n-necât” adını koyduğu eseridir. Mevlid yazan şairlerin meşhur olanları arasında Germiyanlı Ahmedî, Hamdullah Hamdî, Lâmiî Çelebi, Şemseddîn-i Sivâsî, Süleyman Nahîfî sayılabilir. 16. asırda mevlid yazan şairlerden biri de “Türbe Şeyhi” namıyla tanınan ve “Harîmî” mahlasını kullanan Bosnalı Ali Dede’dir. Harîmî’nin (ö. 1007/1598) “Kitâb-ı Meşâhid-i Mevlid-i Ahmedî Salla’llâhu Aleyhi ve Sellem” adını taşıyan mevlidinin büyük kısmı mesnevi şeklindedir. Bu eserde, Hz. Peygamber’in nurunun ve ruhunun yaratılışı, nurunun Hz. Âdem’den itibaren geçişi, ismini...
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
19. asırda yaşamış Harputlu Yusuf Şükrî, Mısır’da çeşitli âlimlerden tefsir, hadis gibi ilimleri ... more 19. asırda yaşamış Harputlu Yusuf Şükrî, Mısır’da çeşitli âlimlerden tefsir, hadis gibi ilimleri tahsil etmiş; sonra Anadolu’ya dönüp İstanbul’da Şeyh İbn Vefâ Medresesinde dinî bilgilerin öğretimiyle uğraşmıştır. Bu sıralarda Vânî Efendi dergâhı şeyhliği vazifesinde de bulunan Yusuf Efendi, H. 1273 (M. 1857) yılında Medine’deki Mahmudiye Medresesi müderrisliğine tayin edilmiş; bir yandan ders verirken diğer taraftan isteyenlere irfani yönden rehberlik etme ve eser telifi işleriyle meşgul olmuştur. Üç sene sonra Anadolu’ya gelip tekrar Medine’ye giden Yusuf Efendi, H. 1292 (M. 1876) yılında vefat etmiştir. Yusuf Efendi’nin çoğu Arap harfleriye basılmış; İslâmî yahut mantık gibi onlara vasıta sayılan ilimler hakkında Arapça ve Türkçe eserleri vardır. O, her ne kadar “Şükrî” mahlasıyla bazı dinî, tasavvufi şiirler yazmışsa da daha ziyade bir müderris ve âlim olarak tanınmıştır. Yusuf Efendi’nin mensur Türkçe eserlerinden biri de “Nesâyih” (Nasihatlar) olup bu dinî, ahlaki kitabını H. ...
HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature)
İslam tarihinin Hz. Peygamber’den sonra en mühim şahsiyetlerinden biri olan Hz. Ali’ye (ö. 40/661... more İslam tarihinin Hz. Peygamber’den sonra en mühim şahsiyetlerinden biri olan Hz. Ali’ye (ö. 40/661) ait hitabe, nasihat, mektup, şiir ve vecizeler, Türk edebiyatında da alâkayla karşılanmış; bu konularda birçok eser meydana getirilmiştir. Hz. Ali’ye nisbet edilen binlerce vecizeden yüzünü, tanınmış Arap âlimi Câhız (ö. 255/869) “Mie Kelime” gibi bir isimle derlemiş; üç yüze yakınını ise Tabersî (ö. 548/1154) bir araya getirip “Nesrü’l-leâlî” adı altında elifba harfleri sırasına göre dizmiştir. Bu derlemeler, Türk edebiyatı tarihinde tahminen 14, kesin olaraksa 15. asırdan itibaren onlarca defa tercüme veya şerh edilmiştir. Adı geçen metinleri çeviren edebî şahsiyetlerden çoğunun isim yahut mahlası bilinmekte; birtakımının eserlerinde hüviyetlerine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Hangi asır adamlarından olduğu tercümesinden öğrenilemeyen bir şair, Nesrü’l-leâlî, Sad-Kelime-i Hazret-i Alî gibi derlemelerden seçtiği 94 Arapça vecizeyi, ikişer beyitle Türkçeye çevirmiştir. Müter...
![Research paper thumbnail of Hz. Ali̇’Ye Ai̇t Bazi Güzel Sözleri̇n Mensur Bi̇r Tercümesi̇: Tercemet-İ Kelâm-I Alî Radiya’Llâhü [Anh]](https://attachments.academia-assets.com/120173788/thumbnails/1.jpg)
](KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi
Hazret-i Muhammed’in (a.s.) amcasının oğlu, tebliğ ettiği İslam dinini ilk kabul edenlerden biri,... more Hazret-i Muhammed’in (a.s.) amcasının oğlu, tebliğ ettiği İslam dinini ilk kabul edenlerden biri, damadı ve dördüncü halifesi olan Hz. Ali’ye (ö. 661) ait vecize, şiir, hitabe, öğüt ve mektuplar, asırlar boyunca rağbet görmüş; çeşitli dillere çevrilmiştir. Onun bilgece sözleri arasından Tabersî’nin (ö. 548/ 1154) seçerek elifba sırasına göre dizdiği rivayet edilen vecizeler, Türk edebiyatı tarihinde birçok şair ve yazar tarafından çevrilmiş; zaman zaman şerh de edilmiştir. “Nesrü’l-leâlî” adı verilen bu derlemeyi tercüme eden edebî şahsiyetlerin çoğu, isim veya mahlasını bildirmiş; bir kısmı ise hüviyeti hakkında bilgi vermemiştir. Bu yazıda, anılan güzel sözler metninin hangi tarihte ve kimin tarafından meydana getirildiği belli olmayan mensur bir tercümesi tanıtıldıktan sonra onun Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevirisi okuyucuların ilgisine arz edilmiştir. “Tercemet-i Kelâm-ı Alî Radıya’llâhu [Anh]” başlığını taşıyan eserde mukaddime, telif sebebi, hâtime gibi bölümler bu...
İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2020
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], Feb 25, 2021
Türkçeye tercüme etmiştir. Birkaç beyitle tercümesini tamamlayan şairin bu eseri, kırk hadis ve H... more Türkçeye tercüme etmiştir. Birkaç beyitle tercümesini tamamlayan şairin bu eseri, kırk hadis ve Hz. Ali"den kırk vecize tercümesiyle hem şekil, hem de muhteva yönünden benzerlik göstermektedir. Bu çalışmada Harîmî"nin hayatı ve bilhassa bazı Türkçe eserleri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra, "Çihil Hikmet" (Kırk Hikmet) adını koyduğu eseri Latin harflerine ve günümüz Türkçesine aktarılarak okuyucuların incelemesine arz edilmiştir.
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], Aug 30, 2021
It is known that proverbs and folk expressions have been used by our poets and writers since the ... more It is known that proverbs and folk expressions have been used by our poets and writers since the earliest known works of Turkish Literature. In addition to using this common language material in the works they created, literary figures sometimes went to the direction of explaining their life experiences, guiding and giving advice to their interlocutors. For centuries, poets belonging to the educated group of the society such as Güvâhî and Cemâlî, as well as some folk poets, have written advice or epics with proverbs and idioms. They followed in the footsteps of their predecessors by writing works. There is such a didactic poem in the manuscript divan of the poet Asrî, who in the 20th century composed a divan by writing poems in aruz meter and verse forms such as ghazal, stanza, and rubai. In this article, after giving brief information about the life and works of Ahmet Cemil Miroğlu (1907-1971), his poem named "Pend-nâmei Asrî" was mentioned and presented to the attention of the readers. The poet gave advice to the reader on various subjects with around sixty proverbs and idioms, in which he said there was wisdom in each of his fifty couplet poems.
Normal 0 21 false false false TR X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 Bu makalede 17. asir mu... more Normal 0 21 false false false TR X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 Bu makalede 17. asir mutasavvif sairlerinden Antalyali Âdem Dede'nin hayatinin mevcut kaynaklar isiginda anlatilmasi ve sinirli sayidaki siirinin dilici cevirileriyle verilmesi hedeflenmektedir. Once gozden gecirilen ve Âdem Dede konusuna ait kisimlari ele alinan tarihi- biyografik kaynaklar oz olarak sayilmakta; sonra onun hayat hikâyesi, soz konusu eserlerden faydalanilarak yazilmaktadir. Âdem Dede'nin bes-alti denebilecek kadar az sayida siiri bilinmesine ve elimizde bulunmasina ragmen, hangi vasfiyla edebiyat tarihcilerinin dikkat nazarlarini cektigi meselesi ve tesirleri uzerinde durulmakta; nihayet kaynaklarda gecen sinirli sayidaki manzumesi, gunumuz Turkcesine cevirileriyle birlikte verilmektedir.
Islâm kulturu tesiri altinda gelisen Turk Edebiyati tarihinde muhim yer tutan eserlerden bir kism... more Islâm kulturu tesiri altinda gelisen Turk Edebiyati tarihinde muhim yer tutan eserlerden bir kismi, ahlaki konularda yazilmis telif veya tercume metinlerdir. Ahlâki guzel sozlerin tercume veya serhi turunden edebi mahsuller de ahlâk kitaplarinin bir bolumunu teskil eder. Nesru’l-leâli, Hz. Ali’ye nisbet edilen guzel sozler arasindan Tabersi’nin (o. 1154) secip meydana getirdigi bir derleme olup uc yuze yakin Arapca vecizeyi ihtiva eder. Elifba harfleri sirasina gore dizilmis bu sozlerde, daha cok ahlâk ve adapla alâkali bilgece fikir, gorus, tecrube ve tavsiyeler dile getirilmistir. Hemen hemen hepsi Islâm esaslarina uygun bulunan bu vecizeler, cesitli âlim, sair ve yazarlar tarafindan zaman zaman serh veya Farsca, Turkce, Almanca gibi dillere tercume edilmistir. Bahis konusu guzel sozler kitapcigi, Turk âlim, sair ve yazarlarinca da hayli alâkayla karsilanmis; Kāsim, Hâfiz, Ali Şir Nevâi, Latifi, Osman Salâhaddin el-Mevlevi, Muallim Nâci gibi edebi sahsiyetler eliyle Turkceye asirl...
