Eyup Akşit | Izmir Katip Celebi (original) (raw)
Papers by Eyup Akşit
Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2017
Arap dilinde ما (mâ) edatı1, hem isim hem de harf gibi işlev görür. Bu nedenle Arapça söz dizimin... more Arap dilinde ما (mâ) edatı1, hem isim hem de harf gibi işlev görür. Bu nedenle Arapça söz diziminde çok farklı şekiller ve işlevlerle karşımıza çıkar. Arap dilinde mâ, çok fonksiyonlu ender edatlardan biridir. Klasik nahiv kitaplarında genellikle hurûfu’lmeânî başlığı altında ele alınan mâ edatının cümlede hangi işlevi gördüğü önem arz etmektedir. Şayet mâ edatının işlevi doğru bir şekilde kavranmazsa Arapça söz diziminin yanlış anlaşılma riski vardır. Ayrıca Kur’an-ı Kerim ayetlerinde sıkça karşılaştığımız mâ edatı, ayetlerin tefsirinde önemli bir yardımcı unsurdur. Konunun önemine rağmen Türkçe yazılan Arapça gramer kitaplarında meselenin ayrıntılı olarak ele alınmadığı görülmektedir. Bu meseledeki bilgi boşluğunu doldurmayı hedefleyen çalışmamız sadece mâ edatının nahiv ilmindeki işlevi ile sınırlandırıldı.
Metin Dilbilimsel Bir Analiz: Abdullah b. Revâha’nın Hz. Hamza’nın Şehadetine İlişkin Şiirinde Bağlaşıklık, 2019
ÖZET Bu çalışma, Hz. Hamza'nın şehadetine ilişkin Arapça bir şiirde bağlaşıklık öğelerini ele alm... more ÖZET Bu çalışma, Hz. Hamza'nın şehadetine ilişkin Arapça bir şiirde bağlaşıklık öğelerini ele almayı hedeflemektedir. Bağlaşıklık, metin dilbilimin metinsellik ölçütü olarak ileri sürdüğü ölçütlerden birisidir. Herhangi bir metni gramatik ve anlamsal olarak bir bütün haline getiren bağlaşıklık, çeşitli araçlarla sağlanır: Gönderim (اإلحالة /Reference), değiştirim (االستبدال /substitution), eksiltili yapı (الحذف /ellipse), bağlama öğeleri (الربطأدوات /conjunction) ve sözcüksel bağlaşıklık (االتساقالمعجمي /lexical cohesion). Ülkemizde konuyla ilgili çalışmalar çoğunlukla Türkçe metinler üzerine yoğunlaşmaktadır. Metin dilbilim yönteminden hareketle Arapça şiirler üzerine akademik çalışmalar görebildiğimiz kadarıyla ülkemizde hiç yoktur. Bu bağlamda çalışmamız Arapça şiir üzerine yapılan ilk Türkçe çalışmadır. Konu ele alınırken öncelikle şiir hakkında bilgiler verildi ve şiirin Türkçe çevirisi sunuldu. Sonrasında ise şiirdeki bağlaşıklık öğelerinin bulunup bulunmadığı tespit edildi ve varsa analiz edildi; istatiksel olarak bir tabloda gösterildi. Şiirde sözcüksel bağlaşıklık ve gönderim unsurlarından zamirlerin sıklıkla kullanıldığı görüldü. Bu tespitten hareketle şunu söyleyebiliriz: Herhangi bir Arapça metinde bağlaşıklık öğelerinin tespiti, okura metni yorumlamada kolaylık sağladığı gibi Arapça bir metnin nasıl oluşturulduğunu da gösterir. ABSTRACT Text Linguistics Analysis: Tools of the Cohesion in Abdullah b. Rawaha's poem about Martyrdom of Hamza In this article, the tools of cohesion in a poem about Hamza's martyrdom, are discussed. Cohesion is one of the criteria that text linguistics suggests as a criterion of textuality. The cohesion that makes any text a grammatical and a semantic integrity is provided by various tools. These tools include reference, substitution, ellipse, conjunction, and lexical cohesion. In our country, studies on the subject are mostly concentrated on Turkish texts. As far as we know academic studies based on the text linguistics method on Arabic poetry are not in our country. In this context, our study is the first Turkish study based on text linguistics method on Arabic poetry. During the study, the reader was informed about the poem and the Turkish translation of the poem was presented. After that, the tools of cohesion in the poem were discussed and shown statistically in a table. It was seen that pronouns and lexical cohesion were frequently used in the poem. by this determination, we can say that the determination of the tools of cohesion in any Arabic text makes it easy for the reader to interpret the text, as well as shows how to create an Arabic text.
