Cemil Osmanoğlu - Academia.edu (original) (raw)
Papers by Cemil Osmanoğlu
Bilimname, Feb 13, 2024
Bu araştırmanın temel amacı Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretmen adaylarının akademik öz-... more Bu araştırmanın temel amacı Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ile üstbilişsel farkındalıkları arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama modeliyle yürütülen araştırmanın örneklemini dokuz farklı üniversitenin İlahiyat ya da İslami İlimler Fakültelerinde 2022-2023 yıllarında öğrenim görmekte olan öğrenciler arasından basit tesadüfi örneklem yoluyla seçilen 744 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Owen & Froman (1988) tarafından geliştirilen ve Ekici (2012) tarafından Türkçeye uyarlanan Akademik Öz-yeterlik Ölçeği ve Durdukoca & Arıbaş (2019) tarafından geliştirilen Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği ile kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların Akademik Öz-yeterlik Ölçeği ortalamasının 2,82; Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği ortalamasının ise 3,46 olduğu görülmüştür. Akademik Öz-yeterlik Ölçeği genel puanında erkeklerin ortalamasının kadınların ortalamasından daha yüksek olduğu, buna karşın Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği genel ortalamaları arasında cinsiyet bazında anlamlı bir farklılaşma olmadığı bulgulanmıştır. Akademik özyeterlik ölçeği ile Üstbilişsel farkındalık ölçeği genel puanları arasında orta düzeyli pozitif bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Yine her iki ölçeğin alt boyutları arasında da belirgin anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Üstbilişsel farkındalığın akademik öz-yeterliği yordama gücünü belirmek amacıyla yapılan Regresyon analizi sonucunda Üstbilişsel farkındalığın hem genel düzeyde hem de Kişisel farkındalık, Organizasyonel farkındalık ve Yargısal farkındalık faktörleri bağlamında akademik öz-yeterliği istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde yordadığı görülmüştür. Anahtar kelimeler: Din Eğitimi, Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenliği, akademik öz-yeterlik, üstbilişsel farkındalık.
Erciyes akademi, Dec 30, 2022
Türkiye'de hafızlık eğitimi verilen kurumların sayısı artmaktadır. Bu süreçte örgün eğitimle birl... more Türkiye'de hafızlık eğitimi verilen kurumların sayısı artmaktadır. Bu süreçte örgün eğitimle birlikte hafızlık gibi farklı modeller de denenmektedir. Özellikle ortaokul düzeyinde, örgün eğitimle birlikte hafızlık uygulamasının işlerlik kazandığı görülmektedir. Hazırlık, ezberleme ve pekiştirme şeklinde üç aşamadan oluşan hafızlık eğitiminde hazırlık süreci, hafızlık eğitimi için gerekli bilişsel donanımın kazandırıldığı, ön öğrenme ve hazırbulunuşluk düzeyinin yapılandırıldığı bir aşamadır. İlgi, ezberleme, dikkat, problem çözme, motivasyon gibi yapısal unsurlar içeren bilişsel hazırbulunuşluk, okul öncesinden itibaren gelişen zihinsel örüntünün öğrenme ortamına aktarılmış halidir. Hazırbulunuşluk olgusunun bir çeşidi olan bilişsel hazırbulunuşluk öğrenme faaliyetine girerken gerekli olan temel bilgilerin yanında temel zihinsel becerileri de içermektedir. Bilişsel hazırbulunuşluk yeterli olunduğunda öğrenmelerin niteliği artmaktadır. Bilişsel hazırbulunuşluğun yetersiz olması öğrenme sürecinde ciddi sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Hafızlık eğitiminde de bilişsel hazırbulunuşluk önemlidir. Hafızlık eğitimi öncesinde gelişen bilişsel örüntü, hafızlığa hazırlık eğitiminde daha da şekillenmekte, bu eğitimde kazanılan temel bilgi ve beceriler ile hafızlık eğitime başlanılmaktadır. Bilişsel hazırbulunuşluk koşullarına dikkat etmeme sonucunda birçok öğrencinin hafızlık yapmaya istekli olmasına rağmen bu eğitimi başarıyla tamamlayamamaktadır. Bu çalışmada hafızlığa hazırlık eğitimi, okul öncesi aşamadaki temel önkoşul öğrenmelere de atıfla, bilişsel hazırbulunuşluk olgusu açısından değerlendirilmiştir.
