Ahmet Gemi | Dicle University (original) (raw)

Papers by Ahmet Gemi

Ahmed b. Muhammed el-Hamevî, miladi XVII. yüzyılın ünlü fâkihlerindendir. Daha çok Hanefi fıkhı a... more Ahmed b. Muhammed el-Hamevî, miladi XVII. yüzyılın ünlü fâkihlerindendir. Daha çok Hanefi fıkhı alanında eser kaleme alan Hamevî’nin diğer alanlarda da yazmış olduğu eserleri mevcuttur. Mısır’ın meşhur âlimlerinden ders almış ve keza ünlü âlimlerin yetişmesinde büyük katkısı olmuştur.
Multi-disipliner bir çalışma örneği olan ekteki risâle, Hamevî’nin eğitim ve öğretim hayatında karşılaşmış olduğu bazı ilmi problemler hakkındadır. Sarf ve nahiv ile ilgili olan bu problemleri ilim ehlinin görüşüne sunan Hamevî, söz konusu alanda ilmi bir münazara alanı açmaktadır.

Arap edebiyat tarihinde adından sitayişle bahsedilen hatiplerden biri, İbn Nübâte’dir. 336/946 yı... more Arap edebiyat tarihinde adından sitayişle bahsedilen hatiplerden biri, İbn Nübâte’dir. 336/946
yılında Diyarbakır’ın Silvan (Meyyâfârikîn/Fârikîn) ilçesinde doğan İbn Nübâte, Hamdânîlerin
Emîri Seyfüddevle b. Hamdân’ın (ö. 356/967) himayesinde bulunmuş ve sarayında hatiplik
yapmıştır. Silvan ve Halep’te îrâd ettiği hutbelerle hak ettiği üne kavuşan İbn Nübâte’nin
günümüze ulaşan hutbe mecmuası bulunmaktadır. İbn Nübâte, 374/984 yılında Silvan’da vefat
etmiştir. Bazı kaynaklar Halep’te vefat ettiğini belirtmektedir. İbn Nübâte’nin muharrem ayının
ikinci cuma gününe denk gelen hutbede îrâd ettiği Hz. Hüseyin’in şehit edilmesi ile ilgili olan
hutbesi önemlidir. İbn Nübâte, bu hutbesinde Hz. Hüseyin’in şehadetinden dolayı üzüntüsünü
dile getirmekte ve aynı şekilde Müslümanların da bu olaya üzülmeleri gerektiği üzerinde
durmaktadır.

Modern Arap edebiyatının önemli ekollerinden biri de Mehcer/Göç edebiyatı ekolüdür. Mehcer Edebiy... more Modern Arap edebiyatının önemli ekollerinden biri de Mehcer/Göç edebiyatı ekolüdür. Mehcer Edebiyatı, 19. yüzyılda Lübnan, Suriye, Filistin ve Ürdün’den Amerika ve diğer yabancı devletlere göç eden Arapların oluşturduğu Arap edebiyatıdır. Değişik sebeplerle ülkelerinden göç edip başta New York olmak üzere, Amerika’nın değişik bölgelerine yerleşen Arap aydınlar, buralarda er-Rabıtatu’l-Kalemiyye, el-Feyhaf, Kevkebu Emrîka, el-Asr, el-Eyyam… gibi edebi mahfiller oluşturmuş ve Arap Mehcer edebiyatı denilen ekolün oluşmasına zemin hazırlamışlardır.
19. yüzyılın başında Doğu’dan Batı’ya göç etmek zorunda kalan Arap entelijansiyası, çok geçmeden Batı kültürü ile intibak sağlamış ve Batılı mütefekkirlerden etkilenmiştir. Bu etkilenme daha çok güzel sanatların müzik, resim, edebiyat, mimarlık, heykeltıraşlık ve tiyatro alanlarında olmuştur. Bu kültürel etkilenme neticesinde daha sonra Mehcer edebiyatı olarak adlandırılan ekolün oluşmasına vesile olan edipler, bir çok yönü ile modern Arap edebiyatını etkilemişlerdir. Özellikle nesir ve şiirde protest bir tarz benimseyen Mehcer edebiyatçıları, daha önce söz konusu iki alanda mevcut olan kayıtlara baş kaldırmış ve kendilerince oluşturulan yeni kaide ve kurallara göre çalışmalarını meydana getirmişlerdir.
Mehcer edebiyatının bir çok temsilcisi bulunmaktadır. Bu temsilcilerden her biri kendi alanında zirvedeyken, zikredilmesi gereken iki edip bulunmaktadır. Bunlardan biri, 1931 yılında Amerika’da vefat eden ünlü şair ve filozof Cubrân Halil Cubrân’dır. Diğeri ise, 1988 yılında Beyrut’ta hayata gözlerini yuman yazar Mihail Nuayme’dir. Söz konusu olan iki edebiyatçının Mehcer edebiyatı ekolünün oluşmasında katkısı büyüktür.