Dokuz Eylül Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018
ÖZ Metin dilbilim çalışmaları son yıllarda önemli oranda artmıştır. Metinlerin oluşturulma aşamas... more ÖZ Metin dilbilim çalışmaları son yıllarda önemli oranda artmıştır. Metinlerin oluşturulma aşaması ve yorumlanması için ileri sürülen çeşitli teorilerden biri olan Metin dilbilim, metni bir bütün olarak ele alır. Ayrıca herhangi bir metinde bütünlüğü sağlayan unsurlar olarak bağlaşıklık (cohesion) ve bağdaşıklığı (coherence), ölçüt olarak kabul eder. Metin dilbilim'e göre herhangi bir metnin yüzey yapısını oluşturan bağlaşıklık, çeşitli araçlarla sağlanır. Bu araçlar şunlardır: Gönderim (reference), değiştirim (substitution), eksiltili yapı (ellipse), bağlama öğeleri (conjunction) ve sözlüksel bağlaşıklık (lexical cohesion). Metinlerde bağlaşıklığı sağlayan gönderim öğelerinden biri de zamirlerdir. Zamirler, metni oluşturan cümleleri birbirine bağlamakta ve aralarında insicamı sağlamaktadır. Arap dilinde de eğer bir cümlede isim zikredildiyse ve onun hakkında sonraki bir cümlede bir yargıda bulunulacaksa ismin yerine zamirin getirilmesi, genel bir kuraldır. Ancak Kur'an-ı Kerim'in bazı yerlerinde bu kural işletilmez ve zamir gelmesi gereken yerde isim getirilir. Yani cümlede isim farklı şekillerde tekrar edilir. Bu tekrar vasıtasıyla metinde sözlüksel bağlaşıklık sağlanır. İşte bu çalışmada, çeşitli metinlerde bağlaşıklığı sağlayan zamirlerin, Kur'an-ı Kerim'in bazı yerlerinde kullanımının terkedilmesi ve bunun nedenleri araştırılacaktır. Ayrıca bu meselenin metnin bağlaşıklığına etkisi sorgulanacaktır. Konu ele alınırken zamir ve Kur'an-ı Kerim'de zamirlerin mercii meselesine kısaca değinilecektir. Çünkü böyle bir mesele, çalışmamızın hacmini artırmasının ötesinde bir makale konusu değil, bir tez konusu olabilir. Bu nedenledir ki çalışmamız, Kur'an'ın bazı ayetlerinde zamir gelmesi gereken yerde ismin gelmesi ve bunun nedenleri üzerinde yoğunlaşacaktır. Çalışmamız sırasında
Mîzânü’l-Hakk: İslami İlimler Dergisi, 2017
Arap dilinde ism-i fâil, fiilden türemiş isimlerden birisidir ve sıkça kullanılır. İsm-i fâil, he... more Arap dilinde ism-i fâil, fiilden türemiş isimlerden birisidir ve sıkça kullanılır. İsm-i fâil, hem ismin hem de fiilin özelliklerini içinde barın-dırması nedeniyle Arapça söz diziminde farklı şekillerde karşımıza çıkar. İsm-i fâil, fiil ile benzerliği sebebiyle bir fiil gibi işlev görürken aynı za-manda isim olması nedeniyle de isim tamlamasında tamlanan olarak yer alabilir. Arap dilinde isim tamlamaları hakikî ve lafzî olmak üzere iki tür-lüdür. İsim tamlamaları sözdiziminde önemli görevler üstlenen yapılar-dır. Bu yapılar eğer doğru bir şekilde kavranmazsa Arapça sözdiziminin anlaşılması ve Türkçeye çevrilmesi mümkün değildir. Konunun önemine rağmen Türkçe yazılan Arapça gramer kitaplarında konunun yeterince ve ayrıntılı olarak ele alınmadığı görülmektedir. Bu konudaki bilgi boşlu-ğunu doldurmayı hedefleyen çalışmamızda, genel hatlarıyla Arapça isim tamlamasının iki türüne yer verildi. Sonrasında ise ism-i fâilin tamlanan olarak yer aldığı lafzî isim tamlaması ele alındı ve Türkçe çevirisi konu-sunda bir öneri sunulmaya çalışıldı. Abstract: In the Arabic language, nomina agent is one of the nouns dee-rived from the verb and is often used. The nomina agent contains the characteristic features of both the name and the verb, so it comes out in different forms in the Arabic word syntax. The nomina agent acts as a verb because of similarity with the verb as well as it takes part as a first term in idafa (the noun phrases) because of being name. In Arabic there are two types of noun phrases: Pure (and it is called real or semantic) and the impure (and it is called literal or metaphorical). Noun phrases are structures that take on important tasks in the syntax. Unless these structures are understood correctly, it is not possible to understand the Arabic syntax and translate it into Turkish. Despite the importance of the subject , it seems that it has not been discussed adequately and in detail in Ar-abic grammar books written in Turkish. We included two types of Arabic noun phrases designation in general terms in our work which aims to fill the information gap in this subject. Afterwards, the literal noun phrases that the nomina agent was included as a first term were discussed and a recommendation was made about its Turkish translation.
يتناول هذا البحث قصيدة ''كلمات'' للشاعر التونسي منوّر صمادح، تلك القصيدة الخارجة عن المألوف في ال... more يتناول هذا البحث قصيدة ''كلمات'' للشاعر التونسي منوّر صمادح، تلك القصيدة الخارجة عن المألوف في الشعر العربي من ناحيتي الشكل والمضمون، ومن خلال تحليل المقاطع الثلاثة التي اشتملت عليها يسعى البحث للكشف عن مميزات القصيدة أسلوبيًا، وكشف الستار عن السمات الفنية التي جعلت هذا العمل الأدبي تحفة فنية، وتبوأت له مكانة خاصة ومميزة عن سواها من القصائد. يعتبر منوّر صمادح والشابي من روّاد الشعر التونسي الحديث. ولقد نظَم صمادح كل قصائده باللغة العربية على الرغم من محاولة فرنسا تدمير اللغة العربية في بلدان شمال أفريقيا، مما يجعل الشاعر رائدًا في الشعر التونسي الحديث ليس من خلال قدرته الفذة على نقل معاناة شعبه من خلال قصائده وحثّهم على مقاومة الاستعمار الفرنسي وحسب، بل كانت عواطفه في شعره ذات قيمة فنية عالية، إذ تناول فيها قضايا الوجود والميتافيزيقية التي تتمحور حول ''الأنا'' Bu çalışmada, Tunuslu şair Münevver Sımâdah'a ait Arap şiirinde şekil ve içerik bakımından alışılmadık bir şiir olan ‘‘Kelimeler’’ adlı şiir ele alındı. Çalışma, şiirin içerdiği üç bölümün tahlili vasıtasıyla şiirin sanatsal özellikleri ile onu diğer şiirlerden ayıran temel içerik ve şekilsel özelliklerini ortaya koymayı hedeflemektedir. Sımâdah (ö. 1998), Ebu’l-Kâsım eş-Şâbbî (ö. 1934) ile birlikte modern Tunus şiirinin önemli temsilcisi ve öncüsü sayılır. Fransa’nın işgal ettiği Kuzey Afrika’da Arap dili üzerindeki tahribatına rağmen Münevver Sımâdah, şiirlerini Arapça kaleme alır. Şairi modern Tunus şiirinde önemli kılan husus sadece halkının özgürlük mücadelesi ve yoksulluğunu şiirlerinde dile getirmesi değildir. Bunun yanında şairin kendi ‘‘ben’’ duygusunu merkeze alarak varlık ve metafizik meselelere dair yazdığı şiirlerinde görülen yüksek estetik değere sahip duygu yoğunluğudur.
