Yunus Aktepe - Academia.edu (original) (raw)

Papers by Yunus Aktepe

Dede Korkut Uluslarası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi

S a y ı Issue 3 1 • Y ı l Year 11 • A ğ u s t o s August 2023 www.dedekorkutdergisi.com Öz Türk d... more S a y ı Issue 3 1 • Y ı l Year 11 • A ğ u s t o s August 2023 www.dedekorkutdergisi.com Öz Türk dili ile ilgili araştırma yapan hemen herkese kaynaklık eden Köktürk Abideleri Türkçenin en önemli mihenk taşlarındandır. Türkçenin en eski yazılı kaynakları niteliğine sahip olan abideler, Türk dilinin geçmişine ve geleceğine ışık tutan hazinelerdir. Türkçenin biçim ve işleyişiyle ilgili birçok konuda aydınlatıcı ve belirleyici rol oynayan abideler üzerinde farklı alanlarda çalışmalar yapılmıştır. Abideler yazıldıkları dönemin Türk toplumunun inanç, değer, töre gibi sistemleri hakkında bilgileri de bünyesinde barındırmakta ve bu hususta günümüz dünyasına da yol göstermektedir. Köktürk abideleri incelendiğinde, yazım akışı içinde etkili bir görev üstlenmesiyle dikkat çeken kelimelerden birinin de bilig olduğu görülmektedir. Bilfiiline getirilen-g fiilden isim yapan yapım eki ile türetilen bilig kelimesi ve bu kelimeye +sIz olumsuzluk ekinin eklenmesiyle türeyen biligsiz kelimesi, abidelerde farklı görevlerde kullanılmıştır. Araştırmacılar tarafından bilgi, hikmet, akıl, zihin, bilim, şuur, fikir, düşünce, zekâ, malumat anlamlarının yüklendiği bilig kelimesinin sahip olduğu mana derinliği ve çeşitliliği, kelimenin önemini göstermektedir. Bilig kelimesinin biçim ve içerik yönüyle ele alınıp incelenmesi Türkçenin sahip olduğu zenginliğe katkı sağlayacaktır. Zira asırlar öncesinde bilgiyi temele alan bir toplumun ve onu farklı varyantları ile yaşatan bir dilin ulaşmış olduğu birikim oldukça etkileyicidir. Eldeki çalışma abidelerde kullanılan bilig kelimesinin biçim ve muhteva yönünün incelenmesi temelinde oluşturulmuştur. Kelimenin kullanıldığı kısımlar abidelerden olduğu gibi aktarılmış ve irdelenmiştir. Ulaşılan veriler çalışmada belirtilmiş ve sonuç kısmında da ifade edilmiştir.

TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi,, 2023

Türkçe dersi temel olarak dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma dil beceri alanlarını içermekte... more Türkçe dersi temel olarak dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma dil beceri alanlarını içermektedir. Türkçe dersinin öğrenciye kazandırılması hedeflenen özel amaçlarından biri de öğrencilerin Türkçeyi, konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak bilinçli, doğru ve özenli kullanmalarının sağlanmasıdır. Türkçe eğitim süreçlerinde öğrencilerin yazma becerilerini edinirken yazım kurallarını kavramaları ve bu kuralları benimseyip uygulama alışkanlığı edinmeleri amaçlanmaktadır. Dilin temel beceri alanları sistemli bir bütün hâlindedir ve birbirlerini etkilemektedir. Konuşma becerileri ve alışkanlıkları öğrencilerin yazma eğitimi süreçleri üzerinde oldukça tesirlidir. Özellikle yerel ağız kullanımlarının yazma becerisi çalışmaları üzerinde doğrudan etkisi vardır. Bilhassa şehir dışı yerleşim bölgelerinde, yerel ağız unsurlarına dayalı bir dil çevresinde yaşayan öğrencilerin yazım kurallarını uygularken ağız özelliklerinin etkisine dayalı yazım hataları yaptıkları görülmektedir. Çalışmamızda öğrencilerden elde edilip incelenen cümleler, öğrencilerin yazdığı gibi değiştirilmeden ele alınmış ve yaptıkları yazım hatalarının bir kısmının günlük konuşma dilini şekillendiren yerel ağız kullanımlarından kaynaklandığı görülmüştür. Öğrencilerin yerel ağız kullanımlarından kaynaklı yazım hataları dil özelliklerine göre sınıflandırılarak incelenmiştir. Farklı sebeplerden kaynaklanan yazım hataları çalışmanın amacından uzaklaşmamak adına araştırma kapsamına alınmamıştır. İnceleme neticesinde yapılan tespitlere çalışmanın sonuç kısmında maddeler hâlinde ayrıca yer verilmiştir. Dil becerisi çalışmalarının yerel ağız unsurlarının etkisi dikkate alınarak plânlanması ve uygulanması, Türkçe eğitim süreçlerinin dersin özel amaçlarına ulaşma konusunda daha nitelikli yürütülmesine katkı sağlayacaktır.

Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2021

Türk sözlü geleneği içerisinde kendine has içerik ve yapısı ile diğer türlerden ayrılan fıkra tür... more Türk sözlü geleneği içerisinde kendine has içerik ve yapısı ile diğer türlerden ayrılan fıkra türü, bir tip etrafında şekillenen ve gülme/güldürme esasına dayalı bir sözlü üründür. Toplumdaki çarpık durumlara eleştirel bir yaklaşım göstermek gibi sosyal bir görev yüklenen bu tür, insan davranışlarında çok karmaşık bir yapı ürünü olan gülme davranışının yanında düşündürmeyi de hedeflemektedir. Bu sözlü ürünler daima bir tip etrafında geliştirilerek aktarılır. Fıkraları meydana getiren sözü edilen tipler, yerel olabildiği gibi ulusal boyutta da tanınabilirler. Bu tipler arasında özellikle mahallî olanlar, kimi özellikleri bakımından farklı fiziksel yapıya da sahip olabilirler. Bu tiplerin, toplumda kendi özellikleriyle kabul görmesinde yine hazırcevaplık, gülünçlük, detaylı bir bakış gibi özellikleri önemli rol oynamaktadır. Çoğu zaman eksiklerini tamamlayacak ölçüde zekâlarını ön plana aldıkları görülür. Eldeki çalışma, Erzincan'ın Üzümlü ilçesinde engelli olmasının yanında kıvrak zekâsı ile meşhur olan ve Çöçem Fikri olarak tanınan mahallî bir fıkra tipini tanıtmaktadır. Kaynak kişilerden elde edilen 13 fıkrası ile hayatı aktarılmış, fıkra tipleri içerisindeki yeri üzerinde durulmuştur.

Kırım Tatar Şairi Bilâl Mambet’in Dağ Lalesi Adlı Eserinin Dil Ve Üslup Özellikleri

Altay dillerinin mensubu, ayni zamanda bu dil grubunda muhim bir yer sahibi olan Turkce; essiz ze... more Altay dillerinin mensubu, ayni zamanda bu dil grubunda muhim bir yer sahibi olan Turkce; essiz zenginlik emarelerinin neticesi farkli lehceleri bunyesinde barindirmakta ve bulundugumuz zamanda da yasatmaya devam etmektedir. Kirim Tatar Turkcesi de gunumuzde koklu bir tarihe ve guclu bir edebi birikime sahip olmasindan oturu, zengin Turkce ailesinin mustesna uyelerinden biridir. Ana ozellikleri Kipcak grubuna ait olan Kirim Tatar Turkcesi, zaman icinde baska dillerle etkilesimde bulunmus ve gelisimini surdurmustur. Ozellikle Turk ve dunya tarihi sahnesinde buyuk yer edinen Osmanli Devleti ile Hanlik doneminde gelisen siki iliskiler Oguz grubu dil ozelliklerinin Kirim Tatar Turkcesinde gorulmesine yol acmistir. “Dilde, fikirde, iste birlik.” fikrini one suren ve Istanbul Turkcesinin edebi dil olmasi gerektigini savunan Ismail Gaspirali’nin baslattigi hareketle Oguz grubu unsurlari Kirim Tatar Turkcesine iyice yerlesmistir. Bu tez calismasi, yakin donem Kirim Tatar edebiyatinin onemli ...

TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 2020

Crimean Tatar Poet Bilâl Mambet was an sophisticated man of letters who had various types of work... more Crimean Tatar Poet Bilâl Mambet was an sophisticated man of letters who had various types of works. Mambet, who was one of the most important Crimean Tatar literature of recent period, focused on patriotism in his works and he often describe patriotism in his poets. This study is preapared on the basis of patriotism matter for him and examination of his messages. First of all, poems in Mâmbet's "Dağ Lalesi" were evaluated in terms of subject. Some parts of his poetry about native land was transferred to this study as its written form. Some parts of his poetry was analyzed and by this way, emotions and thoughts of the poet were explanied. Bilâl Mambet who experienced his community's exile in his childhood and he felt homesickness most of his life addressed patriotism clearly in his poets. Mambet give a deep expression and he wrote his poets in an effective style. His opinions, emotions and teaching about his country was stated in conclusion part of my study.

