Mahmut Sönmez - Academia.edu (original) (raw)
Papers by Mahmut Sönmez
Genç Mütefekkirler Dergisi, Jun 29, 2021
Iğdır üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 2020
Insani cepecevre kusatan sosyal ve fiziki cevrenin, insanin egitimindeki etkisi inkâr edilemez bi... more Insani cepecevre kusatan sosyal ve fiziki cevrenin, insanin egitimindeki etkisi inkâr edilemez bir gercektir. Sosyal cevre denilince insan ve insan gruplarinin olusturduklari cevre akla gelmektedir ki, insanin icinde dogup buyudugu aile ortami basta olmak uzere arkadas, okul, mahalle, meslek, millet ve insanlik, beseri cevreyi meydana getiren unsurlardir. Fiziki cevre ise, insanin disinda esyalarin olusturdugu cevredir ki, kissaca insanin dogup buyudugu cografi bolge diye ifade edilir. Insan, mezkur muhitlerin her birisinden olumlu veya olumsuz olarak etkilenmektedir. Insan fitraten medeni bir yaratilisa sahip olarak yaratilmistir. Her insan icinde dogup buyudugu aile ortami basta olmak uzere komsu, arkadas, okul, akraba ve bunlardan tesekkul eden sosyal gruplarla zaruri olarak iliski kurmak durumundadir. Bu munasebet, onun ahlakini, “iyiden kotuye degistirebildigi gibi, kotuden iyiye de degistirebilir. Biz de bu makalede cevrenin genelde insan, ozelde cocuk uzerindeki etkilerini te...
Kur’an-i Kerim, insana Rabbini tanitan, yaratilis gayesini ogreten, ona dunyevi ve uhrevi saadeti... more Kur’an-i Kerim, insana Rabbini tanitan, yaratilis gayesini ogreten, ona dunyevi ve uhrevi saadetine vesile olacak yollari talim eden Yuce Allah’in tum insanliga gonderdigi son ilahi mesajdir. Arapca olarak indirilmis bu ilahi mesaj, okunmak, anlasilmak ve hayata tatbik edilmek uzere gonderilmistir. Şuphesiz bu ilahi vahyi anlamak ve yasamak sadece Araplarin degil, Arap olmayanlarin da en temel gorevidir. Dolayisiyla gunumuzde Kur’an-i Kerim terminolojisinin dogru anlasilmasi icin dilde meydana gelen anlam hareketlerini ortaya koymak ve Kur’an’in kavramlarini, semantik bir metotla incelemek Kur’an’in dogru bir sekilde anlasilmasina yardimci olacaktir. Bu amacla biz de bu calismada Kur’an-i Kerim’de ki “ayet” kavramini semantik yontemle ele alarak bu kavramin etimolojik yapisini inceledik. Bu kelimenin sozlukte, "acik alamet, nisan ve emare” anlamlarina geldigini; Kur’ân'in bu kavrama, “delil, burhan, mu’cize ve ibret" gibi anlamlar kazandirdigini ve yine "vahy, nec...