1935’te Berlin’de dogan ve 19 yasinda Musluman olan H. Ahmed Schmiede (1935-2010), 1954’ten vefat... more 1935’te Berlin’de dogan ve 19 yasinda Musluman olan H. Ahmed Schmiede (1935-2010), 1954’ten vefatina kadar Islâm dinine, Turk kultur ve edebiyatina dair yayinlar yapmis gayretli bir Turk dostu, verimli bir arastirmaci- yazar ve mutercimdir. Cesitli gazete ve dergilerde Islâm, Turk edebiyati, Turk, Azerbaycan ve Alman edebiyat tarihinin belli basli sahsiyetleri, Turk-Alman munasebetleri gibi muhtelif konularda yazilari yayimlanmis olan Schmiede, Kuzey Azerbaycan edebiyatini Turkiye’de, Turk edebiyatini Azerbaycan’da, her iki ulke edebiyatini Almanya’da kitap, makale ve konferans yoluyla tanitmaya calismistir. Onun Almanca hadis cevirileri, Dede Korkut Kitabi’nin Almancaya tercumesi, Turkce aslinin nesri, Giritli Aziz Ali Efendi’nin (o. 1798) hayati, Azerbaycan halk masallarindan secmeler… gibi Eski Turk, Yeni Turk ve Turk Halk Edebiyatina ait cok sayida yayini bulunmaktadir. Bu calismada, Schmiede’nin hayati kisaca hikâye edildikten sonra, yayimlanmis eserleri hakkinda bilgi verilmek...
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 2021
Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhin... more Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhinin meydana getirildiği ilgililerce bilinen bir gerçektir. 16. yüzyılda kırk hadis toplama, çeviri ve açıklama çalışmaları, önceki asırlara nazaran kat kat artmış; bu türde –şimdiki tesbitlerimize göre- otuz dolayında eser ortaya konmuştur. Anılan çağda Usûlî, Fuzûlî, Fevrî, Âşık Çelebi gibi kırk veya bu sayıdan bir miktar daha fazla hadis tercüme eden şairlerin bir kısmı divan sahibidir. Divanındaki çeşitli şiirlerden anlaşıldığına göre Sirâcî de 16. asır Osmanlı şairlerinden olup Hz. Peygamber’e, onun Ehl-i Beyt’i, dört dostu, torunları Hz. Hasan, Hüseyin ve on iki imama sevgiyle bağlı bir edebî şahsiyettir. Mütercim, divanının başında yer alması ve okuyanların dua etmesi isteğiyle kırkaltı hadisi ikişer beyitli nazm ve kıtalar şeklinde Türkçeye çevirmiştir. Bu çalışmada Sirâcî’nin hadis tercümeleri ele alınıp şekil ve öz yönünden incelenmiş; anılan kitapçıkta Yenice Vardarlı Usûlî’nin ...
Külliyat :, Mar 22, 2024
Türk edebiyatı tarihinde Hz. Ali'ye nisbet edilen güzel sözlerin çoklukla yüz ve aşağı yukarı iki... more Türk edebiyatı tarihinde Hz. Ali'ye nisbet edilen güzel sözlerin çoklukla yüz ve aşağı yukarı iki yüz küsurunun tercüme yahut şerh edildiği bilinmektedir. Anılan yüz söz çeviri ve açıklamaları, büyük kısmı itibarıyla meşhur Arap yazarı Câhız (ö. 255/869) tarafından derlenen Mie Kelime'nin, iki yüz küsur olanlar ise Tabersî'nin (ö. 548/1154) Nesrü'l-leâlî ismi altında elifba harfleri sırasına göre bir araya getirdiği 290 kadar vecizenin tercüme veya şerhleridir. Bununla birlikte az sayıda olsa da Âmidî'nin (ö. 550/1155) Gurerü'lhikem...'inden seçilmiş sözlerin tercümesine de rastlanmaktadır. Daha çok Sultan II. Abdülhamid devrindeki Hazîne-i Hâssa müsteşarlığı ve eski eser alım satımıyla tanınan Mehmed Hâlis (1273-1340/1856-1922), Gurerü'l-hikem'den seçtiği 496 Arapça sözü Türkçeye çevirip onlardan yirmi-yirmi beş kadarını kısaca şerh de ederek Envârü'l-edeb adıyla 1324 (1908-1909) yılında bastırmıştır. Bu çalışmada Hâlis Efendi'nin hayatı ve kütüphanesi hakkında bilgi verildikten sonra söz konusu eseri Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevrilerek okuyucuların incelemesine arz edilmiş; böylece 1995'te mütercim adı anılmaksızın ve sadeleştirilmiş olarak yayımlanan o kitapçığın hem diliçi çevirisi hem de Latin alfabesine aktarılmış asli hâliyle neşredilmesi hedeflenmiştir.
ÖZ 20. asır Türk Halk Edebiyatının tanınmış temsilcilerinden biri olan Âşık Veysel'in şiirleri ok... more ÖZ 20. asır Türk Halk Edebiyatının tanınmış temsilcilerinden biri olan Âşık Veysel'in şiirleri okunduğunda, bu manzumeler arasında Müslümanca duygulanış ve düşüncenin mahsulü denebilecek lirik yahut didaktik parçaların da bütün hâlinde ele alınıp incelemeyi gerektirecek bir miktara eriştiği görülür. Yedi yaşında görme duyusunu kaybettiği bilinen ünlü ozanın İslami bilgileri, işitme, his, sezgi, şahsen muhakeme, tecrübe gibi çeşitli yollarla edindiği anlaşılmaktadır. Âşık Veysel, bazı şiirlerini bütünüyle Allah inancı ve sevgisini dile getirmek, vatandaşlarına millî birliği telkin etmek, sosyal çevrenin olumsuz yöndeki değişimlerinden duyduğu rahatsızlığı belirtmek gibi maksatlarla söylemiş; birtakım manzum sözlerinde ise değişik münasebetlerle İslam dininin semavi kitaplar, peygamberler, ahiret ve kadere iman esaslarına, dua, şükür gibi mensupları için emrettiği ibadetlere temas etmiştir. Onun şiirlerinde bazı ayet ve hadislere uygun mısralar bulunmakta; Lokman, Hz. Ali, Mevlana, Hacı Bektaş gibi din ve tasavvuf büyüklerini saygıyla andığı da görülmektedir. Bu makalede Âşık Veysel'in şiirlerindeki İslam ve tasavvuf unsurları; iman esasları, ayet ve hadislere telmihler, namaz, gusül, dua, şükür vb. ibadetler, günahlar, iyi ve kötü huylar, tasavvufi isim, mefhum ve sufiler gibi başlıklar altında ele alınıp değerlendirilerek topluca inceleme neticesinde ulaşılan birtakım sonuçlar sıralanmıştır.
