Đorđe Božović | University of Belgrade (original) (raw)

Papers in English by Đorđe Božović

Berthold Delbrück, Historical and Comparative Indo-European Syntax 1922–2022, 2023

Proceedings of the Delbrück Colloquium on Historical and Comparative Syntax of Indo-European, hel... more Proceedings of the Delbrück Colloquium on Historical and Comparative Syntax of Indo-European, held in Verona on November 9–12, 2022

Journal of Contemporary Philology, 2023

The paper presents a methodological discussion on the possibilities of a (micro)parametric approa... more The paper presents a methodological discussion on the possibilities of a (micro)parametric approach to syntactic reconstruction of Old and pre-literary Albanian, illustrated by a formal analysis of the position of clitics and the verb and the (morpho)syntax of definiteness in the 16th and 17th-century Old Albanian texts. It is argued that, in contrast to Modern Albanian, Old Albanian lacked (that is, was in the process of gradually acquiring) overt V-movement with imperatives in the sentential domain and overt N-movement in the DP domain.

Comparing typologies: Proceedings of the 13th Mediterranean Morphology Meeting, 2023

Balcania et Slavia, 2021

Albanian plural morphology is analysed in the paper as split between the Num and n heads. This is... more Albanian plural morphology is analysed in the paper as split between the Num and n heads. This is shown to result diachronically from a plural-to-singular reanalysis cycle, where splitting the number morphology between Num and n has worked as a competition resolution strategy in Albanian. The system is still in transition, however, and represents a long-lasting state of a dynamic equilibrium.

Rules, patterns, schemas and analogy: Proceedings of the 12th Mediterranean Morphology Meeting, 2020

Papers in Albanian by Đorđe Božović

Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, 2022

Formimi i temës së shumësit të emrave në gjuhën shqipe paraqit një nga sistemet më të ndërlikuara... more Formimi i temës së shumësit të emrave në gjuhën shqipe paraqit një nga sistemet më të ndërlikuara morfologjike të kësaj gjuhe. Duke filluar me analizën formale, të përpunuar nga Bozhoviq (2021), në këtë kumtesë do të trajtojmë këtë dukuri edhe më tej, në kontekstin ballkanik – duke i krahasuar sistemet e formimit të shumësit në shqipen dhe në gjuhët e tjera ballkanike, që gjithashtu tregojnë shenja ristrukturimi morfosintaktik po në këtë fushë gramatikore.

Mapping Balkan routes 2: Literary, cultural and linguistic landscapes, 2021

Ky punim merret me sistemin rasor të emrave të shqipes nga pikëpamja e sinkretizimit të formave t... more Ky punim merret me sistemin rasor të emrave të shqipes nga pikëpamja e sinkretizimit të formave të emërores dhe të kallëzores nga një anë dhe të dhanores e të rrjedhores nga ana tjetër. Edhe pse sinkretizmi i rasave – kryekreje ai i rasës gjinore me dhanoren – njihet në të gjithë gjuhët e lidhjes gjuhësore të Ballkanit, gjuha shqipe dallohet dukshëm nga gjuhët e tjera ballkanike për shkak të një numri më të madh të rasave, si dhe për ekzistencën e nyjave të përparme, por edhe për shkak të rolit që e luan sinkretizmi në sistemin rasor të saj. Ky rol analizohet nga aspekti formal, duke pasur parasysh lidhjen formale në mes të kategorive morfologjike të rasës dhe të shquarsisë tek emrat, si dhe nga aspekti funksional (morfosintaktik), ku bëhet fjalë për ekonominë gjuhësore, duke treguar se si është përdorur sinkretizmi në sistemin rasor të shqipes si mjet për të mbajtur ekonominë maksimale në mes të formave të ndryshme të rasave dhe të trajtave të shquara e të pashquara të emrit, në raport me funksionet e tyre të caktuara sintaksore në gjymtyrët përkatëse të fjalisë. Kështu në sistemin rasor të emrave të shqipes dallohen formalisht vetëm nga tri trajta të ndryshme të rasave të emrit që janë funksionalisht të domosdoshme në secilën paradigmë, d.m.th. në lakimin e pashquar të emrit fshihet dallimi formal në mes të rasave emërore dhe kallëzore për shkak të jodomosdoshmërisë së tij për sintaksën e emrit, kurse në lakimin e shquar fshihet dallimi midis dhanores dhe rrjedhores, sërish për shkak të jodomosdoshmërisë funksionale të atij dallimi.

Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, 2012

Theksi i fjalës në shqipen rregullisht vendoset mbi morën e parë të këmbës metrike dymorëshe të f... more Theksi i fjalës në shqipen rregullisht vendoset mbi morën e parë të këmbës metrike dymorëshe të fundit të rrënjës së fjalës, ashtu që të gjithë tema gramatikore janë paroksitone apo trokaike. Mbaresat flektive janë metrikisht të parëndësishme për rregullat e vendosjes së theksit në morfonologjinë e shqipes, ashtu që theksi i fjalës në shqipen mbetet i palëvizshëm në morfologji të fjalëve. Përbrenda teorisë së optimalitetit, shtrëngesat fonologjike të theksimit dhe të këmbëve metrike të fjalëve në gjuhën shqipe do të thonë, mes të tjerave, që këmbët në fonologji të shqipes janë binare dhe trokaike, dhe në fjalët strukturohen nga djathtas–majtas; që çdo rrokje në fjalë duhet t’i përket këmbës së saj; edhe që theksimi i shqipes në përgjithësi varet nga sasia fonologjike.

Papers in Serbo-Croatian by Đorđe Božović

Primenjena lingvistika danas VI, 2020

U radu se predstavlja moguća paradigma istraživanja savremenog dijalekatskog stanja u jednom delu... more U radu se predstavlja moguća paradigma istraživanja savremenog dijalekatskog stanja u jednom delu štokavskog narečja. Tradicionalna istraživanja raslojenosti jezika u prostoru motivisana su dijahronijski, što se odražava i na njihove ciljeve i metodologiju, dok su nešto noviji, sociolingvistički pristupi u domaćoj literaturi i dalje sporadični i mahom ograničeni na gradske varijetete. Na studiji slučaja novoštokavskih ijekavskih govora u jugozapadnoj Srbiji, analiziraćemo evoluciju tradicionalnog dijalekta u dodiru sa standardnim jezikom i ukazati na metodološke probleme koji se javljaju prilikom njegovog proučavanja, ali i na značaj koji takva istraživanja imaju kako za teorijsku lingvistiku – pre svega arealnu lingvistiku, sociolingvistiku ili tipologiju jezika; tako i za primenjene lingvističke discipline – poput forenzičke lingvistike ili odnosa standardnog jezika i dijalekta.

Filološki pregled, 2017

U radu se analiziraju struktura, upotreba i tok gramatikalizacije konstrukcije za + glagolska ime... more U radu se analiziraju struktura, upotreba i tok gramatikalizacije konstrukcije za + glagolska imenica u akuzativu ili drugi nefinitni oblik glagola u imenskom kopulativnom predikativu u srpskohrvatskom i albanskom jeziku. Ističe se da je reč o do sada slabo primećenom i proučenom tipu morfosintaktičkog i semantičkog balkanizma.