The journal of academic social science studies, 2015
Din eğitimi ülkelerin tarihsel ve kültürel gelişim süreçlerinden etkilenmektedir. Hemen her ülked... more Din eğitimi ülkelerin tarihsel ve kültürel gelişim süreçlerinden etkilenmektedir. Hemen her ülkede devlet eliyle yürütülen din eğitimi öncelikle ülkedeki din devlet ilişkilerinin seyrine göre şekillenmektedir. Türkiye'de diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi, devlet eliyle yürütülen din eğitimi ülkenin hâkim politik ikliminden ve mevcut sosyo-politik gerilimlerinden etkilenmektedir. Pek çok değişim geçirmekle birlikte, Türkiye'de devlet eliyle yürütülen din dersinde, içinden geçtiği dönemin atmosferine ve özellikle siyasal eğilimlerine paralel olarak, belli din anlayışları öne çıkarılmıştır. Bu günkü Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde, söz konusu anlayışları görmek mümkündür. Bu anlayışlar içerisinde üç başat anlayış dikkati çekmektedir. Bunlardan ilki Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi çerçevesinde dini İslam olarak anlar ve geleneksel eğilimlerden beslenir. İkincisi genellikle Cumhuriyet ideolojisinin dine bakışından esinlenir ve dini bireysel, vicdani ve rasyonel bir olgu olarak anlar. Sonuncu din anlayışı ise diğerlerine göre daha yeni bir anlayıştır. Bu din anlayışı dine dışarıdan ve daha objektif, kuşatıcı bir gözle bakmaya çalışır. Türkiye'de, Cumhuriyet tarihi boyunca, devlet eliyle yürütülen din dersinin genel din söylemi bu üç yaklaşım arasındaki gerilim alanlarında seyretmiştir. Bu araştırmada, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde bulunan üç farklı din anlayışı, 2012-2013 eğitim öğretim yılında okutulun ve Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın internet sitesinde erişime açılan ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarından hareketle incelenmiş ve çeşitli yönleriyle tartışılmıştır. Araştırmada mevcut ders kitaplarında yer alan farklı din anlayışlarının oluşturduğu gerilimin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin teolojik yapısını anlamayı güçleştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, Dec 22, 2017
Turkiye’de yuksek din egitimi faaliyetlerinin yurutuldugu kurumlarin basinda Ilahiyat Fakulteleri... more Turkiye’de yuksek din egitimi faaliyetlerinin yurutuldugu kurumlarin basinda Ilahiyat Fakulteleri gelmektedir. Bu fakulteler, son yillarda gerek ogrenci kapasitesi ve ogrenci kaynagindaki cesitlilik, gerekse yurutulen programlar acisindan bircok degisim gecirmis durumdadir. Ilahiyat Fakultelerinde inanc, kultur, dunya gorusu ve yasam bicimi bakimindan farklilik arz eden ogrencilerin sayisi giderek artmaktadir. Soz konusu fakulteler yuruttukleri programlara bagli olarak da dunyanin pek cok ulkesinden ogrenci cekebilmektedir. Cesitlilik karsisinda ogrencilerin ortak bir kimlik etrafinda bir araya gelmesi onem kazanmis durumdadir. Ogrenim gordukleri kurumda ortak bir anlayis ve vizyonla yetisen ogrencilerin kurumsal yabancilasma durumunu daha az hissettikleri, herek ogrencilik gerekse ilerleyen yasamlarinda daha basarili olduklari bilinmektedir. Oysa kurumsal is ve isleyise yabanci olundugunda egitim ogretim faaliyetlerine aktif katilim noktasinda cesitli sorunlar olusabilmekte, edinilen bilgi, beceri ve tutumlar ektin bicimde icsellestirilememektedir. Bu durum soz konusu kurumlardan mezun olanlarca yurutulecek orgun ve yaygin din egitimi faaliyetlerinin niteligini olumsuz etkileyebilecektir. Bu arastirmada Turkiye’de Ilahiyat Fakultesine devam eden ogrencilerin kurumsal yabancilasma durumlari incelenmistir. Bu kapsamda arastirmaya katilan ogrencilere “Ilahiyat Fakultesine ya da Ilahiyat ortamina kendinizi yabanci hissediyor musunuz?” sorusu yoneltilmis; “hicbir zaman”, “ara sira”, “cogu zaman” ve “her zaman” seklinde verilen seceneklerden birini isaretlemeleri ardindan tercihlerini gerekcelendirmeleri istenmistir. Arastirma sonunda Ilahiyat Fakultesine devam eden ogrencilerin onemli bir kisminin cesitli olculerde kurumsal yabancilasma hissettikleri gorulmustur. Arastirmada ogrencileri kurumsal yabancilasmaya iten sebepler ile yabancilasmanin etkileri ya da yansimalari da ortaya konmaya calisilmistir. Bu cercevede Ilahiyat Fakultesinde yabancilik olgusunun egitim zihniyet ve pratigi ile insan niteligi ve beseri iliskilerden kaynaklanan sorunlar etrafinda kumelendigi anlasilmis, yuksek din egitiminde farkliliklarin etkin bicimde yonetilmesi gerektiginin alti cizilmistir.
Bilimname, 2016
Sosyal bilimlerde nitelikli bilgi üretebilmek için, araştırmacıların ortak bir dil kullanmaları ö... more Sosyal bilimlerde nitelikli bilgi üretebilmek için, araştırmacıların ortak bir dil kullanmaları önemlidir. Ortak dilden kastedilen, anlam birliği, belli bir terminoloji ve atıf bütünlüğüdür. Herkesin kavram ve terimleri gelişigüzel kullandığı bir disiplinde, nitelikli bilimsel faaliyet yürütülemeyeceği gibi bu faaliyetin kılavuzluğunda yürütülen uygulamalar da emek, zaman ve maliyet israfına yol açabilecektir. Türkiye'de henüz gelişme aşamasında olan Din Eğitimi Biliminin de belli bir terminoloji ve atıf birlikteliğine sahip olması gereklidir. Bu noktada din eğitimi biliminde sıkça kullanılan kavramların başında gelen "din eğitimi", "dinî eğitim" ve "din öğretimi" gibi kavramları açıklığa kavuşturmak gerekmektedir. Bunun ilk aşaması ise söz konusu kavramların literatürde nasıl işlendiğine bakmaktır. Kavramların ilgili literatürde kullanımının izini sürmek, din eğitimi biliminde ortak bir anlam dünyası ve iletişim zemininin geliştirilmesi bakımından önem taşımaktadır. Bu çalışmada yukarıda verilen kavramların, Cumhuriyet dönemi eğitim literatüründe nasıl kullanıldığı belli isimlerden seçilen metinlerden hareketle irdelenmiş, bu bağlamda ilgili kavramların kullanımında belli bir terminolojik tutarlılık ve sürekliliğin olup olmadığı örnekleriyle ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda, söz konusu kavramların ilgili literatürdeki kullanılışında önemli ölçüde bütünlük ya da tutarlılığın bulunmadığı görülmüştür.
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), Dec 28, 2018
Öz-Değerler eğitimi son yıllarda ülkemizde ilgi görmektedir. Özellikle örgün eğitim sisteminde de... more Öz-Değerler eğitimi son yıllarda ülkemizde ilgi görmektedir. Özellikle örgün eğitim sisteminde değerler eğitimi, daha fazla dikkat çekmektedir. Bu amaçla öğretim programlarında birçok değerin öğretiminden farklı şekillerde söz edildiği görülmektedir.