DergiPark (Istanbul University), Jun 29, 2011
Âdem CEYHAN* Özet Bu makalede 17. asır mutasavvıf şairlerinden Antalyalı Âdem Dede'nin hayatının ... more Âdem CEYHAN* Özet Bu makalede 17. asır mutasavvıf şairlerinden Antalyalı Âdem Dede'nin hayatının mevcut kaynaklar ışığında anlatılması ve sınırlı sayıdaki şiirinin diliçi çevirileriyle verilmesi hedeflenmektedir. Önce gözden geçirilen ve Âdem Dede konusuna ait kısımları ele alınan tarihî-biyografik kaynaklar öz olarak sayılmakta; sonra onun hayat hikâyesi, söz konusu eserlerden faydalanılarak yazılmaktadır. Âdem Dede'nin beş-altı denebilecek kadar az sayıda şiiri bilinmesine ve elimizde bulunmasına rağmen, hangi vasfıyla edebiyat tarihçilerinin dikkatini çektiği meselesi ve tesirleri üzerinde de durulmakta; nihayet kaynaklarda geçen sınırlı sayıdaki manzumesi, günümüz Türkçesine çevirileriyle birlikte verilmektedir.
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, Oct 31, 2021
Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhin... more Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhinin meydana getirildiği ilgililerce bilinmektedir. 16. yüzyılda kırk hadis toplama, çeviri ve açıklama çalışmaları, önceki asırlara nazaran kat kat artmış; bu türde-şimdiki tesbitlerimize göre-otuz dolayında eser ortaya konmuştur. Anılan çağda Usûlî, Fuzûlî, Fevrî, Âşık Çelebi gibi kırk veya bu sayıdan daha fazla hadis tercüme eden şairlerin bir kısmı divan sahibidir. Divanındaki çeşitli şiirlerden anlaşıldığına göre Sirâcî de 16. asır Osmanlı şairlerinden olup Hz. Peygamber'e, onun Ehl-i Beyt'i, dört dostu, torunları Hz. Hasan, Hüseyin ve On İki İmama sevgiyle bağlı bir edebî şahsiyettir. Mütercim, divanının başında yer alması ve okuyanların dua etmesi isteğiyle kırk altı hadisi ikişer beyitli nazm ve kıtalar şeklinde Türkçeye çevirmiştir. Bu çalışmada, Sirâcî'nin hadis tercümeleri ele alınıp şekil ve öz yönünden incelenmiş; anılan kitapçıkta Yenice Vardarlı Usûlî'nin (ö. 945/ 1538) aynı türdeki eserinin, nazım biçimi, Hz. Peygamber'e ait sözlerin seçilmesi ve çevrilmesi yönlerinden tesirli olduğu, bazı ipuçlarından hareketle ileri sürülmüştür. Şairin yaşadığı çağ ve kişiliği hakkında, divanındaki şiirlere dayanılarak bilgi verilmiş; o asırda bu mahlası kullanan edebî şahsiyetin kimliği, tarihî biyografik kaynaklardan faydalanılarak tesbit edilmeye çalışılmıştır. Nihayet Sirâcî'nin hadis tercümeleri, Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevrilerek okuyucuların incelemesine arz edilmiştir.
Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Sep 30, 2021
Öz Klâsik Türk Edebiyatı tarihinde "Harîmî" mahlasını aldığı şuara tezkirelerinden öğrenilen beş ... more Öz Klâsik Türk Edebiyatı tarihinde "Harîmî" mahlasını aldığı şuara tezkirelerinden öğrenilen beş şair vardır. Ancak nazireler mecmuası, silsile-name gibi edebî ve biyografik kaynaklardan bu mahlası kullandığı anlaşılan başka şairlerin bulunduğu bilinmektedir. 16. asrın âlim ve mutasavvıf şairlerinden Bosnalı Ali bin Mustafa (ö. 1598) da anılan mahlası seçmiş edebî şahsiyetlerden biridir. "Türbe Şeyhi" olarak tanınan Ali bin Mustafa"nın hayatı ve eserleri hakkında şuara tezkirelerinde bilgi bulunmamakta; Nev"î-zâde Atâyî"nin Şekāyık Zeyli, Kâtib Çelebi"nin Fezleke"si gibi bazı biyografi ve tarih kitaplarında mâlûmat yer almaktadır. Son 35-40 yılda yapılan ilmî çalışmalar, Bosnalı Ali bin Mustafa"nın Arapça telifleri yanında kırk hadis tercümeleri, nasihatname, mevlid, silsile-name vb. türde büyüklü-küçüklü birtakım Türkçe eserlerinin olduğunu göstermektedir. Bu makalede Harîmî"nin bazı eserlerini ihtiva eden Arap harfli yazma bir mecmuada mevcut Kasîde-i Levâyih-i Nesâyih adlı kitapçığı ele alınıp tanıtılmış; Latin harflerine ve günümüz Türkçesiyle nesre çevrilmiştir. Şairin eserinin adındaki "levâyih" (lâyihalar) kelimesi ve birkaç beytinde muhatabına "şehâ" diye hitap edişi, dinî-tasavvufî öğütlerini bir sultan için yazmış olduğu ihtimalini akla getirmektedir.