Feqe Reşîd yek ji zanayên Kurd e ku di dawiya sedsala 19emîn û di serê sedsala 20emîn de jiyaye. ... more Feqe Reşîd yek ji zanayên Kurd e ku di dawiya sedsala 19emîn û di serê sedsala 20emîn de jiyaye. Beriya vê nivîsê derheqê jiyan, kesayetî û berhemên wî de di qada zanistê de, herçiqas qismek ji Sirru’l-Mehşera wî hatibe çapkirin jî, tu tişt nedihat zanîn. Di vê gotarê de, em ê hewl bidin perdeya li ser jiyan û kesayetiya Feqe Reşîd û li ser berhemên wî rakin.
Feqe Reşîd sê berhem nivîsîne. Yek ji van berhemên wî Kitêba Sirru’l-Mehşer e ku heya niha kesekî bi temamî ev kitêb nedîtibû û serencama wê bi temamî nizanîbû. Em ê di vê gotarê de li ser serencama Sirru’l-Mehşerê bisekinin û ew beşê winda yê ku me dîtiye binasînin

لنزار قباني مكان ومكانة في نفوس العرب وغير العرب، ويكثر الحديث عن نزار بين مادح متشدد في مدحه منز... more لنزار قباني مكان ومكانة في نفوس العرب وغير العرب، ويكثر الحديث عن نزار بين مادح متشدد في مدحه منزلا إياه منزلة المبدع المجدد في الشعر العربي صاحب المنهج الفريد، العابر للحدود، والكاشف لما يخفى من خلجات النفوس مما يخشى غيره الحديث فيه، وبين ذام فيه واصفاً إياه بالخارج عن الأعراف والآداب والدين، وبين يدي هذا البحث يقف الباحث على حديث نزار قباني عن المرأة من خلال دواوينه متزامناً مع المراحل العمرية لنزار، خاصة قبل نكسة 1967 وبعد نكسة 1967 وكيف كانت نظرة نزار قباني للمرأة وكيف تطورت هذه النظرة حسب التطور الزمني والفكري لنزار قباني.

Ibrāhīm bin Hasan al-Kūrānī is one of the famous scholars of Islam world. He was an author in man... more Ibrāhīm bin Hasan al-Kūrānī is one of the famous scholars of Islam world. He was an author in many areas such as Islamic law, hadith (the Prophet Mohammad's sayings), language and literature. al-Kūrānī who gave lessons in al-Masjīd al-Nabawī in Medina over the years and was the sheikh of several cults gave lessons to many students and then his views which have been still discussed have been disseminated by the students across the world. al-Kūrānī wrote three books on syntax and morphology sentence " lā ilāha illāllāh/There is no god but Allah ". His work called " Inbāh al-Anbāh 'alā Tahqīq I'rāb Lā Ilāha Illāllāh " is the most extensive one of them. As in the other books he wrote on this subject, al-Kūrānī analyzes kalimah al-tawhīd as syntax and conjugation/morphological in terms of Arabic language and considers the discussions on this subject in this work.