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, Dec 31, 2019
Hafizlik egitimi Islam egitim geleneginde en uzun soluklu egitim pratiklerinden biridir. Cumhuriy... more Hafizlik egitimi Islam egitim geleneginde en uzun soluklu egitim pratiklerinden biridir. Cumhuriyet’in basindan bu yana yurutulen hafizlik egitiminde genelde Osmanli deneyimi merkeze alinarak belli bir geleneksel ezber yapma tarzi olusmus durumdadir. Buyuk olcude ogrencinin bireysel caba ve calisma aliskanliklariyla sekillenen hafizlik egitiminde ogrencilerin nasil bir yaklasimla ezber surecine hazirlandiklari, ezber surecini nasil yapilandirdiklari, ezberledikleri sayfalari nasil tekrar ettikleri yeteli verilerle ele alinmis degildir. Alan yazinda hafizlik egitimin cesitli boyutlarini ele alan farkli calismalar olmakla birlikte hafizlik yapmakta olan ogrencilerin calisma aliskanliklarini kendine konu edinen spesifik bir calisma bulunmamaktadir. Hafizlik egitimi alan ogrencilerin ezber surecinde ne tur calisma aliskanliklari sergilediklerini ezber oncesi, ezberleme, pekistirme ve zaman yonetimi boyutlariyla ele almayi amaclayan bu calismanin verileri konuyla ilgili olarak gelistirilen anketle elde edilmistir. Nicel arastirma deseninde durum calismasi olarak yapilandirilan bu arastirma Kayseri ili orneginde farkli okul/kurslarda hafizlik egitimi alan 338 ogrenciyle yurutulmustur. Calismanin sonunda soz konusu egitime devam eden ogrencilerin ezber oncesi sureclerde yeterli hazirliklari yaptiklari ancak ezber sayfalarini etkin bir okuyucudan dinleme ve kritik yerleri belirgin hale getirmeyle ilgili sorunlar yasadiklari; ezber surecinde ezberi belli bir mantiga gore yapma, soz gelimi belli bir tekrar mantigi icerisinde sayfayi anlamli parcalara bolerek ezberleme ve sonunda gerektigi gibi dinletme, bu surecte arkadaslarina danisma gibi hususlarda iyi durumda olduklari, ancak akranlariyla karsilikli etkilesim icerisinde, belli bir akran degerlendirmesini de isin icine katarak ezberini yurutmede belli problemler yasadiklari anlasilmistir. Ezber surecinin sonunda ezberledikleri yerleri belli bir duzen icerisinde tekrar ederek pekistirme konusunda ise onlarin gun icindeki tekrarlarda iyi durumda olduklari buna karsilik ezberi takip eden ilk ve ikinci gunlerinde gerekli tekrarlari yapma konusunda daha zayif durumda olduklari; zaman yonetimi noktasinda ise en fazla kendilerini elestirdikleri hususun gunluk, haftalik ve aylik planlar yaparak bu plana gore ezber surecini yonetme noktasinda oldugu anlasilmistir.
Erciyes akademi, Sep 30, 2022
Son yıllarda değerler ve eğitimine yönelik artan bir ilgi söz konusudur. Bu bağlamda birçok ülke ... more Son yıllarda değerler ve eğitimine yönelik artan bir ilgi söz konusudur. Bu bağlamda birçok ülke değerlerin öğretiminin okuldaki yeri ve işlevi konusunda çeşitli teori ve pratikler geliştirmektedir. Okulların, okul öncesinde oluşmaya başlayan değer yönelimlerinin pekiştirileceği, değerlerle ilgili yanlış ya da eksik bilgilerin düzeltilebileceği, yeni değerlerin kazandırılabileceği yerler olarak kabul edilmesi vb. düşünülünce değerlerin öğretiminin okulun amaçları arasında olması gerekeceği daha iyi anlaşılmaktadır. Bununla birlikte değerler eğitiminin nasıl yapılması gerektiği, özellikle bu konuda okulun yeri, anlam ve önemi konusu tartışılmaya devam etmektedir. Gelinen noktada, değerler eğitimi konusunda dünya ölçeğinde birtakım yaklaşımlar oluşmuştur. Bu yaklaşımlardan biri de değerler eğitimini okul derslerine entegre biçimde yürütmektir. Türkiye'de birçok dersin bünyesinde değerler eğitimi yer almaktadır. Bu derslerden biri de Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) dersidir. Bu çalışmada 2010 ve 2018 Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (ODKAB) öğretim programları değerler eğitimi yaklaşımları açısından karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Araştırmada 2010 ve 2018 ODKAB öğretim programları değerin tanımı, öne çıkarılan değerler, değerler eğitimi bağlamında öğretmen ve öğrenciye bakış, değerler eğitiminde kullanılması öngörülen yöntem, teknik ve araç-gereçler vb. açılardan incelenmiştir. Elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuş, alan yazından faydalanılarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda söz konusu öğretim programlarında bütünüyle benimsenen bir değerler eğitimi yaklaşımı olmadığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Din kültürü ve ahlak bilgisi, Öğretim programı, Değerler eğitimi yaklaşımları. * Bu çalışma ikinci yazarın danışmanlığında, birinci yazar tarafından hazırlanan "2010 ve 2018 ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretim programlarında yer alan değerler eğitimi anlayışlarının karşılaştırılması" başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.