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], Mar 23, 2023
* Makalemi, ricam üzerine okuyup bazı teklif ve tashihlerde bulunan Dr. Mustafa Yüceer"e, ayrıca ... more * Makalemi, ricam üzerine okuyup bazı teklif ve tashihlerde bulunan Dr. Mustafa Yüceer"e, ayrıca birtakım Arapça ibarelerin tercümesi konusunda yardımcı olan Dr. Gökhan Sebati IĢkın"a, Farsça beyitlerin çevirisi hususunda danıĢtığım Prof. Dr. Halil Çeçen ve Doç. Dr. Suat Donuk"a teĢekkür ederim.
İntihal / Plagiarism: Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit... more İntihal / Plagiarism: Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi. / This article has been reviewedby at least two referees and scanned via a plagiarism software.
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
Anlatma esasına bağlı metinlerden olan hikâyelere kadim eserler içerisinde rastlanmaktadır. Bir d... more Anlatma esasına bağlı metinlerden olan hikâyelere kadim eserler içerisinde rastlanmaktadır. Bir durumun olay örgüsü içinde nakledildiği hikâye, Batı ve Doğu kültüründe benzer gelişim seyri göstermiştir. Bilhassa kutsal metinlerde hikâyelerin yer alması, bu türe olan ilgiyi arttırmıştır. Klasik Türk Edebiyatı devrinde kaleme alınan eserler arasında hikâye türünden metinler oldukça fazladır. Bu eserler, önce halk hikâyeleri çerçevesinde yazılmış, edebiyatın zamanla klasikleşmesiyle başta dil ve üslup olmak üzere çeşitli yönlerden farklılık arz etmiştir. Bu değişim esnasında önde gelen yazar veya şairlerin sanat kudretini gösterme amaçlarının da tesiri vardır. Manzum, mensur ve manzum-mensur olarak örneklerine rastlanan bu eserlerden biri de Şair İsmâil’e aittir. Müellifin hayatı hakkında her hangi bir bilgi bulunmamaktadır. Elyazması bir mecmuada üç kitapçığına rastlanan şairin bu mazi yadigârındaki son eseri “Hikâyet-i Tâcir…” başlıklı mesnevisidir. Olağanüstü hadiselerin de yer aldı...
KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi
Tanınmış Arap âlim ve yazarlarından Câhız’ın (ö. 869) Hz. Ali vecizeleri arasından seçerek derled... more Tanınmış Arap âlim ve yazarlarından Câhız’ın (ö. 869) Hz. Ali vecizeleri arasından seçerek derlediği “Mie Kelime”(Yüz Cümle)’nin, Reşîdüddîn Vatvat (ö. 1177) tarafından Harizm şahlarına ithaf edilmek üzere Farsçaya çevrilip kısaca açıklandığı bilinmektedir. Daha ziyade “Sad-Kelime-i Hazret-i Alî” adıyla anılan bu yüz söz, Türk âlim, şair ve yazarları tarafından da alâkayla karşılanmış olup 14 veya 15. asırdan itibaren defalarca tercüme ve şerh edilmiştir. Sad Kelime’nin hangi tarihte ve kimin tarafından tamamlandığı belli olmayan birtakım tercüme ve şerhlerine de rastlanmaktadır. Dış kapağında Makālât-ı Hazret-i Esedü’llâhi’l-Gālib Alî bin Ebî Tâlib ismiyle adlandırılan eser de Sad-Kelime-i Hazret-i Alî’nin mütercimi ve tercüme zamanı kesin olarak bilinmeyen tercümelerinden biridir. Sonundaki ketebe kaydından metnin Nâmî el-Horasânî diye meşhur biri tarafından 1 Muharrem 952 (15 Mart 1545) tarihinde yazıldığı belirtilmekle beraber anılan ismin mütercim mi yoksa müstensih mi, tarihin...
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
Türk Edebiyatında na’t, miraciye, kırk hadis, yüz hadis, hilye, gazavatname gibi Hazret-i Muhamme... more Türk Edebiyatında na’t, miraciye, kırk hadis, yüz hadis, hilye, gazavatname gibi Hazret-i Muhammed’in (s.a.v.) hayatı ve şahsiyetine dair birtakım edebî türlerin bulunduğu malumdur. Bu türlerden biri de mevlid olup Hz. Peygamber’in doğumu konusunda 15. asır başlarından çağımıza kadar yüzü aşkın mevlid yazılmıştır. Mevlidlerin en güzeli ve en çok rağbet göreni, Süleyman Çelebi’nin H. 812/M. 1409-10 yılında Bursa’da yazdığı ve “Vesîletü’n-necât” adını koyduğu eseridir. Mevlid yazan şairlerin meşhur olanları arasında Germiyanlı Ahmedî, Hamdullah Hamdî, Lâmiî Çelebi, Şemseddîn-i Sivâsî, Süleyman Nahîfî sayılabilir. 16. asırda mevlid yazan şairlerden biri de “Türbe Şeyhi” namıyla tanınan ve “Harîmî” mahlasını kullanan Bosnalı Ali Dede’dir. Harîmî’nin (ö. 1007/1598) “Kitâb-ı Meşâhid-i Mevlid-i Ahmedî Salla’llâhu Aleyhi ve Sellem” adını taşıyan mevlidinin büyük kısmı mesnevi şeklindedir. Bu eserde, Hz. Peygamber’in nurunun ve ruhunun yaratılışı, nurunun Hz. Âdem’den itibaren geçişi, ismini...