Primenjena lingvistika, 2017

U radu se analiziraju istorijski i društveni procesi koji zahvataju područje srpskohrvatskoga jez... more U radu se analiziraju istorijski i društveni procesi koji zahvataju područje srpskohrvatskoga jezika nakon dezintegracije SFR Jugoslavije. Pre svega je reč o jezičkoj politici i planiranju u ideološkom i društvenoekonomskom kontekstu tranzicije, čime se postavljaju temelji i za sociolingvistiku tranzicije kao moguću novu kritičku disciplinu. Zatim se analizira statusno raslojavanje srpskohrvatskog jezika, tako što se dominantni model, koji raslojavanje srpskohrvatskoga u postjugoslovenskom društvu posmatra isključivo iz ugla ideologije nacionalizma, dopunjuje klasnom analizom strukturnih procesa koji leže u osnovi jezičkog nacionalizma i statusnoga raslojavanja zajedničkog jezika. Konačno, postavlja se pitanje dijalektičkog jedinstva srpskohrvatskoga jezika, koje se objašnjava sociolingvističkim i istorijskim procesima dugoga trajanja u jeziku. U završnom delu rada daje se sinteza tranzicionog sociolingvističkog statusa srpskohrvatskog jezika, u okviru koje se izdvajaju centrifugalni i centripetalni sociolingvistički procesi, aktivni u srpskohrvatskome danas. Time se daje i novi, obuhvatniji pogled na sociolingvističke procese iz skorije prošlosti srpskohrvatskog jezika.

Kulture u prevodu/Translating Cultures I, 2016

U radu se analiziraju Quineova teza o neodređenosti prevoda i nedokučivosti referencije i Davidso... more U radu se analiziraju Quineova teza o neodređenosti prevoda i nedokučivosti referencije i Davidsonov model radikalne interpretacije. Tvrdi se da je interpretacija kulturološki fenomen, uslovljena praksom i nužno predefinisana, čime se omogućava uspostavljanje značenja bez pozivanja na semantičku metafiziku i prevazilazi problem neodređenosti prevoda.

Anali Filološkog fakulteta, 2016

Osobine govornih segmenata i elementi prozodije u albanskom jeziku posmatraju se u radu u arealno... more Osobine govornih segmenata i elementi prozodije u albanskom jeziku posmatraju se u radu u arealnom kontekstu, pre svega u poređenju sa štokavskom akcentuacijom i srodnim pojavama u štokavskim govorima, sa kojima, u određenim aspektima, dele niz zajedničkih arealnih obeležja, čije izoglose presecaju i podvajaju jezike tradicionalno shvaćenog balkanskog saveza.

Anali Filološkog fakulteta, 2015

U radu se slogovni akcenat posmatra kao reprezentativni fenomen interfejsa fonologije odnosno pro... more U radu se slogovni akcenat posmatra kao reprezentativni fenomen interfejsa fonologije odnosno prozodije i drugih jezičkih modula, na primeru akcenatskog sistema albanskoga jezika. Iznosi se sinteza dosadašnje teorijske literature o slogovnom akcentu uopšte, kao i literature o slogovnom akcentu u albanskom jeziku. Teorijski pristupi slogovnom akcentu razmatraju se u odnosu na njihovu deskriptivnu i eksplanatornu adekvatnost, kao i u vezi sa pitanjima koja pokreću i u širem teorijskom, morfološkom i sintaktičkom kontekstu.

Digitalna humanistika/Digital Humanities II, 2015

Primenjena lingvistika, 2014

U radu se kritički prikazuju dosadašnja proučavanja odnosa jezika i seksualnosti. Od tradicionaln... more U radu se kritički prikazuju dosadašnja proučavanja odnosa jezika i seksualnosti. Od tradicionalnih sociolingvističkih istraživanja jezičkih i diskurzivnih praksi neheteroseksualnih grupa, preko opisa „gej slenga“ i sociofonetskih analiza „feminiziranog“ govora, do pristupa koji se samonazivaju „ružičastom lingvistikom“ (engl. lavender linguistics), pratimo razvojni put interesovanja nauke o jeziku za teme koje se tiču izražavanja različitih rodnih identiteta i konstrukcije odgovarajućih lingvističkih praksi. U završnom delu rada uvode se osnove queer lingvistike, koja za cilj pak ima dekonstrukciju i redefinisanje dosadašnjih (socio)lingvističkih i antropoloških teorijskih praksi. Ideološka analiza zasnovana na politikama identiteta, uz to, dopunjuje se u radu elementima klasne analize, tako što se jezik i identitet ne posmatraju kao isključivo diskurzivni fenomeni, već i kao odraz strukturnih društvenih odnosa eksploatacije i alijenacije.