Öz Abdülkâhir el-Cürcânî ile Birgivî Mehmed Efendi'nin el-'Avâmil adlı eserleri, Arap dilinde öne... more Öz Abdülkâhir el-Cürcânî ile Birgivî Mehmed Efendi'nin el-'Avâmil adlı eserleri, Arap dilinde önem atfedilen iki önemli çalışmadır. Bu eserler, Arap nahvinin temel kaidelerini özet bir şekilde ele almaktadırlar. Eskiden olduğu gibi günümüzde de önemini muhafaza eden bu eserlere, birçok tekmile ve şerh yapılmıştır. Bu tekmilelerden biri de İbrahim el-Kûrânî'nin Tekmiletü'l-'Avâmili'l-Cürcâniyye adlı eseridir. Ayet, hadis, mesel… gibi şevâhidle zengin bir muhtevaya sahip olan bu çalışma, birçok açıdan Avamil'in diğer tekmile ve şerhlerinden ayrılmaktadır. Abstract Abdulqaher al-Jurjani and Birgivî Mehmed Efendi's work with the name al-Avamil is two of works which have been attached importance in Arabian language. This works includes the basic regulations of Arabian syntax in a nutshell way. Many completions and explanations have been provided on the books which has protected its importance from old days up to the day. One of those completions is the work belonging to Ibrahim al-Kurani with the name Tekmiletu'l-'Avamili'l-Jurjaniyyah. This work which has got a rich content with evidences such as verse, hadith and simitilude differs from other completions and explanations belonging to Avâmil in a lot of way.

Özet Abdullah bin Hicâzî bin İbrahim eş-Şerkâvî Mısır'ın ve İslâm âleminin ünlü âlimlerindendir. ... more Özet Abdullah bin Hicâzî bin İbrahim eş-Şerkâvî Mısır'ın ve İslâm âleminin ünlü âlimlerindendir. Fıkıh, hadis, dil ve edebiyat gibi pek çok alanda eser kaleme almıştır. Ezher şeyhliği yapmış olan eş-Şerkâvî, 19. yüzyıl Mısır'ının siyasal hareketinde de önemli görevlerde bulunmuştur. Alanında önemli bir çalışma olarak kabul edilen "Risâle fî İ'râbi Lâ İlâhe İllallah" adlı eserinde eş-Şerkâvî, kelime-i tevhidin i'rab yönlerini ele almaktadır. Aşağıda tahkikini yaptığımız bu eserde, kelime-i tevhidin sözdizim (:sentaks) ve morfo-loji (:tasrif) yönünden tahlili yapılmakta ve bu konudaki tartışmalara yer verilmektedir. Abstract Abdullah b. Hicazi b. Ibrahim al-Sharqawi is one of the famous scholars of Egypt and the Muslim world. He was author in many areas like Islamic law, hadith (:the Prophet Mohammad's sayings), language and literature. He also made the administration of Azhar and played an important role on the political movement of Egypt in the 19th century. In his work called Risala fi I'rab La Ilaha Illallah, al-Sharqawi wrote on syntax and morphology of the sentence "lā ilāha illāllāh/There is no god, but Allah". As in the other books wrote on this subject, al-Sharqawi analyzes kalimah al-tawheed as syntax and conjugation (:morphological) in terms of Arabic language and considers the discussions on this subject in this work which we have investigated below.