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
19. asırda yaşamış Harputlu Yusuf Şükrî, Mısır’da çeşitli âlimlerden tefsir, hadis gibi ilimleri ... more 19. asırda yaşamış Harputlu Yusuf Şükrî, Mısır’da çeşitli âlimlerden tefsir, hadis gibi ilimleri tahsil etmiş; sonra Anadolu’ya dönüp İstanbul’da Şeyh İbn Vefâ Medresesinde dinî bilgilerin öğretimiyle uğraşmıştır. Bu sıralarda Vânî Efendi dergâhı şeyhliği vazifesinde de bulunan Yusuf Efendi, H. 1273 (M. 1857) yılında Medine’deki Mahmudiye Medresesi müderrisliğine tayin edilmiş; bir yandan ders verirken diğer taraftan isteyenlere irfani yönden rehberlik etme ve eser telifi işleriyle meşgul olmuştur. Üç sene sonra Anadolu’ya gelip tekrar Medine’ye giden Yusuf Efendi, H. 1292 (M. 1876) yılında vefat etmiştir. Yusuf Efendi’nin çoğu Arap harfleriye basılmış; İslâmî yahut mantık gibi onlara vasıta sayılan ilimler hakkında Arapça ve Türkçe eserleri vardır. O, her ne kadar “Şükrî” mahlasıyla bazı dinî, tasavvufi şiirler yazmışsa da daha ziyade bir müderris ve âlim olarak tanınmıştır. Yusuf Efendi’nin mensur Türkçe eserlerinden biri de “Nesâyih” (Nasihatlar) olup bu dinî, ahlaki kitabını H. ...
HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature)
İslam tarihinin Hz. Peygamber’den sonra en mühim şahsiyetlerinden biri olan Hz. Ali’ye (ö. 40/661... more İslam tarihinin Hz. Peygamber’den sonra en mühim şahsiyetlerinden biri olan Hz. Ali’ye (ö. 40/661) ait hitabe, nasihat, mektup, şiir ve vecizeler, Türk edebiyatında da alâkayla karşılanmış; bu konularda birçok eser meydana getirilmiştir. Hz. Ali’ye nisbet edilen binlerce vecizeden yüzünü, tanınmış Arap âlimi Câhız (ö. 255/869) “Mie Kelime” gibi bir isimle derlemiş; üç yüze yakınını ise Tabersî (ö. 548/1154) bir araya getirip “Nesrü’l-leâlî” adı altında elifba harfleri sırasına göre dizmiştir. Bu derlemeler, Türk edebiyatı tarihinde tahminen 14, kesin olaraksa 15. asırdan itibaren onlarca defa tercüme veya şerh edilmiştir. Adı geçen metinleri çeviren edebî şahsiyetlerden çoğunun isim yahut mahlası bilinmekte; birtakımının eserlerinde hüviyetlerine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Hangi asır adamlarından olduğu tercümesinden öğrenilemeyen bir şair, Nesrü’l-leâlî, Sad-Kelime-i Hazret-i Alî gibi derlemelerden seçtiği 94 Arapça vecizeyi, ikişer beyitle Türkçeye çevirmiştir. Müter...
KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi
Hazret-i Muhammed’in (a.s.) amcasının oğlu, tebliğ ettiği İslam dinini ilk kabul edenlerden biri,... more Hazret-i Muhammed’in (a.s.) amcasının oğlu, tebliğ ettiği İslam dinini ilk kabul edenlerden biri, damadı ve dördüncü halifesi olan Hz. Ali’ye (ö. 661) ait vecize, şiir, hitabe, öğüt ve mektuplar, asırlar boyunca rağbet görmüş; çeşitli dillere çevrilmiştir. Onun bilgece sözleri arasından Tabersî’nin (ö. 548/ 1154) seçerek elifba sırasına göre dizdiği rivayet edilen vecizeler, Türk edebiyatı tarihinde birçok şair ve yazar tarafından çevrilmiş; zaman zaman şerh de edilmiştir. “Nesrü’l-leâlî” adı verilen bu derlemeyi tercüme eden edebî şahsiyetlerin çoğu, isim veya mahlasını bildirmiş; bir kısmı ise hüviyeti hakkında bilgi vermemiştir. Bu yazıda, anılan güzel sözler metninin hangi tarihte ve kimin tarafından meydana getirildiği belli olmayan mensur bir tercümesi tanıtıldıktan sonra onun Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevirisi okuyucuların ilgisine arz edilmiştir. “Tercemet-i Kelâm-ı Alî Radıya’llâhu [Anh]” başlığını taşıyan eserde mukaddime, telif sebebi, hâtime gibi bölümler bu...
İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2020
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], Feb 25, 2021
Türkçeye tercüme etmiştir. Birkaç beyitle tercümesini tamamlayan şairin bu eseri, kırk hadis ve H... more Türkçeye tercüme etmiştir. Birkaç beyitle tercümesini tamamlayan şairin bu eseri, kırk hadis ve Hz. Ali"den kırk vecize tercümesiyle hem şekil, hem de muhteva yönünden benzerlik göstermektedir. Bu çalışmada Harîmî"nin hayatı ve bilhassa bazı Türkçe eserleri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra, "Çihil Hikmet" (Kırk Hikmet) adını koyduğu eseri Latin harflerine ve günümüz Türkçesine aktarılarak okuyucuların incelemesine arz edilmiştir.
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], Aug 30, 2021
It is known that proverbs and folk expressions have been used by our poets and writers since the ... more It is known that proverbs and folk expressions have been used by our poets and writers since the earliest known works of Turkish Literature. In addition to using this common language material in the works they created, literary figures sometimes went to the direction of explaining their life experiences, guiding and giving advice to their interlocutors. For centuries, poets belonging to the educated group of the society such as Güvâhî and Cemâlî, as well as some folk poets, have written advice or epics with proverbs and idioms. They followed in the footsteps of their predecessors by writing works. There is such a didactic poem in the manuscript divan of the poet Asrî, who in the 20th century composed a divan by writing poems in aruz meter and verse forms such as ghazal, stanza, and rubai. In this article, after giving brief information about the life and works of Ahmet Cemil Miroğlu (1907-1971), his poem named "Pend-nâmei Asrî" was mentioned and presented to the attention of the readers. The poet gave advice to the reader on various subjects with around sixty proverbs and idioms, in which he said there was wisdom in each of his fifty couplet poems.
Normal 0 21 false false false TR X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 Bu makalede 17. asir mu... more Normal 0 21 false false false TR X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 Bu makalede 17. asir mutasavvif sairlerinden Antalyali Âdem Dede'nin hayatinin mevcut kaynaklar isiginda anlatilmasi ve sinirli sayidaki siirinin dilici cevirileriyle verilmesi hedeflenmektedir. Once gozden gecirilen ve Âdem Dede konusuna ait kisimlari ele alinan tarihi- biyografik kaynaklar oz olarak sayilmakta; sonra onun hayat hikâyesi, soz konusu eserlerden faydalanilarak yazilmaktadir. Âdem Dede'nin bes-alti denebilecek kadar az sayida siiri bilinmesine ve elimizde bulunmasina ragmen, hangi vasfiyla edebiyat tarihcilerinin dikkat nazarlarini cektigi meselesi ve tesirleri uzerinde durulmakta; nihayet kaynaklarda gecen sinirli sayidaki manzumesi, gunumuz Turkcesine cevirileriyle birlikte verilmektedir.
Islâm kulturu tesiri altinda gelisen Turk Edebiyati tarihinde muhim yer tutan eserlerden bir kism... more Islâm kulturu tesiri altinda gelisen Turk Edebiyati tarihinde muhim yer tutan eserlerden bir kismi, ahlaki konularda yazilmis telif veya tercume metinlerdir. Ahlâki guzel sozlerin tercume veya serhi turunden edebi mahsuller de ahlâk kitaplarinin bir bolumunu teskil eder. Nesru’l-leâli, Hz. Ali’ye nisbet edilen guzel sozler arasindan Tabersi’nin (o. 1154) secip meydana getirdigi bir derleme olup uc yuze yakin Arapca vecizeyi ihtiva eder. Elifba harfleri sirasina gore dizilmis bu sozlerde, daha cok ahlâk ve adapla alâkali bilgece fikir, gorus, tecrube ve tavsiyeler dile getirilmistir. Hemen hemen hepsi Islâm esaslarina uygun bulunan bu vecizeler, cesitli âlim, sair ve yazarlar tarafindan zaman zaman serh veya Farsca, Turkce, Almanca gibi dillere tercume edilmistir. Bahis konusu guzel sozler kitapcigi, Turk âlim, sair ve yazarlarinca da hayli alâkayla karsilanmis; Kāsim, Hâfiz, Ali Şir Nevâi, Latifi, Osman Salâhaddin el-Mevlevi, Muallim Nâci gibi edebi sahsiyetler eliyle Turkceye asirl...
1935’te Berlin’de dogan ve 19 yasinda Musluman olan H. Ahmed Schmiede (1935-2010), 1954’ten vefat... more 1935’te Berlin’de dogan ve 19 yasinda Musluman olan H. Ahmed Schmiede (1935-2010), 1954’ten vefatina kadar Islâm dinine, Turk kultur ve edebiyatina dair yayinlar yapmis gayretli bir Turk dostu, verimli bir arastirmaci- yazar ve mutercimdir. Cesitli gazete ve dergilerde Islâm, Turk edebiyati, Turk, Azerbaycan ve Alman edebiyat tarihinin belli basli sahsiyetleri, Turk-Alman munasebetleri gibi muhtelif konularda yazilari yayimlanmis olan Schmiede, Kuzey Azerbaycan edebiyatini Turkiye’de, Turk edebiyatini Azerbaycan’da, her iki ulke edebiyatini Almanya’da kitap, makale ve konferans yoluyla tanitmaya calismistir. Onun Almanca hadis cevirileri, Dede Korkut Kitabi’nin Almancaya tercumesi, Turkce aslinin nesri, Giritli Aziz Ali Efendi’nin (o. 1798) hayati, Azerbaycan halk masallarindan secmeler… gibi Eski Turk, Yeni Turk ve Turk Halk Edebiyatina ait cok sayida yayini bulunmaktadir. Bu calismada, Schmiede’nin hayati kisaca hikâye edildikten sonra, yayimlanmis eserleri hakkinda bilgi verilmek...