Değerler Eğitimi Dergisi
Bu araştırmada Anadolu İmam Hatip liselerindeki (AİHL) Akaid dersi öğretim programının temel amaç... more Bu araştırmada Anadolu İmam Hatip liselerindeki (AİHL) Akaid dersi öğretim programının temel amaçlarının gerçekleşme durumu dersi alan AİHL öğrencileri ve bu derse giren meslek dersi öğretmenlerinin görüşleri ışığında incelenmeye çalışılmıştır. Araştırmada Akaid dersinin inançla ilgili hususlarda sağlıklı bilgi ve tutumlar kazandırma, iman esaslarını bir bütün olarak içselleştirme, öğrencilerin inanç gelişimi sürecinde yaşadıkları problemlerle baş etme becerilerini geliştirme durumu, dersin işleniş sürecinde yaşanan zorluklar ve nedenleri ile de ilişkilendirilerek irdelenmiştir. Araştırmaya 21 AİHL öğrencisi ve 9 AİHL meslek dersi öğretmeni katılmıştır. Durum deseni ve yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla elde edilen veriler ışığında araştırmada, katılımcı öğrencilerin genelde Akaid dersinin inançla ilgili hususlarda sağlıklı bilgi kazandırdığını düşündüğü, öğretmenlerin ise tersini düşündüğü anlaşılmıştır. Buna karşın, katılımcı öğrenci ve öğretmenler, dersin inançla ilgili hususla...
dem.org.tr
... Muhammed'e oku emrinin gelmesiyle başlamıştır ve İslâm eğitiminin ayrı... more ... Muhammed'e oku emrinin gelmesiyle başlamıştır ve İslâm eğitiminin ayrıl-maz iki unsuru Kur'an ve onun yaşanmış biçimi olan Hz. ... doğuştan saf olduğunu ve Allah'ın yeryüzündeki halifesi olduğunu belirtmek suretiyle aslında eğitim sis-temlerinin en temel yapı taşı olan insan ...
Kulturlerarasi din egitimi, ozellikle ulkemiz acisindan oldukca yeni bir alandir. Turkiye’de ilk ... more Kulturlerarasi din egitimi, ozellikle ulkemiz acisindan oldukca yeni bir alandir. Turkiye’de ilk ve orta ogretim kurumlarinda zorunlu bir ders olarak okutulan ve mezhepler ustu bir yaklasimla ogretimi hedeflenen Din Kulturu ve Ahlâk Bilgisi (DKAB) dersinde, ogrencilerin diger din ve kulturlerden de haberdar olmalari istenir. Bu maksatla, DKAB ogretmeni yetistiren kurumlarda “Kulturlerarasi Din ve Ahlak Ogretimi” dersi okutulmaktadir. Bu kitap, yazarlarin da ifade ettigi uzere, bu alanda ortaya cikan yeni bir ihtiyaca cevap vermek uzere hazirlanan ders notlarinin yeniden gozden gecirilmesi ile ortaya cikmis bir calismadir.
Bilimname
Hafızlık eğitimi, İslam dünyasında önemli bir yaygın eğitim uygulamasıdır. Türkiye’de hafızlık eğ... more Hafızlık eğitimi, İslam dünyasında önemli bir yaygın eğitim uygulamasıdır. Türkiye’de hafızlık eğitimi farklı eğitim kademeleri ve yaş düzeylerinde yürütülmektedir. Bununla beraber söz konusu eğitimin bilimselleşme sürecinde bir takım eksiklerin varlığından söz etmek mümkündür. Örneğin hafızlık eğitiminde yer alan öğrencilerin bu eğitime dönük tutumlarını yoklayan, bilimsel açıdan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı henüz geliştirilmemiştir. Oysa bir eğitim süreci ve onun bileşenlerine dönük tutumları incelemek, söz konusu eğitiminin gidişatı ve başarısı hakkında sağlıklı bilgiler üretilmesine, aksayan yönlere dönük önlemler alınmasına katkı sağlayabilir. Buradan hareketle bu araştırmada, hafızlık eğitimi alan bireylerin hafızlık eğitimine dönük tutumlarını ölçen bilimsel açıdan güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Hafızlık Eğitimi Tutum Ölçeği (HEAS), tutumların dolaylı olarak ölçülebileceği ön kabulünden hareketle geliştirilen bir ölçektir. Çalışmada ha...
Cogulcu Din Egitimi ve Din Kulturu ve Ahlak Bilgisi Dersi, Cemil Osmanoglu. Ankara: Nobel Yayinl... more Cogulcu Din Egitimi ve Din Kulturu ve Ahlak Bilgisi Dersi, Cemil Osmanoglu. Ankara: Nobel Yayinlari, 2016, 322 s.
Erciyes Akademi
Hafızlık eğitimi ülkemizde nicelikçe giderek gelişmektedir. Bu süreçte örgün eğitimle birlikte ha... more Hafızlık eğitimi ülkemizde nicelikçe giderek gelişmektedir. Bu süreçte örgün eğitimle birlikte hafızlık gibi farklı modeller de denenmektedir. Özellikle ortaokul düzeyinde, örgün eğitimle birlikte hafızlık uygulamasının yaygınlık kazandığı görülmektedir. Hazırlık, ezberleme ve pekiştirme şeklinde üç aşamadan oluşan hafızlık eğitiminde hazırlık süreci, hafızlık eğitimi için gerekli bilişsel donanımın kazandırıldığı, ön öğrenme ve hazırbulunuşluk düzeyinin yapılandırıldığı bir aşamadır. Ezberleme, hatırlama, dikkat, ilgi, motivasyon gibi yapısal unsurlar içeren bilişsel hazırbulunuşluk, okul öncesinden itibaren gelişen zihinsel örüntünün öğrenme ortamına aktarılmış halidir. Bilişsel hazırbulunuşluk bir öğrenme faaliyetine girerken gerekli olan temel bilgilerin yanında temel zihinsel becerileri de içermektedir. Bilişsel hazırbulunuşluk yeterli olunduğunda öğrenmelerin niteliği artmaktadır. Bilişsel hazırbulunuşluğun yetersiz olması öğrenme sürecinde ciddi sorunlar ortaya çıkarmaktadır....