ÖZET Seyahatname (Rihle)ler, kültürel yaşamın önemli bir parçası olarak geçmişteki dil, edebiyat,... more ÖZET Seyahatname (Rihle)ler, kültürel yaşamın önemli bir parçası olarak geçmişteki dil, edebiyat, folklor, iktisat, siyaset gibi olgulardan haberdar olmamıza aracı olmaktadır. Bu yönüyle seyahatnameler geçmiş ile bugün arasında bir köprü olmakta ve geçmişteki bir takım olguların günümüze taşınmasına aracı olmaktadır. Bu çalışmamızda, ilkin Seyahatname türünün Arap Dili ve Edebiyatındaki yerine ilişkin bir değerlendirme yapılacaktır. Ardından da Arap seyyahların gözüyle, Mardin ili ve civarındaki yerleşim yerlerinin geçmişteki sosyo-kültürel özellikleri ile dil, kültür, edebiyat vb. yönleri ele alınacaktır. Bununla birlikte Mardin'i ele alan seyahatnameler arasında bir karşılaştırma yapılarak bunların benzer ve ayrı yönlerine dikkat çekilecektir. ABSTRACT Travel books constitute a significant part of culture. We are informed of factors forming the society such as past's language, literature, folklore, economy and policy by travel books. Travel books are bridges between yesterday and today. On this study, the situation of travel book type will be firstly considered on Arabic Language and Literature and socio-cultural features of Mardin province and sites around it in the past as language, culture and literature etc. from that day to this will be secondly considered in Arabic itinerants' sights. Moreover, similarities and differences among travel books will be examined as an analogy of travel books which indicate Mardin is made.

İbrahim Kûrânî is one of the Islamic scholars who have works related to the kalimat at-tawheed he... more İbrahim Kûrânî is one of the Islamic scholars who have works related to the kalimat at-tawheed he has got three works. Kûrânî who worked through the kalimat at-tawheed in his works mentioned some words such as worth, fore and previous belong to kalimat at-tawheed in his book " Ucâle fî i'râbı lâ ilâhe illallâh " .

Nowadays, Ikhtiyar fiqh book is read more in Turkey. It is clearly seen that Ikhtiyar fiqh book w... more Nowadays, Ikhtiyar fiqh book is read more in Turkey. It is clearly seen that Ikhtiyar fiqh book was read in the studies carried out within the body of Presidency of Religious Affairs and, particularly, in specialization courses lectured with al-Hasakah procedures. This study which was carried out on the sources of sample couplets, their kinds of aruz prosody, and their Turkish meaning will, no doubt, be beneficial to researchers studied in the field of Theology. Footnotes were given by also examining other couplets similar to these couplets, together with taking the couplets discussed in this study as basic reference.

Öz Kelime-i Tevhîd İslam'ın temel esaslarındandır. Bu nedenle bu konuyla ilgili birçok eser kalem... more Öz Kelime-i Tevhîd İslam'ın temel esaslarındandır. Bu nedenle bu konuyla ilgili birçok eser kaleme alınmıştır. İslâm düşünce tarihinde önemli yeri olan ve birçok eser kaleme alan Celâluddîn ed-Devvânî'nin " Risâle fî i'râbi lâ ilâhe illallâh " adındaki eseri kelime-i tevhîdin i'râbıyla ilgili olarak kaleme alınmış önemli bir eserdir. Anahtar Kelimeler: Kelime-i tevhîd, Celâluddîn ed-Devvânî, Risâle fî i'râbi lâ ilâhe illallâh , i'râb. Ebû Abdillah Celâluddîn Muhammed b. Es'ad b. Muhammed ed-Devvânî and His Work Entitled " Risâle fî İ'râbi lâ ilâhe illallâh " Abstract Islamic confession of faith is among basic principals of Islam. Therefore, many literal Works have been written about this subject. The literal work of called " Risâle fî i'râbi lâ ilâhe illallâh " Celâluddîn ed-Devvânî taking an important place in history of islamic thought and having written many literal works, is an important literal work written about reading of islamic confession of faith.