International Workshop on Religious Sciences, 2017
Journal of International Social Research, 2018
EBUSSUÛD EFENDİ TEFSİRİ'NDE ESBÂB-I NÜZÛL • THE REVELATORY OCCASION IN TAFSIR-I EBUSSUÛD EFENDI M... more EBUSSUÛD EFENDİ TEFSİRİ'NDE ESBÂB-I NÜZÛL • THE REVELATORY OCCASION IN TAFSIR-I EBUSSUÛD EFENDI Mahmut SÖNMEZ** Öz Okunmak, anlaşılmak ve hayata tatbik edilmek üzere gönderilmiş olan Kur'ân-ı Kerîm, her çağa ve her çağın insanına hitap eden ezeli bir kelamdır. Onun doğru bir şekilde anlaşılması da öncelikle 'Kur'ân'ı anlama ve tefsir etme' yöntemleri diye nitelendirilebilecek 'Kur'ân İlimleri'nin bilinmesine bağlıdır. Esbâb-ı Nüzûl ilmi, Kur'ân İlimleri'nin en önemlilerinden biri olup, ilk dönemlerden itibaren bu güne değin önemini korumuş ve Kur'ân-ı Kerîm'in anlaşılmasında en önemli bir asıl olarak kabul edilmiştir. Olaylar ile sebepler arasında sağlıklı bir bağın kurulmasını kolaylaştırıp, ayetlerin kendi siyak ve sibakı içerisinde en doğru şekilde anlaşılmasına katkıda bulunan bu ilim, müfessirlerin ilgi alanlarının başında yer almıştır. Bu çalışmada Ebussuûd Efendi'nin 'Esbâb-ı Nüzûl' konusuna yaklaşım tarzı, tesbit edilmeye çalışıldı. Bu bağlamda Esbâb-ı Nüzûl'ün tanımı ve önemi hakkında bilgi verilerek Ebussuûd Efendi'nin bu konulara yaklaşımı üzerinde duruldu. Müfessir'in Esbâb-ı Nüzûl rivayetlerinde takip ettiği yöntem, nüzûl sebeplerini ifade etmede kullandığı tabirler ve umum ve husus konularına, sebeb-i nüzul açısından yaklaşımı gibi meseleler ele alındı. Müfessirin birden fazla naklettiği sebeb-i nüzul rivayetleri arasında tercih yaptığı ve birçok müfessir gibi onun da 'sebebin hususi olması, hükmün umumi olmasına mani değildir' prensibine bağlı olduğu ortaya konuldu.
Journal of International Social Research, Aug 30, 2019
Öz İnsanı yaratıp rehber olarak Kur'an-ı Kerim'i gönderen ve onu diğer yaratılmışlardan üstün kıl... more Öz İnsanı yaratıp rehber olarak Kur'an-ı Kerim'i gönderen ve onu diğer yaratılmışlardan üstün kılan vasıfların başında gelen "beyan" nimeti ile taltif eden Yüce Allah, belağatın zirvesinde olan bu Kitapta tebliğin, bir başka ifade ile "Dine Davet"in en güzel örneklerini de talim etmiştir. Bir tebliğ ve irşad kitabı da olan Kur'an-ı Kerim, dine davetin zaruretinden olarak değişik üsluplarla delil getirmiş, bu şekilde muhataplarını tekrar ile usandırmamayı ve onların dikkatlerini sürekli canlı tutmayı hedeflemiştir. Bu cümleden olarak muhataplarına aynı hakikati farklı üsluplarla anlatan Cenab-ı Hak, Kur'an'da bazen de "tergîb ve terhîb" metodu ile de insanlara hitap etmiştir. İnsanı n iki özelliği olan korku ve ümidin (havf ve recâ) dengede tutulması na Kur'an büyük bir önem verilmiştir. Dinin müminlere vaad ettiği mükâfatla, dini inkâr edenlere verilecek cezalar arası nda bir denge gözetilmiş; bu mükafat ve cezan ın insanlara duyurulmasına da tergîb ve terhîb denilmiştir. Kur'ânı Kerîm ve hadislerde tergîb ve terhîb daima dengeli olarak yer almış; bir müjdenin zikredildiği yerde genellikle bir uyarı ve sakındırma ayeti hemen onu takip etmiştir. Kur'an, mevcut tergîb ve terhîblerde teş bih, temsil, tasvir gibi sanatlara; kı ssa ve mesel gibi formlara baş vurmuştur. Bu anlatım metotlarının yanında "Allah sever, buğzeder"; "veyl olsun, lânet olsun" gibi değer hükümleri ta şıyan ifadelerle muhataplara verilmek istenen mesaj daha etkili bir şekilde sunulmuştur. Kur'an'da terğib ve terhib uslübu, daha ziyade iyilikleri emredip kötülüklerden sakındırmada kullanılmıştır. Tergîb ve terhîb üslûbuna muhatapların kalbine tesir etmek, dinin temel prensiplerini, emir ve yasakları nı zihinlerine silinmeyecek şekilde nakş etmek bunları n uygulamaya konulmasını sağlamak için yer verilmiştir. Kur'an'da müminleri iyiliğe teş vik edip kötülüklerden sakı ndıran her âyet, üslûp itibariyle tergîb ve terhîb kapsamı nda değerlendirilebilir. Fakat bu konu çalışmamızın sınırlarını aşacağından dolayı biz sadece direkt bu konuyla ilgili ayetler üzerinde duracağız.