Bilimname, Feb 13, 2024
Bu araştırmanın temel amacı Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretmen adaylarının akademik öz-... more Bu araştırmanın temel amacı Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ile üstbilişsel farkındalıkları arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama modeliyle yürütülen araştırmanın örneklemini dokuz farklı üniversitenin İlahiyat ya da İslami İlimler Fakültelerinde 2022-2023 yıllarında öğrenim görmekte olan öğrenciler arasından basit tesadüfi örneklem yoluyla seçilen 744 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Owen & Froman (1988) tarafından geliştirilen ve Ekici (2012) tarafından Türkçeye uyarlanan Akademik Öz-yeterlik Ölçeği ve Durdukoca & Arıbaş (2019) tarafından geliştirilen Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği ile kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların Akademik Öz-yeterlik Ölçeği ortalamasının 2,82; Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği ortalamasının ise 3,46 olduğu görülmüştür. Akademik Öz-yeterlik Ölçeği genel puanında erkeklerin ortalamasının kadınların ortalamasından daha yüksek olduğu, buna karşın Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği genel ortalamaları arasında cinsiyet bazında anlamlı bir farklılaşma olmadığı bulgulanmıştır. Akademik özyeterlik ölçeği ile Üstbilişsel farkındalık ölçeği genel puanları arasında orta düzeyli pozitif bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Yine her iki ölçeğin alt boyutları arasında da belirgin anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Üstbilişsel farkındalığın akademik öz-yeterliği yordama gücünü belirmek amacıyla yapılan Regresyon analizi sonucunda Üstbilişsel farkındalığın hem genel düzeyde hem de Kişisel farkındalık, Organizasyonel farkındalık ve Yargısal farkındalık faktörleri bağlamında akademik öz-yeterliği istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde yordadığı görülmüştür. Anahtar kelimeler: Din Eğitimi, Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenliği, akademik öz-yeterlik, üstbilişsel farkındalık.
Erciyes akademi, Dec 30, 2022
Türkiye'de hafızlık eğitimi verilen kurumların sayısı artmaktadır. Bu süreçte örgün eğitimle birl... more Türkiye'de hafızlık eğitimi verilen kurumların sayısı artmaktadır. Bu süreçte örgün eğitimle birlikte hafızlık gibi farklı modeller de denenmektedir. Özellikle ortaokul düzeyinde, örgün eğitimle birlikte hafızlık uygulamasının işlerlik kazandığı görülmektedir. Hazırlık, ezberleme ve pekiştirme şeklinde üç aşamadan oluşan hafızlık eğitiminde hazırlık süreci, hafızlık eğitimi için gerekli bilişsel donanımın kazandırıldığı, ön öğrenme ve hazırbulunuşluk düzeyinin yapılandırıldığı bir aşamadır. İlgi, ezberleme, dikkat, problem çözme, motivasyon gibi yapısal unsurlar içeren bilişsel hazırbulunuşluk, okul öncesinden itibaren gelişen zihinsel örüntünün öğrenme ortamına aktarılmış halidir. Hazırbulunuşluk olgusunun bir çeşidi olan bilişsel hazırbulunuşluk öğrenme faaliyetine girerken gerekli olan temel bilgilerin yanında temel zihinsel becerileri de içermektedir. Bilişsel hazırbulunuşluk yeterli olunduğunda öğrenmelerin niteliği artmaktadır. Bilişsel hazırbulunuşluğun yetersiz olması öğrenme sürecinde ciddi sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Hafızlık eğitiminde de bilişsel hazırbulunuşluk önemlidir. Hafızlık eğitimi öncesinde gelişen bilişsel örüntü, hafızlığa hazırlık eğitiminde daha da şekillenmekte, bu eğitimde kazanılan temel bilgi ve beceriler ile hafızlık eğitime başlanılmaktadır. Bilişsel hazırbulunuşluk koşullarına dikkat etmeme sonucunda birçok öğrencinin hafızlık yapmaya istekli olmasına rağmen bu eğitimi başarıyla tamamlayamamaktadır. Bu çalışmada hafızlığa hazırlık eğitimi, okul öncesi aşamadaki temel önkoşul öğrenmelere de atıfla, bilişsel hazırbulunuşluk olgusu açısından değerlendirilmiştir.