Mîzânü’l-Hakk: İslami İlimler Dergisi, 2016
Öz: Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli isimlerinden Filistinli şair Mahmud Derviş'in şiirin... more Öz: Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli isimlerinden Filistinli şair Mahmud Derviş'in şiirindeki aşamalar ele alınmıştır. Mahmud Der-viş; kişiliği, şiirleri ve mücadelesiyle araştırılmayı hak eden bir şairdir. Ne var ki, Arap edebiyatı ve dünya edebiyatına sağladığı katkılara rağmen, ülkemizde kendisi hakkında yapılmış akademik çalışmalar yok denilecek kadar azdır. Bu makale, Derviş şiirindeki önemli aşamaları örneklerle sunarken aynı zamanda Mahmud Derviş ve şiirleri hakkında yapılacak çalışmalara bir girizgâh niteliği taşımayı hedeflemektedir. Mahmud Der-viş gibi şiirleriyle Filistin davasının bayraktarlığını yapmış bir şahsiyetin edebi kişiliğinin, siyasi ve sosyolojik olaylardan bağımsız bir şekilde ele alınıp değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle Derviş'in şiirlerin-de evreleri incelerken ağırlıklı olarak sosyolojik yöntem benimsenmiştir. Derviş şiirinin evreleri hakkında bazı Arap edebiyat eleştirmenleri farklı fikirler ileri sürmüşlerdir. Fakat bu makale, Derviş'in şiirinin aşamaları-nı, şairin kendi değerlendirmesi üzerinden ele almayı amaçlamıştır. Ça-lışmanın hacmi göz önünde tutularak, Derviş şiirlerindeki aşamalar iki ayrı makalede ele alınacaktır. Bu yazı, birinci makaledir. Anahtar Kelimeler: Mahmud Derviş, Modern Arap Şiiri, Filistin. Abstract: In this article, the stages of poem of Palestinian Mahmoud Darwish, who is one of the most important figures in modern Arabic poetry , are discussed. He is a poet who entitles to be investigated because of his poems and struggle. However, in spite of Mahmoud Darwish's contributions to Arabic and world literature, there are scarcely any academic studies about him. This article aims to be as an introduction for those who would study on him, besides, it illustrates important stages in his poems. It is not possible to evaluate a figure like Mahmoud Darwish, who carried the banner of action of Palestine, independent of political and sociological circumstances. Because of this, the sociological method has been adopted mainly while stages of poems of Darwish were examining. There are different views argued about poems of him by Arabic literary critics. But this article aims to discuss the stages of poems of Darwish by the way of his own consideration. Since the research has exceeded the volume of a journal article, we have decided to create it as two separate articles that this is its first part..
Turkish Journal of Religious Education Studies , 2017
Şiir, modern Tunus şiirinin önemli temsilcilerinden Münevver Sımâdah (ö.1998)’a aittir. Şiirin Tü... more Şiir, modern Tunus şiirinin önemli temsilcilerinden Münevver Sımâdah (ö.1998)’a aittir. Şiirin Türkçe çevirisinden önce Arapça metnine yer verildi. Bu şekilde okuyucu şiirin orijinal hali ile tercümesini kıyaslayabilecektir. Şiirin yer aldığı divan için bkz. Münevver Sımâdah, el-A'mâlü’şi‘riyyetü’l-Kâmile, thk. Abdurrahim Sımâdah (Tunus: ed-Dâru’t-tûnusiyye li’n-neşr, 1995), 265-266. Şairin hayatı hakkında daha geniş bilgi için bkz. Muhammed Sâlih Câbirî. eş-Şi'ru't-Tûnisiyyi'l-hadîs, (Tunus: eş-Şirketü't-Tûnisiyye, 1976), 144-145; Ca ‘fer Mâcid vd., Târihü’l-edebi’t-Tûnisiyyi el-Hadîs ve’l-Muâsır, (Kartaca: Beytü’l-hikme, 1993), 89.
Mîzânü’l-Hakk: İslami İlimler Dergisi, 2017
Öz: Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli isimlerinden Filistinli şair Mahmud Derviş'in şiirin... more Öz: Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli isimlerinden Filistinli şair Mahmud Derviş'in şiirindeki aşamalar ele alınmıştır. Mahmud Der-viş; kişiliği, şiirleri ve mücadelesiyle araştırılmayı hak eden bir şairdir. Ne var ki, Arap edebiyatı ve dünya edebiyatına sağladığı katkılara rağmen, ülkemizde kendisi hakkında yapılmış akademik çalışmalar yok denilecek kadar azdır. Bu makale, Derviş şiirindeki önemli aşamaları örneklerle sunarken aynı zamanda Mahmud Derviş ve şiirleri hakkında yapılacak çalışmalara bir girizgâh niteliği taşımayı hedeflemektedir. Mahmud Der-viş gibi şiirleriyle Filistin davasının bayraktarlığını yapmış bir şahsiyetin edebi kişiliğinin, siyasi ve sosyolojik olaylardan bağımsız bir şekilde ele alınıp değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle Derviş'in şiirle-rinde evreleri incelerken ağırlıklı olarak sosyolojik yöntem benimsen-miştir. Derviş şiirinin evreleri hakkında bazı Arap edebiyat eleştirmen-leri farklı fikirler ileri sürmüşlerdir. Fakat bu makale, Derviş'in şiirinin aşamalarını, şairin kendi değerlendirmesi üzerinden ele almayı amaçla-mıştır. Çalışmanın hacmi göz önünde tutularak, Derviş şiirlerindeki aşa-malar iki ayrı makalede ele alınacağı belirtilmişti. Bu yazı, serinin ikinci makalesidir. Anahtar Kelimeler: Mahmud Derviş, Modern Arap Şiiri, Filistin. Abstract: In this article, the stages of poem of Palestinian Mahmoud Darwish, who is one of the most important figures in modern Arabic poetry , are discussed. He is a poet who entitles to be investigated because of his poems and struggle. However, in spite of Mahmoud Darwish's contributions to Arabic and world literature, there are scarcely any academic studies about him. This article aims to be as an introduction for those who would study on him, besides, it illustrates important stages in his poems. It is not possible to evaluate a figure like Mahmoud Darwish, who carried the banner of action of Palestine, independent of political and sociological circumstances. Because of this, the sociological method has been adopted mainly while stages of poems of Darwish were examining. There are different views were argued about poems of him by Arabic literary critics. But this article aims to discuss stages of poems of Darwish by the way of his own consideration. Since the research has exceeded the volume of a journal article, we have decided to create it as two separate articles that this is its second part.
Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2016
Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli şairlerinden Mahmud Derviş’in hayatı ele alınmıştır. Der... more Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli şairlerinden Mahmud Derviş’in hayatı ele
alınmıştır. Derviş, modern Arap şiirinde sembolizmin temsilcisi sayılan şairlerden
birisidir. Onu önemli kılan husus ise Arap edebiyatına ve dünya edebiyatına yaptığı
katkılardır. Çünkü Derviş, şiirlerinde sadece Filistin ve Arap kültürüne değil, insanlığın
ortak kültürel mirasına ait unsurlara da değinir. Aynı zamanda Derviş, şiirleri ile vatanını
işgal edenlerle mücadele eden ve onlara karşı direnen bir şairdir. Bu nedenle Derviş,
işgalcilerce hapishane ve sürgünle cezalandırılır. Sürgüne dair izleri onun şiirlerinde
görmek mümkündür. Derviş’in hayatı ile şiirleri hep iç içedir. Bu nedenle bu makalede
Derviş’in hayatı, yalın bir biçimde değil, yaşadığı çevre ile bağlantılı ve şiirleriyle
örneklendirilerek ele alınmaya çalışıldı.
ELİFİ MAKSÛRA’NIN YAZILIŞI الألف المقصورة Fiil veya isimlerin sonunda sakin bir şekilde gelen, ... more ELİFİ MAKSÛRA’NIN YAZILIŞI الألف المقصورة
Fiil veya isimlerin sonunda sakin bir şekilde gelen, kendinden önceki harfin harekesi fetha olan ve ا (elif kaime) ya da ى (noktasız ye) şeklinde yazılan eliftir. Elif Leyyine ( الألف اللينة ) de denir. Fiil, İsim ve Harflerde yazılması şu şekildedir:
A- Fillerin sonunda yazılması:
1- Üç harfli fiillerin sonunda yazılması
a) Üç harfli fiillerin sonunda ا (elif kaime) şeklinde yazılması.
irab nedir, isimlerin irabı, irab alametleri, takdiri irab
Harfi Cerler tek başına bir anlam ifade etmeyen ancak cümlede önemli görevler üstlenen gramatik y... more Harfi Cerler tek başına bir anlam ifade etmeyen ancak cümlede önemli görevler üstlenen gramatik yapılardır. Bu yapıların cümleyi anlamak için iyi kavranması gerekir aksi takdirde cümle yanlış anlaşılabilir. Basra Ekolü her harfi cerrin bir anlamı olduğunu diğer kullanımların ise tevil edilmesi gerektiğini/mecaz olduğunu söyler. Kufeliler ise bir harfi cerrin birkaç hakiki anlamı olduğunu söyler. Her ne kadar Basralıların görüşü mantıklı olsa da Kufelilerin görüşü genel kabul görmüştür. Arapça'da kullanılan harfi cerler şunlardır:
Books by Eyup Akşit
Nâbiga Zübyânî’nin Şiirlerinde Kral İmgesi: Dil ve Statü, 2024
Şiir, duyguların, düşüncelerin ve hayal gücünün estetik bir dil aracılığıyla ifade edildiği edebî... more Şiir, duyguların, düşüncelerin ve hayal gücünün estetik bir dil aracılığıyla ifade edildiği edebî bir sanattır. Bu sanatın temel unsuru imgelerdir. İmgeler aracılığıyla şair, somut nesne ve olayları soyutlaştırarak okuyucunun zihninde canlı tasvirler oluşturmayı amaçlar.
Farklı milletlerin şiirlerinde kendisine yer bulan imgelerden biri olan kral figürü, otorite ve güç temsili olmanın ötesinde, cesaret, cömertlik ve kutsallık gibi niteliklerle de ilişkilendirilir. Cahiliye Dönemi Arap şiirinde ise kral, bu olumlu özelliklerin yanı sıra, zaman zaman zulüm ve zorbalıkla da anılan bir karakter olarak karşımıza çıkar. Bu yönüyle kral imgesi, dönemin sosyal, politik, dini ve kültürel yapısını anlamak açısından önemli bir unsur olarak belirir. Bu bağlamda, “Nâbiga ez-Zübyânî’nin Şiirlerinde Kral İmgesi: Dil ve Statü” adlı bu çalışma, Cahiliye Dönemi şiirini sosyo-kültürel yapının ve ideolojik kodların yansıması olarak ele almaktadır.
Tüm hakları yazarına aittir. Yazarın izni alınmadan kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik,... more Tüm hakları yazarına aittir. Yazarın izni alınmadan kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması yapılamaz. Yalnızca kaynak gösterilerek kullanılabilir.
Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2017
Arap dilinde ما (mâ) edatı1, hem isim hem de harf gibi işlev görür. Bu nedenle Arapça söz dizimin... more Arap dilinde ما (mâ) edatı1, hem isim hem de harf gibi işlev görür. Bu nedenle Arapça söz diziminde çok farklı şekiller ve işlevlerle karşımıza çıkar. Arap dilinde mâ, çok fonksiyonlu ender edatlardan biridir. Klasik nahiv kitaplarında genellikle hurûfu’lmeânî başlığı altında ele alınan mâ edatının cümlede hangi işlevi gördüğü önem arz etmektedir. Şayet mâ edatının işlevi doğru bir şekilde kavranmazsa Arapça söz diziminin yanlış anlaşılma riski vardır. Ayrıca Kur’an-ı Kerim ayetlerinde sıkça karşılaştığımız mâ edatı, ayetlerin tefsirinde önemli bir yardımcı unsurdur. Konunun önemine rağmen Türkçe yazılan Arapça gramer kitaplarında meselenin ayrıntılı olarak ele alınmadığı görülmektedir. Bu meseledeki bilgi boşluğunu doldurmayı hedefleyen çalışmamız sadece mâ edatının nahiv ilmindeki işlevi ile sınırlandırıldı.
Metin Dilbilimsel Bir Analiz: Abdullah b. Revâha’nın Hz. Hamza’nın Şehadetine İlişkin Şiirinde Bağlaşıklık, 2019
ÖZET Bu çalışma, Hz. Hamza'nın şehadetine ilişkin Arapça bir şiirde bağlaşıklık öğelerini ele alm... more ÖZET Bu çalışma, Hz. Hamza'nın şehadetine ilişkin Arapça bir şiirde bağlaşıklık öğelerini ele almayı hedeflemektedir. Bağlaşıklık, metin dilbilimin metinsellik ölçütü olarak ileri sürdüğü ölçütlerden birisidir. Herhangi bir metni gramatik ve anlamsal olarak bir bütün haline getiren bağlaşıklık, çeşitli araçlarla sağlanır: Gönderim (اإلحالة /Reference), değiştirim (االستبدال /substitution), eksiltili yapı (الحذف /ellipse), bağlama öğeleri (الربطأدوات /conjunction) ve sözcüksel bağlaşıklık (االتساقالمعجمي /lexical cohesion). Ülkemizde konuyla ilgili çalışmalar çoğunlukla Türkçe metinler üzerine yoğunlaşmaktadır. Metin dilbilim yönteminden hareketle Arapça şiirler üzerine akademik çalışmalar görebildiğimiz kadarıyla ülkemizde hiç yoktur. Bu bağlamda çalışmamız Arapça şiir üzerine yapılan ilk Türkçe çalışmadır. Konu ele alınırken öncelikle şiir hakkında bilgiler verildi ve şiirin Türkçe çevirisi sunuldu. Sonrasında ise şiirdeki bağlaşıklık öğelerinin bulunup bulunmadığı tespit edildi ve varsa analiz edildi; istatiksel olarak bir tabloda gösterildi. Şiirde sözcüksel bağlaşıklık ve gönderim unsurlarından zamirlerin sıklıkla kullanıldığı görüldü. Bu tespitten hareketle şunu söyleyebiliriz: Herhangi bir Arapça metinde bağlaşıklık öğelerinin tespiti, okura metni yorumlamada kolaylık sağladığı gibi Arapça bir metnin nasıl oluşturulduğunu da gösterir. ABSTRACT Text Linguistics Analysis: Tools of the Cohesion in Abdullah b. Rawaha's poem about Martyrdom of Hamza In this article, the tools of cohesion in a poem about Hamza's martyrdom, are discussed. Cohesion is one of the criteria that text linguistics suggests as a criterion of textuality. The cohesion that makes any text a grammatical and a semantic integrity is provided by various tools. These tools include reference, substitution, ellipse, conjunction, and lexical cohesion. In our country, studies on the subject are mostly concentrated on Turkish texts. As far as we know academic studies based on the text linguistics method on Arabic poetry are not in our country. In this context, our study is the first Turkish study based on text linguistics method on Arabic poetry. During the study, the reader was informed about the poem and the Turkish translation of the poem was presented. After that, the tools of cohesion in the poem were discussed and shown statistically in a table. It was seen that pronouns and lexical cohesion were frequently used in the poem. by this determination, we can say that the determination of the tools of cohesion in any Arabic text makes it easy for the reader to interpret the text, as well as shows how to create an Arabic text.