Genç Mütefekkirler Dergisi, Jun 29, 2021
Iğdır üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 2020
Insani cepecevre kusatan sosyal ve fiziki cevrenin, insanin egitimindeki etkisi inkâr edilemez bi... more Insani cepecevre kusatan sosyal ve fiziki cevrenin, insanin egitimindeki etkisi inkâr edilemez bir gercektir. Sosyal cevre denilince insan ve insan gruplarinin olusturduklari cevre akla gelmektedir ki, insanin icinde dogup buyudugu aile ortami basta olmak uzere arkadas, okul, mahalle, meslek, millet ve insanlik, beseri cevreyi meydana getiren unsurlardir. Fiziki cevre ise, insanin disinda esyalarin olusturdugu cevredir ki, kissaca insanin dogup buyudugu cografi bolge diye ifade edilir. Insan, mezkur muhitlerin her birisinden olumlu veya olumsuz olarak etkilenmektedir. Insan fitraten medeni bir yaratilisa sahip olarak yaratilmistir. Her insan icinde dogup buyudugu aile ortami basta olmak uzere komsu, arkadas, okul, akraba ve bunlardan tesekkul eden sosyal gruplarla zaruri olarak iliski kurmak durumundadir. Bu munasebet, onun ahlakini, “iyiden kotuye degistirebildigi gibi, kotuden iyiye de degistirebilir. Biz de bu makalede cevrenin genelde insan, ozelde cocuk uzerindeki etkilerini te...
Kur’an-i Kerim, insana Rabbini tanitan, yaratilis gayesini ogreten, ona dunyevi ve uhrevi saadeti... more Kur’an-i Kerim, insana Rabbini tanitan, yaratilis gayesini ogreten, ona dunyevi ve uhrevi saadetine vesile olacak yollari talim eden Yuce Allah’in tum insanliga gonderdigi son ilahi mesajdir. Arapca olarak indirilmis bu ilahi mesaj, okunmak, anlasilmak ve hayata tatbik edilmek uzere gonderilmistir. Şuphesiz bu ilahi vahyi anlamak ve yasamak sadece Araplarin degil, Arap olmayanlarin da en temel gorevidir. Dolayisiyla gunumuzde Kur’an-i Kerim terminolojisinin dogru anlasilmasi icin dilde meydana gelen anlam hareketlerini ortaya koymak ve Kur’an’in kavramlarini, semantik bir metotla incelemek Kur’an’in dogru bir sekilde anlasilmasina yardimci olacaktir. Bu amacla biz de bu calismada Kur’an-i Kerim’de ki “ayet” kavramini semantik yontemle ele alarak bu kavramin etimolojik yapisini inceledik. Bu kelimenin sozlukte, "acik alamet, nisan ve emare” anlamlarina geldigini; Kur’ân'in bu kavrama, “delil, burhan, mu’cize ve ibret" gibi anlamlar kazandirdigini ve yine "vahy, nec...