Dede Korkut Uluslarası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi

S a y ı Issue 3 1 • Y ı l Year 11 • A ğ u s t o s August 2023 www.dedekorkutdergisi.com Öz Türk d... more S a y ı Issue 3 1 • Y ı l Year 11 • A ğ u s t o s August 2023 www.dedekorkutdergisi.com Öz Türk dili ile ilgili araştırma yapan hemen herkese kaynaklık eden Köktürk Abideleri Türkçenin en önemli mihenk taşlarındandır. Türkçenin en eski yazılı kaynakları niteliğine sahip olan abideler, Türk dilinin geçmişine ve geleceğine ışık tutan hazinelerdir. Türkçenin biçim ve işleyişiyle ilgili birçok konuda aydınlatıcı ve belirleyici rol oynayan abideler üzerinde farklı alanlarda çalışmalar yapılmıştır. Abideler yazıldıkları dönemin Türk toplumunun inanç, değer, töre gibi sistemleri hakkında bilgileri de bünyesinde barındırmakta ve bu hususta günümüz dünyasına da yol göstermektedir. Köktürk abideleri incelendiğinde, yazım akışı içinde etkili bir görev üstlenmesiyle dikkat çeken kelimelerden birinin de bilig olduğu görülmektedir. Bilfiiline getirilen-g fiilden isim yapan yapım eki ile türetilen bilig kelimesi ve bu kelimeye +sIz olumsuzluk ekinin eklenmesiyle türeyen biligsiz kelimesi, abidelerde farklı görevlerde kullanılmıştır. Araştırmacılar tarafından bilgi, hikmet, akıl, zihin, bilim, şuur, fikir, düşünce, zekâ, malumat anlamlarının yüklendiği bilig kelimesinin sahip olduğu mana derinliği ve çeşitliliği, kelimenin önemini göstermektedir. Bilig kelimesinin biçim ve içerik yönüyle ele alınıp incelenmesi Türkçenin sahip olduğu zenginliğe katkı sağlayacaktır. Zira asırlar öncesinde bilgiyi temele alan bir toplumun ve onu farklı varyantları ile yaşatan bir dilin ulaşmış olduğu birikim oldukça etkileyicidir. Eldeki çalışma abidelerde kullanılan bilig kelimesinin biçim ve muhteva yönünün incelenmesi temelinde oluşturulmuştur. Kelimenin kullanıldığı kısımlar abidelerden olduğu gibi aktarılmış ve irdelenmiştir. Ulaşılan veriler çalışmada belirtilmiş ve sonuç kısmında da ifade edilmiştir.

TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi,, 2023

Türkçe dersi temel olarak dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma dil beceri alanlarını içermekte... more Türkçe dersi temel olarak dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma dil beceri alanlarını içermektedir. Türkçe dersinin öğrenciye kazandırılması hedeflenen özel amaçlarından biri de öğrencilerin Türkçeyi, konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak bilinçli, doğru ve özenli kullanmalarının sağlanmasıdır. Türkçe eğitim süreçlerinde öğrencilerin yazma becerilerini edinirken yazım kurallarını kavramaları ve bu kuralları benimseyip uygulama alışkanlığı edinmeleri amaçlanmaktadır. Dilin temel beceri alanları sistemli bir bütün hâlindedir ve birbirlerini etkilemektedir. Konuşma becerileri ve alışkanlıkları öğrencilerin yazma eğitimi süreçleri üzerinde oldukça tesirlidir. Özellikle yerel ağız kullanımlarının yazma becerisi çalışmaları üzerinde doğrudan etkisi vardır. Bilhassa şehir dışı yerleşim bölgelerinde, yerel ağız unsurlarına dayalı bir dil çevresinde yaşayan öğrencilerin yazım kurallarını uygularken ağız özelliklerinin etkisine dayalı yazım hataları yaptıkları görülmektedir. Çalışmamızda öğrencilerden elde edilip incelenen cümleler, öğrencilerin yazdığı gibi değiştirilmeden ele alınmış ve yaptıkları yazım hatalarının bir kısmının günlük konuşma dilini şekillendiren yerel ağız kullanımlarından kaynaklandığı görülmüştür. Öğrencilerin yerel ağız kullanımlarından kaynaklı yazım hataları dil özelliklerine göre sınıflandırılarak incelenmiştir. Farklı sebeplerden kaynaklanan yazım hataları çalışmanın amacından uzaklaşmamak adına araştırma kapsamına alınmamıştır. İnceleme neticesinde yapılan tespitlere çalışmanın sonuç kısmında maddeler hâlinde ayrıca yer verilmiştir. Dil becerisi çalışmalarının yerel ağız unsurlarının etkisi dikkate alınarak plânlanması ve uygulanması, Türkçe eğitim süreçlerinin dersin özel amaçlarına ulaşma konusunda daha nitelikli yürütülmesine katkı sağlayacaktır.

Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2021

Türk sözlü geleneği içerisinde kendine has içerik ve yapısı ile diğer türlerden ayrılan fıkra tür... more Türk sözlü geleneği içerisinde kendine has içerik ve yapısı ile diğer türlerden ayrılan fıkra türü, bir tip etrafında şekillenen ve gülme/güldürme esasına dayalı bir sözlü üründür. Toplumdaki çarpık durumlara eleştirel bir yaklaşım göstermek gibi sosyal bir görev yüklenen bu tür, insan davranışlarında çok karmaşık bir yapı ürünü olan gülme davranışının yanında düşündürmeyi de hedeflemektedir. Bu sözlü ürünler daima bir tip etrafında geliştirilerek aktarılır. Fıkraları meydana getiren sözü edilen tipler, yerel olabildiği gibi ulusal boyutta da tanınabilirler. Bu tipler arasında özellikle mahallî olanlar, kimi özellikleri bakımından farklı fiziksel yapıya da sahip olabilirler. Bu tiplerin, toplumda kendi özellikleriyle kabul görmesinde yine hazırcevaplık, gülünçlük, detaylı bir bakış gibi özellikleri önemli rol oynamaktadır. Çoğu zaman eksiklerini tamamlayacak ölçüde zekâlarını ön plana aldıkları görülür. Eldeki çalışma, Erzincan'ın Üzümlü ilçesinde engelli olmasının yanında kıvrak zekâsı ile meşhur olan ve Çöçem Fikri olarak tanınan mahallî bir fıkra tipini tanıtmaktadır. Kaynak kişilerden elde edilen 13 fıkrası ile hayatı aktarılmış, fıkra tipleri içerisindeki yeri üzerinde durulmuştur.

Kırım Tatar Şairi Bilâl Mambet’in Dağ Lalesi Adlı Eserinin Dil Ve Üslup Özellikleri

Altay dillerinin mensubu, ayni zamanda bu dil grubunda muhim bir yer sahibi olan Turkce; essiz ze... more Altay dillerinin mensubu, ayni zamanda bu dil grubunda muhim bir yer sahibi olan Turkce; essiz zenginlik emarelerinin neticesi farkli lehceleri bunyesinde barindirmakta ve bulundugumuz zamanda da yasatmaya devam etmektedir. Kirim Tatar Turkcesi de gunumuzde koklu bir tarihe ve guclu bir edebi birikime sahip olmasindan oturu, zengin Turkce ailesinin mustesna uyelerinden biridir. Ana ozellikleri Kipcak grubuna ait olan Kirim Tatar Turkcesi, zaman icinde baska dillerle etkilesimde bulunmus ve gelisimini surdurmustur. Ozellikle Turk ve dunya tarihi sahnesinde buyuk yer edinen Osmanli Devleti ile Hanlik doneminde gelisen siki iliskiler Oguz grubu dil ozelliklerinin Kirim Tatar Turkcesinde gorulmesine yol acmistir. “Dilde, fikirde, iste birlik.” fikrini one suren ve Istanbul Turkcesinin edebi dil olmasi gerektigini savunan Ismail Gaspirali’nin baslattigi hareketle Oguz grubu unsurlari Kirim Tatar Turkcesine iyice yerlesmistir. Bu tez calismasi, yakin donem Kirim Tatar edebiyatinin onemli ...

TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 2020

Crimean Tatar Poet Bilâl Mambet was an sophisticated man of letters who had various types of work... more Crimean Tatar Poet Bilâl Mambet was an sophisticated man of letters who had various types of works. Mambet, who was one of the most important Crimean Tatar literature of recent period, focused on patriotism in his works and he often describe patriotism in his poets. This study is preapared on the basis of patriotism matter for him and examination of his messages. First of all, poems in Mâmbet's "Dağ Lalesi" were evaluated in terms of subject. Some parts of his poetry about native land was transferred to this study as its written form. Some parts of his poetry was analyzed and by this way, emotions and thoughts of the poet were explanied. Bilâl Mambet who experienced his community's exile in his childhood and he felt homesickness most of his life addressed patriotism clearly in his poets. Mambet give a deep expression and he wrote his poets in an effective style. His opinions, emotions and teaching about his country was stated in conclusion part of my study.