Dokuz Eylül Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018
ÖZ Metin dilbilim çalışmaları son yıllarda önemli oranda artmıştır. Metinlerin oluşturulma aşamas... more ÖZ Metin dilbilim çalışmaları son yıllarda önemli oranda artmıştır. Metinlerin oluşturulma aşaması ve yorumlanması için ileri sürülen çeşitli teorilerden biri olan Metin dilbilim, metni bir bütün olarak ele alır. Ayrıca herhangi bir metinde bütünlüğü sağlayan unsurlar olarak bağlaşıklık (cohesion) ve bağdaşıklığı (coherence), ölçüt olarak kabul eder. Metin dilbilim'e göre herhangi bir metnin yüzey yapısını oluşturan bağlaşıklık, çeşitli araçlarla sağlanır. Bu araçlar şunlardır: Gönderim (reference), değiştirim (substitution), eksiltili yapı (ellipse), bağlama öğeleri (conjunction) ve sözlüksel bağlaşıklık (lexical cohesion). Metinlerde bağlaşıklığı sağlayan gönderim öğelerinden biri de zamirlerdir. Zamirler, metni oluşturan cümleleri birbirine bağlamakta ve aralarında insicamı sağlamaktadır. Arap dilinde de eğer bir cümlede isim zikredildiyse ve onun hakkında sonraki bir cümlede bir yargıda bulunulacaksa ismin yerine zamirin getirilmesi, genel bir kuraldır. Ancak Kur'an-ı Kerim'in bazı yerlerinde bu kural işletilmez ve zamir gelmesi gereken yerde isim getirilir. Yani cümlede isim farklı şekillerde tekrar edilir. Bu tekrar vasıtasıyla metinde sözlüksel bağlaşıklık sağlanır. İşte bu çalışmada, çeşitli metinlerde bağlaşıklığı sağlayan zamirlerin, Kur'an-ı Kerim'in bazı yerlerinde kullanımının terkedilmesi ve bunun nedenleri araştırılacaktır. Ayrıca bu meselenin metnin bağlaşıklığına etkisi sorgulanacaktır. Konu ele alınırken zamir ve Kur'an-ı Kerim'de zamirlerin mercii meselesine kısaca değinilecektir. Çünkü böyle bir mesele, çalışmamızın hacmini artırmasının ötesinde bir makale konusu değil, bir tez konusu olabilir. Bu nedenledir ki çalışmamız, Kur'an'ın bazı ayetlerinde zamir gelmesi gereken yerde ismin gelmesi ve bunun nedenleri üzerinde yoğunlaşacaktır. Çalışmamız sırasında
Mîzânü’l-Hakk: İslami İlimler Dergisi, 2017
Arap dilinde ism-i fâil, fiilden türemiş isimlerden birisidir ve sıkça kullanılır. İsm-i fâil, he... more Arap dilinde ism-i fâil, fiilden türemiş isimlerden birisidir ve sıkça kullanılır. İsm-i fâil, hem ismin hem de fiilin özelliklerini içinde barın-dırması nedeniyle Arapça söz diziminde farklı şekillerde karşımıza çıkar. İsm-i fâil, fiil ile benzerliği sebebiyle bir fiil gibi işlev görürken aynı za-manda isim olması nedeniyle de isim tamlamasında tamlanan olarak yer alabilir. Arap dilinde isim tamlamaları hakikî ve lafzî olmak üzere iki tür-lüdür. İsim tamlamaları sözdiziminde önemli görevler üstlenen yapılar-dır. Bu yapılar eğer doğru bir şekilde kavranmazsa Arapça sözdiziminin anlaşılması ve Türkçeye çevrilmesi mümkün değildir. Konunun önemine rağmen Türkçe yazılan Arapça gramer kitaplarında konunun yeterince ve ayrıntılı olarak ele alınmadığı görülmektedir. Bu konudaki bilgi boşlu-ğunu doldurmayı hedefleyen çalışmamızda, genel hatlarıyla Arapça isim tamlamasının iki türüne yer verildi. Sonrasında ise ism-i fâilin tamlanan olarak yer aldığı lafzî isim tamlaması ele alındı ve Türkçe çevirisi konu-sunda bir öneri sunulmaya çalışıldı. Abstract: In the Arabic language, nomina agent is one of the nouns dee-rived from the verb and is often used. The nomina agent contains the characteristic features of both the name and the verb, so it comes out in different forms in the Arabic word syntax. The nomina agent acts as a verb because of similarity with the verb as well as it takes part as a first term in idafa (the noun phrases) because of being name. In Arabic there are two types of noun phrases: Pure (and it is called real or semantic) and the impure (and it is called literal or metaphorical). Noun phrases are structures that take on important tasks in the syntax. Unless these structures are understood correctly, it is not possible to understand the Arabic syntax and translate it into Turkish. Despite the importance of the subject , it seems that it has not been discussed adequately and in detail in Ar-abic grammar books written in Turkish. We included two types of Arabic noun phrases designation in general terms in our work which aims to fill the information gap in this subject. Afterwards, the literal noun phrases that the nomina agent was included as a first term were discussed and a recommendation was made about its Turkish translation.
يتناول هذا البحث قصيدة ''كلمات'' للشاعر التونسي منوّر صمادح، تلك القصيدة الخارجة عن المألوف في ال... more يتناول هذا البحث قصيدة ''كلمات'' للشاعر التونسي منوّر صمادح، تلك القصيدة الخارجة عن المألوف في الشعر العربي من ناحيتي الشكل والمضمون، ومن خلال تحليل المقاطع الثلاثة التي اشتملت عليها يسعى البحث للكشف عن مميزات القصيدة أسلوبيًا، وكشف الستار عن السمات الفنية التي جعلت هذا العمل الأدبي تحفة فنية، وتبوأت له مكانة خاصة ومميزة عن سواها من القصائد. يعتبر منوّر صمادح والشابي من روّاد الشعر التونسي الحديث. ولقد نظَم صمادح كل قصائده باللغة العربية على الرغم من محاولة فرنسا تدمير اللغة العربية في بلدان شمال أفريقيا، مما يجعل الشاعر رائدًا في الشعر التونسي الحديث ليس من خلال قدرته الفذة على نقل معاناة شعبه من خلال قصائده وحثّهم على مقاومة الاستعمار الفرنسي وحسب، بل كانت عواطفه في شعره ذات قيمة فنية عالية، إذ تناول فيها قضايا الوجود والميتافيزيقية التي تتمحور حول ''الأنا'' Bu çalışmada, Tunuslu şair Münevver Sımâdah'a ait Arap şiirinde şekil ve içerik bakımından alışılmadık bir şiir olan ‘‘Kelimeler’’ adlı şiir ele alındı. Çalışma, şiirin içerdiği üç bölümün tahlili vasıtasıyla şiirin sanatsal özellikleri ile onu diğer şiirlerden ayıran temel içerik ve şekilsel özelliklerini ortaya koymayı hedeflemektedir. Sımâdah (ö. 1998), Ebu’l-Kâsım eş-Şâbbî (ö. 1934) ile birlikte modern Tunus şiirinin önemli temsilcisi ve öncüsü sayılır. Fransa’nın işgal ettiği Kuzey Afrika’da Arap dili üzerindeki tahribatına rağmen Münevver Sımâdah, şiirlerini Arapça kaleme alır. Şairi modern Tunus şiirinde önemli kılan husus sadece halkının özgürlük mücadelesi ve yoksulluğunu şiirlerinde dile getirmesi değildir. Bunun yanında şairin kendi ‘‘ben’’ duygusunu merkeze alarak varlık ve metafizik meselelere dair yazdığı şiirlerinde görülen yüksek estetik değere sahip duygu yoğunluğudur.