Conference Presentations by Ahmet Gemi

MUTKİ KAYMAKAMI YÛSUF ZİYÂ EL-HÂLİDÎ VE “EL-HEDİYYE- TÜ’L-HAMÎDİYYE Fİ’L-LUGATİ’L-KÜRDİYYE” ADLI ESERİ

Yûsuf Ziyâ 1848 yılında Kudüs’te doğmuştur. İtibarlı bir aileye mensup olan Yûsuf Ziyâ, eserinin ... more Yûsuf Ziyâ 1848 yılında Kudüs’te doğmuştur. İtibarlı bir aileye mensup olan Yûsuf Ziyâ, eserinin
mukaddimesinde kendisini şöyle tanıtmaktadır: Yûsuf Ziyâeddin Paşa b. Haci Muhammed Efendi b.
Seyyid Ali Efendi el-Hâlidî el-Makdisî. Yûsuf Ziyâ, Maraş ve Erzurum kazaskeri Muhammed Ali’nin
oğludur. Annesinin adı Anaïs’tir ve Rum kökenlidir. Keza dedesi Musa el-Hâlidî de Anadolu’da kazaskerlik yapmıştır. Ailenin soyu Hâlid b. Velîd’e dayandığı için kendilerine “Hâlidî” denilmiştir.

Dİ NAV EKOLÊN DENGBÊJÎYÊ DA CÎYÊ HUSEYNÊ FARÊ

Wekî ekol di dengbêjîya Kurmancî da herî zêde navê ekola Serhedê, ekola Xerzan, ekola Cizîrê, eko... more Wekî ekol di dengbêjîya Kurmancî da herî zêde navê ekola Serhedê, ekola Xerzan, ekola Cizîrê, ekola Mêrdînê û ekola Amedê hatîye tesbîtkirin. Dengbêj Huseynê Farê ku bi eslê xwe ji gundê Farê ya bi ser Amedê ye, bi terz û teherê xwe yê stranan, di nav ekola Amedê da cîyekî taybet digire. Digel ku ew hevdemê Dengbêj Mehmûd Qizil, Seydxanê Boyaxçî, Zulfîqarê Gulo û Salihê Beynatî ye jî, bi awayê strana kilamên xwe, gihîştîye xweserîyeke hunerî. Her çendî wî kilamên ekola Serhed û Xerzan jî gotîye, dîsa jî wî bi awayekî hunerî reng û rûyê şêwaza xwe daye ser wan kilaman. Farê, di piranîya kilamên xwe da navê xwe jî bi cih dike û ew kilamên xwe bi awayekî henûn, hêdî û nerm distrê.
Huseynê Farê, piştî ku mala xwe ji gundê xwe anîye navenda Dîyarbekirê, di nav dengbêjên serdema xwe da cih girtîye û di wan salên zor zehmet ên sîyasî da karîye kilamên xwe bistrê. Ji ber ku ew çûye Almanyayê û li wê derê wî derfet dîtîye ku kilamên xwe di studyoyên modern da qeyd bike, bandên wî, di nav gel da li welêt, ji yên hevalên wî zêdetir berbelav bûye. Di vê gotarê da dê hêlên xweser ên Dengbêj Huseynê Farê bi hurgilî bihên vekolan.

One of the prolocutors that his name was eulogized in the history of Arabic Literature is Ibn Nub... more One of the prolocutors that his name was eulogized in the history of Arabic Literature is Ibn Nubata. “Ibn Nubata” whose full name is Ebû Yahya Abdurrahim bin Muhammed bin Ismail bin Nubata al-Huzâkî al-Fârikî al-Hatîb (his d.d.- 374/984-5) was one of the famous prolocutors in the period of Hamdanis. Ibn Nubata who was born in Silvan (Meyyafarikin/Farikin), (İbnü’l-Ezrak, 1992; Gümüş, 2012: 3-13; Alıcan, 2012: 1-21), which is now a district of Diyarbakir, in 336/946 was under the care of Hamdani Emir Seyfuddeyle Ibn Hamdân (his d.d- 356/967), and he had a preaching duty in the palace. Ibn Nubata who is famous with his sermons in the history of Arabic Literature is mentioned with the reputation of Temîmî and Huzâkî in some sources. Ibn Nubata who gone actively on his preaching duty after Seyfuddeyle’s his death in 356/967 deceased in Silvan in 374/984-5. Some sources state that he deceased in Aleppo (Halep). (Yafiî, 1993: II, 403-404; Ibn Hallikân, 1970: III, 156; Ibn Imâd, 1989: IV, 397; Kehhâle, 1970: V, 211; Zirikli, 2002: III, 347; Safedî, 2000: XVIII, 236; Zehebî, 1984: XVI, 321; Kılıç, 1999: XX, 232-233; Geçit, 2015: 13-16).