International Workshop on Religious Sciences, 2017
Journal of International Social Research, 2018
EBUSSUÛD EFENDİ TEFSİRİ'NDE ESBÂB-I NÜZÛL • THE REVELATORY OCCASION IN TAFSIR-I EBUSSUÛD EFENDI M... more EBUSSUÛD EFENDİ TEFSİRİ'NDE ESBÂB-I NÜZÛL • THE REVELATORY OCCASION IN TAFSIR-I EBUSSUÛD EFENDI Mahmut SÖNMEZ** Öz Okunmak, anlaşılmak ve hayata tatbik edilmek üzere gönderilmiş olan Kur'ân-ı Kerîm, her çağa ve her çağın insanına hitap eden ezeli bir kelamdır. Onun doğru bir şekilde anlaşılması da öncelikle 'Kur'ân'ı anlama ve tefsir etme' yöntemleri diye nitelendirilebilecek 'Kur'ân İlimleri'nin bilinmesine bağlıdır. Esbâb-ı Nüzûl ilmi, Kur'ân İlimleri'nin en önemlilerinden biri olup, ilk dönemlerden itibaren bu güne değin önemini korumuş ve Kur'ân-ı Kerîm'in anlaşılmasında en önemli bir asıl olarak kabul edilmiştir. Olaylar ile sebepler arasında sağlıklı bir bağın kurulmasını kolaylaştırıp, ayetlerin kendi siyak ve sibakı içerisinde en doğru şekilde anlaşılmasına katkıda bulunan bu ilim, müfessirlerin ilgi alanlarının başında yer almıştır. Bu çalışmada Ebussuûd Efendi'nin 'Esbâb-ı Nüzûl' konusuna yaklaşım tarzı, tesbit edilmeye çalışıldı. Bu bağlamda Esbâb-ı Nüzûl'ün tanımı ve önemi hakkında bilgi verilerek Ebussuûd Efendi'nin bu konulara yaklaşımı üzerinde duruldu. Müfessir'in Esbâb-ı Nüzûl rivayetlerinde takip ettiği yöntem, nüzûl sebeplerini ifade etmede kullandığı tabirler ve umum ve husus konularına, sebeb-i nüzul açısından yaklaşımı gibi meseleler ele alındı. Müfessirin birden fazla naklettiği sebeb-i nüzul rivayetleri arasında tercih yaptığı ve birçok müfessir gibi onun da 'sebebin hususi olması, hükmün umumi olmasına mani değildir' prensibine bağlı olduğu ortaya konuldu.
Journal of International Social Research, Aug 30, 2019
Öz İnsanı yaratıp rehber olarak Kur'an-ı Kerim'i gönderen ve onu diğer yaratılmışlardan üstün kıl... more Öz İnsanı yaratıp rehber olarak Kur'an-ı Kerim'i gönderen ve onu diğer yaratılmışlardan üstün kılan vasıfların başında gelen "beyan" nimeti ile taltif eden Yüce Allah, belağatın zirvesinde olan bu Kitapta tebliğin, bir başka ifade ile "Dine Davet"in en güzel örneklerini de talim etmiştir. Bir tebliğ ve irşad kitabı da olan Kur'an-ı Kerim, dine davetin zaruretinden olarak değişik üsluplarla delil getirmiş, bu şekilde muhataplarını tekrar ile usandırmamayı ve onların dikkatlerini sürekli canlı tutmayı hedeflemiştir. Bu cümleden olarak muhataplarına aynı hakikati farklı üsluplarla anlatan Cenab-ı Hak, Kur'an'da bazen de "tergîb ve terhîb" metodu ile de insanlara hitap etmiştir. İnsanı n iki özelliği olan korku ve ümidin (havf ve recâ) dengede tutulması na Kur'an büyük bir önem verilmiştir. Dinin müminlere vaad ettiği mükâfatla, dini inkâr edenlere verilecek cezalar arası nda bir denge gözetilmiş; bu mükafat ve cezan ın insanlara duyurulmasına da tergîb ve terhîb denilmiştir. Kur'ânı Kerîm ve hadislerde tergîb ve terhîb daima dengeli olarak yer almış; bir müjdenin zikredildiği yerde genellikle bir uyarı ve sakındırma ayeti hemen onu takip etmiştir. Kur'an, mevcut tergîb ve terhîblerde teş bih, temsil, tasvir gibi sanatlara; kı ssa ve mesel gibi formlara baş vurmuştur. Bu anlatım metotlarının yanında "Allah sever, buğzeder"; "veyl olsun, lânet olsun" gibi değer hükümleri ta şıyan ifadelerle muhataplara verilmek istenen mesaj daha etkili bir şekilde sunulmuştur. Kur'an'da terğib ve terhib uslübu, daha ziyade iyilikleri emredip kötülüklerden sakındırmada kullanılmıştır. Tergîb ve terhîb üslûbuna muhatapların kalbine tesir etmek, dinin temel prensiplerini, emir ve yasakları nı zihinlerine silinmeyecek şekilde nakş etmek bunları n uygulamaya konulmasını sağlamak için yer verilmiştir. Kur'an'da müminleri iyiliğe teş vik edip kötülüklerden sakı ndıran her âyet, üslûp itibariyle tergîb ve terhîb kapsamı nda değerlendirilebilir. Fakat bu konu çalışmamızın sınırlarını aşacağından dolayı biz sadece direkt bu konuyla ilgili ayetler üzerinde duracağız.