Mîzânü’l-Hakk: İslami İlimler Dergisi, 2016
Öz: Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli isimlerinden Filistinli şair Mahmud Derviş'in şiirin... more Öz: Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli isimlerinden Filistinli şair Mahmud Derviş'in şiirindeki aşamalar ele alınmıştır. Mahmud Der-viş; kişiliği, şiirleri ve mücadelesiyle araştırılmayı hak eden bir şairdir. Ne var ki, Arap edebiyatı ve dünya edebiyatına sağladığı katkılara rağmen, ülkemizde kendisi hakkında yapılmış akademik çalışmalar yok denilecek kadar azdır. Bu makale, Derviş şiirindeki önemli aşamaları örneklerle sunarken aynı zamanda Mahmud Derviş ve şiirleri hakkında yapılacak çalışmalara bir girizgâh niteliği taşımayı hedeflemektedir. Mahmud Der-viş gibi şiirleriyle Filistin davasının bayraktarlığını yapmış bir şahsiyetin edebi kişiliğinin, siyasi ve sosyolojik olaylardan bağımsız bir şekilde ele alınıp değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle Derviş'in şiirlerin-de evreleri incelerken ağırlıklı olarak sosyolojik yöntem benimsenmiştir. Derviş şiirinin evreleri hakkında bazı Arap edebiyat eleştirmenleri farklı fikirler ileri sürmüşlerdir. Fakat bu makale, Derviş'in şiirinin aşamaları-nı, şairin kendi değerlendirmesi üzerinden ele almayı amaçlamıştır. Ça-lışmanın hacmi göz önünde tutularak, Derviş şiirlerindeki aşamalar iki ayrı makalede ele alınacaktır. Bu yazı, birinci makaledir. Anahtar Kelimeler: Mahmud Derviş, Modern Arap Şiiri, Filistin. Abstract: In this article, the stages of poem of Palestinian Mahmoud Darwish, who is one of the most important figures in modern Arabic poetry , are discussed. He is a poet who entitles to be investigated because of his poems and struggle. However, in spite of Mahmoud Darwish's contributions to Arabic and world literature, there are scarcely any academic studies about him. This article aims to be as an introduction for those who would study on him, besides, it illustrates important stages in his poems. It is not possible to evaluate a figure like Mahmoud Darwish, who carried the banner of action of Palestine, independent of political and sociological circumstances. Because of this, the sociological method has been adopted mainly while stages of poems of Darwish were examining. There are different views argued about poems of him by Arabic literary critics. But this article aims to discuss the stages of poems of Darwish by the way of his own consideration. Since the research has exceeded the volume of a journal article, we have decided to create it as two separate articles that this is its first part..
Turkish Journal of Religious Education Studies , 2017
Şiir, modern Tunus şiirinin önemli temsilcilerinden Münevver Sımâdah (ö.1998)’a aittir. Şiirin Tü... more Şiir, modern Tunus şiirinin önemli temsilcilerinden Münevver Sımâdah (ö.1998)’a aittir. Şiirin Türkçe çevirisinden önce Arapça metnine yer verildi. Bu şekilde okuyucu şiirin orijinal hali ile tercümesini kıyaslayabilecektir. Şiirin yer aldığı divan için bkz. Münevver Sımâdah, el-A'mâlü’şi‘riyyetü’l-Kâmile, thk. Abdurrahim Sımâdah (Tunus: ed-Dâru’t-tûnusiyye li’n-neşr, 1995), 265-266. Şairin hayatı hakkında daha geniş bilgi için bkz. Muhammed Sâlih Câbirî. eş-Şi'ru't-Tûnisiyyi'l-hadîs, (Tunus: eş-Şirketü't-Tûnisiyye, 1976), 144-145; Ca ‘fer Mâcid vd., Târihü’l-edebi’t-Tûnisiyyi el-Hadîs ve’l-Muâsır, (Kartaca: Beytü’l-hikme, 1993), 89.
Mîzânü’l-Hakk: İslami İlimler Dergisi, 2017
Öz: Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli isimlerinden Filistinli şair Mahmud Derviş'in şiirin... more Öz: Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli isimlerinden Filistinli şair Mahmud Derviş'in şiirindeki aşamalar ele alınmıştır. Mahmud Der-viş; kişiliği, şiirleri ve mücadelesiyle araştırılmayı hak eden bir şairdir. Ne var ki, Arap edebiyatı ve dünya edebiyatına sağladığı katkılara rağmen, ülkemizde kendisi hakkında yapılmış akademik çalışmalar yok denilecek kadar azdır. Bu makale, Derviş şiirindeki önemli aşamaları örneklerle sunarken aynı zamanda Mahmud Derviş ve şiirleri hakkında yapılacak çalışmalara bir girizgâh niteliği taşımayı hedeflemektedir. Mahmud Der-viş gibi şiirleriyle Filistin davasının bayraktarlığını yapmış bir şahsiyetin edebi kişiliğinin, siyasi ve sosyolojik olaylardan bağımsız bir şekilde ele alınıp değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle Derviş'in şiirle-rinde evreleri incelerken ağırlıklı olarak sosyolojik yöntem benimsen-miştir. Derviş şiirinin evreleri hakkında bazı Arap edebiyat eleştirmen-leri farklı fikirler ileri sürmüşlerdir. Fakat bu makale, Derviş'in şiirinin aşamalarını, şairin kendi değerlendirmesi üzerinden ele almayı amaçla-mıştır. Çalışmanın hacmi göz önünde tutularak, Derviş şiirlerindeki aşa-malar iki ayrı makalede ele alınacağı belirtilmişti. Bu yazı, serinin ikinci makalesidir. Anahtar Kelimeler: Mahmud Derviş, Modern Arap Şiiri, Filistin. Abstract: In this article, the stages of poem of Palestinian Mahmoud Darwish, who is one of the most important figures in modern Arabic poetry , are discussed. He is a poet who entitles to be investigated because of his poems and struggle. However, in spite of Mahmoud Darwish's contributions to Arabic and world literature, there are scarcely any academic studies about him. This article aims to be as an introduction for those who would study on him, besides, it illustrates important stages in his poems. It is not possible to evaluate a figure like Mahmoud Darwish, who carried the banner of action of Palestine, independent of political and sociological circumstances. Because of this, the sociological method has been adopted mainly while stages of poems of Darwish were examining. There are different views were argued about poems of him by Arabic literary critics. But this article aims to discuss stages of poems of Darwish by the way of his own consideration. Since the research has exceeded the volume of a journal article, we have decided to create it as two separate articles that this is its second part.
Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2016
Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli şairlerinden Mahmud Derviş’in hayatı ele alınmıştır. Der... more Bu makalede, modern Arap şiirinin önemli şairlerinden Mahmud Derviş’in hayatı ele
alınmıştır. Derviş, modern Arap şiirinde sembolizmin temsilcisi sayılan şairlerden
birisidir. Onu önemli kılan husus ise Arap edebiyatına ve dünya edebiyatına yaptığı
katkılardır. Çünkü Derviş, şiirlerinde sadece Filistin ve Arap kültürüne değil, insanlığın
ortak kültürel mirasına ait unsurlara da değinir. Aynı zamanda Derviş, şiirleri ile vatanını
işgal edenlerle mücadele eden ve onlara karşı direnen bir şairdir. Bu nedenle Derviş,
işgalcilerce hapishane ve sürgünle cezalandırılır. Sürgüne dair izleri onun şiirlerinde
görmek mümkündür. Derviş’in hayatı ile şiirleri hep iç içedir. Bu nedenle bu makalede
Derviş’in hayatı, yalın bir biçimde değil, yaşadığı çevre ile bağlantılı ve şiirleriyle
örneklendirilerek ele alınmaya çalışıldı.
ELİFİ MAKSÛRA’NIN YAZILIŞI الألف المقصورة Fiil veya isimlerin sonunda sakin bir şekilde gelen, ... more ELİFİ MAKSÛRA’NIN YAZILIŞI الألف المقصورة
Fiil veya isimlerin sonunda sakin bir şekilde gelen, kendinden önceki harfin harekesi fetha olan ve ا (elif kaime) ya da ى (noktasız ye) şeklinde yazılan eliftir. Elif Leyyine ( الألف اللينة ) de denir. Fiil, İsim ve Harflerde yazılması şu şekildedir:
A- Fillerin sonunda yazılması:
1- Üç harfli fiillerin sonunda yazılması
a) Üç harfli fiillerin sonunda ا (elif kaime) şeklinde yazılması.
irab nedir, isimlerin irabı, irab alametleri, takdiri irab
Harfi Cerler tek başına bir anlam ifade etmeyen ancak cümlede önemli görevler üstlenen gramatik y... more Harfi Cerler tek başına bir anlam ifade etmeyen ancak cümlede önemli görevler üstlenen gramatik yapılardır. Bu yapıların cümleyi anlamak için iyi kavranması gerekir aksi takdirde cümle yanlış anlaşılabilir. Basra Ekolü her harfi cerrin bir anlamı olduğunu diğer kullanımların ise tevil edilmesi gerektiğini/mecaz olduğunu söyler. Kufeliler ise bir harfi cerrin birkaç hakiki anlamı olduğunu söyler. Her ne kadar Basralıların görüşü mantıklı olsa da Kufelilerin görüşü genel kabul görmüştür. Arapça'da kullanılan harfi cerler şunlardır:
Nâbiga Zübyânî’nin Şiirlerinde Kral İmgesi: Dil ve Statü, 2024
Şiir, duyguların, düşüncelerin ve hayal gücünün estetik bir dil aracılığıyla ifade edildiği edebî... more Şiir, duyguların, düşüncelerin ve hayal gücünün estetik bir dil aracılığıyla ifade edildiği edebî bir sanattır. Bu sanatın temel unsuru imgelerdir. İmgeler aracılığıyla şair, somut nesne ve olayları soyutlaştırarak okuyucunun zihninde canlı tasvirler oluşturmayı amaçlar.
Farklı milletlerin şiirlerinde kendisine yer bulan imgelerden biri olan kral figürü, otorite ve güç temsili olmanın ötesinde, cesaret, cömertlik ve kutsallık gibi niteliklerle de ilişkilendirilir. Cahiliye Dönemi Arap şiirinde ise kral, bu olumlu özelliklerin yanı sıra, zaman zaman zulüm ve zorbalıkla da anılan bir karakter olarak karşımıza çıkar. Bu yönüyle kral imgesi, dönemin sosyal, politik, dini ve kültürel yapısını anlamak açısından önemli bir unsur olarak belirir. Bu bağlamda, “Nâbiga ez-Zübyânî’nin Şiirlerinde Kral İmgesi: Dil ve Statü” adlı bu çalışma, Cahiliye Dönemi şiirini sosyo-kültürel yapının ve ideolojik kodların yansıması olarak ele almaktadır.
Tüm hakları yazarına aittir. Yazarın izni alınmadan kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik,... more Tüm hakları yazarına aittir. Yazarın izni alınmadan kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması yapılamaz. Yalnızca kaynak gösterilerek kullanılabilir.