The journal of academic social science studies, 2015
Din eğitimi ülkelerin tarihsel ve kültürel gelişim süreçlerinden etkilenmektedir. Hemen her ülked... more Din eğitimi ülkelerin tarihsel ve kültürel gelişim süreçlerinden etkilenmektedir. Hemen her ülkede devlet eliyle yürütülen din eğitimi öncelikle ülkedeki din devlet ilişkilerinin seyrine göre şekillenmektedir. Türkiye'de diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi, devlet eliyle yürütülen din eğitimi ülkenin hâkim politik ikliminden ve mevcut sosyo-politik gerilimlerinden etkilenmektedir. Pek çok değişim geçirmekle birlikte, Türkiye'de devlet eliyle yürütülen din dersinde, içinden geçtiği dönemin atmosferine ve özellikle siyasal eğilimlerine paralel olarak, belli din anlayışları öne çıkarılmıştır. Bu günkü Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde, söz konusu anlayışları görmek mümkündür. Bu anlayışlar içerisinde üç başat anlayış dikkati çekmektedir. Bunlardan ilki Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi çerçevesinde dini İslam olarak anlar ve geleneksel eğilimlerden beslenir. İkincisi genellikle Cumhuriyet ideolojisinin dine bakışından esinlenir ve dini bireysel, vicdani ve rasyonel bir olgu olarak anlar. Sonuncu din anlayışı ise diğerlerine göre daha yeni bir anlayıştır. Bu din anlayışı dine dışarıdan ve daha objektif, kuşatıcı bir gözle bakmaya çalışır. Türkiye'de, Cumhuriyet tarihi boyunca, devlet eliyle yürütülen din dersinin genel din söylemi bu üç yaklaşım arasındaki gerilim alanlarında seyretmiştir. Bu araştırmada, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde bulunan üç farklı din anlayışı, 2012-2013 eğitim öğretim yılında okutulun ve Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın internet sitesinde erişime açılan ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarından hareketle incelenmiş ve çeşitli yönleriyle tartışılmıştır. Araştırmada mevcut ders kitaplarında yer alan farklı din anlayışlarının oluşturduğu gerilimin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin teolojik yapısını anlamayı güçleştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, Dec 22, 2017
Turkiye’de yuksek din egitimi faaliyetlerinin yurutuldugu kurumlarin basinda Ilahiyat Fakulteleri... more Turkiye’de yuksek din egitimi faaliyetlerinin yurutuldugu kurumlarin basinda Ilahiyat Fakulteleri gelmektedir. Bu fakulteler, son yillarda gerek ogrenci kapasitesi ve ogrenci kaynagindaki cesitlilik, gerekse yurutulen programlar acisindan bircok degisim gecirmis durumdadir. Ilahiyat Fakultelerinde inanc, kultur, dunya gorusu ve yasam bicimi bakimindan farklilik arz eden ogrencilerin sayisi giderek artmaktadir. Soz konusu fakulteler yuruttukleri programlara bagli olarak da dunyanin pek cok ulkesinden ogrenci cekebilmektedir. Cesitlilik karsisinda ogrencilerin ortak bir kimlik etrafinda bir araya gelmesi onem kazanmis durumdadir. Ogrenim gordukleri kurumda ortak bir anlayis ve vizyonla yetisen ogrencilerin kurumsal yabancilasma durumunu daha az hissettikleri, herek ogrencilik gerekse ilerleyen yasamlarinda daha basarili olduklari bilinmektedir. Oysa kurumsal is ve isleyise yabanci olundugunda egitim ogretim faaliyetlerine aktif katilim noktasinda cesitli sorunlar olusabilmekte, edinilen bilgi, beceri ve tutumlar ektin bicimde icsellestirilememektedir. Bu durum soz konusu kurumlardan mezun olanlarca yurutulecek orgun ve yaygin din egitimi faaliyetlerinin niteligini olumsuz etkileyebilecektir. Bu arastirmada Turkiye’de Ilahiyat Fakultesine devam eden ogrencilerin kurumsal yabancilasma durumlari incelenmistir. Bu kapsamda arastirmaya katilan ogrencilere “Ilahiyat Fakultesine ya da Ilahiyat ortamina kendinizi yabanci hissediyor musunuz?” sorusu yoneltilmis; “hicbir zaman”, “ara sira”, “cogu zaman” ve “her zaman” seklinde verilen seceneklerden birini isaretlemeleri ardindan tercihlerini gerekcelendirmeleri istenmistir. Arastirma sonunda Ilahiyat Fakultesine devam eden ogrencilerin onemli bir kisminin cesitli olculerde kurumsal yabancilasma hissettikleri gorulmustur. Arastirmada ogrencileri kurumsal yabancilasmaya iten sebepler ile yabancilasmanin etkileri ya da yansimalari da ortaya konmaya calisilmistir. Bu cercevede Ilahiyat Fakultesinde yabancilik olgusunun egitim zihniyet ve pratigi ile insan niteligi ve beseri iliskilerden kaynaklanan sorunlar etrafinda kumelendigi anlasilmis, yuksek din egitiminde farkliliklarin etkin bicimde yonetilmesi gerektiginin alti cizilmistir.
Bilimname, 2016
Sosyal bilimlerde nitelikli bilgi üretebilmek için, araştırmacıların ortak bir dil kullanmaları ö... more Sosyal bilimlerde nitelikli bilgi üretebilmek için, araştırmacıların ortak bir dil kullanmaları önemlidir. Ortak dilden kastedilen, anlam birliği, belli bir terminoloji ve atıf bütünlüğüdür. Herkesin kavram ve terimleri gelişigüzel kullandığı bir disiplinde, nitelikli bilimsel faaliyet yürütülemeyeceği gibi bu faaliyetin kılavuzluğunda yürütülen uygulamalar da emek, zaman ve maliyet israfına yol açabilecektir. Türkiye'de henüz gelişme aşamasında olan Din Eğitimi Biliminin de belli bir terminoloji ve atıf birlikteliğine sahip olması gereklidir. Bu noktada din eğitimi biliminde sıkça kullanılan kavramların başında gelen "din eğitimi", "dinî eğitim" ve "din öğretimi" gibi kavramları açıklığa kavuşturmak gerekmektedir. Bunun ilk aşaması ise söz konusu kavramların literatürde nasıl işlendiğine bakmaktır. Kavramların ilgili literatürde kullanımının izini sürmek, din eğitimi biliminde ortak bir anlam dünyası ve iletişim zemininin geliştirilmesi bakımından önem taşımaktadır. Bu çalışmada yukarıda verilen kavramların, Cumhuriyet dönemi eğitim literatüründe nasıl kullanıldığı belli isimlerden seçilen metinlerden hareketle irdelenmiş, bu bağlamda ilgili kavramların kullanımında belli bir terminolojik tutarlılık ve sürekliliğin olup olmadığı örnekleriyle ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda, söz konusu kavramların ilgili literatürdeki kullanılışında önemli ölçüde bütünlük ya da tutarlılığın bulunmadığı görülmüştür.
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), Dec 28, 2018
Öz-Değerler eğitimi son yıllarda ülkemizde ilgi görmektedir. Özellikle örgün eğitim sisteminde de... more Öz-Değerler eğitimi son yıllarda ülkemizde ilgi görmektedir. Özellikle örgün eğitim sisteminde değerler eğitimi, daha fazla dikkat çekmektedir. Bu amaçla öğretim programlarında birçok değerin öğretiminden farklı şekillerde söz edildiği görülmektedir.