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 2021
Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhin... more Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhinin meydana getirildiği ilgililerce bilinen bir gerçektir. 16. yüzyılda kırk hadis toplama, çeviri ve açıklama çalışmaları, önceki asırlara nazaran kat kat artmış; bu türde –şimdiki tesbitlerimize göre- otuz dolayında eser ortaya konmuştur. Anılan çağda Usûlî, Fuzûlî, Fevrî, Âşık Çelebi gibi kırk veya bu sayıdan bir miktar daha fazla hadis tercüme eden şairlerin bir kısmı divan sahibidir. Divanındaki çeşitli şiirlerden anlaşıldığına göre Sirâcî de 16. asır Osmanlı şairlerinden olup Hz. Peygamber’e, onun Ehl-i Beyt’i, dört dostu, torunları Hz. Hasan, Hüseyin ve on iki imama sevgiyle bağlı bir edebî şahsiyettir. Mütercim, divanının başında yer alması ve okuyanların dua etmesi isteğiyle kırkaltı hadisi ikişer beyitli nazm ve kıtalar şeklinde Türkçeye çevirmiştir. Bu çalışmada Sirâcî’nin hadis tercümeleri ele alınıp şekil ve öz yönünden incelenmiş; anılan kitapçıkta Yenice Vardarlı Usûlî’nin ...
Türk Kültüründe Mevlit Geleneği Uluslararası Sempozyumu, 2023
GİRİŞ Süleyman Çelebi, sadece 15. asrın değil, bütün Türk Edebiyatının bilhassa mevlid türündeki ... more GİRİŞ Süleyman Çelebi, sadece 15. asrın değil, bütün Türk Edebiyatının bilhassa mevlid türündeki eseriyle meşhur, çığır açıcı, tesirleri asırlar boyunca devam eden, kültür ve manevi hayatımızda belirli derecede yer tutan, değerli bir irfan insanı ve şair olduğu hâlde, hayatı hakkında çok fazla bilgimiz bulunmayan bir şahsiyettir. Bunun bir sebebi, Türklerde hatırat ve otobiyografi yazma, günlük tutma geleneğinin umumiyetle olmaması, anılan türlerin yaşayışımıza 19. asrın ikinci yarısından itibaren Batı edebiyatı tesiriyle girmesidir. Süleyman Çelebi'nin babası, dedesi, doğum yılı, bağlı olduğu tasavvufi yol, adına bitişik şekilde "çelebi" ismiyle anılmasının sebebi, zaman zaman Sultan Yıldırım Bâyezîd'in oğlu Emîr Süleyman'ın meclisinde bulunup iltifatına erişmiş şairler arasında yer alıp almadığı, Hz. Peygamber'in doğuşu konusunda Türkçe manzum kitabı ilk yazan şair olup olmadığı, vefat tarihi… gibi konulardaki tartışmalara geçmeden önce hayatı ve eserleri hakkında bilgi veren belli-başlı biyografik, bibliyografik ve tarihî kaynakları ele alıp değerlendirmek uygun olacaktır. Böylece Türk kültür, edebiyat ve dinî hayatına alâka duyan okuyucular, ayrıca Klâsik Türk Edebiyatı, Türk-İslâm Edebiyatı, tasavvuf, kültür ve şehir tarihi gibi dallarda ilmî araştırma, çalışma ve yayın yapanlar, edebiyatımızın tanınmış, sevilmiş, asırlar boyunca hürmetle okunan bir eseri ve onun sahibi Süleyman Çelebi hakkında 16. asırdan 20. yüzyılın ilk çeyreğne kadar belli-başlı tezkire, tarih ve biyografi yazarlarının verdikleri bilgileri topluca görmüş olacaklardır. 19. asrın ikinci yarısından 20. asrın son çeyreğine kadar meydana getirilmiş eserlerde Süleyman Çelebi ve Mevlidi hakkındaki bilgi, övgü, tahmin ve iddiaları ise yayınlanmış başka bir yazımızda ele alıp incelemeye çalıştık. 1 Süleyman Çelebi'nin hayatı ve-şimdiki mâlûmâtımıza göre-tek eseri olan mevlidi hakkında en eski bilgilerimiz, yaşadığı çağdan aşağı-yukarı 150-200 sene sonra yazılmış şuara tezkireleri ve Künhü'l-ahbâr gibi kaynaklara dayanmaktadır. Biz burada söz konusu biyografik ve tarihî metinleri zaman sırasına göre ele alıp onların Süleyman Çelebi ve eserine dair ihtiva ettikleri bilgileri aktaracak; eğer varsa noksan, yanlış, karıştırma ve çelişkilere de temas ederek bu kayıtları değerlendirmeye çalışacağız. * Süleyman Çelebi hakkında bilgiler ihtiva eden bazı eserlerin temini konusunda yardımlarını gördüğüm Prof.
Klasik Türk Edebiyatında Ehl-i Beyt, 2023