MUTKİ KAYMAKAMI YÛSUF ZİYÂ EL-HÂLİDÎ VE “EL-HEDİYYE- TÜ’L-HAMÎDİYYE Fİ’L-LUGATİ’L-KÜRDİYYE” ADLI ESERİ

Dİ NAV EKOLÊN DENGBÊJÎYÊ DA CÎYÊ HUSEYNÊ FARÊ

Arap dili ve edebiyatı çok zengin bir kütüphaneye sahiptir. Devasa bir mirasa sahip olan bu edebi... more Arap dili ve edebiyatı çok zengin bir kütüphaneye sahiptir. Devasa bir mirasa sahip olan bu edebiyat değişik alt birimlere ayrılmaktadır. Bu alt birimlerden biri nahiv (sentaks)’dir. Nahiv alanında birçok eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin bir kısmı fazla rağbet görmezken diğer bir kısmı ilim dünyasınca takdir görmüş ve yüzyıllarca medreselerde okutularak klasik unvanını kazanmıştır. Bu eserlerden biri Molla Cami olarak şöhret bulan “el-Fevâidü’z-Ziyâiyye” adlı eserdir. Bu çalışmada söz konusu eser üzerinde durulacak ve bu eseri klasikler arasına katan etkenler irdelenecektir.

Abdülhamid Hamdî Efendi (1830-1902), Harput eski müftüsü, âlim, zahid ve mutasavvıf Ömer Naimî Ef... more Abdülhamid Hamdî Efendi (1830-1902), Harput eski müftüsü, âlim, zahid ve mutasavvıf Ömer Naimî Efendi’nin oğludur. Harput’un yetiştirdiği ilim adamlarındandır. 1830 yılında Harput’ta doğdu. İlk tedrisini Kamil Paşa Medresesinde, babası Ömer Naimî Efendi’nin yanında gördü.

Abstract. The Thousand and One Nights is one of the best tales of Arabic Literature. Living its m... more Abstract. The Thousand and One Nights is one of the best tales of Arabic Literature. Living its maturity in the period of caliph Harun al-Rashid, in approximately 8th century, The Thousand and One Nights is a product of common comprehension of nations near Bagdahd like Chinese, Persian, Indian, and Turk etc. Among the tales which have been translated into almost all languages there are also widely known tales such as Aladdin and His Magic Lamp, and Ali Baba and the Forty Thieves. The Thousand and One Nights, having a rich heritage of Ara-bic language, includes nations given above and mentions about Turks in most parts of the tales.
In this study, The Thousand and One Nights will be evaluated in terms of Arabic Language and the traces of Turks will be pursued.
Keywords: Turks in the Thousand and One Nights, The Thousand and One Nights.

Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018

One of the prolocutors that his name was eulogized in the history of Arabic Literature is Ibn Nub... more One of the prolocutors that his name was eulogized in the history of Arabic Literature is Ibn Nubāta. Ibn Nubāta who was born in Silvan (Meyyāfāriqīn/Fāriqīn), which is now a district of Diyarbakir, in 336/946 was under the care of Hamdāni’s Amir Sayf al-Dawlā Ibn Hamdān (d. 356/967), and he had a preaching duty in the palace. Ibn Nubāta who took the reputation of rightful one with the sermons that he negotiated in Silvan and Aleppo has a review of sermons which has come to today. Ibn Nubāta death in Silvan in 374/984. Some sources state that he death in Aleppo. The sermon on Hossain’s martyrdom that Ibn Nubāta negotiated in the second Friday of the month of Muharrem is important. Ibn Nubāta expresses his sadness in that sermon, and equally emphasizes the need for Muslims to feel sorry for it.