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, Dec 31, 2019
Hafizlik egitimi Islam egitim geleneginde en uzun soluklu egitim pratiklerinden biridir. Cumhuriy... more Hafizlik egitimi Islam egitim geleneginde en uzun soluklu egitim pratiklerinden biridir. Cumhuriyet’in basindan bu yana yurutulen hafizlik egitiminde genelde Osmanli deneyimi merkeze alinarak belli bir geleneksel ezber yapma tarzi olusmus durumdadir. Buyuk olcude ogrencinin bireysel caba ve calisma aliskanliklariyla sekillenen hafizlik egitiminde ogrencilerin nasil bir yaklasimla ezber surecine hazirlandiklari, ezber surecini nasil yapilandirdiklari, ezberledikleri sayfalari nasil tekrar ettikleri yeteli verilerle ele alinmis degildir. Alan yazinda hafizlik egitimin cesitli boyutlarini ele alan farkli calismalar olmakla birlikte hafizlik yapmakta olan ogrencilerin calisma aliskanliklarini kendine konu edinen spesifik bir calisma bulunmamaktadir. Hafizlik egitimi alan ogrencilerin ezber surecinde ne tur calisma aliskanliklari sergilediklerini ezber oncesi, ezberleme, pekistirme ve zaman yonetimi boyutlariyla ele almayi amaclayan bu calismanin verileri konuyla ilgili olarak gelistirilen anketle elde edilmistir. Nicel arastirma deseninde durum calismasi olarak yapilandirilan bu arastirma Kayseri ili orneginde farkli okul/kurslarda hafizlik egitimi alan 338 ogrenciyle yurutulmustur. Calismanin sonunda soz konusu egitime devam eden ogrencilerin ezber oncesi sureclerde yeterli hazirliklari yaptiklari ancak ezber sayfalarini etkin bir okuyucudan dinleme ve kritik yerleri belirgin hale getirmeyle ilgili sorunlar yasadiklari; ezber surecinde ezberi belli bir mantiga gore yapma, soz gelimi belli bir tekrar mantigi icerisinde sayfayi anlamli parcalara bolerek ezberleme ve sonunda gerektigi gibi dinletme, bu surecte arkadaslarina danisma gibi hususlarda iyi durumda olduklari, ancak akranlariyla karsilikli etkilesim icerisinde, belli bir akran degerlendirmesini de isin icine katarak ezberini yurutmede belli problemler yasadiklari anlasilmistir. Ezber surecinin sonunda ezberledikleri yerleri belli bir duzen icerisinde tekrar ederek pekistirme konusunda ise onlarin gun icindeki tekrarlarda iyi durumda olduklari buna karsilik ezberi takip eden ilk ve ikinci gunlerinde gerekli tekrarlari yapma konusunda daha zayif durumda olduklari; zaman yonetimi noktasinda ise en fazla kendilerini elestirdikleri hususun gunluk, haftalik ve aylik planlar yaparak bu plana gore ezber surecini yonetme noktasinda oldugu anlasilmistir.
Erciyes akademi, Sep 30, 2022
Son yıllarda değerler ve eğitimine yönelik artan bir ilgi söz konusudur. Bu bağlamda birçok ülke ... more Son yıllarda değerler ve eğitimine yönelik artan bir ilgi söz konusudur. Bu bağlamda birçok ülke değerlerin öğretiminin okuldaki yeri ve işlevi konusunda çeşitli teori ve pratikler geliştirmektedir. Okulların, okul öncesinde oluşmaya başlayan değer yönelimlerinin pekiştirileceği, değerlerle ilgili yanlış ya da eksik bilgilerin düzeltilebileceği, yeni değerlerin kazandırılabileceği yerler olarak kabul edilmesi vb. düşünülünce değerlerin öğretiminin okulun amaçları arasında olması gerekeceği daha iyi anlaşılmaktadır. Bununla birlikte değerler eğitiminin nasıl yapılması gerektiği, özellikle bu konuda okulun yeri, anlam ve önemi konusu tartışılmaya devam etmektedir. Gelinen noktada, değerler eğitimi konusunda dünya ölçeğinde birtakım yaklaşımlar oluşmuştur. Bu yaklaşımlardan biri de değerler eğitimini okul derslerine entegre biçimde yürütmektir. Türkiye'de birçok dersin bünyesinde değerler eğitimi yer almaktadır. Bu derslerden biri de Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) dersidir. Bu çalışmada 2010 ve 2018 Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (ODKAB) öğretim programları değerler eğitimi yaklaşımları açısından karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Araştırmada 2010 ve 2018 ODKAB öğretim programları değerin tanımı, öne çıkarılan değerler, değerler eğitimi bağlamında öğretmen ve öğrenciye bakış, değerler eğitiminde kullanılması öngörülen yöntem, teknik ve araç-gereçler vb. açılardan incelenmiştir. Elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuş, alan yazından faydalanılarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda söz konusu öğretim programlarında bütünüyle benimsenen bir değerler eğitimi yaklaşımı olmadığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Din kültürü ve ahlak bilgisi, Öğretim programı, Değerler eğitimi yaklaşımları. * Bu çalışma ikinci yazarın danışmanlığında, birinci yazar tarafından hazırlanan "2010 ve 2018 ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretim programlarında yer alan değerler eğitimi anlayışlarının karşılaştırılması" başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.
