nemet - Wikeriadur (original) (raw)

• Deroù
• 1 Brezhoneg
  • 1.1 Etimologiezh
  • 1.2 Araogenn
    * 1.2.1 Gerioù heñvelster
    * 1.2.2 Deveradoù
  • 1.3 Krennlavar
    * 1.3.1 Troidigezhioù
  • 1.4 Stagell
  • 1.5 Stagell isurzhiañ
    * 1.5.1 Notenn
  • 1.6 Gwelet ivez
  • 1.7 Adverb
    * 1.7.1 Troidigezhioù
  • 1.8 Daveoù

Ur pennad eus ar Wikeriadur, ar geriadur liesyezhek frank a wirioù.

Brezhoneg

Etimologiezh

Meneget er C'hatholicon (1499): nemet.[1]

Anv-gwan-verb ar wrizienn NEM, « krommañ, gwarañ, dasparzh », a gaver e-barzh « lemel », ha « neñv ».[2]

Araogenn

nemet /ne.ˈmetː/

1. Dirak un niver
   • Te n'out mann ebed amañ : te a zo warlerh Pôlig, ha Pôlig a oa an diweza 'med unan. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 55.)
   • Div eur nemet ugent. Kreisteiz nemet pemp.
2. En droienn an holl nemet:
   • _Kousket eo an holl en ti e-giz aelez, '_nemet Annaig a zo war-sao o c’hortoz Laou. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 88.)
3. War-lerc'h ur verb er stumm-nac'h:
   • ... an traoù-mañ n'int nemet sorc'hennoù lu, [...] — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 134.)
   • Va zad a venne ober din studiañ al lezennoù, met n'em boa menoz-all ebet nemet mont da redek mor. — (Daniel Defoe, lakaet e brezhoneg gant Yeun ar Gow, Abrobin, Al Liamm, 1964, p. 7.)
   • [...] ; koulskoude, ne denne nag e zellou nag e zonj diwarni, nemet en desped d'ean. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 171.)
4. ken (+ anv-kadarn) nemet ...
   • O youl a gouezhe zoken war draoù ha n'o doa talvoudegezh ebet evito : n'o doa ken c'hoant, a gredan, nemet da zistrujañ kement tra a c'hellfe degas da soñj dezho eus un Doue en neñv hag a roio da bep hini hervez e oberoù. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 30.)
5. en troiennoù
   • N'en devoa seurt nemet ar pezh a c'houneze bemdez ... . — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 136.)

Gerioù heñvelster

• mann nemet
• nemet re
• netra nemet
• netra ken nemet
• ne vank nemet
• n'eus nemet, n'eus ken nemet
• n'eo nemet
• ne ra nemet
• seurt nemet
• tra nemet
• piv ... nemet ...

Deveradoù

• nemedenn
• nemetken

Krennlavar

• Al logodenn n'he deus nemet un toull a zo boued d'ar c'hazh — (Krennlavar.)

Troidigezhioù

• galleg : sauf (fr)
• saozneg : but (en)

Stagell

nemet stagell kenurzhiañ

1. met
   • Glav a raio, nemet mont a rin memes tra.
2. a verk ur vartezeadenn, gant an doare-divizout
   • Mont a rin da bourmen nemet glav a rafe.
   • N’hon eus na gwele na boued da reiñ deoc’h nemet kousket a rafec’h war ar solier, ha debriñ eus hon bara-heiz. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/2, Al Liamm, 1985, p. 160.)
   • Ma laras na dimezje ken biken nemet kavout a raje unan hag a zereje dezhi en pep tra abidoù eured e wreg kentañ — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 25.)
   • « [...] ; ne daio hini da gregiñ ennoc'h nemet lammat a rafe dreist hor c'horf-ni, [...]. » — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 18.)
   • Unan bennak, ne oufen ket kavaret deoc’h piv, nemet Job Lo e vije, a roas dezhañ un hortad ..., — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 232.)
   • — [...]. C'houi a zo tud diod, ha nemet lekeat e ve dirak ho kinou, ne gavfec'h tamm da vezur ho korf. [...]. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 62.)
   • Kig nemet ur gouel-berz a ve Da Wener ne zebri morse. w:Gourc'hemennoù an Iliz
   • Morse, nemet Mab Doue e vije, ne voe den ker mat-all war an douar... — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 11.)
   • « Ya ! daonet out ! nemet ober a rafes kement-mañ : ... — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 134.)
3. nemet ur chañs a ve

Stagell isurzhiañ

nemet stagell isurzhiañ

1. → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)
   • Mont a rin da bourmen nemet e rafe glav — (Mammenn ?.)

Notenn

Doare-diskleriañ pe doare-divizout da-heul ar stagell kenurzhiañ, doare-divizout da-heul ar stagell isurzhiañ.

Gwelet ivez

• Araogennoù brezhonek, stag

Adverb

1. • Nemet ec'h anavezer bugale an toradoù bras dre ma tougont pezhioù dilhad forbuet o breudeur gozh, dilhadoù hag a dalvezo c'hoazh d'ar breur war-lerc'h [...]. — (Pêr-Jakez Heliaz, Marh al lorh, Plon, 1986, p. 197.)

Troidigezhioù

• galleg : mais (fr) , sauf que (fr)
• saozneg : but (en)

Daveoù

Roll an daveoù :

1. ↑ Jehan Lagadeuc, Nemet, Le catholicon en troys langaiges scavoir est breton franczoys et latin, 1499, war lec'hienn ar Bibliothèque nationale de France.
2. ↑ Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne

Rummadoù:

• Brezhoneg
• Araogennoù brezhonek
• Stagelloù brezhonek
• Stagelloù isurzhiañ brezhonek
• Wikeriadur:Termenadurioù a vank e brezhoneg
• Adverboù brezhonek
• Brezhoneg eeun
• nemet
• ne-
• met