Değerler Eğitimi Dergisi
Bu araştırmada Anadolu İmam Hatip liselerindeki (AİHL) Akaid dersi öğretim programının temel amaç... more Bu araştırmada Anadolu İmam Hatip liselerindeki (AİHL) Akaid dersi öğretim programının temel amaçlarının gerçekleşme durumu dersi alan AİHL öğrencileri ve bu derse giren meslek dersi öğretmenlerinin görüşleri ışığında incelenmeye çalışılmıştır. Araştırmada Akaid dersinin inançla ilgili hususlarda sağlıklı bilgi ve tutumlar kazandırma, iman esaslarını bir bütün olarak içselleştirme, öğrencilerin inanç gelişimi sürecinde yaşadıkları problemlerle baş etme becerilerini geliştirme durumu, dersin işleniş sürecinde yaşanan zorluklar ve nedenleri ile de ilişkilendirilerek irdelenmiştir. Araştırmaya 21 AİHL öğrencisi ve 9 AİHL meslek dersi öğretmeni katılmıştır. Durum deseni ve yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla elde edilen veriler ışığında araştırmada, katılımcı öğrencilerin genelde Akaid dersinin inançla ilgili hususlarda sağlıklı bilgi kazandırdığını düşündüğü, öğretmenlerin ise tersini düşündüğü anlaşılmıştır. Buna karşın, katılımcı öğrenci ve öğretmenler, dersin inançla ilgili hususla...
dem.org.tr
... Muhammed'e oku emrinin gelmesiyle başlamıştır ve İslâm eğitiminin ayrı... more ... Muhammed'e oku emrinin gelmesiyle başlamıştır ve İslâm eğitiminin ayrıl-maz iki unsuru Kur'an ve onun yaşanmış biçimi olan Hz. ... doğuştan saf olduğunu ve Allah'ın yeryüzündeki halifesi olduğunu belirtmek suretiyle aslında eğitim sis-temlerinin en temel yapı taşı olan insan ...
Kulturlerarasi din egitimi, ozellikle ulkemiz acisindan oldukca yeni bir alandir. Turkiye’de ilk ... more Kulturlerarasi din egitimi, ozellikle ulkemiz acisindan oldukca yeni bir alandir. Turkiye’de ilk ve orta ogretim kurumlarinda zorunlu bir ders olarak okutulan ve mezhepler ustu bir yaklasimla ogretimi hedeflenen Din Kulturu ve Ahlâk Bilgisi (DKAB) dersinde, ogrencilerin diger din ve kulturlerden de haberdar olmalari istenir. Bu maksatla, DKAB ogretmeni yetistiren kurumlarda “Kulturlerarasi Din ve Ahlak Ogretimi” dersi okutulmaktadir. Bu kitap, yazarlarin da ifade ettigi uzere, bu alanda ortaya cikan yeni bir ihtiyaca cevap vermek uzere hazirlanan ders notlarinin yeniden gozden gecirilmesi ile ortaya cikmis bir calismadir.
Bilimname
Hafızlık eğitimi, İslam dünyasında önemli bir yaygın eğitim uygulamasıdır. Türkiye’de hafızlık eğ... more Hafızlık eğitimi, İslam dünyasında önemli bir yaygın eğitim uygulamasıdır. Türkiye’de hafızlık eğitimi farklı eğitim kademeleri ve yaş düzeylerinde yürütülmektedir. Bununla beraber söz konusu eğitimin bilimselleşme sürecinde bir takım eksiklerin varlığından söz etmek mümkündür. Örneğin hafızlık eğitiminde yer alan öğrencilerin bu eğitime dönük tutumlarını yoklayan, bilimsel açıdan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı henüz geliştirilmemiştir. Oysa bir eğitim süreci ve onun bileşenlerine dönük tutumları incelemek, söz konusu eğitiminin gidişatı ve başarısı hakkında sağlıklı bilgiler üretilmesine, aksayan yönlere dönük önlemler alınmasına katkı sağlayabilir. Buradan hareketle bu araştırmada, hafızlık eğitimi alan bireylerin hafızlık eğitimine dönük tutumlarını ölçen bilimsel açıdan güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Hafızlık Eğitimi Tutum Ölçeği (HEAS), tutumların dolaylı olarak ölçülebileceği ön kabulünden hareketle geliştirilen bir ölçektir. Çalışmada ha...
Cogulcu Din Egitimi ve Din Kulturu ve Ahlak Bilgisi Dersi, Cemil Osmanoglu. Ankara: Nobel Yayinl... more Cogulcu Din Egitimi ve Din Kulturu ve Ahlak Bilgisi Dersi, Cemil Osmanoglu. Ankara: Nobel Yayinlari, 2016, 322 s.
Erciyes Akademi
Hafızlık eğitimi ülkemizde nicelikçe giderek gelişmektedir. Bu süreçte örgün eğitimle birlikte ha... more Hafızlık eğitimi ülkemizde nicelikçe giderek gelişmektedir. Bu süreçte örgün eğitimle birlikte hafızlık gibi farklı modeller de denenmektedir. Özellikle ortaokul düzeyinde, örgün eğitimle birlikte hafızlık uygulamasının yaygınlık kazandığı görülmektedir. Hazırlık, ezberleme ve pekiştirme şeklinde üç aşamadan oluşan hafızlık eğitiminde hazırlık süreci, hafızlık eğitimi için gerekli bilişsel donanımın kazandırıldığı, ön öğrenme ve hazırbulunuşluk düzeyinin yapılandırıldığı bir aşamadır. Ezberleme, hatırlama, dikkat, ilgi, motivasyon gibi yapısal unsurlar içeren bilişsel hazırbulunuşluk, okul öncesinden itibaren gelişen zihinsel örüntünün öğrenme ortamına aktarılmış halidir. Bilişsel hazırbulunuşluk bir öğrenme faaliyetine girerken gerekli olan temel bilgilerin yanında temel zihinsel becerileri de içermektedir. Bilişsel hazırbulunuşluk yeterli olunduğunda öğrenmelerin niteliği artmaktadır. Bilişsel hazırbulunuşluğun yetersiz olması öğrenme sürecinde ciddi sorunlar ortaya çıkarmaktadır....